Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۹۳
ویرایش
مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←موافقان انتساب) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
مؤلف کتاب مشخص نیست و از این رو در مورد کتاب بحث‌های زیادی بین علما پیش آمده است. گروهی به موافقت و دفاع از این کتاب برآمده‌اند و دسته‌ای دیگر این کتاب را از اساس، باطل و نویسنده آن را کسی غیر از امام می‌دانند و دسته سوم با نگاه تردیدآمیز، قائل به تفصیل شده‌اند.<ref> احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۵. </ref> | مؤلف کتاب مشخص نیست و از این رو در مورد کتاب بحث‌های زیادی بین علما پیش آمده است. گروهی به موافقت و دفاع از این کتاب برآمده‌اند و دسته‌ای دیگر این کتاب را از اساس، باطل و نویسنده آن را کسی غیر از امام می‌دانند و دسته سوم با نگاه تردیدآمیز، قائل به تفصیل شده‌اند.<ref> احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۵. </ref> | ||
=== موافقان انتساب === | === موافقان انتساب === | ||
# سید بن طاووس اولین کسی است که در کتاب [[کشف المحجة]] و کتاب [[امان الاخطار]] این کتاب را منسوب به امام جعفر صادق(ع) دانسته است. وی اینگونه می‌نویسد: ''باید مسافر با خود همراه دارد کتاب «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه» را که از امام صادق(ع) است؛ زیرا این کتاب، کتابی لطیف و شریف در بیان راه سلوک به طرف خداوند متعال و توجه به سوی او و راهنمای دستیابی به اسرار سیر و سلوک می‌باشد و اسرار مطویه در خود را در اختیار و دسترس خواننده می‌گذارد و خلاصه کلام آن که فواید این کتاب بسیار و حجم آن کم است. به عبارت دیگر کثیر المعنی و قلیل اللفظ است''.<ref>ابن طاووس، امان الاخطار، ۱۴۰۹ق، | # سید بن طاووس اولین کسی است که در کتاب [[کشف المحجة]] و کتاب [[امان الاخطار]] این کتاب را منسوب به امام جعفر صادق(ع) دانسته است. وی اینگونه می‌نویسد: ''باید مسافر با خود همراه دارد کتاب «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه» را که از امام صادق(ع) است؛ زیرا این کتاب، کتابی لطیف و شریف در بیان راه سلوک به طرف خداوند متعال و توجه به سوی او و راهنمای دستیابی به اسرار سیر و سلوک می‌باشد و اسرار مطویه در خود را در اختیار و دسترس خواننده می‌گذارد و خلاصه کلام آن که فواید این کتاب بسیار و حجم آن کم است. به عبارت دیگر کثیر المعنی و قلیل اللفظ است''.<ref>ابن طاووس، امان الاخطار، ۱۴۰۹ق، ص۹۱ و ۹۲.</ref> | ||
# [[شهید ثانی]] از جمله کسانی است که در مورد این کتاب سخن به میان آورده و آن را تائید نموده است. وی در کتاب [[تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة|تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة]] و در کتاب [[کشف الریبة]]، [[منیة المرید]] و همچنین در [[مسکن الفواد]] از مصباح الشریعه برخی از مطالب را نقل کرده است. | # [[شهید ثانی]] از جمله کسانی است که در مورد این کتاب سخن به میان آورده و آن را تائید نموده است. وی در کتاب [[تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة|تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة]] و در کتاب [[کشف الریبة]]، [[منیة المرید]] و همچنین در [[مسکن الفواد]] از مصباح الشریعه برخی از مطالب را نقل کرده است. | ||
# [[فیض کاشانی]] نیز از کسانی است که در کتاب‌های [[اخلاق|اخلاقی]] و [[عرفان|عرفانی]] خود، از این کتاب مطلبی را نقل کرده و از ملاحظه در موارد نقل استفاده می‌شود که او نیز کتاب را معتبر دانسته و نسبت آن به [[امام صادق]](ع) را نسبتی معتبر و قطعی می‌داند و در این قطعیت هیچ شک و شبهه‌ای ندارد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | # [[فیض کاشانی]] نیز از کسانی است که در کتاب‌های [[اخلاق|اخلاقی]] و [[عرفان|عرفانی]] خود، از این کتاب مطلبی را نقل کرده و از ملاحظه در موارد نقل استفاده می‌شود که او نیز کتاب را معتبر دانسته و نسبت آن به [[امام صادق]](ع) را نسبتی معتبر و قطعی می‌داند و در این قطعیت هیچ شک و شبهه‌ای ندارد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
# [[میرزا حسین نوری]] از دیگر بزرگانی است که در صحت و اعتبار این کتاب، تردیدی به خود راه نداده و در کتاب «[[مستدرک الوسائل|مستدرک]]» در خاتمه کتاب در جلد سوم بحثی بسیار کامل و گسترده بیان داشته و دلایل کسانی که این کتاب را دارای اعتبار نمی‌دانند، به طور کامل رد می‌کند و با دلایلی این کتاب را معتبر دانسته و اخبار آن را در کتاب مستدرک روایت نموده است.