Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
محقق کرکی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Fayaz جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| وب‌گاه رسمی = | | وب‌گاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''علی بن حسین بن عبدالعالی کَرَکی جبل عامِلی''' معروف به '''محقق ثانی''' و '''محقّق کَرَکی''' ([[سال ۸۶۵ هجری قمری|۸۶۵]] یا [[سال ۸۷۰ هجری قمری|۸۷۰ق]] | '''علی بن حسین بن عبدالعالی کَرَکی جبل عامِلی''' معروف به '''محقق ثانی''' و '''محقّق کَرَکی''' ([[سال ۸۶۵ هجری قمری|۸۶۵]] یا [[سال ۸۷۰ هجری قمری|۸۷۰ق]] [[سال ۹۴۰ هجری قمری|۹۴۰ق]])، از فقها و علمای مشهور [[شیعه]] در عصر [[صفویه|صفوی]] است. او از وطن خود، [[جبل عامل]] مهاجرت کرد و ابتدا به [[عراق]] رفت و سپس به دعوت [[شاه اسماعیل صفوی]] به [[ایران]] آمد و در تبلیغ و ترویج [[تشیع|تشیع]]، در ایران نقش مهمی را بر عهده گرفت. محقق ثانی، در [[فقه استدلالی]] خبره بود و آثار فقهی‌اش با اقبال خاص [[فقیهان]] بعدی مواجه شد. کتاب [[جامع المقاصد فی شرح القواعد]] از او است و بدین رو، وی را«صاحب جامع المقاصد» می‌گویند. محقق ثانی درباره [[ولایت فقیه]] نظرات قابل توجهی دارد. | ||
محقق کرکی شاگردان برجسته‌ای نیز تربیت کرد و بسیاری از فقهاء و دانشمندان قرن نهم و دهم هجری از شاگردان اویند؛ بزرگانی مانند [[شیخ علی منشار]]، [[حسین بن عبدالصمد عاملی]] (پدر [[شیخ بهایی]]) و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزائری]]. | محقق کرکی شاگردان برجسته‌ای نیز تربیت کرد و بسیاری از فقهاء و دانشمندان قرن نهم و دهم هجری از شاگردان اویند؛ بزرگانی مانند [[شیخ علی منشار]]، [[حسین بن عبدالصمد عاملی]] (پدر [[شیخ بهایی]]) و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزائری]]. | ||
==زندگی‌نامه و تحصیلات== | ==زندگی‌نامه و تحصیلات== | ||
نور الدین ابوالحسن علی بن الحسین بن عبدالعالی<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۱۹۹.</ref> در روستای کرکِ نوح{{یادداشت|کَرَک نوح، در منتهی الیه جنوب کوههای [[لبنان]] واقع است و از آنجا که در آن منطقه قبری منسوب | نور الدین ابوالحسن علی بن الحسین بن عبدالعالی<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۱۹۹.</ref> در روستای کرکِ نوح{{یادداشت|کَرَک نوح، در منتهی الیه جنوب کوههای [[لبنان]] واقع است و از آنجا که در آن منطقه قبری منسوب به [[حضرت نوح(ع)]] است٬ آن را کرک نوح میخوانند. این شهر، دارای [[حوزه علمیه]] بوده که در قرن دهم هجری در اوج شکوفائی٬ علمای بسیاری از آن برخاستند. اکثر مهاجران به ایران در [[صفویان|عصر صفوی]] از علمای [[جبل عامل]] از [[مجتهدان]] کرک نوح بودند. (نقل از سایت مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت و سایت فارس نیوز http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911127000443).}} در [[جبل عامل]] [[لبنان]] به سال ۸۶۵ یا ۸۷۰ق متولد شد. نام وی «علی» است و «نور الدین»٬<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> «شیخ علائی» و «مولای مروج» و «محقق ثانی»<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۱۹۹.</ref> لقب گرفت. | ||
محقق پس از آموزش‌های ابتدایی به حوزه علمیه کرک وارد شد و نزد محمد بن محمد بن خاتون، شمس الدین محمد جزینی، شمس الدین محمد احمد صهیونی و علی بن هلال جزایری دانش آموخت. وی پس از کرک به روستای میس رفت و با تلاش پیگیر، از استادان آن حوزه گردید. محقق ثانی چندی در شهرهای «جبعِ» لبنان٬ [[دمشق]]٬ [[بیت المقدس]] و [[الخلیل]] تحصیل کرد و رهسپار مرکز حوزه [[اهل سنت]] در [[مصر]] گردید. او پس از سال ۹۰۹ق به [[عراق]] هجرت کرد و سر انجام در سال ۹۱۶ق وارد [[ایران]] شد.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۱۴.</ref> | محقق پس از آموزش‌های ابتدایی به حوزه علمیه کرک وارد شد و نزد محمد بن محمد بن خاتون، شمس الدین محمد جزینی، شمس الدین محمد احمد صهیونی و علی بن هلال جزایری دانش آموخت. وی پس از کرک به روستای میس رفت و با تلاش پیگیر، از استادان آن حوزه گردید. محقق ثانی چندی در شهرهای «جبعِ» لبنان٬ [[دمشق]]٬ [[بیت المقدس]] و [[الخلیل]] تحصیل کرد و رهسپار مرکز حوزه [[اهل سنت]] در [[مصر]] گردید. او پس از سال ۹۰۹ق به [[عراق]] هجرت کرد و سر انجام در سال ۹۱۶ق وارد [[ایران]] شد.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۱۴.</ref> | ||
کرکی در سال ۹۰۰ق اولین [[اجازه اجتهاد]] خود را از شیخ محمد بن محمد بن خاتون العاملی دریافت کرد. <ref> | کرکی در سال ۹۰۰ق اولین [[اجازه اجتهاد]] خود را از شیخ محمد بن محمد بن خاتون العاملی دریافت کرد.<ref>کنتوری، کشف الحجب و الأستار، ۱۴۰۹ق٬ ص۱۶.</ref> وی همچنین در ۹۰۹ق، از «علی بن هلال جزائری» و «ابراهیم بن حسن وراق» اجازه دریافت کرد.<ref> الحسون، حیاه المحقق الکرکی و آثاره،الاحتجاج، ج۱، صص۱۹۴ و ۴۲۳.</ref> | ||
