Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۱۷
ویرایش
منهج الصادقین فی الزام المخالفین (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
منهج الصادقین فی الزام المخالفین (کتاب) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۷ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۲:۳۸
، ۱۷ اکتبر ۲۰۱۶بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←تلخیص و چاپ) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
''' | '''تَفْسير كبير مَنْهَجُ الصّادقين فى إلْزامِ الْمُخالِفين'''، تاليف [[ملا فتح الله کاشانی]] از تفاسير ارزشمند [[شيعه]] است كه در سال ۹۸۲ق به زبان فارسى روان و سليس نگاشته شده است. این کتاب تا مدتی تنها تفسیر فارسی متداول بود. ملا فتح الله کاشانی در تفسیر خود، مباحث مختلف [[علم کلام|کلامی]]، [[فقه|فقهی]]، ادبی و ... را مطرح کرده است؛ اما مؤلف بیشتر بر استفاده از روایات [[اهل بیت]] در تفسیر خود اهتمام داشته؛ چنانکه برخی این تفسیر را از تفاسیر مأثور به شمار آورده‌اند. | ||
== درباره مؤلف == | == درباره مؤلف == | ||
{{اصلی|ملا فتح الله کاشانی}} | {{اصلی|ملا فتح الله کاشانی}} | ||
ملافتح الله فرزند ملاشکرالله کاشانی است. او عالمی بزرگ، [[فقه|فقیه]]، محقق، [[علم کلام|مُتَکَلِّم]] و [[تفسیر|مفسّر]] متبحر و از بزرگان [[شیعه]] در اواخر قرن دهم هجری می باشد. ملا فتح الله از شاگردان [[علی بن حسن زواری]] است که به واسطه او از [[محقق کرکی]] روایت می کند. این مفسر از برجستگان علمای دربار [[شاه طهماسب صفوی]] بود که در تمام علوم دینی متداول، خصوصاً در [[تفسیر]] متبحر بود. وی تالیفات بسیاری نیز دارد که غالب تالیفاتش، به زبان فارسی است. ملا فتح الله کاشانی در سال ۹۸۸ ق وفات یافت.<ref>علی | ملافتح الله فرزند ملاشکرالله کاشانی است. او عالمی بزرگ، [[فقه|فقیه]]، محقق، [[علم کلام|مُتَکَلِّم]] و [[تفسیر|مفسّر]] متبحر و از بزرگان [[شیعه]] در اواخر قرن دهم هجری می باشد. ملا فتح الله از شاگردان [[علی بن حسن زواری]] است که به واسطه او از [[محقق کرکی]] روایت می کند. این مفسر از برجستگان علمای دربار [[شاه طهماسب صفوی]] بود که در تمام علوم دینی متداول، خصوصاً در [[تفسیر]] متبحر بود. وی تالیفات بسیاری نیز دارد که غالب تالیفاتش، به زبان فارسی است. ملا فتح الله کاشانی در سال ۹۸۸ ق وفات یافت.<ref>علی خادم‌پیر، روش‌شناسی تفسیر: منهج الصادقین فی الزام المخالفین.</ref> | ||
== نام کتاب و | == نام کتاب و علت نام‌گذاری == | ||
{{تفسیر}} | {{تفسیر}} | ||
[[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعة]] نام کتاب را تفسیر «''منهج الصادقین فی تفسیر القرآن المبین و إلزام المخالفین''» ذکر می کند<ref>الذریعة، ج۲۳، ص۱۹۳.</ref> اما ملا فتح الله در مقدمه کتاب می نویسد: ''چون مقصد اقصی و مطلب اعلی از این منتخب، ایضاح طریق ائمه صادقین است به حجج واضحه و الزام مخالفین به براهین باهره، از این جهت مسمی شد به «'''منهج الصادقین فی الزام المخالفین'''»''.<ref>منهج الصادقین، ج۱، ص۴.</ref> | [[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعة]] نام کتاب را تفسیر «''منهج الصادقین فی تفسیر القرآن المبین و إلزام المخالفین''» ذکر می کند<ref>الذریعة، ج۲۳، ص۱۹۳.</ref> اما ملا فتح الله در مقدمه کتاب می نویسد: ''چون مقصد اقصی و مطلب اعلی از این منتخب، ایضاح طریق ائمه صادقین است به حجج واضحه و الزام مخالفین به براهین باهره، از این جهت مسمی شد به «'''منهج الصادقین فی الزام المخالفین'''»''.<ref>کاشانی، منهج الصادقین، ج۱، ص۴.</ref> | ||
