پرش به محتوا

پنج‌تن: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲ مهٔ ۲۰۱۶
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
*'''آیات ۱۹ تا ۲۲ سوره الرّحمن'''، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می‌آیند.<ref>شوشتری، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۹، ج۹، ص۱۰۷-۱۰۹؛ مجلسی، ج۲۴، ص۹۷-۹۹، ج۳۷، ص۶۴، ۷۳، ۹۶؛ سیوطی؛ طبرسی، ذیل آیه </ref>
*'''آیات ۱۹ تا ۲۲ سوره الرّحمن'''، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می‌آیند.<ref>شوشتری، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۹، ج۹، ص۱۰۷-۱۰۹؛ مجلسی، ج۲۴، ص۹۷-۹۹، ج۳۷، ص۶۴، ۷۳، ۹۶؛ سیوطی؛ طبرسی، ذیل آیه </ref>


*'''آیه ۳۷ سوره بقره'''، '''فتلقّی آدم من ربّه کلمات'''، که مطابق بعضی روایات [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصه]] در تفسیر این [[آیه]]، [[توسل]] [[حضرت آدم]] (ع) به انوار خمسة طیبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان (''کلمات'') سبب [[آمرزش]] و قبولی [[توبه]] وی گردید.<ref>شوشتری، ج۳، ص۷۶-۸۰، ج۵، ص۱۱، ج۹، ص۱۰۲-۱۰۵؛ مجلسی، ج۲۶، ص۳۲۳-۳۲۸، ۳۳۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۵؛ امینی، ج۷، ص۳۰۰-۳۰۱؛ طبرسی؛ بحرانی؛ ابوالفتوح رازی، ذیل آیه </ref>. در بعضی از این روایات<ref>شوشتری، ج۵، ص۴؛مجلسی، ج۱۵، ص۹، ۱۴-۱۵، ج۲۵، ص۶، ج۲۶، ص۳۲۷-۳۲۸، ج۳۷، ص۴۷، ۶۲-۶۳؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱</ref> به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی، فاطمه، حسن و حسین) از اسامی خداوند (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی، فاطر و فاطم، محسن و ذوالاحسان و ذوالاسماء الحسنی) با اختلاف تصریح شده است.
*'''آیه ۳۷ سوره بقره'''، '''فتلقّی آدم من ربّه کلمات'''، که مطابق بعضی روایات [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصه]] در تفسیر این [[آیه]]، [[توسل]] [[حضرت آدم]] (ع) به انوار خمسه طیبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان (''کلمات'') سبب [[آمرزش]] و قبولی [[توبه]] وی گردید.<ref>شوشتری، ج۳، ص۷۶-۸۰، ج۵، ص۱۱، ج۹، ص۱۰۲-۱۰۵؛ مجلسی، ج۲۶، ص۳۲۳-۳۲۸، ۳۳۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۵؛ امینی، ج۷، ص۳۰۰-۳۰۱؛ طبرسی؛ بحرانی؛ ابوالفتوح رازی، ذیل آیه </ref>. در بعضی از این روایات<ref>شوشتری، ج۵، ص۴؛مجلسی، ج۱۵، ص۹، ۱۴-۱۵، ج۲۵، ص۶، ج۲۶، ص۳۲۷-۳۲۸، ج۳۷، ص۴۷، ۶۲-۶۳؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱</ref> به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی، فاطمه، حسن و حسین) از اسامی خداوند (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی، فاطر و فاطم، محسن و ذوالاحسان و ذوالاسماء الحسنی) با اختلاف تصریح شده است.


نیز در تفسیر و تأویل این [[آیه]] و آیه '''و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن'''<ref>بقره: ۱۲۴</ref> علاوه بر تأویل '''کلمات''' به پنج تن و تأویل '''فَأتَمَّهُنَّ''' به '''۹امام از نسل امام حسین علیهم السّلام'''، مناقب و فضایل عدیده‌ای در شأن آل عبا نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به بحرانی؛ طبرسی، ذیل آیة مذکور؛ شوشتری، ج۳، ص۷۹، ج۵، ص۲۶۲-۲۶۵، ج۷، ص۱۸۰-۱۸۳، ج۱۸، ص۳۴۴-۳۴۷؛ مجلسی، ج۲۵، ص۲۳، ۶، ۱۶-۱۷، ج۲۶، ص۲۷۳، ۳۱۱-۳۱۲، ۳۲۳-۳۲۷، ۳۴۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۷؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ قندوزی، ج۱، ص۲۹۰</ref>.
نیز در تفسیر و تأویل این [[آیه]] و آیه '''و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن'''<ref>بقره: ۱۲۴</ref> علاوه بر تأویل '''کلمات''' به پنج تن و تأویل '''فَأتَمَّهُنَّ''' به '''۹امام از نسل امام حسین علیهم السّلام'''، مناقب و فضایل عدیده‌ای در شأن آل عبا نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به بحرانی؛ طبرسی، ذیل آیه مذکور؛ شوشتری، ج۳، ص۷۹، ج۵، ص۲۶۲-۲۶۵، ج۷، ص۱۸۰-۱۸۳، ج۱۸، ص۳۴۴-۳۴۷؛ مجلسی، ج۲۵، ص۲۳، ۶، ۱۶-۱۷، ج۲۶، ص۲۷۳، ۳۱۱-۳۱۲، ۳۲۳-۳۲۷، ۳۴۳؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۰۷؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ قندوزی، ج۱، ص۲۹۰</ref>.