محقق در [[سال ۹۳۸ هجری قمری|۹۳۸ق]] <ref> امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> یا [[سال ۹۴۰ هجری قمری|۹۴۰ق]]<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰ِ</ref> در [[نجف اشرف]] توسط | محقق در [[سال ۹۳۸ هجری قمری|۹۳۸ق]]<ref> امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> یا [[سال ۹۴۰ هجری قمری|۹۴۰ق]]<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰ِ</ref> در [[نجف اشرف]] توسط عده‌ای از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] و به‌وسیله زهر، کشته شد.<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۲۰۶.</ref> | ||
===فرزندان=== | ===فرزندان=== | ||
از محقق ثانی دو پسر و سه دختر بر جای ماند. پسر اولش شیخ عبدالعالی از عالمان دینی بزرگ عصر خود و در [[کاشان]] مقیم بود. او بعد از پدر زعامت مذهبی را بر عهده گرفت. <ref> | از محقق ثانی دو پسر و سه دختر بر جای ماند. پسر اولش شیخ عبدالعالی از عالمان دینی بزرگ عصر خود و در [[کاشان]] مقیم بود. او بعد از پدر زعامت مذهبی را بر عهده گرفت.<ref>افندی، ریاض العلماء، ۱۴۳۱ق٬ ج۳، ص۱۳۱</ref> پسر دیگرش شیخ حسن نام داشت.<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> | ||
یکی از دختران محقق در جبل عامل ازدواج کرد که فرزندش میر سید حسین حسینی نام داشت. او در [[اردبیل]] به تدریس و حل و فصل مشکلات شرعی مردم مشغول و شیخ الاسلام آن شهر بود. دختر بزرگش با «میر شمس الدین محمد استرآبادی» [[ازدواج]] کرد و او ملقب به داماد شد٬ فرزند وی نیز به [[میر داماد]] (استاد [[ملاصدرا| | یکی از دختران محقق در جبل عامل ازدواج کرد که فرزندش میر سید حسین حسینی نام داشت. او در [[اردبیل]] به تدریس و حل و فصل مشکلات شرعی مردم مشغول و شیخ الاسلام آن شهر بود. دختر بزرگش با «میر شمس الدین محمد استرآبادی» [[ازدواج]] کرد و او ملقب به داماد شد٬ فرزند وی نیز به [[میر داماد]] (استاد [[ملاصدرا|ملاصدرا]]) معروف شد.<ref>افندی، تعلیقة أمل الآمل، ۱۴۱۰ق٬ ص۵۹ ؛ دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> | ||
محسن امین نوشته است دختر بزرگ محقق کرکی همسر [[شهید ثانی]] بود.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> | محسن امین نوشته است دختر بزرگ محقق کرکی همسر [[شهید ثانی]] بود.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> | ||
==هجرت به ایران== | ==هجرت به ایران== | ||
درگیری حکومت [[عثمانی]] با [[صفویه]] و فشار و سخت‌گیری بر شیعیان در مناطق تحت سلطه عثمانی، موجب هجرت علماء و بزرگان به سوی ایران شد. محقق کرکی | درگیری حکومت [[عثمانی]] با [[صفویه]] و فشار و سخت‌گیری بر شیعیان در مناطق تحت سلطه عثمانی، موجب هجرت علماء و بزرگان به سوی ایران شد. محقق کرکی از دانشمندانی بود که در دهه دوم قرن دهم هجری و احتمالا با دعوت [[شاه اسماعیل]] به ایران آمد.<ref>جعفریان، صفویه از ظهور تا زوال، ۱۳۷۸ش٬ ص۹۸.</ref> | ||
چنین گزارش شده است که باریک بیگ پرناک، حاکم «آق‌قوینلوها» در بغداد «سید محمّد کمونه» و نیز «محقق کرکی» را محبوس نمود. اما وقتی [[شاه اسماعیل]] در ۹۱۴ق بغداد فتح کرد آنها را آزاد کرده به همراهشان عازم زیارت عتبات شد. <ref>قمی، ﺧﻼصةالتواریخ، ۱۳۸۳ش٬ ص۹۳۴.</ref> البته برخی مورخین | چنین گزارش شده است که باریک بیگ پرناک، حاکم «آق‌قوینلوها» در بغداد «سید محمّد کمونه» و نیز «محقق کرکی» را محبوس نمود. اما وقتی [[شاه اسماعیل]] در ۹۱۴ق بغداد فتح کرد آنها را آزاد کرده به همراهشان عازم زیارت عتبات شد.<ref>قمی، ﺧﻼصةالتواریخ، ۱۳۸۳ش٬ ص۹۳۴.</ref> البته برخی مورخین در ذکر این ماجرا نامی از کرکی نبرد‌ه‌اند.<ref>امینی، فتوحات شاهی، ۱۳۸۳ش، ص۲۹۱-۲۹۳ ؛ خواندامیر، حبیب‌السیر، ۱۳۶۲ش، ص۴۹۳.</ref> | ||
اما پس از [[جنگ چالدران]] و عدم توجه شاه اسماعیل به امور سیاسی و فرهنگی و موقعیت علمای دربار سبب شد تا محقق کرکی به عراق برود.<ref>پور امینی، صفویان نماد اقتدار ایران، ۱۳۸۱ش٬ ص۱۱۶.</ref> | اما پس از [[جنگ چالدران]] و عدم توجه شاه اسماعیل به امور سیاسی و فرهنگی و موقعیت علمای دربار سبب شد تا محقق کرکی به عراق برود.<ref>پور امینی، صفویان نماد اقتدار ایران، ۱۳۸۱ش٬ ص۱۱۶.</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
پس از شاه اسماعیل صفوی، [[شاه طهماسب]] که بنابر نقل‌های تاریخی شیفته شخصیت محقق کرکی بود، از او تقاضا کرد تا به ایران بازگردد.<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۲۲.</ref> | پس از شاه اسماعیل صفوی، [[شاه طهماسب]] که بنابر نقل‌های تاریخی شیفته شخصیت محقق کرکی بود، از او تقاضا کرد تا به ایران بازگردد.<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۲۲.</ref> | ||