== انگیزه تألیف == | == انگیزه تألیف == | ||
انگيزه نويسنده از تاليف كتاب به گفته خود او نگارش تفسيرى فارسى، با اسلوب زبانى و لغاتى غير ملال انگيز، نه بيش از اندازه مفصل و نه بسيار مختصر، و نيز موافق باورها و عقايد [[امامیه|اماميه]] و شامل آثار و اخبار اهل بيت(ع) بوده است.<ref>منهج الصادقین، ج۱، ص۴.</ref> | انگيزه نويسنده از تاليف كتاب به گفته خود او نگارش تفسيرى فارسى، با اسلوب زبانى و لغاتى غير ملال انگيز، نه بيش از اندازه مفصل و نه بسيار مختصر، و نيز موافق باورها و عقايد [[امامیه|اماميه]] و شامل آثار و اخبار اهل بيت(ع) بوده است.<ref>کاشانی، منهج الصادقین، ج۱، ص۴.</ref> | ||
== روش مفسر == | == روش مفسر == | ||
ملا فتح‌الله در تفسیر سوره‌ها از نظم خوب و یکسانی پیروی کرده است. به طوری که ابتدا به بحث مکی و مدنی سوره‌ها، بعد عدد [[آیه|آیات]] و بعد از آن نام‌های [[سوره]] و بعد ثواب قرائت سوره و سپس تناسب و ارتباط سوره و بعد از آن اسباب النزول و سپس به مباحث تفسیری می‌پردازد.<ref>علی | ملا فتح‌الله در تفسیر سوره‌ها از نظم خوب و یکسانی پیروی کرده است. به طوری که ابتدا به بحث مکی و مدنی سوره‌ها، بعد عدد [[آیه|آیات]] و بعد از آن نام‌های [[سوره]] و بعد ثواب قرائت سوره و سپس تناسب و ارتباط سوره و بعد از آن اسباب النزول و سپس به مباحث تفسیری می‌پردازد.<ref>علی خادم‌پیر، روش‌شناسی تفسیر: منهج الصادقین فی الزام المخالفین.</ref> | ||
== ساختار تفسیر == | == ساختار تفسیر == | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
مفسر پيش از آغاز تفسير [[سوره حمد]]، ده فصل قرار داده است، كه در آن از مقدمات تفسير و علوم قرآنى، سخن مىگويد: | مفسر پيش از آغاز تفسير [[سوره حمد]]، ده فصل قرار داده است، كه در آن از مقدمات تفسير و علوم قرآنى، سخن مىگويد: | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
* فصل اول: در ياد كرد نام‌هاى قاريان | * '''فصل اول''': در ياد كرد نام‌هاى قاريان | ||
* فصل دوم: در ذكر نام‌هاى قرآن و معناى سوره و آيه | * '''فصل دوم''': در ذكر نام‌هاى قرآن و معناى سوره و آيه | ||
* فصل سوم: در توضيح صحيحترين قول در اعداد آيات قرآن و فايده دانستن آن | * '''فصل سوم''': در توضيح صحيحترين قول در اعداد آيات قرآن و فايده دانستن آن | ||
* فصل چهارم: تبيين معناى تفسير و تأويل | * '''فصل چهارم''': تبيين معناى تفسير و تأويل | ||
* فصل پنجم: توضيح حديث: «نزل القرآن على سبعة احرف...» | * '''فصل پنجم''': توضيح حديث: «نزل القرآن على سبعة احرف...» | ||
* فصل ششم: در توضيح معناى تفسیر به رأى | * '''فصل ششم''': در توضيح معناى تفسیر به رأى | ||
* فصل هفتم: در مصونيت قرآن از تحريف | * '''فصل هفتم''': در مصونيت قرآن از تحريف | ||
* فصل هشتم: در تبيين اينكه، قرآن در زمان [[پیامبر(ص)]] مدون بوده است. | * '''فصل هشتم''': در تبيين اينكه، قرآن در زمان [[پیامبر(ص)]] مدون بوده است. | ||
* فصل نهم: در بيان اعجاز قرآن | * '''فصل نهم''': در بيان اعجاز قرآن | ||
* فصل دهم: در ياد كرد رواياتى كه در ترغيب بر خواندن و فراگرفتن قرآن وارد شده است.<ref>علی | * '''فصل دهم''': در ياد كرد رواياتى كه در ترغيب بر خواندن و فراگرفتن قرآن وارد شده است.<ref>علی خادم‌پیر، روش‌شناسی تفسیر: منهج الصادقین فی الزام المخالفین.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== منابع تفسیر == | == منابع تفسیر == | ||
