دعا: تفاوت میان نسخه‌ها
←محتوا: افزایش
(←محتوا: افزایش) |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''دُعا'''، طلب و درخواست بندگان از [[خدا]] یا آنچه معبود می‌پندارند، برای رسیدن به خواسته‌هاست. در متون دینی، دعا به عنوان یکی از راه‌های ارتباط با خدا و برترین [[عبادت|عبادت‌ها]] تأکید و با تعابیری مانند سلاح [[ایمان|مؤمن]] و نور آسمان و زمین توصیف شده است. | '''دُعا'''، طلب و درخواست بندگان از [[خدا]] یا آنچه معبود می‌پندارند، برای رسیدن به خواسته‌هاست. در متون دینی، دعا به عنوان یکی از راه‌های ارتباط با خدا و برترین [[عبادت|عبادت‌ها]] تأکید و با تعابیری مانند سلاح [[ایمان|مؤمن]] و نور آسمان و زمین توصیف شده است. | ||
<br /> | <br /> | ||
برای دعا آداب و شرایطی از جمله خواندن خدا با [[اسماء الحسنی]]، طلب از پروردگار از سر بیم و امید و از روی تضرع و خشوع، شروع دعا با [[بسمله]] و [[حمد]] و [[صلوات]]، ذکر شده است. دعا به زمان و مکان خاصی محدود نشده ولی بعضی از زمان‌ها و برخی از مکان‌ها برای دعا کردن مناسب‌تر معرفی شده است.<br /> | برای دعا آداب و شرایطی از جمله خواندن خدا با [[اسماء الحسنی]]، طلب از پروردگار از سر بیم و امید و از روی تضرع و خشوع، شروع دعا با [[بسم الله الرحمن الرحیم |بسمله]] و [[حمد]] و [[صلوات]]، ذکر شده است. دعا به زمان و مکان خاصی محدود نشده ولی بعضی از زمان‌ها و برخی از مکان‌ها برای دعا کردن مناسب‌تر معرفی شده است.<br /> | ||
[[استجابت دعا]] در [[آیات]] و [[روایات]] به رعایت شروطی از جمله همسویی دل و زبان، انقطاع از غیر خدا و دعا همراه با استغفار و عمل صالح مشروط شده است. علی رغم وعده استجابت دعا از سوی خدا، گاه دعای انسان‌ها به دلائلی مانند [[لقمه حرام]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|ترک امر به معروف و نهی از منکر]] و [[قطع رحم]] مستجاب نمی‌شود.<br /> | [[استجابت دعا]] در [[آیات]] و [[ حدیث|روایات]] به رعایت شروطی از جمله همسویی دل و زبان، انقطاع از غیر خدا و دعا همراه با [[استغفار]] و عمل صالح مشروط شده است. علی رغم وعده استجابت دعا از سوی خدا، گاه دعای انسان‌ها به دلائلی مانند [[لقمه حرام]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|ترک امر به معروف و نهی از منکر]] و [[قطع رحم]] مستجاب نمی‌شود.<br /> | ||
خداوند در [[قرآن]] دعاهایی از زبان [[پیامبران]] و بندگان صالح خود نقل کرده است که [[مفسران]] در مباحث کلامی به آنها استناد کرده‌اند. | خداوند در [[قرآن]] دعاهایی از زبان [[پیامبران]] و بندگان صالح خود نقل کرده است که [[ تفسیر قرآن|مفسران]] در مباحث [[ علم کلام |کلامی]] به آنها استناد کرده‌اند. | ||
در [[جامع حدیثی|جوامع حدیثی]] [[شیعه]] و [[سنی]] برای برخی ساعات روز و ماه‌های قمری دعاها و ذکرهای گوناگون قرآنی و غیرقرآنی نقل شده است که به آنها دعای مأثور گفته می‌شود؛ از جمله: [[دعای کمیل]]، [[دعای ندبه]]، [[دعای توسل]]، [[دعای عهد]] و [[دعای جوشن کبیر]]. | در [[جامع حدیثی|جوامع حدیثی]] [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت |سنی]] برای برخی ساعات روز و [[سال هجری قمری|ماه‌های قمری]] دعاها و ذکرهای گوناگون قرآنی و غیرقرآنی نقل شده است که به آنها دعای مأثور گفته می‌شود؛ از جمله: [[دعای کمیل]]، [[دعای ندبه]]، [[دعای توسل]]، [[دعای عهد]] و [[دعای جوشن کبیر]]. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
مفسران با استناد به این آیه و احادیثی که ذیل آن وارد شده است دعا را از سنخ عبادت دانسته‌اند و هر عبادتی را نیز دعا خوانده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۷، ص۳۴۳؛ ابن عاشور، تفسیر التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۲۲۷.</ref> | مفسران با استناد به این آیه و احادیثی که ذیل آن وارد شده است دعا را از سنخ عبادت دانسته‌اند و هر عبادتی را نیز دعا خوانده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۷، ص۳۴۳؛ ابن عاشور، تفسیر التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۲۲۷.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