شاه طهماسب [[شیخ الاسلام|مقام شیخ الاسلامی]]، را که بالاترین مقام دینی به شمار میرفت به او داد و دستش را در امور مملکت بازگذاشت. او به تمام ممالک محزوسه خود چنین نوشت: «بسم اللّه الرحمن | شاه طهماسب [[شیخ الاسلام|مقام شیخ الاسلامی]]، را که بالاترین مقام دینی به شمار میرفت به او داد و دستش را در امور مملکت بازگذاشت. او به تمام ممالک محزوسه خود چنین نوشت: «بسم اللّه الرحمن الرحیم چون از مؤدّای حقیقت انتمای کلام إمام صادق علیه‌السلام، که انظروا إلی من کان منکم، قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا، و عرف أحکامنا، فارضوا به حکما، فانی قد جعلته حاکما فاذا حکم بحکم فمن لم یقبله منه فانّما بحکم اللّه استخفّ و علینا ردّ و هو رادّ علی اللّه و هو علی حدّ الشرک، لائح و واضح است که مخالفت حکم مجتهدین که حافظان شرع سید المرسلیناند با شرک در یک درجه است. پس هر که، مخالفت خاتم المجتهدین، وارث علوم سید المرسلین، نائب الائمّة المعصومین، لا زال کاسمه العلی علیا عالیا کند، و در مقام متابعت نباشد، بیشائبه ملعون و مردود در این آستان ملک آشیان مطرود است، و به سیاسات عظیمه، و تأدیبات بلیغه مؤاخذه خواهد شد، کتبه طهماسب بن شاه اسماعیل الصّفوی الموسوی».<ref>خوانساری٬ روضات الجنات، ۱۳۹۰ق٬ ج۴، ص۳۶۳</ref> | ||
محقّق ثانی از این فرصت برای اصلاح برخی امور دربار و نیز ترویج مکتب [[تشیع]] و تثبیت مبانی آن در قلمرو حکومت صفوی نهایت بهره را برد.<ref>تنکابنی، میر احمد، قصص العلماء، ۱۳۸۶ش٬ ص۳۴۷.</ref> | محقّق ثانی از این فرصت برای اصلاح برخی امور دربار و نیز ترویج مکتب [[تشیع]] و تثبیت مبانی آن در قلمرو حکومت صفوی نهایت بهره را برد.<ref>تنکابنی، میر احمد، قصص العلماء، ۱۳۸۶ش٬ ص۳۴۷.</ref> | ||
پس از محقّق کَرکی برخی علمای دیگر به مقام [[شیخ الاسلام (منصب)|شیخ الاسلامی]] منصوب شدند؛ ولی هیچ‌یک | پس از محقّق کَرکی برخی علمای دیگر به مقام [[شیخ الاسلام (منصب)|شیخ الاسلامی]] منصوب شدند؛ ولی هیچ‌یک به‌اندازه محقّق کَرکی از قدرت و نفوذ در حکومت برخوردار نشدند. از چهره‌های برجسته پس از محقّق کَرکی می‌توان به [[شیخ بهایی]] و [[علامه مجلسی]] اشاره نمود. | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
===اساتید شیعه=== | ===اساتید شیعه=== | ||
محقق کرکی علاوه بر اساتید شیعه، نزد برخی از علمای [[اهل سنت]] نیز دانش آموخت. نام اساتید وی از این قرار است: | محقق کرکی علاوه بر اساتید شیعه، نزد برخی از علمای [[اهل سنت]] نیز دانش آموخت. نام اساتید وی از این قرار است: | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
#[[علی بن هلال جزایری]]؛ او مهم‌ترین استاد محقق ثانی است.<ref>مهاجر، المهاجرة | #[[علی بن هلال جزایری]]؛ او مهم‌ترین استاد محقق ثانی است.<ref>مهاجر، المهاجرة العاملیه، ۱۴۱۰ق٬ ص۱۲۱.</ref> | ||
#[[محمد بن داود بن مؤذن جزینی]] | #[[محمد بن داود بن مؤذن جزینی]] | ||
#[[شمس الدین محمد بن خاتون عاملی]] | #[[شمس الدین محمد بن خاتون عاملی]] | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۳}} | ||
#[[علی منشار|شیخ علی منشار عاملی]] (پدر زن [[شیخ بهایی]]) | #[[علی منشار|شیخ علی منشار عاملی]] (پدر زن [[شیخ بهایی]]) | ||
#[[شیخ محمد بن حسن عاملی نطنزی]] | #[[شیخ محمد بن حسن عاملی نطنزی]] | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
#[[جمال الدین بن عبد الله حسینی جرجانی]] | #[[جمال الدین بن عبد الله حسینی جرجانی]] | ||
#[[سید شرف الدین سماک عجمی]] | #[[سید شرف الدین سماک عجمی]] | ||
#[[شهید ثانی]] ؛ یکی از شاگردان محقق در کرک نوح بود که [[شرایع الاسلام]] و [[قواعد (کتاب) |قواعد]] را نزد وی فرا گرفت.<ref> شهید ثانی، التنبیهات العلیه، ۱۳۷۱ ش، ص۲۸.</ref> | #[[شهید ثانی]] ؛ یکی از شاگردان محقق در کرک نوح بود که [[شرایع الاسلام]] و [[قواعد (کتاب)|قواعد]] را نزد وی فرا گرفت.<ref> شهید ثانی، التنبیهات العلیه، ۱۳۷۱ ش، ص۲۸.</ref> | ||
#[[شیخ احمد بن محمد بن خاتون عاملی]] | #[[شیخ احمد بن محمد بن خاتون عاملی]] | ||
#[[سید نعمت الله جزایری]] | #[[سید نعمت الله جزایری]] | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
==تألیفات== | ==تألیفات== | ||
{{اصلی|آثار محقق کرکی}} | {{اصلی|آثار محقق کرکی}} | ||
