فاطمه دختر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

'''فاطمه بنت حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)''' بزرگ‌ترین دختر [[امام حسین(ع)]]. مادرش [[ام اسحق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی|امّ اسحاق]] دختر [[طلحة بن عبیدالله]] است.<ref>ابن سعد،الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۴۷۳؛ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق،ج۷۰، ص ۱۵؛ مفید، الارشاد،۱۳۵۱ش، ج ۲، ص ۴۹۱؛مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج ۴۵، ص ۳۲۹.</ref> فاطمه در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و [[اسیران کربلا|اسیر]] شد و در [[کوفه]] [[خطبه]] خواند و کوفیان را نکوهش کرد. بنابر حدیث [[امام باقر(ع)]]، [[امام حسین(ع)]] قبل از [[شهادت]]، [[ودایع امامت]] و وصایای مکتوب خود را به او سپرد و او بعداً آنها را به [[امام سجاد]](ع) داد.<ref>صفّار قمی، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۰۳.</ref> فاطمه از پدرش و برادرش امام سجاد(ع) روایت نقل کرده است.

فاطمه دختر [[امام حسین علیه السلام|حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)]] و [[ام اسحاق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی|ام‌اسحاق]] دختر [[طلحه بن عبیدالله]] است.<ref>مفید، الارشاد،۱۳۵۱ش، ج ۲، ص ۴۹۱؛ مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج ۴۵، ص ۳۲۹؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص ۲۱۴.</ref> تاریخ دقیق تولد فاطمه مشخص نیست؛ ولی چون مادرش، نخست همسر [[امام حسن(ع)]] بود و بعد از شهادت وی (۴۹ یا ۵۰ق)، به همسری امام حسین(ع) درآمد، تولد وی بعد از شهادت [[امام حسن(ع)]] بوده است؛ بنابراین می‌توان احتمال قوی داد در سال [[سال ۵۱ هجری قمری|۵۱ هجری]] به دنیا آمده است.<ref>محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱،ص۳۵۱</ref> فاطمه را بزرگ‌ترین دختر امام حسین(ع) دانستنه‌اند.<ref>طبری،تاریخ الطبری،۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۶۴؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۸۶.</ref> نقل شده است امام حسین(ع) از میان دو دخترش (فاطمه و [[سکینه دختر امام حسین (ع)|سکینه]])، فاطمه را شبیه‌ترینِ آن دو به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه بنت رسول الله]] خواند. این هنگامی بود که [[حسن مثنی|حسن مُثَنّی]] ـ فرزند امام حسن(ع) ـ فاطمه را از امام حسین(ع) خواستگاری کرد.<ref>رجوع کنید به: مفید، الارشاد،۱۳۵۱ش، ج۲، ص۲۵. اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۹۸۵م، ص۱۲۲.</ref> فاطمه و حسن مثنی پیش از [[واقعه کربلا]] ازدواج کردند.<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۷؛ابن قتیبه، المعارف ،۱۳۹۰ق، ص۲۱۳؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۳.</ref>۱

فاطمه و همسرش [[حسن مثنی|حسن مُثَنّی]] در [[واقعه عاشورا]] حضور داشتند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۵۱ش، ج۲، ص۲۵ و ۱۲۱.</ref> حسن در [[روز عاشورا]] همراه [[امام حسین(ع)|امام حسین(ع)]] شجاعانه جنگید و زخمی و اسیر شد. دایی‌اش، [[اسماء بن خارجه فزاری]] وی را نجات داد. او در [[کوفه]] تحت درمان قرار گرفت و با بازیافتن سلامت خود به [[مدینه]] بازگشت.<ref> رجوع کنید به مفید، الارشاد، ۱۳۵۱ش، ج۲، ص۲۵؛ ابن‌طاووس، لهوف،۱۳۷۸ش، ص۶۳.</ref>

فاطمه به همراه دیگر اعضای خاندان امام حسین(ع)، به اسارت به [[کوفه]] و [[شام]] برده شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق،ج۴، ص۸۶؛ مفید، الارشاد، ۱۳۵۱ش،ج ۲، ص ۱۲۱</ref> برخی از ماجراهای هجوم به خیمه‌ها و دوران اسارت [[اهل بیت(ع)|اهل بیت]] [[پیامبر(ص)|پیامبر(ص)]] از او نقل شده است.<ref>ر.ک: صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۴؛ مفید، الارشاد، ۱۳۵۱ش، ج۲، ص۱۲۱.</ref> میان او و [[یزید]] در دربار شام سخنانی رد و بدل گردید.<ref>ر.ک: طبری،تاریخ الطبری،۱۹۶۷م، ج ۵، ص ۴۶۴</ref> [[احمد بن‌ علی طبرسی]]، بحث‌های او با اهل [[کوفه]] را آورده است.<ref>طبرسی،الاحتجاج،۱۴۱۶ق، ج ۲، ص ۲۷۲۹.</ref>