ملا فتح‌الله کاشانی در تفسیر خود نظریات تفسیری بیضاوی و زواره‌ای و نیز مباحث زمخشری در [[تفسیر کشاف|کشاف]] و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] در [[مجمع البیان]] را آورده است و از [[التبیان فی تفسیر القرآن|تبیان]] [[شیخ طوسی]] و [[تفسیر ابوالفتوح رازی]] و همچنین از تفسیر [[حسين بن حسن ابوالمحاسن جرجانی|جرجانی]] معروف به [[تفسیر گازر|گازُر]] نیز استفاده کرده است. وی همچنین گاه سخنان [[عرفان|عرفانی]] مشاهیر [[تصوف|متصوفه]]، مانند قُشیری و سُلَمی، را در لا به لای تفسیر خود آورده است. وی هر جا که مناسب دیده روایات و اخباری را هم از کتب مختلف حدیثی اعم از شیعه و [[اهل سنت]] ذکر نموده است.<ref>علی | ملا فتح‌الله کاشانی در تفسیر خود نظریات تفسیری بیضاوی و زواره‌ای و نیز مباحث زمخشری در [[تفسیر کشاف|کشاف]] و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] در [[مجمع البیان]] را آورده است و از [[التبیان فی تفسیر القرآن|تبیان]] [[شیخ طوسی]] و [[تفسیر ابوالفتوح رازی]] و همچنین از تفسیر [[حسين بن حسن ابوالمحاسن جرجانی|جرجانی]] معروف به [[تفسیر گازر|گازُر]] نیز استفاده کرده است. وی همچنین گاه سخنان [[عرفان|عرفانی]] مشاهیر [[تصوف|متصوفه]]، مانند قُشیری و سُلَمی، را در لا به لای تفسیر خود آورده است. وی هر جا که مناسب دیده روایات و اخباری را هم از کتب مختلف حدیثی اعم از شیعه و [[اهل سنت]] ذکر نموده است.<ref>علی خادم‌پیر، روش‌شناسی تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین.</ref> | ||
== سخن علما و بزرگان == | == سخن علما و بزرگان == | ||
[[محمد هادی معرفت]] تفسیر منهج را در سنخ تفاسیر روایی و در بین ۱۴ تفسیر معروف ارزیابی کرده و می‌گوید: | [[محمد هادی معرفت]] تفسیر منهج را در سنخ تفاسیر روایی و در بین ۱۴ تفسیر معروف ارزیابی کرده و می‌گوید: | ||
«''منهج الصادقین، تنها شرح و تفسیر قرآن نیست؛ بلکه تفسیری جامع و مشتمل بر مباحث مختلف و متنوع، به زبان فارسی است … متن را با نثری شیوا و روان نوشته است و هر جا که مناسب دیده از اخبار و روایات اهل بیت عصمت (ع) کمک گرفته است''.<ref>تفسیر و مفسران، ج۲، ص۲۰۶.</ref> | «''منهج الصادقین، تنها شرح و تفسیر قرآن نیست؛ بلکه تفسیری جامع و مشتمل بر مباحث مختلف و متنوع، به زبان فارسی است … متن را با نثری شیوا و روان نوشته است و هر جا که مناسب دیده از اخبار و روایات اهل بیت عصمت (ع) کمک گرفته است''.<ref>معرفت، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۲۰۶.</ref> | ||
[[شهید مطهری]] در معرفی این تفسیر می‌گوید: «''این تفسیر به زبان فارسى است و تا سى چهل سال اخیر یگانه تفسیر فارسى متداول بود. مؤلف این تفسیر مرحوم ملا فتح اللَّه بن شکر اللَّه کاشانى است که در قرن دهم هجرى می‌زیسته است''.»<ref>مجموعه آثار، ج۱۴، ص۴۰۵ و ۴۰۶.</ref> | [[شهید مطهری]] در معرفی این تفسیر می‌گوید: «''این تفسیر به زبان فارسى است و تا سى چهل سال اخیر یگانه تفسیر فارسى متداول بود. مؤلف این تفسیر مرحوم ملا فتح اللَّه بن شکر اللَّه کاشانى است که در قرن دهم هجرى می‌زیسته است''.»<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۴۰۵ و ۴۰۶.</ref> | ||