کتب و رسائل دیگر به حدود ۷۱ کتاب و رساله می‌رسد که [[جامع المقاصد]] (شرح قواعد الاحکام) مشهورترین کتاب اوست. این کتاب از نظر لفظ و معنی و نگارش و محتوی از نفیس‌ترین و بهترین متون فقهی شیعه به شمار می‌آید. در اهمیت این اثر، [[صاحب جواهر]] گفته است: | کتب و رسائل دیگر به حدود ۷۱ کتاب و رساله می‌رسد که [[جامع المقاصد]] (شرح قواعد الاحکام) مشهورترین کتاب اوست. این کتاب از نظر لفظ و معنی و نگارش و محتوی از نفیس‌ترین و بهترین متون فقهی شیعه به شمار می‌آید. در اهمیت این اثر، [[صاحب جواهر]] گفته است: «هر [[مجتهد|مجتهدی]] که جامع المقاصد، وسائل الشیعه و جواهر را داشته باشد، برای فهم و استدلال و استنباط و نگارش فقه نیازی به کتاب بعدی ندارد.»<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم٬ گلشن ابرار، ۱۳۷۹ش٬ چ۱ ٬ ص۱۷۰.</ref> | ||
==تلاش برای ترویج دین و رفع فساد== | ==تلاش برای ترویج دین و رفع فساد== | ||
محقق در ایران با حمایت [[صفویان]] در ترویج [[تشیع]] بسیار کوشید. عمده فعالیت‌های او، تبلیغ و ترویج تشیع و آموزه‌های شیعی و تقویت و تاسیس مراکز علوم دینی شیعی و نهی از منکر بود. محقق ثانی برای اصلاح روش صوفیانه صفویان تلاش کرد.<ref>شهید مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.</ref> گویا به [[فتوا|فتوای]] او بود که [[صفویه|حکومت صفوی]] برخی مراکز ِ اعمال منافی شرع اسلام را برچید و تعطیل کرد.<ref>موسوی مدرس بهبهانی، حکیم استرآباد (میرداماد)، ص۱۱ و ۱۲.</ref> | محقق در ایران با حمایت [[صفویان]] در ترویج [[تشیع]] بسیار کوشید. عمده فعالیت‌های او، تبلیغ و ترویج تشیع و آموزه‌های شیعی و تقویت و تاسیس مراکز علوم دینی شیعی و نهی از منکر بود. محقق ثانی برای اصلاح روش صوفیانه صفویان تلاش کرد.<ref>شهید مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.</ref> گویا به [[فتوا|فتوای]] او بود که [[صفویه|حکومت صفوی]] برخی مراکز ِ اعمال منافی شرع اسلام را برچید و تعطیل کرد.<ref>موسوی مدرس بهبهانی، حکیم استرآباد (میرداماد)، ص۱۱ و ۱۲.</ref> | ||
در روزگاری که | در روزگاری که بسیاری از [[شیعیان]] از مسائل [[مذهب جعفری]] اطلاعی نداشتند و از کتب فقه [[امامیه]] چیزی جز جلد اول [[قواعد الاحکام|قواعد]] [[علامه حلی]] در دست نبود.<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۴۰.</ref> محقق کرکی با نگارش شرح بر کتب فقهی بر غنای حوزه‌ها و علوم دینی افزود و آثاری فقهی٬ اخلاقی و عبادی نگاشت. گفته‌اند با کوشش محقق کرکی عبارت «[[شهادت ثالثه|أشهد ان علیاً ولی الله]]» و «حی علی خیرالعمل» باری دیگر به [[اذان]] ضمیمه و بر مأذنه‌ها گفته شد.<ref>روملو، احسن التواریخ، ۱۳۸۴ش٬ ص۸۵.</ref> | ||
در بعضی از فرمان‌ها و دستورهایی را که محقق ثانی به حکام و زمامداران نواحی مختلف کشور نوشته، دستوراتی در چگونگی برخورد عاملان حکومت با مردم٬ اخذ مالیات و مقدار آن٬ تعیین پیش‌نماز در هر شهر و ده برای اقامه [[نماز جمعه]] و جماعت و تعلیم [[احکام|احکام دینی]] و مراسم اسلامی آمده است.<ref>بحرانی، لؤلؤه البحرین، ۱۳۴۵ق٬ ص۱۵۱ ؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق٬ ج۴، ص۳۶۱.</ref> | در بعضی از فرمان‌ها و دستورهایی را که محقق ثانی به حکام و زمامداران نواحی مختلف کشور نوشته، دستوراتی در چگونگی برخورد عاملان حکومت با مردم٬ اخذ مالیات و مقدار آن٬ تعیین پیش‌نماز در هر شهر و ده برای اقامه [[نماز جمعه]] و جماعت و تعلیم [[احکام|احکام دینی]] و مراسم اسلامی آمده است.<ref>بحرانی، لؤلؤه البحرین، ۱۳۴۵ق٬ ص۱۵۱ ؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق٬ ج۴، ص۳۶۱.</ref> | ||
او هر ساله از [[شاه طهماسب]] هفتاد هزار دینار می‌گرفت تا در رونق [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] و | او هر ساله از [[شاه طهماسب]] هفتاد هزار دینار می‌گرفت تا در رونق [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] و تحصیل طلاب علوم دینی مصرف کند.<ref>شهید مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ۱۳۶۲ش.</ref> | ||
در سال ۹۲۹ق محقق برای مدتی از مناصب رسمی دست کشید و به درس و بحث حوزوی پرداخت. چون تهماسب بر تخت صفویان نشست٬ او بار دیگر وارد عرصه ترویج دین شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم٬ گلشن ابرار٬ ۱۳۷۹ش٬ ج۱ ٬ | در سال ۹۲۹ق محقق برای مدتی از مناصب رسمی دست کشید و به درس و بحث حوزوی پرداخت. چون تهماسب بر تخت صفویان نشست٬ او بار دیگر وارد عرصه ترویج دین شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم٬ گلشن ابرار٬ ۱۳۷۹ش٬ ج۱ ٬ ص۱۷۰</ref> [شاه تهماسب]] با کمک محقّق مراکز فحشا و فساد را ویران کرد. شیره کش خانه ها، [[شراب خواری|شرابخانه‌ها]] و منکرات را از بین برد و آلات [[لهو]] و [[قمار]] را بشکست.<ref>موسوی مدرّس بهبهانی، حکیم استرآباد (میرداماد)، ص۱۱-۱۲.</ref> | ||
==نظر محقق کرکی درباره ولایت فقیه== | ==نظر محقق کرکی درباره ولایت فقیه== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
