جنگ بعاث: تفاوت میان نسخه‌ها

بعاث در یک میلی یا فاصله راه دو شبه از شهر (مدینه) قرار دارد.<ref>فراهیدی، ج ۴، ص۴۰۲؛ بکری، ج ۱، ص۲۵۹</ref> این محل، به سبب آخرین جنگِ میان دو قبیله اَوس و خَزرَج که در آن روی داد <ref>ح سال ششم پیش از هجرت؛ ابن سعد، ج ۳، ص۶۰۴، ج ۴، ص۳۸۴؛ ابن جوزی، ج ۲، ص۳۸۵ـ۳۸۶؛ قس یعقوبی، ج ۲، ص۳۷</ref> «بعاث الحرب» نیز خوانده شده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج ۱۷، ص۱۲۴</ref> بعاث را نام دژی از اوس،<ref>ابن منظور، ذیل «بعث»</ref> و به روایتی از اموال بنی قریظه دانسته‌اند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، همانجا؛ یاقوت حموی، ج ۱، ص۶۷۰</ref>

واژه بعاث در کتاب العین «بُغاث»، <ref>فراهیدی، همانجا</ref> و در برخی منابع «بُعاث» و بُغاث» ضبط شده است.<ref>یاقوت حموی، همانجا</ref>

جامعترین گزارش جنگ بعاث را ابوالفرج اصفهانی (از جمعِ روایات طبری و ابن کلبی) به دست داده است. اوس در تدارک جنگ با خزرج از یهودِ بنی قریظه و بنی نضیر کمک خواست، اما یهودیان، به سبب تهدید شدن از سوی خزرجیان، به آنان یاری نرساندند و برای تضمین کمک نکردن به اوس، گروگان‌هایی نزد خزرج نهادند. اما عمروبن نعمان بَیاضی، رئیس تیره بیاضه از خزرج، خواستار تصرف زمین‌های حاصلخیز بنی قریظه و بنی نضیر شد، و تهدید به قتل گروگانها کرد؛ و چون به خواست خود نرسید، آنان را کشت. یهودیان از این کار برآشفتند و در جنگی کم اهمیت میان اوس و خزرج، تصمیم به یاری اوس گرفتند و برخی اوسیان را که خزرجیان رانده بودند، پناه دادند. همچنین برخی قبایل غَسّانی مدینه، از جمله بنی ثعلبه و بنی زَعورا، با آنان متحد شدند. در این هنگام، عبدالله بن اُبَی، از اشراف خزرج، اقدام قبیله خود را تجاوزی آشکار دانست و آنان را از رویارویی بیم داد. در نتیجه، جمعی از خزرج نیز کنار کشیدند. با این حال، قبیله خزرج عمروبن نعمان بَیاضی را به ریاست خود انتخاب کردند. حُضَیر الکتائب بن سِماک اشهلی نیز رئیس اوس شد <ref>قس ابوالفرج اصفهانی، ج ۱۷، ص۱۱۸ـ۱۲۱</ref> و آنان را بسیج کرد و با یادآوری ستم و تحقیر خزرج در حق اوس، به تهییج اوسیان پرداخت. از دیگر سران اوس در این نبرد، ابوعامر راهب بن صیفی (بعداً ابوعامر فاسق) بود. اوس و خزرج حدود دو ماه در تدارک جنگ بودندو از قبایل عرب هم پیمان خود یاری می‌جستند. آنگاه جنگ سخت و بی‌سابقه‌ای میان دو گروه در بعاث درگرفت و ظاهراً چند ماه ادامه یافت.<ref>رجوع کنید به ابوالفرج اصفهانی، ج ۱۷، ص۱۱۹</ref>

جنگ بعاث (آخرین منازعه [[اوس]] و [[خزرج]]) طرفین را به ستوه آورد، و بعد از متارکه، زمینه روانی لازم برای نفوذ و انتشار [[اسلام]] را در [[یثرب]] فراهم ساخت <ref>برای روایتی از عایشه در این باره رجوع کنید به بکری، ج ۱، ص۲۶۰؛ ذهبی، ص۲۸۸ـ۲۸۹</ref> به طوری که دو ـ سه سال بعد، دیدارهای پیاپی مردم یثرب با [[پیامبر (ص)]] در موسم [[حج]] (دهم تا دوازدهم [[بعثت]]) به بیعت [[بیعت اول عقبه|اول]] و [[بیعت دوم عقبه|دوم]] عقبه و نهایتاً [[هجرت به مدینه|هجرت]] آن حضرت و سایر مسلمانان به یثرب (مدینه) انجامید.<ref>رجوع کنید به ابن هشام، ج ۲، ص۷۰ به بعد؛ ابن سعد، ج ۱، ص۲۱۹ـ۲۲۰؛ یعقوبی، همانجا</ref>

بعدها [[امام موسی کاظم (ع)]] در نزدیکی بعاث، قریه صِریا را بنا نهاد.<ref>فراهیدی، همانجا؛ نیز رجوع کنید به ابن شهرآشوب، ج ۴، ص۳۸۲</ref>

* علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی، کتاب الاغانی، بیروت (بی تا.)؛

* عبدالله بن عبدالعزیز بکری، معجم مااستعجم من اسماء البلاد و المواضع، چاپ مصطفی سقّا، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳؛

* محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام، السیره النبوّیه، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹؛

* خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵؛

* احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت (بی تا.)