<ref>نوری، خاتمة مستدرک، ۱۴۱۵ق، ج ۱، | # [[میرزا حسین نوری]] از دیگر بزرگانی است که در صحت و اعتبار این کتاب، تردیدی به خود راه نداده و در کتاب «[[مستدرک الوسائل|مستدرک]]» در خاتمه کتاب در جلد سوم بحثی بسیار کامل و گسترده بیان داشته و دلایل کسانی که این کتاب را دارای اعتبار نمی‌دانند، به طور کامل رد می‌کند و با دلایلی این کتاب را معتبر دانسته و اخبار آن را در کتاب مستدرک روایت نموده است.<ref>نوری، خاتمة مستدرک، ۱۴۱۵ق، ج ۱، ص۱۹۴.</ref>{{سخ}} | ||
از دیگر موافقان کتاب، می‌توان به [[سید هاشم بحرانی]]، [[ملا مهدی نراقی]]، [[سید علیخان مدنی]]، [[کفعمی]]، [[میرزا ابوالقاسم ذهبی شیرازی]]، [[سید حسین قزوینی]] و [[شیخ حسن مصطفوی]] از علمای معاصر نام برد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | از دیگر موافقان کتاب، می‌توان به [[سید هاشم بحرانی]]، [[ملا مهدی نراقی]]، [[سید علیخان مدنی]]، [[کفعمی]]، [[میرزا ابوالقاسم ذهبی شیرازی]]، [[سید حسین قزوینی]] و [[شیخ حسن مصطفوی]] از علمای معاصر نام برد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
=== مخالفان انتساب === | === مخالفان انتساب === | ||
# [[شیخ حر عاملی]] از جمله کسانی است که این کتاب را مردود می‌داند و مخالفت خویش را در کتاب «[[هدایة الامة]]» بیان داشته است.<ref>حر عاملی، هدایة الامة، ۱۴۱۲ ق، ج ۸، | # [[شیخ حر عاملی]] از جمله کسانی است که این کتاب را مردود می‌داند و مخالفت خویش را در کتاب «[[هدایة الامة]]» بیان داشته است.<ref>حر عاملی، هدایة الامة، ۱۴۱۲ ق، ج ۸، ص۵۵۱.</ref> | ||
# [[میرزا عبدالله افندی]] نیز این انتساب را نپذیرفته و آن را به نقل از یکی از [[صوفیه|صوفیان]] می‌داند.<ref>نوری، خاتمه مستدرک، ۱۴۱۵ ق، ج ۱، | # [[میرزا عبدالله افندی]] نیز این انتساب را نپذیرفته و آن را به نقل از یکی از [[صوفیه|صوفیان]] می‌داند.<ref>نوری، خاتمه مستدرک، ۱۴۱۵ ق، ج ۱، ص۲۰۲.</ref>{{سخ}} | ||
=== احتیاط‌کنندگان=== | === احتیاط‌کنندگان=== | ||
برخی از علمای اسلامی نیز رویکردی محتاطانه در برخورد بااین کتاب داشته‌اند و منعی در عمل به این کتاب ندیده‌اند؛ گرچه این نوشتار دارای سند قطعی نبوده و به راحتی نمی‌توان آن را منتسب به امام صادق(ع) دانست. از جمله این علما می‌توان به [[محمد تقی مجلسی]]، [[محمد باقر مجلسی]] و [[امام خمینی]] اشاره کرد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | برخی از علمای اسلامی نیز رویکردی محتاطانه در برخورد بااین کتاب داشته‌اند و منعی در عمل به این کتاب ندیده‌اند؛ گرچه این نوشتار دارای سند قطعی نبوده و به راحتی نمی‌توان آن را منتسب به امام صادق(ع) دانست. از جمله این علما می‌توان به [[محمد تقی مجلسی]]، [[محمد باقر مجلسی]] و [[امام خمینی]] اشاره کرد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
این کتاب شامل ۱۰۰ باب است که البته همه مباحث آن اخلاقی نیست و در میان آن‌ها عناوین فقهی و آدابی نیز به چشم می‌خورد.<ref> احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۵. </ref> | این کتاب شامل ۱۰۰ باب است که البته همه مباحث آن اخلاقی نیست و در میان آن‌ها عناوین فقهی و آدابی نیز به چشم می‌خورد.<ref> احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۵. </ref> | ||
=== ابواب کتاب === | === ابواب کتاب === | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۵|جداساز=۸|عرض=۸}} | ||
* ظهور مراتب مکنونات قلب؛ | * ظهور مراتب مکنونات قلب؛ | ||
* احکام و محمولات قلب؛ | * احکام و محمولات قلب؛ | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
* شناسایی پیامبران الهی؛ | * شناسایی پیامبران الهی؛ | ||
* شناسایی حضرات [[ائمه اطهار]]؛ | * شناسایی حضرات [[ائمه اطهار]]؛ | ||
* شناختن [[صحابه|اصحاب]] [[محمد(ص)|رسول خدا ]]؛ | * شناختن [[صحابه|اصحاب]] [[محمد(ص)|رسول خدا]]؛ | ||
* احترام کردن به [[مومن|مؤمنین]]؛ | * احترام کردن به [[مومن|مؤمنین]]؛ | ||
* [[نیکی به پدر و مادر]]؛ | * [[نیکی به پدر و مادر]]؛ | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۵۱: | ||
== پژوهش‌های پیرامون کتاب == | == پژوهش‌های پیرامون کتاب == | ||
=== شروح === | === شروح === | ||