==از نگاه دیگران== | ==از نگاه دیگران== | ||
[[شهید ثانی]]، محقق ثانی را با القابی همچون امام، محقق، منقح، نادره زمان و دُرّ گرانبهای روزگار مورد تمجید قرار داده است.{{مدرک}} بسیاری از عالمان معاصر محقق ثانی و روزگار بعد، مراتب علم و تقوای او را ستوده‌اند. از جمله علامه مجلسی، سید حسن صدر <ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۱۵-۴۱۸.</ref> و شیخ حر عاملی.<ref>حر عاملی، امل الآمل، مکتبة الأندلس٬ ج۱، ص۱۲۱.</ref> | [[شهید ثانی]]، محقق ثانی را با القابی همچون امام، محقق، منقح، نادره زمان و دُرّ گرانبهای روزگار مورد تمجید قرار داده است.{{مدرک}} بسیاری از عالمان معاصر محقق ثانی و روزگار بعد، مراتب علم و تقوای او را ستوده‌اند. از جمله علامه مجلسی، سید حسن صدر<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۱۵-۴۱۸.</ref> و شیخ حر عاملی.<ref>حر عاملی، امل الآمل، مکتبة الأندلس٬ ج۱، ص۱۲۱.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | *افندی، عبدالله بن عیسیبیگ٬ تعلیقة أمل الآمل، تحقیق احمد حسینی اشکوری٬ قم٬ کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره)٬ ۱۴۱۰ق. | ||
* | *افندی، عبدالله بن عیسیبیگ٬ ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، بیروت٬ موسسه التاریخ العربی٬ ۱۴۳۱ق. | ||
*امینی٬ عبدالحسین٬ شهیدان راه فضیلت٬ تهران٬ روزبه٬ ۱۳۶۳ش. | *امینی٬ عبدالحسین٬ شهیدان راه فضیلت٬ تهران٬ روزبه٬ ۱۳۶۳ش. | ||
*بحرانی، یوسف، لؤلؤة البحرین، به کوشش بحر العلوم، | *بحرانی، یوسف، لؤلؤة البحرین، به کوشش بحر العلوم، نجف،دار النعمان، ۱۳۴۵ق. | ||
*تنکابنی، میر احمد، قصص العلماء، انشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۶ش. | *تنکابنی، میر احمد، قصص العلماء، انشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۶ش. | ||
*پور امینی، محمد باقر، صفویان نماد اقتدار ایران، انتشارات نور السجاد، ۱۳۸۱ش. | *پور امینی، محمد باقر، صفویان نماد اقتدار ایران، انتشارات نور السجاد، ۱۳۸۱ش. | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
*مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، قم، انتشارات صدرا. | *مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، قم، انتشارات صدرا. | ||
*مهاجر، جعفر، المهاجرة العاملیة، بیروت، ۱۴۱۰ق. | *مهاجر، جعفر، المهاجرة العاملیة، بیروت، ۱۴۱۰ق. | ||
{{پایان}}([[سال ۸۶۵ هجری قمری|۸۶۵]] یا [[سال ۸۷۰ هجری قمری|۸۷۰ق]] [[سال ۹۴۰ هجری قمری|۹۴۰ق]])، از فقها و علمای مشهور [[شیعه]] در عصر [[صفویه|صفوی]] است. او از وطن خود، [[جبل عامل]] مهاجرت کرد و ابتدا به [[عراق]] رفت و سپس به دعوت [[شاه اسماعیل صفوی]] به [[ایران]] آمد و در تبلیغ و ترویج [[تشیع|تشیع]]، در ایران نقش مهمی را بر عهده گرفت. محقق ثانی، در [[فقه استدلالی]] خبره بود و آثار فقهی‌اش با اقبال خاص [[فقیهان]] بعدی مواجه شد. کتاب [[جامع المقاصد فی شرح القواعد]] از او است و بدین رو، وی را«صاحب جامع المقاصد» می‌گویند. محقق ثانی درباره [[ولایت فقیه]] نظرات قابل توجهی دارد. | |||
محقق کرکی شاگردان برجسته‌ای نیز تربیت کرد و بسیاری از فقهاء و دانشمندان قرن نهم و دهم هجری از شاگردان اویند؛ بزرگانی مانند [[شیخ علی منشار]]، [[حسین بن عبدالصمد عاملی]] (پدر [[شیخ بهایی]]) و [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمت الله جزائری]]. | |||
==زندگی‌نامه و تحصیلات== | |||
نور الدین ابوالحسن علی بن الحسین بن عبدالعالی<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۱۹۹.</ref> در روستای کرکِ نوح{{یادداشت|کَرَک نوح، در منتهی الیه جنوب کوههای [[لبنان]] واقع است و از آنجا که در آن منطقه قبری منسوب به [[حضرت نوح(ع)]] است٬ آن را کرک نوح میخوانند. این شهر، دارای [[حوزه علمیه]] بوده که در قرن دهم هجری در اوج شکوفائی٬ علمای بسیاری از آن برخاستند. اکثر مهاجران به ایران در [[صفویان|عصر صفوی]] از علمای [[جبل عامل]] از [[مجتهدان]] کرک نوح بودند. (نقل از سایت مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت و سایت فارس نیوز http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911127000443).}} در [[جبل عامل]] [[لبنان]] به سال ۸۶۵ یا ۸۷۰ق متولد شد. نام وی «علی» است و «نور الدین»٬<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> «شیخ علائی» و «مولای مروج» و «محقق ثانی»<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۱۹۹.</ref> لقب گرفت. | |||
