پرش به محتوا

سخن‌چینی: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱ مهٔ ۲۰۱۷
جز
تمیزکاری
جز (افزایش جزیی)
جز (تمیزکاری)
خط ۱۰: خط ۱۰:
واژه نمیم یکبار در [[قرآن]] به کار رفته است. در [[سوره قلم]] پیروی از سخن‌چین نهی شده است.<ref>سوره قلم، آیه۱۱.</ref> گفته شده منظور از هُمَزَه در [[آیه]] نخست [[سوره همزه|سوره هُمَزَه ]] سخن‌چین است.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۵</ref> همچنین برخی از مفسران تعبیر قرآنی [[حمالة الحطب]] درباره همسر [[ابولهب]] را کنایه از سخن‌چینی او دانسته‌اند.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۴۲۸.</ref>  
واژه نمیم یکبار در [[قرآن]] به کار رفته است. در [[سوره قلم]] پیروی از سخن‌چین نهی شده است.<ref>سوره قلم، آیه۱۱.</ref> گفته شده منظور از هُمَزَه در [[آیه]] نخست [[سوره همزه|سوره هُمَزَه ]] سخن‌چین است.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۵</ref> همچنین برخی از مفسران تعبیر قرآنی [[حمالة الحطب]] درباره همسر [[ابولهب]] را کنایه از سخن‌چینی او دانسته‌اند.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۴۲۸.</ref>  


فیض کاشانی و نراقی سخن‌چین را مصادیق کسانی دانسته که در آیه ۲۷ بقره{{یادداشت|الَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّـهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّـهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ ۚ أُولَـٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿۲۷﴾}}و ۴۲ شوری{{یادداشت| إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْ‌ضِ بِغَيْرِ‌ الْحَقِّ ۚ أُولَـٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿٤٢﴾}} از آنان مذمت شده است.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۹</ref>
برخی از عالمان اخلاق سخن‌چین را مصادیق کسانی دانسته که در آیه ۲۷ بقره{{یادداشت|الَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّـهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّـهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ ۚ أُولَـٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿۲۷﴾}}و ۴۲ شوری{{یادداشت| إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْ‌ضِ بِغَيْرِ‌ الْحَقِّ ۚ أُولَـٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿٤٢﴾}} از آنان مذمت شده است.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۹</ref>


سخن‌چینی در روایات به عنوان یکی از رذایل اخلاقی و [[گناهان کبیره]] نکوهش شده است. [[کلینی]] در کتاب ایمان و کفر ۳ روایت را ذیل باب النیمیه آورده است. در این روایات از سخن‌چین به عنوان بدترین افراد و همچنین محرومان از [[بهشت]] نام برده شده است<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۶۹.</ref> همچنین در برخی روایات سخن‌چینی به عنوان یکی از اسباب [[عذاب قبر]] معرفی شده است.<ref>ابن شعبه، حرانی، تحف العقول، ص۱۴.</ref>
سخن‌چینی در روایات به عنوان یکی از رذایل اخلاقی و [[گناهان کبیره]] نکوهش شده است. [[کلینی]] در کتاب ایمان و کفر ۳ روایت را ذیل باب النیمیه آورده است. در این روایات از سخن‌چین به عنوان بدترین افراد و همچنین محرومان از [[بهشت]] نام برده شده است<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۶۹.</ref> همچنین در برخی روایات سخن‌چینی به عنوان یکی از اسباب [[عذاب قبر]] معرفی شده است.<ref>ابن شعبه، حرانی، تحف العقول، ص۱۴.</ref>
خط ۲۰: خط ۲۰:


==انگیزه و منشأ ==
==انگیزه و منشأ ==
نراقی منشآ سخن‌چینی را قوای غضبیه و شهویه می‌داند. در برخی از کتاب‌های اخلاقی چندین انگیزه برای آن بیان شده است:
نراقی منشآ سخن‌چینی را قوای غضبیه و شهویه می‌داند و برای باور است  در برخی از کتاب‌های اخلاقی چندین انگیزه برای آن بیان شده است:
* ضربه زدن به کسی که سخن او را بازگو می‌کند.
* ضربه زدن به کسی که سخن او را بازگو می‌کند.
*اظهار محبت به کسی که نزد او سخن دیگری را نقل می‌کند.
*اظهار محبت به کسی که نزد او سخن دیگری را نقل می‌کند.
خط ۳۴: خط ۳۴:
* محرومیت از [[بهشت]]؛ در روایتی از [[امام باقر(ع)]] سخن‌چین در شمار کسانی ذکر شده که از رفتن به [[بهشت]] محروم‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۶۹.</ref>
* محرومیت از [[بهشت]]؛ در روایتی از [[امام باقر(ع)]] سخن‌چین در شمار کسانی ذکر شده که از رفتن به [[بهشت]] محروم‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۶۹.</ref>
* مانع از [[استجابت دعا]]؛ بنا به گزارشی که از [[کعب الاحبار]] نقل شده بنی‌اسرائیل دچار قحطی شدند [[حضرت موسی]] چندین بار از خدا تقاضای باران کرد اما خدا درخواست او را اجابت نمی‌کرد. خدا به موسی [[وحی]] کرد در میان شما سخن‌چینی است و تا زمانی که بر سخن‌چینی خود اصرار کند، پاسخ شما را نمی‌دهم. موسی از خدا خواست تا سخن‌چین را به او معرفی کند. خداوند فرمود من شما را از سخن‌چینی نهی می‌کنم، چگونه خودم سخن‌چینی کنم؟<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۶.</ref>
* مانع از [[استجابت دعا]]؛ بنا به گزارشی که از [[کعب الاحبار]] نقل شده بنی‌اسرائیل دچار قحطی شدند [[حضرت موسی]] چندین بار از خدا تقاضای باران کرد اما خدا درخواست او را اجابت نمی‌کرد. خدا به موسی [[وحی]] کرد در میان شما سخن‌چینی است و تا زمانی که بر سخن‌چینی خود اصرار کند، پاسخ شما را نمی‌دهم. موسی از خدا خواست تا سخن‌چین را به او معرفی کند. خداوند فرمود من شما را از سخن‌چینی نهی می‌کنم، چگونه خودم سخن‌چینی کنم؟<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۶.</ref>
* ذلت و خواری؛ فیض کاشانی نقل کرده که سخن‌چینی بر دروغ، حسد و نفاق استوار است و آن اجاقی است که با آتش آن ذلت و خواری می‌پزند.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۹.</ref>
* ذلت و خواری؛ [[فیض کاشانی]] نقل کرده که سخن‌چینی بر دروغ، [[حسد]] و [[نفاق]] استوار است و آن اجاقی است که با آتش آن ذلت و خواری می‌پزند.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۹.</ref>