نقل شده است که وی از مادر بزرگش [[فاطمه(س)|حضرت فاطمه(س)]]، دختر [[پیامبر(ص)]]، به صورت [[مرسل]] روایت کرده است، و نیز از پدرش [[حسین بن علی]](ع) و عمه‌اش [[زینب دختر امام علی|زینب(س)]] دختر [[امام علی]](ع) و برادرش [[علی بن الحسین]](ع) و [[عبدالله بن عباس]] و [[عایشه]] و [[اسما بنت عمیس]] و [[بلال]] نیز به گونه [[مرسل]]، روایت کرده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق،۱۴۲۱ق، ج۷۰، ص۱۰؛ تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۲۵۴؛</ref>

 

فاطمه را [[ثقه]] و از [[طبقات راویان|طبقه چهارم راویان]] دانسته‌اند.<ref>تقریب التهذیب، ج۲، ص۶۵۷</ref>

گفته شده فاطمه پس از درگذشت حسن مُثَنّی، یک سال بر مزار او به سوگ نشست و روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت.<ref>صحیح البخاری، ج۱، ص۴۴۶؛ تهذیب الکمال، ج۶، ص۹۵؛ بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۶۷و۱۶۸؛ تاریخ دمشق، ج۷۰، ص۱۹؛ مفید، الارشاد ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶.</ref> در برخی از منابع آمده است فاطمه بر مزار حسن مثنی تا یک سال قبه‌ای زد.<ref>صحیح بخاری، کتاب الجنائز، باب ۶۱.</ref><ref>فتح الباری فی شرح صحیح بخاری،ج۳، ص ۲۵۵، باب۶۱</ref> فاطمه پس از درگذشت [[حسن مثنی]]، با [[عبداللّه‌ بن عمرو بن عثمان ‌بن عفان]] ازدواج کرد.<ref>تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۲۵۶؛ مقاتل الطالبین، ص۱۶۷</ref> پس از مرگ عبداللّه، [[عبدالرحمان‌بن ضحاک]]، والی [[مدینه]]، از فاطمه خواستگاری کرد که او نپذیرفت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص ۴۷۴.</ref>

فاطمه از حسن مثنی، چهار فرزند به نام‌های [[عبدالله محض|عبدالله]]، ابراهیم، حسن و زینب داشت<ref>تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۲۵۶؛ لباب الانساب، ج۱، ص۳۸۵؛</ref> و از همسر دومش [[عبدالله بن عمرو بن عثمان]]، دارای سه فرزند به نام‌های محمد دیباج، قاسم و رقیه شد.<ref>المجدی، ص۹۱؛ تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۲۵۶؛ المعارف لابن قتیبه، ص ۱۹۹</ref> بیشتر فرزندان و نوادگان وی، در مبارزه با خلفای [[بنی عباس]] به [[شهادت]] رسیدند یا زندانی شدند.<ref>تاریخ الطبری، ج۷، ص۵۳۶</ref>

[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3515 سبط ابن جوزی، تذکره الخواص، ۱۳۷۶ش، ص۲۵۱.]</ref> همچنین برخی از مورخان بدون اشاره به تاریخ وفات، گفته‌اند او در هنگام وفات، نود سال داشته است.<ref>ابن‌حِبّان، ج ۵، ص ۳۰۱.</ref> در دیگر منابع آمده وی در زمان [[خلافت]] [[هشام‌ بن عبدالملک]] (حکومت: ۱۰۵ـ۱۲۵ق) درگذشت.<ref>ابن‌عساکر،۱۴۲۱ق، ج ۷۰، ص ۱۷.</ref> قبری در [[قبرستان باب الصغیر]] به وی منسوب است.[http://islamicshrines.net/?p=183 زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه نوشته احمد خامه‌یار] فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۷۶، زمستان ۱۳۹۰، صص۸۷-۱۲۶

* ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.

* ابن‌قتیبه، المعارف، چاپ محمداسماعیل عبداللّه صاوی، بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۰.

* اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، به تحقیق کاظم المظفر، نجف اشرف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.

* حسنی، احمد بن ابراهیم، المصابیح، چاپ عبداللّه حوثی، صنعا.

* سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، الشریف الرضی، ۱۳۷۶ش/۱۴۱۸ق.

* سیدبن طاووس، لهوف، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چ۵، ۱۳۷۸ش.

* صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، نشر کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.

* صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، به تصحیح محسن کوچه‌باغی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.

* طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، نشر اسوه، چاپ دوم، ۱۴۱۶ق.

* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۵.

* محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع): برپایه قرآن و حدیث، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۸.

*لباب الانساب.

* مِزّی، یوسف‌بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.

*تقریب التهذیب.