محقق پس از آموزش‌های ابتدایی به حوزه علمیه کرک وارد شد و نزد محمد بن محمد بن خاتون، شمس الدین محمد جزینی، شمس الدین محمد احمد صهیونی و علی بن هلال جزایری دانش آموخت. وی پس از کرک به روستای میس رفت و با تلاش پیگیر، از استادان آن حوزه گردید. محقق ثانی چندی در شهرهای «جبعِ» لبنان٬ [[دمشق]]٬ [[بیت المقدس]] و [[الخلیل]] تحصیل کرد و رهسپار مرکز حوزه [[اهل سنت]] در [[مصر]] گردید. او پس از سال ۹۰۹ق به [[عراق]] هجرت کرد و سر انجام در سال ۹۱۶ق وارد [[ایران]] شد.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۱۴.</ref> | |||
کرکی در سال ۹۰۰ق اولین [[اجازه اجتهاد]] خود را از شیخ محمد بن محمد بن خاتون العاملی دریافت کرد.<ref>کنتوری، کشف الحجب و الأستار عن أسماء الکتب و الأسفار، ۱۴۰۹ق٬ ص۱۶. </ref> وی همچنین در ۹۰۹ق، از «علی بن هلال جزائری» و «ابراهیم بن حسن وراق» اجازه دریافت کرد.<ref> الحسون، حیاه المحقق الکرکی و آثاره،الاحتجاج، ج۱، صص۱۹۴ و ۴۲۳.</ref> | |||
محقق در [[سال ۹۳۸ هجری قمری|۹۳۸ق]]<ref> امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> یا [[سال ۹۴۰ هجری قمری|۹۴۰ق]]<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰ِ</ref> در [[نجف اشرف]] توسط عده‌ای از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] و به‌وسیله زهر، کشته شد.<ref>امینی٬ شهیدان راه فضیلت٬ ۱۳۶۳ش٬ ص۲۰۶.</ref> | |||
===فرزندان=== | |||
از محقق ثانی دو پسر و سه دختر بر جای ماند. پسر اولش شیخ عبدالعالی از عالمان دینی بزرگ عصر خود و در [[کاشان]] مقیم بود. او بعد از پدر زعامت مذهبی را بر عهده گرفت.<ref>افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ۱۴۳۱ق٬ ج۳، ص۱۳۱</ref> پسر دیگرش شیخ حسن نام داشت.<ref>دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> | |||
یکی از دختران محقق در جبل عامل ازدواج کرد که فرزندش میر سید حسین حسینی نام داشت. او در [[اردبیل]] به تدریس و حل و فصل مشکلات شرعی مردم مشغول و شیخ الاسلام آن شهر بود. دختر بزرگش با «میر شمس الدین محمد استرآبادی» [[ازدواج]] کرد و او ملقب به داماد شد٬ فرزند وی نیز به [[میر داماد]] (استاد [[ملاصدرا|ملاصدرا]]) معروف شد.<ref>افندی، تعلیقة أمل الآمل، ۱۴۱۰ق٬ ص۵۹ ؛ دوانی، مفاخر الاسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> | |||
محسن امین نوشته است دختر بزرگ محقق کرکی همسر [[شهید ثانی]] بود.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> | |||
==هجرت به ایران== | |||
درگیری حکومت [[عثمانی]] با [[صفویه]] و فشار و سخت‌گیری بر شیعیان در مناطق تحت سلطه عثمانی، موجب هجرت علماء و بزرگان به سوی ایران شد. محقق کرکی از دانشمندانی بود که در دهه دوم قرن دهم هجری و احتمالا با دعوت [[شاه اسماعیل]] به ایران آمد.<ref>جعفریان، صفویه از ظهور تا زوال، ۱۳۷۸ش٬ ص۹۸.</ref> | |||
چنین گزارش شده است که باریک بیگ پرناک، حاکم «آق‌قوینلوها» در بغداد «سید محمّد کمونه» و نیز «محقق کرکی» را محبوس نمود. اما وقتی [[شاه اسماعیل]] در ۹۱۴ق بغداد فتح کرد آنها را آزاد کرده به همراهشان عازم زیارت عتبات شد.<ref>قمی، ﺧﻼصةالتواریخ، ۱۳۸۳ش٬ ص۹۳۴.</ref> البته برخی مورخین در ذکر این ماجرا نامی از کرکی نبرد‌ه‌اند.<ref>امینی، فتوحات شاهی، ۱۳۸۳ش، ص۲۹۱-۲۹۳ ؛ خواندامیر، حبیب‌السیر، ۱۳۶۲ش، ص۴۹۳.</ref> | |||
اما پس از [[جنگ چالدران]] و عدم توجه شاه اسماعیل به امور سیاسی و فرهنگی و موقعیت علمای دربار سبب شد تا محقق کرکی به عراق برود.<ref>پور امینی، صفویان نماد اقتدار ایران، ۱۳۸۱ش٬ ص۱۱۶.</ref> | |||
پس از شاه اسماعیل صفوی، [[شاه طهماسب]] که بنابر نقل‌های تاریخی شیفته شخصیت محقق کرکی بود، از او تقاضا کرد تا به ایران بازگردد.<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۲۲.</ref> | |||
شاه طهماسب [[شیخ الاسلام|مقام شیخ الاسلامی]]، را که بالاترین مقام دینی به شمار میرفت به او داد و دستش را در امور مملکت بازگذاشت. او به تمام ممالک محزوسه خود چنین نوشت: «بسم اللّه الرحمن الرحیم چون از مؤدّای حقیقت انتمای کلام إمام صادق علیه‌السلام، که انظروا إلی من کان منکم، قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا، و عرف أحکامنا، فارضوا به حکما، فانی قد جعلته حاکما فاذا حکم بحکم فمن لم یقبله منه فانّما بحکم اللّه استخفّ و علینا ردّ و هو رادّ علی اللّه و هو علی حدّ الشرک، لائح و واضح است که مخالفت حکم مجتهدین که حافظان شرع سید المرسلیناند با شرک در یک درجه است. پس هر که، مخالفت خاتم المجتهدین، وارث علوم سید المرسلین، نائب الائمّة المعصومین، لا زال کاسمه العلی علیا عالیا کند، و در مقام متابعت نباشد، بیشائبه ملعون و مردود در این آستان ملک آشیان مطرود است، و به سیاسات عظیمه، و تأدیبات بلیغه مؤاخذه خواهد شد، کتبه طهماسب بن شاه اسماعیل الصّفوی الموسوی».<ref>خوانساری٬ روضات الجنات، ۱۳۹۰ق٬ ج۴، ص۳۶۳</ref> | |||
