پنج‌تن: تفاوت میان نسخه‌ها

پنج‌تن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ اوت ۲۰۱۳، ساعت ۱۷:۳۵

۳۰۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۱ اوت ۲۰۱۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Mkhaghanif

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۳۲۸

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 '''پنج تن''' ، عنوانی برای [[حضرت محمّد]]، [[حضرت علی]] ، [[حضرت فاطمه]] ، [[امام حسن]] و [[امام حسین]] علیهم السّلام که فضایل و مقامات مشترک و مشابه ایشان سبب امتیاز آنان در میان معصومین چهارده گانه نزد [[شیعه]] امامیّه شده است . اینان به [[آل عبا]] ، [[آل کسا]] و [[خمسه طیّبه]] نیز مشهورند.
-در آیات و روایات . شهرت پنج تن برگرفته از شأن نزول آیه تطهیر (احزاب : 33) است . این آیه هنگام گردآمدن پیامبر و اهل بیت وی در زیر عبایی نازل شد. مفسّران شیعه و بسیاری از عامّه ، اهل بیت پیامبر را در آن زمان منحصر به حضرت فاطمه و شوهر و فرزندانش دانسته اند که در این آیه بدان اشاره شده و آنها را به دور از هرگونه پلیدی معرفی کرده است . عناوین آل عبا و آل کسا نیز ناظر به این امر است .
+== فضائل پنج تن در قرآن ==
-از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است ، از جمله آیة مُباهله * (آل عمران : 61) که در آن از علی علیه السّلام به نفس پیامبر، از حضرت فاطمه علیهاالسّلام به زن برگزیدة خاندان پیامبر و از حسنین علیهماالسّلام به فرزندان پیامبر تعبیر شده است ؛ آیات 5 تا 22 سورة دهر، که به دنبال روزه گرفتن سه روزة علی ، فاطمه و حسنین علیهم السّلام و بخشیدن افطار خود در هر سه شب به مسکین و یتیم و اسیر نازل شد و اخلاص و ایثار ایشان ستایش شد؛ آیة مودّت * (شوری : 23) که در آن مطابق تفاسیر عامه و خاصه مصداق ذوی القربای پیامبر، علی و فاطمه و حسنین علیهماالسّلام بوده و مودّت ایشان اجر رسالت پیامبر قرار داده شده است ؛ آیات 19 تا 22 سورة الرّحمن ، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابة برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می آیند (شوشتری ، ج 3، ص 274ـ279، ج 9، ص 107ـ109؛ مجلسی ، ج 24، ص 97ـ99، ج 37، ص 64، 73، 96؛ سیوطی ؛ طبرسی ، ذیل آیه )؛ آیة 30 سورة بقره ، «فتلقّی آدم من ربّه کلمات »، که مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه در تفسیر این آیه ، توسّل حضرت آدم علیه السّلام به انوار خمسة طیّبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان («کلمات ») سبب آمرزش و قبولی توبة وی گردید (شوشتری ، ج 3، ص 76ـ80، ج 5، ص 11، ج 9، ص 102ـ105؛ مجلسی ، ج 26، ص 323ـ 328، 333؛ حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 205؛ امینی ، ج 7، ص 300ـ301؛ طبرسی ؛ بحرانی ؛ ابوالفتوح رازی ، ذیل آیه ). در بعضی از این روایات (شوشتری ، ج 5، ص 4؛ مجلسی ، ج 15، ص 9، 14ـ15، ج 25، ص 6، ج 26، ص 327ـ 328، ج 37، ص 47، 62ـ63؛ امینی ، ج 2، ص 300ـ301) به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی ، فاطمه ، حسن و حسین ) از اسامی باری (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی ، فاطر و فاطم ، محسن و ذوالاحسان و ذوالاسماء الحسنی ) با اختلاف تصریح شده است . نیز در تفسیر و تأویل این آیه و آیة «و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن » (بقره : 124) علاوه بر تأویل «کلمات » به پنج تن و تأویل «فَأتَمَّهُنَّ» به نُه امام از نسل امام حسین علیهم السّلام ، مناقب و فضایل عدیده ای در شأن آل عبا نقل شده است (برای نمونه رجوع کنید به بحرانی ؛ طبرسی ، ذیل آیة مذکور؛ شوشتری ، ج 3، ص 79، ج 5، ص 262ـ265، ج 7، ص 180ـ 183، ج 18، ص 344ـ347؛ مجلسی ، ج 25، ص 2ـ3، 6، 16ـ 17، ج 26، ص 273، 311ـ312، 323ـ327، 343؛ حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 207؛ امینی ، ج 2، ص 300ـ301؛ قندوزی ، ج 1، ص 290). همچنین در آیة «اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین » (ص :75) از «عالین » به خمسة طیّبه تأویل شده است (بحرانی ، ذیل آیه ؛ مجلسی ، ج 25، ص 2، ج 26، ص 346ـ 347). آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است : نسا: 69؛ ابراهیم : 24؛ نحل : 43؛ طه : 132؛ فرقان : 74؛ ذاریات : 27؛ طور: 21؛ حشر: 9 ( رجوع کنید به شوشتری ، ج 3، ص 482ـ483، 542، 560، ج 14، ص 375، 389ـ391، 542، 550، 591 ـ593، 637، 682؛ مجلسی ، ج 25، ص 16، 30، 220، 241، ج 37، ص 83).
+در آیات و روایات . شهرت پنج تن برگرفته از شأن نزول '''[[آیه تطهیر]]''' <ref>احزاب : 33</ref> است . این آیه هنگام گردآمدن پیامبر و [[اهل بیت]] وی در زیر عبایی نازل شد. مفسّران شیعه و بسیاری از عامّه ، اهل بیت پیامبر را در آن زمان منحصر به حضرت فاطمه و شوهر و فرزندانش دانسته اند که در این آیه بدان اشاره شده و آنها را به دور از هرگونه پلیدی معرفی کرده است . عناوین آل عبا و آل کسا نیز ناظر به این امر است .
-گذشته از آیات قرآن ، در جوامع روایی عامّه و خاصّه ، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است ( رجوع کنید به حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 264ـ311؛ شوشتری ، ج 5، ص 3ـ4، 11ـ22، 45ـ 46، ج 18، ص 384 به بعد؛ مجلسی ، ج 37، ص 35ـ107). در بعضی از روایات نیز جبرئیل ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادِسُنا») خوانده شده است (قندوزی ، ج 1، ص 323؛ مجلسی ، ج 42، ص 63، ج 43، ص 49؛ نیز برای فضیلت پنج تن ، محبت به ایشان و تعابیری که دربارة مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی ، ج 37، ص 36ـ37، 47، 64ـ65، 75، 78، 84 ـ 85؛ حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 300، ج 2، ص 78، ج 3، ص 133، 139ـ 141؛ امینی ، ج 2، ص 300ـ 301؛ شوشتری ، ج 5، ص 20، 53، 90، ج 18، ص 348ـ355؛ تفسیر آیة مودّت در زمخشری ؛ قندوزی ، ج 2، ص 68، 297).
+از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است ،
-احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه های اهل بیت علیهم السّلام نیز به چشم می خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفیهای افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده اند تصریح به نامهای خمسة طیّبه به منزلة شاخص در اصالت و حسب و نسب اهل بیت وجود دارد ( رجوع کنید به شوشتری ، ج 5، ص 28ـ29، 31ـ32، 39؛ مجلسی ، ج 33، ص 184، ج 37، ص 48، 66، ج 45، ص 138؛ امینی ، ج 1، ص 160، 209).
+از جمله '''[[آیه مباهله]]''' <ref>آل عمران : 61</ref> که در آن از علی علیه السّلام به نفس پیامبر، از [[حضرت فاطمه]] علیهاالسّلام به زن برگزیدة خاندان پیامبر و از [[حسنین]] علیهماالسّلام به فرزندان پیامبر تعبیر شده است.
-برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمة چهارده گانه به مدد قراین ثابت می شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسة طیّبه است . نیز شهادت امام حسین علیه السّلام (61 ق ) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات (مجلسی ، ج 45، ص 250، ج 98، ص 179، 196، 235، 313، 318، 360) به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است (این القاب برای علی علیه السّلام نیز احتراماً
+'''آیات 5 تا 22 سوره دهر'''، که به دنبال روزه گرفتن سه روزه علی ، فاطمه و حسنین علیهم السّلام و بخشیدن افطار خود در هر سه شب به مسکین و یتیم و اسیر نازل شد و اخلاص و ایثار ایشان ستایش شد.
-به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی ، ج 65، ص 130، ج 97، ص 205، 302، 373)، و به منزلة وفات همة پنج تن و ازینرو اعظم مصایب تلقّی شده است (همان ، ج 44، ص 269ـ270، ج 45، ص 2، 88). در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است . آنچه مسلّم است پیامبر بر سایر پنج تن و امیرالمؤمنین بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند (همان ، ج 26، ص 272، ج 37، ص 75، 87، ج 39، ص 90ـ92) و در افضلیّت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است <ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی ، ج 4، ص 359 </ref>؛ <ref>میرزای قمی ، ج 2، ص 785</ref>؛ <ref>مجلسی ، ج 43، ص 264، ج 45، ص 3</ref>.
+[[آیه مودت]] <ref>شوری : 23</ref> که در آن مطابق تفاسیر عامه و خاصه مصداق ذوی القربای پیامبر، علی و فاطمه و حسنین علیهماالسّلام بوده و مودّت ایشان اجر رسالت پیامبر قرار داده شده است.
+'''آیات 19 تا 22 سوره الرّحمن''' ، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید می آیند <ref>شوشتری ، ج 3، ص 274ـ279، ج 9، ص 107ـ109</ref>؛ <ref>مجلسی ، ج 24، ص 97ـ99، ج 37، ص 64، 73، 96</ref>؛ <ref>سیوطی ؛ طبرسی ، ذیل آیه </ref>.
+'''آیه 30 سوره بقره''' ، «فتلقّی آدم من ربّه کلمات »، که مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه در تفسیر این آیه ، [[توسل]] [[حضرت آدم]] علیه السّلام به انوار خمسة طیّبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان («کلمات ») سبب آمرزش و قبولی توبه وی گردید <ref>شوشتری ، ج 3، ص 76ـ80، ج 5، ص 11، ج 9، ص 102ـ105</ref>؛ <ref>مجلسی ، ج 26، ص 323ـ 328، 333</ref>؛ <ref>حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 205</ref>؛ <ref>امینی ، ج 7، ص 300ـ301</ref>؛ <ref> طبرسی ؛ بحرانی ؛ ابوالفتوح رازی ، ذیل آیه </ref>. در بعضی از این روایات <ref>شوشتری ، ج 5، ص 4</ref>؛ <ref>مجلسی ، ج 15، ص 9، 14ـ15، ج 25، ص 6، ج 26، ص 327ـ 328، ج 37، ص 47، 62ـ63</ref>؛ <ref>امینی ، ج 2، ص 300ـ301</ref> به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی ، فاطمه ، حسن و حسین ) از اسامی باری (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی ، فاطر و فاطم ، محسن و ذوالاحسان و ذوالاسماء الحسنی ) با اختلاف تصریح شده است .
+نیز در تفسیر و تأویل این آیه و آیة «و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن » (بقره : 124) علاوه بر تأویل «کلمات » به پنج تن و تأویل «فَأتَمَّهُنَّ» به نُه امام از نسل امام حسین علیهم السّلام ، مناقب و فضایل عدیده ای در شأن آل عبا نقل شده است (برای نمونه رجوع کنید به بحرانی ؛ طبرسی ، ذیل آیة مذکور؛ شوشتری ، ج 3، ص 79، ج 5، ص 262ـ265، ج 7، ص 180ـ 183، ج 18، ص 344ـ347؛ مجلسی ، ج 25، ص 2ـ3، 6، 16ـ 17، ج 26، ص 273، 311ـ312، 323ـ327، 343؛ حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 207؛ امینی ، ج 2، ص 300ـ301؛ قندوزی ، ج 1، ص 290).
