پرش به محتوا

کفاره: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۱۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ آوریل ۲۰۲۰
جز
ویرایش جزیی
جز (افزایش جزیی)
جز (ویرایش جزیی)
خط ۶: خط ۶:


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
کفاره عبادتی مالی و بدنی است که به عنوان جریمه برخی گناهان در نظر گرفته شده<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۸.</ref> و غالباً موجب سقوط یا تخفیف مجازات اخروی آن [[گناه]] می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۸؛ نگاه کنید به: شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۰، ص۵.</ref>  
کفاره عبادتی مالی و بدنی است که به عنوان جریمه برخی گناهان در نظر گرفته شده<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۸.</ref> و غالباً موجب سقوط یا تخفیف مجازات اخروی آن [[گناه]] می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۸؛ نگاه کنید به: شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۰، ص۵.</ref>  


کفاره از ماده کَفر به معنای پوشاندن گرفته شده است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۴۸(ذیل واژه کفر).</ref> کفارات نیز چون موجب پوشیده شدن و نادیده گرفتن [[گناه|گناهان]] می‌شوند، به این نام خوانده شده‌اند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۴۸(ذیل واژه کفر)؛ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۰، ص۵.</ref> چنانکه در آیۀ «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْکِتَابِ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَکَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَیئَاتِهِمْ...»<ref>سوره مائده، آیه۶۵.</ref> کفاره به معنای چشم‌پوشی از گناهان و برداشتن عقوبت به کار رفته است.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۸۴.</ref> در روایات نیز برخی کارهای همچون [[حسن خلق|خوش‌اخلاقی]]،<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref>راستگویی،<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۶-۱۶۷. </ref> [[حیا]]<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref> و [[صلوات]]<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۴.</ref> به عنوان کفاره گناهان و پاک شدن انسان معرفی شده‌اند.
کفاره از ماده کَفر به معنای پوشاندن گرفته شده است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۴۸(ذیل واژه کفر).</ref> کفارات نیز چون موجب پوشیده شدن و نادیده گرفتن [[گناه|گناهان]] می‌شوند، به این نام خوانده شده‌اند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۴۸(ذیل واژه کفر)؛ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۰، ص۵.</ref> چنانکه در آیۀ «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْکِتَابِ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَکَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَیئَاتِهِمْ...»<ref>سوره مائده، آیه۶۵.</ref> کفاره به معنای چشم‌پوشی از گناهان و برداشتن عقوبت به کار رفته است.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۸۴.</ref> در روایات نیز برخی کارهای همچون [[حسن خلق|خوش‌اخلاقی]]،<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref>راستگویی،<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۶-۱۶۷. </ref> [[حیا]]<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref> و [[صلوات]]<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۴.</ref> به عنوان کفاره گناهان و پاک شدن انسان معرفی شده‌اند.
== تفاوت کفاره با فدیه==
{{اصلی|فدیه}}
کفاره جریمه‌ای است که برای جبران انجام حرام یا ترک واجب انجام می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۸.</ref> البته گاهی کفاره به معنای فدیه نیز به کار می‌رود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به:‌ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۴۴.</ref> اما [[فدیه]] به چیزی گفته می‌شود که جایگزین چیز دیگری است و در عوض آن پرداخت می‌شود.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۴۰۲ق، ج۹، ص۴۱(ذیل فدی).</ref> چراکه فدیه رهانیدن کسی به واسطه پرداخت مال، جبران خطا و کوتاهی‌اش و یا پاک شدن گناهانش است.<ref>عبدالمنعم، معجم مصطلحات الفقهیه، دارالفضیله، ص۱، ص۲۴۴.</ref> از این‌رو به مالی که در برابر آزادی اسیر و در [[طلاق خلع]] از سوی زن پرداخت می‌شود، فدیه می‌گویند.<ref>صدر، ماوراءالفقه، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۱۹.</ref> البته به گفته [[سید محمد صدر]] فدیه در اصطلاح فقیهان مالی است که در ازای نگرفتن رزوه به دلیل ناتوانی بر اثر بیماری یا مانند آن پرداخت می‌شود.<ref>صدر، ماوراءالفقه، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۲۰.</ref> به فتوای فقیهان اگر کسی بر اثر بیماری نتواند در ماه رمضان روزه بگیرد و بیماری او تا ماه رمضان بعد طول بکشد به‌ازای هر روزه‌ای که از ماه رمضان نگرفته‌ باید فدیه (یک [[مد طعام|مُد طعام]] =۷۵۰ گرم گندم و مانند آن) پرداخت کند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به:‌ علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۹.</ref>