محقّق ثانی از این فرصت برای اصلاح برخی امور دربار و نیز ترویج مکتب [[تشیع]] و تثبیت مبانی آن در قلمرو حکومت صفوی نهایت بهره را برد.<ref>تنکابنی، میر احمد، قصص العلماء، ۱۳۸۶ش٬ ص۳۴۷.</ref> | |||
پس از محقّق کَرکی برخی علمای دیگر به مقام [[شیخ الاسلام (منصب)|شیخ الاسلامی]] منصوب شدند؛ ولی هیچ‌یک به‌اندازه محقّق کَرکی از قدرت و نفوذ در حکومت برخوردار نشدند. از چهره‌های برجسته پس از محقّق کَرکی می‌توان به [[شیخ بهایی]] و [[علامه مجلسی]] اشاره نمود. | |||
==اساتید== | |||
===اساتید شیعه=== | |||
محقق کرکی علاوه بر اساتید شیعه، نزد برخی از علمای [[اهل سنت]] نیز دانش آموخت. نام اساتید وی از این قرار است: | |||
{{ستون-شروع|۲}} | |||
#[[علی بن هلال جزایری]]؛ او مهم‌ترین استاد محقق ثانی است.<ref>مهاجر، المهاجرة العاملیه، ۱۴۱۰ق٬ ص۱۲۱.</ref> | |||
#[[محمد بن داود بن مؤذن جزینی]] | |||
#[[شمس الدین محمد بن خاتون عاملی]] | |||
#[[سید حیدر عاملی]] | |||
#[[احمد بن علی عاملی]] | |||
#[[زین الدین جعفر بن حسام عاملی]] | |||
#[[شمس الدین محمد بن احمد صهیونی]] | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
===اساتید اهل سنت === | |||
#ابی یحیی زکریا انصاری (متوفی ۹۲۶ق) | |||
#کمال الدین ابراهیم بن محمد بن ابی شریف قرشی (متوفی ۹۲۳ق)<ref>مهاجر، المهاجره العاملیه، ۱۴۱۰ق٬ ص۱۲۱-۱۲۲.</ref> | |||
==شاگردان== | |||
{{ستون-شروع|۳}} | |||
#[[علی منشار|شیخ علی منشار عاملی]] (پدر زن [[شیخ بهایی]]) | |||
#[[شیخ محمد بن حسن عاملی نطنزی]] | |||
#[[سید محمد بن ابیطالب استر آبادی]] | |||
#[[علی بن عبد الصمد عاملی]] | |||
#[[میر معز الدین اصفهانی]] | |||
#[[علی بن عبد العالی عاملی میسی]] | |||
#[[شیخ عبد العباس بن عماره جزائری]] | |||
#[[شیخ زین الدین فقعانی]] | |||
#احمد بن احمد بن ابی جامع معروف به [[ابن ابی جامع]] | |||
#[[شیخ نعمت الله بن احمد بن خاتون عاملی]] | |||
#[[ابراهیم بن علی خوانساری]] | |||
#[[جمال الدین بن عبد الله حسینی جرجانی]] | |||
#[[سید شرف الدین سماک عجمی]] | |||
#[[شهید ثانی]] ؛ یکی از شاگردان محقق در کرک نوح بود که [[شرایع الاسلام]] و [[قواعد (کتاب)|قواعد]] را نزد وی فرا گرفت.<ref> شهید ثانی، التنبیهات العلیه، ۱۳۷۱ ش، ص۲۸.</ref> | |||
#[[شیخ احمد بن محمد بن خاتون عاملی]] | |||
#[[سید نعمت الله جزایری]] | |||
#[[ظهیر الدین ابراهیم بن علی میسی]] | |||
#[[حسین بن علی بن ابی السروال بحرینی]] | |||
#[[شیخ بابا]] | |||
#[[قاضی صفی الدین عیسی]] | |||
#[[حسین بن محمد بن مکی]]<ref>حر عاملی، امل الآمل٬ مکتبة الأندلس٬ ج۲، ص۱۴۹و ص۲۵۴؛ دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۳۴؛ محقق کرکی٬ مجموعه رسائل محقق کرکی، ۱۴۰۹ق٬ ج۱، ص۳۳.</ref> | |||
{{پایان}} | |||
==تألیفات== | |||
{{اصلی|آثار محقق کرکی}} | |||
کتب و رسائل دیگر به حدود ۷۱ کتاب و رساله می‌رسد که [[جامع المقاصد]] (شرح قواعد الاحکام) مشهورترین کتاب اوست. این کتاب از نظر لفظ و معنی و نگارش و محتوی از نفیس‌ترین و بهترین متون فقهی شیعه به شمار می‌آید. در اهمیت این اثر، [[صاحب جواهر]] گفته است: «هر [[مجتهد|مجتهدی]] که جامع المقاصد، وسائل الشیعه و جواهر را داشته باشد، برای فهم و استدلال و استنباط و نگارش فقه نیازی به کتاب بعدی ندارد.»<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم٬ گلشن ابرار، ۱۳۷۹ش٬ چ۱ ٬ ص۱۷۰.</ref> | |||
==تلاش برای ترویج دین و رفع فساد== | |||
محقق در ایران با حمایت [[صفویان]] در ترویج [[تشیع]] بسیار کوشید. عمده فعالیت‌های او، تبلیغ و ترویج تشیع و آموزه‌های شیعی و تقویت و تاسیس مراکز علوم دینی شیعی و نهی از منکر بود. محقق ثانی برای اصلاح روش صوفیانه صفویان تلاش کرد.<ref>شهید مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.</ref> گویا به [[فتوا|فتوای]] او بود که [[صفویه|حکومت صفوی]] برخی مراکز ِ اعمال منافی شرع اسلام را برچید و تعطیل کرد.<ref>موسوی مدرس بهبهانی، حکیم استرآباد (میرداماد)، ص۱۱ و ۱۲.</ref> | |||
در روزگاری که بسیاری از [[شیعیان]] از مسائل [[مذهب جعفری]] اطلاعی نداشتند و از کتب فقه [[امامیه]] چیزی جز جلد اول [[قواعد الاحکام|قواعد]] [[علامه حلی]] در دست نبود.<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۴۰.</ref> محقق کرکی با نگارش شرح بر کتب فقهی بر غنای حوزه‌ها و علوم دینی افزود و آثاری فقهی٬ اخلاقی و عبادی نگاشت. گفته‌اند با کوشش محقق کرکی عبارت «[[شهادت ثالثه|أشهد ان علیاً ولی الله]]» و «حی علی خیرالعمل» باری دیگر به [[اذان]] ضمیمه و بر مأذنه‌ها گفته شد.<ref>روملو، احسن التواریخ، ۱۳۸۴ش٬ ص۸۵.</ref> | |||