== روش برخورد با سخن‌چین ==
== روش برخورد با سخن‌چین ==
فیض کاشانی برای برخورد با سخن چین مواردی را بیان کرده است
فیض کاشانی برای برخورد با سخن‌چین مواردی را بیان کرده که عبارتند از:
* تصدیق نکردن سخن‌چین  
* تصدیق نکردن سخن‌چین  
* بازداشتن او از سخن‌چینی([[نهی از منکر]])
* بازداشتن او از سخن‌چینی([[نهی از منکر]])
* به صرف شنیدن سخنان سخن‌چین به دیگران گمان بد نبرد.
* گمان بد به دیگران نبردن با صرف شنیدن سخنان سخن‌چین.
* گفتار سخن‌چین او را وادار به تجسس نکند.
* گفتار سخن‌چین او را وادار به تجسس نکند.
* نقل نکردن سخنان نمام
* نقل نکردن سخنان نمام
* دشمن داشتن او؛ فیض کاشانی گفته است سخن برخی از بزرگان که گفته‌اند کسی که از دیگری نزد تو سخن‌چینی کرد از تو نیز نزد دیگران سخن‌چینی خواهد کرد این سخن اشاره به این دارد که باید نمام را دشمن داشت.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۷-۲۷۸</ref>
* دشمن داشتن او؛ فیض کاشانی گفته است عبارت برخی از بزرگان که گفته‌اند کسی که از دیگری نزد تو سخن‌چینی کرد از تو نیز نزد دیگران سخن‌چینی خواهد کرد، اشاره دارد به اینکه باید نمام را دشمن بداری.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۷-۲۷۸</ref>
== درمان==
== درمان==
در برخی کتاب‌های اخلاقی حکایت‌ها و داستان‌هایی درباره سخن‌چینی آمده است که بر اساس آنها پیامدهایی چون [[قتل نفس]] و اختلاف بین مردم را برای دیگران و ذلت و خواری را برای خود در پی خواهد داشت.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۹-۲۸۰؛ نراقی، جامع السعادت، ج۲، ص۲۷۷-۲۷۸.</ref>
در برخی کتاب‌های اخلاقی حکایت‌ها و داستان‌هایی درباره سخن‌چینی آمده است که بر اساس آنها پیامدهایی چون [[قتل نفس]] و اختلاف بین مردم را برای دیگران و ذلت و خواری را برای خود در پی خواهد داشت.<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۷۹-۲۸۰؛ نراقی، جامع السعادت، ج۲، ص۲۷۷-۲۷۸.</ref>
خط ۵۴: خط ۵۴:
{{پانویس۲}}
{{پانویس۲}}
== منابع==
== منابع==
* ابن شعبه حرانی، تحف العقول، تصحیح: علی اکبر غفاری،قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق-۱۳۶۳ش.
* امام صادق (منسوب)، مصباح الشریعه، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۰ق.
* طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیرعاملی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
* علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، مؤسسة النشر الاسلامی التبعت لجماعة المدرسین بقم المشرفه.
* علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، مؤسسة النشر الاسلامی التبعت لجماعة المدرسین بقم المشرفه.
* علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، داراحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
* فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، موسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۲ تحقیق: شیخ علی آخوندی، ج۱۳: تحقیق: عباس قوچانی، دار احیا التراث العربی.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۲ تحقیق: شیخ علی آخوندی، ج۱۳: تحقیق: عباس قوچانی، دار احیا التراث العربی.
* فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، موسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیرعاملی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
* امام صادق (منسوب)، مصباح الشریعه، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۰ق.
*ابن شعبه حرانی، تحف العقول، تصحیح: علی اکبر غفاری،قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق-۱۳۶۳ش.
* علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، داراحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
* نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، قم، مؤسسه مطبوعاتی ایرانیان، ۱۹۶۳م-۱۳۸۳ق.
* نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، قم، مؤسسه مطبوعاتی ایرانیان، ۱۹۶۳م-۱۳۸۳ق.
{{اخلاق}}
{{اخلاق}}
{{گناهان}}
{{گناهان}}