==انواع کفارات و موارد آنها==
==انواع کفارات و موارد آنها==
کفاره دارای اقسامی است آنها عبارتند از مخیره، مرتبه، مخیره و مرتبه و [[کفاره جمع]].<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۳، ص۵۰؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۸.</ref> از کفارات در باب [[ظهار]] کتاب‌های فقهی سخن به میان آمده است هرچند کفارات محرمات [[احرام]] در باب حج مورد بحث قرار می‌گیرد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۶۸-۲۷۱.</ref>  
کفاره دارای اقسامی است آنها عبارتند از مخیره، مرتبه، مخیره و مرتبه و [[کفاره جمع]].<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۳، ص۵۰؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۸.</ref> از کفارات در باب [[ظهار]] کتاب‌های فقهی سخن به میان آمده است هرچند کفارات محرمات [[احرام]] در باب حج مورد بحث قرار می‌گیرد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۶۸-۲۷۱.</ref>  
 


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
خط ۱۷: خط ۲۲:
! نوع کفاره !! توضیح!!موارد !! کفارت
! نوع کفاره !! توضیح!!موارد !! کفارت
|-
|-
| کفاره مرتبه|| کفاره‌ای که چند مورد با حفظ ترتیب تعیین شده است؛ اگر{{سخ}} مکلف توانایی انجام موردی را نداشت نوبت به مورد دیگر می‌رسد.||۱. ظهار و قتل خطأیی<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref>{{سخ}} ۲. افطار روزه رمضان پس از ظهر شرعی<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref> {{سخ}} || ۱. آزاد کردن بنده و در صورت ناتوانی اطعام ۶۰ فقیر<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref> {{سخ}} ۲. اطعام ۱۰ مسکن و در صورت ناتوانی سه روز روزه گرفتن.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref>  
| کفاره مرتبه|| کفاره‌ای که چند مورد با حفظ ترتیب تعیین شده است؛ اگر{{سخ}} مکلف توانایی انجام موردی را نداشت نوبت به مورد دیگر می‌رسد.||۱. ظهار و قتل خطأیی<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref>{{سخ}} ۲. افطار روزه رمضان پس از ظهر شرعی<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref> {{سخ}} || ۱. آزاد کردن بنده و در صورت ناتوانی اطعام ۶۰ فقیر<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref> {{سخ}} ۲. اطعام ۱۰ مسکن و در صورت ناتوانی سه روز روزه.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۵۰.</ref>  


|-
|-
خط ۳۳: خط ۳۸:


|-
|-
| کفاره معین || کفاره‌ای که فقط یک مورد مشخص دارد.|| [[محرمات احرام]] مانند {{سخ}} ۱.[[آمیزش]] با همسر، مُلاعبه با همسر که منجر به انزال شود، بوسیدن همسر از روی شهوت، نگاه شهوت‌آلود به همسر که منجر به انزال شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref>{{سخ}} ۲. کَندن درخت حرم<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref> {{سخ}} ۳. استعمال بوی خوش،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref> سایه قراردادن برای سر(فقط مردان)،<ref> امام خمینی</ref> کوتاه کردن تمام ناخن‌های دست یا پا،<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref> پوشیدن لباس‌ها و خوردن خوراکی‌هایی که بر محرم حرام است،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref> بوسیدن همسر بدون شهوت، لمس با شهوت همسر که منجر به انزال نشود<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref> {{سخ}} ۴. به ازای کوتاه کردن هر ناخن در صورتی که مجموع کمتر از ۱۰ ناخن باشد<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref> || ۱.  قربانی (شتر)<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> {{سخ}} ۲. قربانی گاو یا گوسفند(بستگی به اندازه درخت دارد)<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref> {{سخ}} ۳. قربانی (گوسفند)<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۳.</ref> {{سخ}} ۴. یک [[مد طعام]]<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref>
| کفاره معین || کفاره‌ای که فقط یک مورد مشخص دارد.|| [[محرمات احرام]] مانند {{سخ}} ۱.[[آمیزش]] با همسر  {{سخ}} مُلاعبه با همسر که منجر به انزال شود{{سخ}} نگاه شهوت‌آلود به همسر که منجر به انزال شود {{سخ}} بوسیدن همسر از روی شهوت.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref>{{سخ}} ۲. کَندن درخت حرم<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref> {{سخ}} ۳. استعمال بوی خوش،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref> {{سخ}} سایه قراردادن برای سر(فقط مردان)،<ref> امام خمینی</ref> {{سخ}} کوتاه کردن تمام ناخن‌های دست یا پا<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref> {{سخ}} پوشیدن لباس‌ها و خوردن خوراکی‌هایی که بر محرم حرام است<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref>{{سخ}} بوسیدن همسر بدون شهوت {{سخ}} لمس با شهوت همسر که منجر به انزال نشود<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref> {{سخ}} ۴. به ازای کوتاه کردن هر ناخن در صورتی که مجموع کمتر از ۱۰ ناخن باشد<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref> || ۱.  قربانی (شتر)<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> {{سخ}} ۲. قربانی گاو یا گوسفند(بستگی به اندازه درخت دارد)<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref> {{سخ}} ۳. قربانی (گوسفند)<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۳.</ref> {{سخ}} ۴. یک [[مد طعام]]<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref>
|}
|}
== احکام==
== احکام==
* کفاره اطعام یا پوشاندن فقیر باید به فقیر مسلمان داده شود.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref>
* کفاره اطعام یا پوشاندن فقیر باید به فقیر مسلمان داده شود.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref>
*کفاره از [[واجب تعبدی|واجبات تعبدی]] است.{{مدرک}} از این‌رو در پرداخت آن، [[قصد قربت]] و تعیین نوعش شرط است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۹.</ref>
*کفاره از [[واجب تعبدی|واجبات تعبدی]] است.{{مدرک}} از این‌رو در پرداخت آن، [[قصد قربت]] و تعیین نوعش شرط است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۹.</ref>
*در صورتی که برخی از موارد کفاره مانند آزادکردن بنده امکان نداشت. آن مورد در کفاره جمع ساقط است و در کفاره‌های مخیره و مرتبه باید موارد دیگر را انجام داد.<ref> مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۹.</ref>
*در صورتی که برخی از موارد کفاره مانند آزادکردن بنده امکان نداشت. آن مورد در کفاره جمع ساقط است و در کفاره‌های مخیره و مرتبه باید موارد دیگر را انجام داد.<ref> مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۹.</ref>
*در مواردی که [[روزه]] به عنوان کفاره تعیین شده باید روزه‌ها پشت سر هم انجام شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۹.</ref>
*در مواردی که [[روزه]] به عنوان کفاره تعیین شده باید روزه‌ها پشت سر هم انجام شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۹.</ref>
*در باب محرمات احرام اگر اسباب کفارات مختلف باشد برای هر یک باید کفاره مستقل به جا آورد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref>
*اگر اسباب کفارات محرمات احرام مختلف باشد برای هر یک باید کفاره مستقل به جا آورد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref>
== تفاوت کفاره با فدیه==
{{اصلی|فدیه}}
کفاره جریمه‌ای است که برای جبران انجام حرام یا ترک واجب انجام می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ص۴۳۸.</ref> البته گاهی کفاره به معنای فدیه نیز به کار می‌رود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به:‌ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۴۴.</ref> اما [[فدیه]] به چیزی گفته می‌شود که جایگزین چیز دیگری است و در عوض آن پرداخت می‌شود.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۴۰۲ق، ج۹، ص۴۱(ذیل فدی).</ref> چراکه فدیه رهانیدن کسی به واسطه پرداخت مال، جبران خطا و کوتاهی‌اش و یا پاک شدن گناهانش است.<ref>مصطلحات الفقهیه ص۱، ص۲۴۴.</ref> از این‌رو به مالی که در برابر آزادی اسیر و در [[طلاق خلع]] از سوی زن پرداخت می‌شود، فدیه می‌گویند.<ref>صدر، ماوراءالفقه، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۱۹.</ref> البته به گفته [[سید محمد صدر]] فدیه در اصطلاح فقیهان مالی است که در ازای نگرفتن رزوه به دلیل ناتوانی بر اثر بیماری یا مانند آن پرداخت می‌شود.<ref>صدر، ماوراءالفقه، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۲۰.</ref> به فتوای فقیهان اگر کسی بر اثر بیماری نتواند در ماه رمضان روزه بگیرد و بیماری او تا ماه رمضان بعد طول بکشد به‌ازای هر روزه‌ای که از ماه رمضان نگرفته‌ باید فدیه (یک [[مد طعام|مُد طعام]] =۷۵۰ گرم گندم و مانند آن) پرداخت کند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به:‌ علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۹.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۵۱: خط ۵۳:
{{منابع}}
{{منابع}}
*قرآن کریم
*قرآن کریم
*مشکینی، میرزاعلی، مصطلحات الفقه.
*مشکینی، علی، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیه، قم، الهادی، ۱۳۷۷ش/۱۴۱۹ق.
*محمود بن عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه
*عبدالمنعم، محمود بن عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه، قاهره، دارالفضیله، بی‌تا.
*ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تصحیح: احمد فارس، قم، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
*ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تصحیح: احمد فارس، قم، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
*طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
*طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.