* شرح [[عبدالرزاق رانکوئی گیلانی|ملا عبدالرزاق بن ملا میر قاری گیلانی]] از علمای قرن یازدهم.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۴، | * شرح [[عبدالرزاق رانکوئی گیلانی|ملا عبدالرزاق بن ملا میر قاری گیلانی]] از علمای قرن یازدهم.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۴، ص۱۳۵.</ref> | ||
* مناهج انوار المعرفه فی اسرار مصباح الشریعه، شرحی به زبان عربی تالیف میرزا ابوالقاسم ذهبی معروف به [[میرزا بابای شیرازی]]. | * مناهج انوار المعرفه فی اسرار مصباح الشریعه، شرحی به زبان عربی تالیف میرزا ابوالقاسم ذهبی معروف به [[میرزا بابای شیرازی]]. | ||
* شرح مصباح الشریعه، [[شیخ نظام الدین صهرشتی]].<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱۴، | * شرح مصباح الشریعه، [[شیخ نظام الدین صهرشتی]].<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱۴، ص۶۸.</ref> | ||
* بیان الاسرار شرحی ناتمام (شرح چهل باب از یک صد باب این کتاب) تالیف شیخ حسین زاهدی.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۶، | * بیان الاسرار شرحی ناتمام (شرح چهل باب از یک صد باب این کتاب) تالیف شیخ حسین زاهدی.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۶، ص۱۱۵.</ref> | ||
* دیوان نظام کرمانی در ترجمه منظومه مصباح الشریعة، تالیف [[احمد بن عبدالواحد کرمانی]].<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۹، | * دیوان نظام کرمانی در ترجمه منظومه مصباح الشریعة، تالیف [[احمد بن عبدالواحد کرمانی]].<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۹، ص۱۲۰۶.</ref> | ||
* شرح فارسی مصباح الشریعه با نام عرفان اسلامی مشتمل در۱۲ جلد توسط [[شیخ حسین انصاریان]]. | * شرح فارسی مصباح الشریعه با نام عرفان اسلامی مشتمل در۱۲ جلد توسط [[شیخ حسین انصاریان]]. | ||
[[پرونده:ترجمه مصباح الشریعه.jpg|بندانگشتی|ترجمه مصباح الشریعه/حسن مصطفوی]] | [[پرونده:ترجمه مصباح الشریعه.jpg|بندانگشتی|ترجمه مصباح الشریعه/حسن مصطفوی]] | ||
=== ترجمه‌ها === | === ترجمه‌ها === | ||
* ترجمه‌ای با نام «''آداب العارفین''».<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، | * ترجمه‌ای با نام «''آداب العارفین''».<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص۲۴.</ref> | ||
* ترجمه‌ای با نام «''ضیاء المصباح''» از اسماعیل بن محمدعلی رضوی.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، | * ترجمه‌ای با نام «''ضیاء المصباح''» از اسماعیل بن محمدعلی رضوی.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، ص۱۱۰.</ref> | ||
* مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة در تزکیه نفس و حقایق و معارف الهی ترجمه [[حسن مصطفوی]]. | * مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة در تزکیه نفس و حقایق و معارف الهی ترجمه [[حسن مصطفوی]]. | ||
* ترجمه کتاب به فارسی با نام رهنمودهای امام صادق(ع) از عباس عزیزی. | * ترجمه کتاب به فارسی با نام رهنمودهای امام صادق(ع) از عباس عزیزی. | ||
| خط ۱۷۱: | خط ۱۷۱: | ||
* نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۶۷ق. | * نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۶۷ق. | ||
* نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۹۹ق. | * نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۹۹ق. | ||
* نسخ دیگر از این کتاب در همان کتابخانه.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، | * نسخ دیگر از این کتاب در همان کتابخانه.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، ص۱۱۰ و ۱۱۱.</ref><ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* ابن طاووس، علی بن موسی، الأمان من أخطار الأسفار و الزمان، قم، آل البیت، ۱۴۰۹ق. | * ابن طاووس، علی بن موسی، الأمان من أخطار الأسفار و الزمان، قم، آل البیت، ۱۴۰۹ق. | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعة، | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعة، بیروت، دار الاضواء. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الامة الی احکام الائمة، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة، ۱۴۱۲ق. | * حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الامة الی احکام الائمة، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة، ۱۴۱۲ق. | ||
* مصباح الشریعه، منسوب به امام صادق، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۰ق. | * مصباح الشریعه، منسوب به امام صادق، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۰ق. | ||