در بعضی از فرمان‌ها و دستورهایی را که محقق ثانی به حکام و زمامداران نواحی مختلف کشور نوشته، دستوراتی در چگونگی برخورد عاملان حکومت با مردم٬ اخذ مالیات و مقدار آن٬ تعیین پیش‌نماز در هر شهر و ده برای اقامه [[نماز جمعه]] و جماعت و تعلیم [[احکام|احکام دینی]] و مراسم اسلامی آمده است.<ref>بحرانی، لؤلؤه البحرین، ۱۳۴۵ق٬ ص۱۵۱ ؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق٬ ج۴، ص۳۶۱.</ref> | |||
او هر ساله از [[شاه طهماسب]] هفتاد هزار دینار می‌گرفت تا در رونق [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] و تحصیل طلاب علوم دینی مصرف کند.<ref>شهید مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ۱۳۶۲ش.</ref> | |||
در سال ۹۲۹ق محقق برای مدتی از مناصب رسمی دست کشید و به درس و بحث حوزوی پرداخت. چون تهماسب بر تخت صفویان نشست٬ او بار دیگر وارد عرصه ترویج دین شد.<ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم٬ گلشن ابرار٬ ۱۳۷۹ش٬ ج۱ ٬ ص۱۷۰</ref> [شاه تهماسب]] با کمک محقّق مراکز فحشا و فساد را ویران کرد. شیره کش خانه ها، [[شراب خواری|شرابخانه‌ها]] و منکرات را از بین برد و آلات [[لهو]] و [[قمار]] را بشکست.<ref>موسوی مدرّس بهبهانی، حکیم استرآباد (میرداماد)، ص۱۱-۱۲.</ref> | |||
==نظر محقق کرکی درباره ولایت فقیه== | |||
محقق کرکی از قائلان به [[نظریه ولایت فقیه]] بوده است. از نظر او فقیه جامع الشرایط نایب امام معصوم است و تمام اختیارات حکومتی [[رسول الله]] و [[امامان معصوم]] را دارد.<ref>جعفریان، دین و سیاست در دوره صفوی، ۱۳۷۰ش٬ ص۳۲ و ص۳۱۲.</ref> | |||
==از نگاه دیگران== | |||
[[شهید ثانی]]، محقق ثانی را با القابی همچون امام، محقق، منقح، نادره زمان و دُرّ گرانبهای روزگار مورد تمجید قرار داده است.{{مدرک}} بسیاری از عالمان معاصر محقق ثانی و روزگار بعد، مراتب علم و تقوای او را ستوده‌اند. از جمله علامه مجلسی، سید حسن صدر<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ۱۳۸۶ش٬ ج۴، ص۴۱۵-۴۱۸.</ref> و شیخ حر عاملی.<ref>حر عاملی، امل الآمل، مکتبة الأندلس٬ ج۱، ص۱۲۱.</ref> | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس۲}} | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | |||
*افندی، عبدالله بن عیسیبیگ٬ تعلیقة أمل الآمل، تحقیق احمد حسینی اشکوری٬ قم٬ کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره)٬ ۱۴۱۰ق. | |||
*افندی، عبدالله بن عیسیبیگ٬ ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، بیروت٬ موسسه التاریخ العربی٬ ۱۴۳۱ق. | |||
*امینی٬ عبدالحسین٬ شهیدان راه فضیلت٬ تهران٬ روزبه٬ ۱۳۶۳ش. | |||
*بحرانی، یوسف، لؤلؤة البحرین، به کوشش بحر العلوم، نجف، دار النعمان، ۱۳۴۵ق. | |||
*تنکابنی، میر احمد، قصص العلماء، انشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۶ش. | |||
*پور امینی، محمد باقر، صفویان نماد اقتدار ایران، انتشارات نور السجاد، ۱۳۸۱ش. | |||
*جعفریان، رسول، دین و سیاست در عصر صفوی، قم: انتشارات انصاریان، ۱۳۷۰ش. | |||
*جعفریان، رسول، صفویه از ظهور تا زوال، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ۱۳۷۸ش. | |||
*جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، قم، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۹ش. | |||
*حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، تحقیق سید احمد حسینی، بغداد، مکتبة الأندلس. | |||
*خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان. | |||
*دوانی، علی، مفاخر اسلام، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش. | |||
*روملو، حسن بیگ، احسن التواریخ، تصحیح و تحشیة عبدالحسین نوائی، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۴ش. | |||
*شهید ثانی، زین الدین بن علی، التنبیهات العلیة علی وظائف الطلاة القلبیة، محقق: صفاءالدین بصری، مشهد مقدس، مجمع البحوث الاسلامیة، ۱۳۷۱ ش. | |||
*محقق کرکی، علی بن حسین، رسائل محقق کرکی، تحقیق محمد حسون، قم، ۱۴۰۹-۱۴۱۲ق. | |||
*مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، قم، انتشارات صدرا. | |||
*مهاجر، جعفر، المهاجرة العاملیة، بیروت، ۱۴۱۰ق. | |||
{{پایان}} | |||
==پیوند به بیرون== | |||
* [http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=242891 محقق کرکی احیاگر تشیع در ایران] | |||
* [http://historicalstudy.ihcs.ac.ir/article_160_0.html تحول‌های دینی عصر صفویه و نقش عالمان عاملی: مطالعۀ موردی محقق کرکی و شهید ثانی] | |||
* [http://mtif.ir/p/person/45455/%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82-%DA%A9%D8%B1%DA%A9%DB%8C آثار موجود در کتابخانه بنیاد محقق طباطبائی] | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||