دعا در بسیاری از آیات قرآن در سیاق اثبات [[توحید]] و نفی [[شرک]] آمده است. در این آیات از یک سو یادآوری می‌کند که انسان در گرفتاری‌ها، به صورت فطری یاد خداوند می‌افتد و از سویی دیگر بر توانایی خداوند در برآوردن حاجات انسان‌ها و ناتوانی معبودان مشرکان در اجابت دعای بندگان، تأکید می‌کند.<ref>سوره یونس، آیه ۱۲؛ سوره روم، آیه۳۳؛ سوره زمر، آیه ۸؛ سوره فصلت، آیه۵۱.</ref> این برهان، یعنی فراموش کردن غیرخدا در سختی‌ها و تضرع به درگاه او، صریح‌ترین برهان بر یگانگی پروردگار دانسته شده است.<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۴، ص۱۳۵؛ فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۵۳۳؛ علامه طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰، ج۷، ص۸۶.</ref> در این آیات حال انسان را چنین ترسیم شده که به هنگام رویارویی با سختی‌ها، به [[فطرت]] خود درمی یابد تنها خداوند، توانا به از میان برداشتن اندوه و گرفتاری‌های اوست. | دعا در بسیاری از آیات قرآن در سیاق اثبات [[توحید]] و نفی [[شرک]] آمده است. در این آیات از یک سو یادآوری می‌کند که انسان در گرفتاری‌ها، به صورت [[فطرت|فطری]] یاد [[خدا|خداوند]] می‌افتد و از سویی دیگر بر توانایی خداوند در برآوردن حاجات انسان‌ها و ناتوانی معبودان [[شرک|مشرکان]] در اجابت دعای بندگان، تأکید می‌کند.<ref>سوره یونس، آیه ۱۲؛ سوره روم، آیه۳۳؛ سوره زمر، آیه ۸؛ سوره فصلت، آیه۵۱.</ref> این برهان، یعنی فراموش کردن غیرخدا در سختی‌ها و تضرع به درگاه او، صریح‌ترین برهان بر یگانگی پروردگار دانسته شده است.<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۴، ص۱۳۵؛ فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۵۳۳؛ علامه طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰، ج۷، ص۸۶.</ref> در این آیات حال انسان را چنین ترسیم شده که به هنگام رویارویی با سختی‌ها، به [[فطرت]] خود درمی یابد تنها خداوند، توانا به از میان برداشتن اندوه و گرفتاری‌های اوست. | ||
<br /> | <br /> | ||
در [[احادیث]]، دعا با تعابیری از جمله سلاح [[ایمان|مؤمن]]، برترین [[عبادت]]، نور آسمان و زمین، کلید رحمت، رمز رستگاری، وسیله افزایش روزی و ابزار دفع بلا و سالم ماندن از شر [[شیطان]] توصیف شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۶، ۴۶۸-۴۷۰؛ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶، ص۲۶؛ بخاری، الصحیح، ۱۴۰۶، ص۱۵۴؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱.</ref> | در [[احادیث]]، دعا با تعابیری از جمله سلاح [[ایمان|مؤمن]]، برترین [[عبادت]]، نور آسمان و زمین، کلید رحمت، رمز رستگاری، وسیله افزایش روزی و ابزار دفع بلا و سالم ماندن از شر [[شیطان]] توصیف شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۶، ۴۶۸-۴۷۰؛ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶، ص۲۶؛ بخاری، الصحیح، ۱۴۰۶، ص۱۵۴؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
[[ائمه(ع)]] در روایات مردم را به دعا و تضرع به درگاه الهی تشویق می‌کردند. این تشویق گاه به صورت عمومی و گاه به افراد خاصی دستور داده می‌شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۶-۴۷۰.</ref> در [[دعای کمیل]] [[امام علی(ع)]] دعا را تنها سرمایه دعاکننده می‌داند که به واسطۀ آن مغفرت وآمرزش الهی را طلب می‌کند.(اغفر لمن لایملک | [[ائمه(ع)]] در روایات مردم را به دعا و تضرع به درگاه الهی تشویق می‌کردند. این تشویق گاه به صورت عمومی و گاه به افراد خاصی دستور داده می‌شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۶-۴۷۰.</ref> در [[دعای کمیل]] [[امام علی(ع)]] دعا را تنها سرمایه دعاکننده می‌داند که به واسطۀ آن مغفرت وآمرزش الهی را طلب می‌کند.(اغفر لمن لایملک الّا الدعاء).<ref>قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان.</ref> | ||
==آداب== | ==آداب== | ||