ذوالجناح: تفاوت میان نسخه‌ها

ذوالجناح در نزد [[شیعیان]] جایگاه ویژه‌ای دارد به گونه‌ای که در منابر حسینی از آن بسیار یاد می‌شود و نقاشان شیعه آن را بارها به تصویر کشیده‌اند.{{سخ}}{{شعر|نستعلیق}}{{ب|نه ذو الجناح دگر تاب استقامت داشت |نه سید الشهدا بر قتال، طاقت داشت}} {{پایان شعر}}

ذوالجناح بسیار چابک بود و در میدان نبرد سرعت عمل از خود نشان می‌داد و به واسطۀ شباهتش در تیزی با پرندگان به این نام خوانده می‌شد.<ref> تاریخ زندگانی، امام حسین، ص۶۸۰،۶۴۷</ref>

به گفتۀ برخی ذوالجناح از اسب‌های [[پیامبر (ص)]] بود که [[سیدالشهداء]] به [[ارث]] برده بودند<ref>المقرم، ص۲۹۷</ref> از آن در [[زیارت ناحیه مقدسه|زیارت ناحیۀ مقدسه]] به نام الجواد یاد شده است.<ref>زیارت ناحیه مقدسه</ref>

{{جعبه نقل قول | عنوان = ذوالجناح|: {{سخ}} ''' «'''الظَّلِیمَةَ الظَّلِیمَةَ مِنْ أُمَّةٍ قَتَلَتْ ابْنَ بِنْتِ نَبِیهَا'''» ''' {{سخ}} فریاد از امتی که پسر دختر پیامبر خود را کشتند|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[بحار الانوار|بحارالانوار]]، ج۴۴، ص۳۰۸</small> | تراز = راست| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}

{{جعبه نقل قول | عنوان = وفاداری ذوالجناح|: {{سخ}}''' «''' پس از اینکه [[امام حسین (ع)]] خود را به نهر [[فرات]] رساند درحالیکه چهار هزار جنگجو نگهبانی می‌دادند. آنان را کنار زدند وقتی ذوالجناح به فرات رسید با ولع و اشتیاق زیاد سر خود را به آب نزدیک برد که آب بنوشد امام فرمود تو تشنه‌ای و من تشنه به [[خدا]] سوگند لب به آب نخواهم زد تا اینکه تو سیراب شوی، هنگامی که اسب سخنان امام (ع) را شنید سر خود را بالا گرفت و آب ننوشید گویا سخنان امام (ع) را فهمید سپس امام (ع) امر کردند بنوش و من نیز خواهم نوشید... '''» ''' |تاریخ بایگانی || منبع = <small>[[ابن شهر آشوب]]، [[مناقب آل ابی طالب]]، ج۴، ص۵۸</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}

نویسندگان مقاتل و [[:رده:راویان حدیث|راویان]] در وفاداری، هوشمندی و صمیمت ذوالجناح [[روایات]] بسیار ذکر کرده‌اند<ref>ر. ک. تاریخ زندگانی، امام حسین، ص۶۸۰،۶۴۷</ref>و در آثار خود با عظمت نام برده‌اند به ویژه هنگامی که امام (ع) بر اثر عطش و جراحات و خون‌ریزی بی‌حال شده بودند، او با مهارت و چابکی و زیرکی خاص امام را از میدان نبرد خارج نمود که به خیمه‌گاه برساند ولی امام (ع) پیش از رسیدن به خیمه‌گاه از اسب به زمین افتادند. [[عمر بن سعد|ابن سعد]] فریاد زد آن اسب را بگیرید به خدا [[سوگند]] از گرانبهاترین اسب‌های [[پیامبر (ص)]] است هنگامی که سپاه عمر بن سعد خواستند اسب را بگیرند ذوالجناح به آنان حمله کرد و با لگد آنان را به هلاکت رساند [[ابن شهر آشوب]] آمار کشتگان توسط ذوالجناح را چهل جنگجو ضبط کرده است. و دیگران بیش از این تعداد یاد کرده‌اند. ابن سعد فریاد زد او را رها کنید و الا همه را به قتل می‌رساند.<ref> ابن شهر آشوب، المناقب، ج۴، ص۵۸</ref> <ref>المقرم، ص۲۹۷</ref>