همچنین در آیة '''اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین'''<ref>ص:۷۵</ref> '''عالین''' به خمسه طیبه تأویل شده است.<ref>بحرانی، ذیل آیه؛ مجلسی، ج۲۵، ص۲، ج۲۶، ص۳۴۶-۳۴۷</ref>.
همچنین در آیه '''اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین'''<ref>ص:۷۵</ref> '''عالین''' به خمسه طیبه تأویل شده است.<ref>بحرانی، ذیل آیه؛ مجلسی، ج۲۵، ص۲، ج۲۶، ص۳۴۶-۳۴۷</ref>.


آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: نساء:۶۹؛ ابراهیم:۲۴؛ نحل:۴۳؛ طه:۱۳۲؛ فرقان:۷۴؛ ذاریات:۲۷؛ طور:۲۱؛ حشر:۹.<ref> رجوع کنید به شوشتری، ج۳، ص۴۸۲-۴۸۳، ۵۴۲، ۵۶۰، ج ۱۴، ص۳۷۵، ۳۸۹-۳۹۱، ۵۴۲، ۵۵۰، ۵۹۱-۵۹۳، ۶۳۷، ۶۸۲</ref>؛<ref>مجلسی، ج۲۵، ص۱۶، ۳۰، ۲۲۰، ۲۴۱، ج۳۷، ص۸۳</ref>.
آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: نساء:۶۹؛ ابراهیم:۲۴؛ نحل:۴۳؛ طه:۱۳۲؛ فرقان:۷۴؛ ذاریات:۲۷؛ طور:۲۱؛ حشر:۹.<ref> رجوع کنید به شوشتری، ج۳، ص۴۸۲-۴۸۳، ۵۴۲، ۵۶۰، ج ۱۴، ص۳۷۵، ۳۸۹-۳۹۱، ۵۴۲، ۵۵۰، ۵۹۱-۵۹۳، ۶۳۷، ۶۸۲</ref>؛<ref>مجلسی، ج۲۵، ص۱۶، ۳۰، ۲۲۰، ۲۴۱، ج۳۷، ص۸۳</ref>.
خط ۲۵: خط ۲۵:
گذشته از [[آیه|آیات]] [[قرآن]]، در جوامع روایی عامّه و خاصّه، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.<ref> رجوع کنید به حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۶۴-۳۱۱؛ شوشتری، ج۵، ص۳۴، ۱۱-۲۲، ۴۵-۴۶، ج۱۸، ص۳۸۴ به بعد؛ مجلسی، ج۳۷، ص۳۵-۱۰۷</ref>
گذشته از [[آیه|آیات]] [[قرآن]]، در جوامع روایی عامّه و خاصّه، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.<ref> رجوع کنید به حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۲۶۴-۳۱۱؛ شوشتری، ج۵، ص۳۴، ۱۱-۲۲، ۴۵-۴۶، ج۱۸، ص۳۸۴ به بعد؛ مجلسی، ج۳۷، ص۳۵-۱۰۷</ref>


در بعضی از روایات نیز [[جبرئیل]] ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادِسُنا) خوانده شده است.<ref>قندوزی، ج۱، ص۳۲۳؛ مجلسی، ج۴۲، ص۶۳، ج۴۳، ص۴۹؛ نیز برای فضیلت پنج تن، محبت به ایشان و تعابیری که درباره مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی، ج۳۷، ص۳۶-۳۷، ۴۷، ۶۴-۶۵، ۷۵، ۷۸، ۸۴-۸۵؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۳۰۰، ج۲، ص۷۸، ج۳، ص۱۳۳، ۱۳۹-۱۴۱؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ شوشتری، ج۵، ص۲۰، ۵۳، ۹۰، ج۱۸، ص۳۴۸-۳۵۵؛ تفسیر آیة مودّت در زمخشری؛ قندوزی، ج۲، ص۶۸، ۲۹۷</ref>
در بعضی از روایات نیز [[جبرئیل]] ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادِسُنا) خوانده شده است.<ref>قندوزی، ج۱، ص۳۲۳؛ مجلسی، ج۴۲، ص۶۳، ج۴۳، ص۴۹؛ نیز برای فضیلت پنج تن، محبت به ایشان و تعابیری که درباره مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی، ج۳۷، ص۳۶-۳۷، ۴۷، ۶۴-۶۵، ۷۵، ۷۸، ۸۴-۸۵؛ حسینی فیروزآبادی، ج۱، ص۳۰۰، ج۲، ص۷۸، ج۳، ص۱۳۳، ۱۳۹-۱۴۱؛ امینی، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ شوشتری، ج۵، ص۲۰، ۵۳، ۹۰، ج۱۸، ص۳۴۸-۳۵۵؛ تفسیر آیه مودّت در زمخشری؛ قندوزی، ج۲، ص۶۸، ۲۹۷</ref>


احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه‌های [[اهل بیت]] علیهم السلام نیز به چشم می‌خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفی‌های افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده‌اند تصریح به نام‌های خمسه طیبه به منزله شاخص در اصالت و حسب و نسب [[اهل بیت]] وجود دارد<ref> رجوع کنید به شوشتری، ج۵، ص۲۸-۲۹، ۳۱-۳۲، ۳۹؛ مجلسی، ج۳۳، ص۱۸۴، ج۳۷، ص۴۸، ۶۶، ج۴۵، ص۱۳۸؛ امینی، ج۱، ص۱۶۰، ۲۰۹</ref>.
احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه‌های [[اهل بیت]] علیهم السلام نیز به چشم می‌خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفی‌های افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده‌اند تصریح به نام‌های خمسه طیبه به منزله شاخص در اصالت و حسب و نسب [[اهل بیت]] وجود دارد<ref> رجوع کنید به شوشتری، ج۵، ص۲۸-۲۹، ۳۱-۳۲، ۳۹؛ مجلسی، ج۳۳، ص۱۸۴، ج۳۷، ص۴۸، ۶۶، ج۴۵، ص۱۳۸؛ امینی، ج۱، ص۱۶۰، ۲۰۹</ref>.


== برتری پنج تن بر سایر امامان==
== برتری پنج تن بر سایر امامان==
برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمة چهارده گانه به مدد قراین ثابت می‌شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است. نیز شهادت امام حسین علیه‌السلام (۶۱ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات<ref> مجلسی، ج۴۵، ص۲۵۰، ج۹۸، ص۱۷۹، ۱۹۶، ۲۳۵، ۳۱۳، ۳۱۸، ۳۶۰</ref> به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است<ref>مجلسی، ج۴۴، ص۲۶۹-۲۷۰، ج۴۵، ص۲، ۸۸</ref>.این القاب برای علی علیه‌السلام نیز احتراماً به کار رفته است.<ref>رجوع کنید به مجلسی، ج۶۵، ص۱۳۰، ج۹۷، ص۲۰۵، ۳۰۲، ۳۷۳</ref>
برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمه چهارده گانه به مدد قراین ثابت می‌شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است. نیز شهادت امام حسین علیه‌السلام (۶۱ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات<ref> مجلسی، ج۴۵، ص۲۵۰، ج۹۸، ص۱۷۹، ۱۹۶، ۲۳۵، ۳۱۳، ۳۱۸، ۳۶۰</ref> به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است<ref>مجلسی، ج۴۴، ص۲۶۹-۲۷۰، ج۴۵، ص۲، ۸۸</ref>.این القاب برای علی علیه‌السلام نیز احتراماً به کار رفته است.<ref>رجوع کنید به مجلسی، ج۶۵، ص۱۳۰، ج۹۷، ص۲۰۵، ۳۰۲، ۳۷۳</ref>


در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است [[محمد|پیامبر]](ص) بر سایر پنج تن و [[علی|امیرالمؤمنین]] بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند<ref>مجلسی، ج۲۶، ص۲۷۲، ج۳۷، ص۷۵، ۸۷، ج۳۹، ص۹۰-۹۲</ref> و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است<ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج۴، ص۳۵۹؛ میرزای قمی، ج۲، ص۷۸۵؛ مجلسی، ج۴۳، ص۲۶۴، ج۴۵، ص۳</ref>
در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است [[محمد|پیامبر]](ص) بر سایر پنج تن و [[علی|امیرالمؤمنین]] بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند<ref>مجلسی، ج۲۶، ص۲۷۲، ج۳۷، ص۷۵، ۸۷، ج۳۹، ص۹۰-۹۲</ref> و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است<ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج۴، ص۳۵۹؛ میرزای قمی، ج۲، ص۷۸۵؛ مجلسی، ج۴۳، ص۲۶۴، ج۴۵، ص۳</ref>
confirmed، protected، templateeditor
۲۳۱

ویرایش