+همچنین در آیة «اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین » (ص :75) از «عالین » به خمسة طیّبه تأویل شده است (بحرانی ، ذیل آیه ؛ مجلسی ، ج 25، ص 2، ج 26، ص 346ـ 347).
+آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است : نسا: 69؛ ابراهیم : 24؛ نحل : 43؛ طه : 132؛ فرقان : 74؛ ذاریات : 27؛ طور: 21؛ حشر: 9 ( رجوع کنید به شوشتری ، ج 3، ص 482ـ483، 542، 560، ج 14، ص 375، 389ـ391، 542، 550، 591 ـ593، 637، 682؛ مجلسی ، ج 25، ص 16، 30، 220، 241، ج 37، ص 83).
+== فضائل پنج تن در احادیث ==
+گذشته از آیات قرآن ، در جوامع روایی عامّه و خاصّه ، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است ( رجوع کنید به حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 264ـ311؛ شوشتری ، ج 5، ص 3ـ4، 11ـ22، 45ـ 46، ج 18، ص 384 به بعد؛ مجلسی ، ج 37، ص 35ـ107).
+در بعضی از روایات نیز [[جبرئیل]] ششمین نفر پس از پنج تن (جَبْریلُ سادِسُنا») خوانده شده است (قندوزی ، ج 1، ص 323؛ مجلسی ، ج 42، ص 63، ج 43، ص 49؛
+نیز برای فضیلت پنج تن ، محبت به ایشان و تعابیری که دربارة مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی ، ج 37، ص 36ـ37، 47، 64ـ65، 75، 78، 84 ـ 85؛ حسینی فیروزآبادی ، ج 1، ص 300، ج 2، ص 78، ج 3، ص 133، 139ـ 141؛ امینی ، ج 2، ص 300ـ 301؛ شوشتری ، ج 5، ص 20، 53، 90، ج 18، ص 348ـ355؛ تفسیر آیة مودّت در زمخشری ؛ قندوزی ، ج 2، ص 68، 297).
+احترام و افتخار به پنج تن در کلمات و احتجاجات و خطبه های اهل بیت علیهم السّلام نیز به چشم می خورد. در بسیاری از مناشدات و معرفیهای افتخارگونه که از ائمه ایراد کرده اند تصریح به نامهای خمسة طیّبه به منزله شاخص در اصالت و حسب و نسب [[اهل بیت]] وجود دارد ( رجوع کنید به شوشتری ، ج 5، ص 28ـ29، 31ـ32، 39؛ مجلسی ، ج 33، ص 184، ج 37، ص 48، 66، ج 45، ص 138؛ امینی ، ج 1، ص 160، 209).
+برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمة چهارده گانه به مدد قراین ثابت می شود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسة طیّبه است . نیز شهادت امام حسین علیه السّلام (61 ق ) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات (مجلسی ، ج 45، ص 250، ج 98، ص 179، 196، 235، 313، 318، 360) به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است .این القاب برای علی علیه السّلام نیز احتراماً
+به کار رفته است رجوع کنید به مجلسی ، ج 65، ص 130، ج 97، ص 205، 302، 373)، و به منزلة وفات همة پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است (همان ، ج 44، ص 269ـ270، ج 45، ص 2، 88).
+در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است . آنچه مسلّم است پیامبر بر سایر پنج تن و امیرالمؤمنین بر فاطمه و حسنین علیهماالسّلام برتری دارند (همان ، ج 26، ص 272، ج 37، ص 75، 87، ج 39، ص 90ـ92) و در افضلیّت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است <ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی ، ج 4، ص 359 </ref>؛ <ref>میرزای قمی ، ج 2، ص 785</ref>؛ <ref>مجلسی ، ج 43، ص 264، ج 45، ص 3</ref>.
 == پانویس ==