هنگامی که دشمن از او دور شد و ذوالجناح اطمینان حاصل کرد که او را رها کرده‌اند، بر سر بالین [[ابا عبدالله الحسین|اباعبدالله]] و به دور جسد مطهر بی‌حال امام می‌چرخید و او را بو می‌کرد و می‌بوسید. سپس پیشانی خود را به خون بدن مطهر ابی عبدالله آغشته کرد در حالیکه دست‌های خود را بر زمین می‌کوبید و شیهه سر می‌داد به سوی خیمه‌گاه رفت<ref>بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۲۱</ref>، هنگامی که به خیمه گاه رسید آواز بلند می‌کشید و سر خود را به زمین می‌کوبید، وقتی که زنان خاندان [[وحی]] ذوالجناح را به آن حال دیدند از خیمه‌ها بیرون آمده و گریه‌کنان دور ذوالجناح گرد آمده و دست بر سر و صورت و پای او می‌کشیدند [[ام کلثوم]] دو دست خود را بر بالای سر خویش گذاشت و فریاد می‌زد: '''وامحمداه واجداه وانبیاه'''..<ref>عباس، قمی، منتهی الآمال، ج۲، ۹۱۰</ref> <ref>بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۲۱</ref>

{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول =:{{سخ}}{{شعر|نستعلیق}}{{ب|خونی که روی یال تو پیداست، ذو الجناح |خون همیشه جاری مولاست، ذو الجناح {{سخ}} |نستعلیق}}{{ب|یک قطره آفتاب به روی تنت نشست |بوی خدا ز یال تو برخاست، ذو الجناح}}{{پایان شعر}}|تاریخ بایگانی | منبع = <small> </small> | تراز = وسط| عرض = ۵۰۰px | اندازه خط = ۱۴px| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}

تاریخ‌نگاران در مورد سرنوشت ذوالجناح در بعد از ظهر [[عاشورا]] اختلاف دارند؛ گروهی بر این باروند که ذوالجناح پس از رساندن خبر [[شهادت]] سیدالشهداء به خاندان او آنقدر سر خود را به زمین کوبید تا اینکه مقابل خیمه‌گاه نقش بر زمین گشت و مرد.<ref>عباس قمی، منتهی الآمال، ج۲، ص۹۰۹</ref> و برخی نیز می گویند پیش از شهادت امام کشته شد و امام زمانی را پیاده با لشکر [[عبیدالله بن زیاد]] جنگید تا به شهادت رسید.<ref> ر. ک. تاریخ زندگانی امام حسین، ص۶۸۴</ref> برخی دیگر می‌گویند او از خیمه‌گاه با سرعت به سوی شط [[فرات]] شتافت و خود را در وسط آن غرق نمود.

نقاشان شیعه در نیز از دیر زمان تصاویر، عکس‌ها و نقاشی بر پارچه و پشت شیشه از ذوالجناح به صورت حزین و دردناک و غمگین کشیده‌اند که اخیراً هنرمند معاصر آقای [[محمود فرشچیان|فرشچیان]] تابلوی ذوالجناح به هنگام بازگشت او به خیمه گاه بدون سرنشین که زنان [[اهل البیت|خاندان وحی]] در اطراف او گردآمده را با نهایت هنرنمایی و دردناکی به جهان [[تشیع]] تقدیم کرده است. اصل این تابلو در موزۀ [[آستان قدس رضوی]] نگه‌داری می‌شود و میلیون‌ها نسخه در حجم و اندازه‌های مختلف از آن طبع گردیده و در سراسر مراکز تشیع توزیع شده است.

{{پانویس|۲}}

* دایرة المعارف تشیع، ج۸، ص۴۵-۴۶.

* ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب (ع) ، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ق.

*محمد اسحاق اخلاقی، تحقیق و پژوهش در تاریخ زندگانی امام حسین (ع) ،موسسه فرهنگی ثقلین، قم، چ:اول، ۱۳۷۷ش.

*شیخ عباس قمی‏، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، ناشر: دلیل ما، قم‏، چ: اول، ۱۳۷۹ش‏.

*عبد الرزاق مقرّم‏ (المقرم)، مقتل الحسین علیه السلام، ناشر: مؤسسة الخرسان للمطبوعات‏، بیروت‏، ۱۴۲۶ق- ۲۰۰۷م‏.