[[آیت الله بهجت]] درباره این تفسیر می گوید: ''باید ملتفت باشیم قرآن را یاد بگیریم ... و همچنین تفسیرهای آسان و ساده را ما که فارسی زبانیم، بدانیم؛ و یک تفسیر فارسی پیدا کنیم که از روی آن سهل باشد ما قرآن را بفهمیم؛ مثلاً «منهج الصادقین» را کم و بیش مطالعه کنیم، بلکه از اول تا به آخر، چون کتاب فارسی است و کتاب خوبی هم هست. اگر بهتر از او پیدا بکنیم عیب ندارد، اما کجا پیدا شود بهتر از او که معتبر باشد؟''<ref>[http://www.tebyan.net/Quranindex.aspx?pid=215293 مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان]</ref> | [[آیت الله بهجت]] درباره این تفسیر می گوید: ''باید ملتفت باشیم قرآن را یاد بگیریم ... و همچنین تفسیرهای آسان و ساده را ما که فارسی زبانیم، بدانیم؛ و یک تفسیر فارسی پیدا کنیم که از روی آن سهل باشد ما قرآن را بفهمیم؛ مثلاً «منهج الصادقین» را کم و بیش مطالعه کنیم، بلکه از اول تا به آخر، چون کتاب فارسی است و کتاب خوبی هم هست. اگر بهتر از او پیدا بکنیم عیب ندارد، اما کجا پیدا شود بهتر از او که معتبر باشد؟''<ref>[http://www.tebyan.net/Quranindex.aspx?pid=215293 مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان]</ref> | ||
در کتاب طبقات مفسران شیعه آمده است: ''این تفسیر یکی از تفاسیر بزرگ زبان فارسی است … تلاش این تفسیر بر این است که حجت هر گروهی را از آیات قرآنی متذکر و نکات ادبی و قرائتی آن را یادآور شود''.<ref>طبقات مفسران شیعه، ج۲، ص۴۱۱.</ref> | در کتاب طبقات مفسران شیعه آمده است: ''این تفسیر یکی از تفاسیر بزرگ زبان فارسی است … تلاش این تفسیر بر این است که حجت هر گروهی را از آیات قرآنی متذکر و نکات ادبی و قرائتی آن را یادآور شود''.<ref>عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، ج۲، ص۴۱۱.</ref> | ||
== تلخیص و چاپ == | == تلخیص و چاپ == | ||
خود مؤلف، این تفسیر را با نام [[خلاصة المنهج]] خلاصه کرده است.{{سخ}} | خود مؤلف، این تفسیر را با نام [[خلاصة المنهج]] خلاصه کرده است.{{سخ}} | ||
این تفسیر مکرر چاپ شده و چاپ آخر آن در ده مجلد به تحقیق [[ابوالحسن شعرانی]] در سال‌های ۴۱-۱۳۴۰ شمسی به شیوه حروفی و مجددا در ده مجلد در سال ۱۳۵۱ شمسی در تهران به تحقیق [[علی اکبر غفاری]]، با مقدمه و پاورقی ابوالحسن مرتضوی چاپ و نشر شده است. | این تفسیر مکرر چاپ شده و چاپ آخر آن در ده مجلد به تحقیق [[ابوالحسن شعرانی]] در سال‌های ۴۱-۱۳۴۰ شمسی به شیوه حروفی و مجددا در ده مجلد در سال ۱۳۵۱ شمسی در تهران به تحقیق [[علی اکبر غفاری]]، با مقدمه و پاورقی ابوالحسن مرتضوی چاپ و نشر شده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس2}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* کاشانی، فتح الله، منهج الصادقین، با مقدمه و پاورقی ابوالحسن شعرانی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۸. | * کاشانی، فتح الله، منهج الصادقین، با مقدمه و پاورقی ابوالحسن شعرانی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۸. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۳: | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء. | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء. | ||
* عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷ش. | * عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷ش. | ||
* | * خادم‌پیر، علی، روش‌شناسی تفسیر: منهج الصادقین فی الزام المخالفین، حدیث اندیشه، پاییز و زمستان ۱۳۸۳ - شماره ۱۱ و ۱۲. | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101107143135-65.pdf روش شناسی تفسیر: منهج الصادقین فی الزام المخالفین] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101107143135-65.pdf روش شناسی تفسیر: منهج الصادقین فی الزام المخالفین] | ||