Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۱۷۹
ویرایش
علل الشرائع (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== نام کتاب == | == نام کتاب == | ||
بنابر آنچه شهرت یافته نام کتاب، «علل الشرایع» است که در برخی موارد نیز از آن تعبیر به «العلل» شده است؛ اما در برخی کتاب‌ها از آن با نام «علل الشرایع و الاحکام» یاد شده است. <ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱۵، ص ۳۱۳. زرکلی، الاعلام، ج ۶، ص ۲۷۴. </ref> | بنابر آنچه شهرت یافته نام کتاب، «علل الشرایع» است که در برخی موارد نیز از آن تعبیر به «العلل» شده است؛ اما در برخی کتاب‌ها از آن با نام «علل الشرایع و الاحکام» یاد شده است. <ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱۵، ص ۳۱۳.</ref> <ref>زرکلی، الاعلام، ج ۶، ص ۲۷۴. </ref> | ||
== روش تألیف == | == روش تألیف == | ||
شیخ صدوق در باب‌بندی کتاب به صورت موضوع‌محور پیش رفته و در برخی موارد در توضیح [[روایات]] [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[ائمه اطهار|ائمه اطهار(ع)]]، نظرات خویش را با تعابیر «قال مصنف هذا الکتاب»، «قال مؤلف هذا الکتاب» و... بیان کرده است. مؤلف سخنان خویش را به [[آیه|آیات]] [[قرآن کریم]]، روایات [[چهارده معصوم|معصومین]](ع)، وقایع تاریخی، سخنان علما و استدلالات عقلی مستند می‌کند.{{سخ}} | شیخ صدوق در باب‌بندی کتاب به صورت موضوع‌محور پیش رفته و در برخی موارد در توضیح [[روایات]] [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[ائمه اطهار|ائمه اطهار(ع)]]، نظرات خویش را با تعابیر «قال مصنف هذا الکتاب»، «قال مؤلف هذا الکتاب» و... بیان کرده است. مؤلف سخنان خویش را به [[آیه|آیات]] [[قرآن کریم]]، روایات [[چهارده معصوم|معصومین]](ع)، وقایع تاریخی، سخنان علما و استدلالات عقلی مستند می‌کند.{{سخ}} | ||
شیخ صدوق در برخی موارد در بیان [[احادیث]]، به توضیح معنای الفاظ حدیث، بیان مصداق حدیث، عدم پذیرش محتوای حدیث، جمع میان اخبار مختلف نیز پرداخته است. <ref> مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ | شیخ صدوق در برخی موارد در بیان [[احادیث]]، به توضیح معنای الفاظ حدیث، بیان مصداق حدیث، عدم پذیرش محتوای حدیث، جمع میان اخبار مختلف نیز پرداخته است. <ref> مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ صدوق، ۱۳۹۱ش. </ref> | ||
== ساختار کتاب == | == ساختار کتاب == | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۱: | ||
چگونگى آغاز نسل حضرت [[آدم]] (ع)؛ علت ورود حضرت [[علی (ع)]] به [[شورای شش نفره|شورای خلافت]]؛ دلیل بلند خواندن [[نماز صبح]]؛ بیان علت [[زکات]]؛ اینکه چرا [[وصیت]] فقط در یک سوم اموال صحیح است؛ علت نامگذارى پزشک به طبیب؛ سرّ [[حرام|حرمت]] گوشت حیوانات وحشى؛ علت وجوب [[نماز]]؛ علت جواز جمع بین [[نماز ظهر]] و [[نماز عصر|عصر]] یا [[نماز مغرب|مغرب]] و [[نماز عشا|عشا]]؛ علت برترى پیامبران و اولیاء نسبت به [[فرشته|فرشتگان]]؛ علت احتیاج ما به پیامبر و امام؛ علت حرمت شکار در روز شنبه بر [[یهود|یهودیان]]؛ علت شبانه و مخفیانه دفن شدن حضرت [[فاطمه زهرا]] (س) و... از دیگر علل یاد شده در کتاب هستند. | چگونگى آغاز نسل حضرت [[آدم]] (ع)؛ علت ورود حضرت [[علی (ع)]] به [[شورای شش نفره|شورای خلافت]]؛ دلیل بلند خواندن [[نماز صبح]]؛ بیان علت [[زکات]]؛ اینکه چرا [[وصیت]] فقط در یک سوم اموال صحیح است؛ علت نامگذارى پزشک به طبیب؛ سرّ [[حرام|حرمت]] گوشت حیوانات وحشى؛ علت وجوب [[نماز]]؛ علت جواز جمع بین [[نماز ظهر]] و [[نماز عصر|عصر]] یا [[نماز مغرب|مغرب]] و [[نماز عشا|عشا]]؛ علت برترى پیامبران و اولیاء نسبت به [[فرشته|فرشتگان]]؛ علت احتیاج ما به پیامبر و امام؛ علت حرمت شکار در روز شنبه بر [[یهود|یهودیان]]؛ علت شبانه و مخفیانه دفن شدن حضرت [[فاطمه زهرا]] (س) و... از دیگر علل یاد شده در کتاب هستند. | ||
در جلد اول، اولین باب، در مورد علت نامگذارى سماء، دنیا، [[آخرت]]، [[آدم]]، [[حواء]]، درهم و دینار به این نامها | در جلد اول، اولین باب، در مورد علت نامگذارى سماء، دنیا، [[آخرت]]، [[آدم]]، [[حواء]]، درهم و دینار به این نامها بوده و آخرین باب، در باره علت پیدایش [[عذاب قبر]] است. | ||
در جلد دوم، اولین باب، در باره علل [[وضو]] و [[اذان]] و نماز و آخرین باب، باب نوادر العلل است. <ref>مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ | در جلد دوم، اولین باب، در باره علل [[وضو]] و [[اذان]] و نماز و آخرین باب، باب نوادر العلل است. <ref>مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ صدوق، ۱۳۹۱ش.</ref> <ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، فهرست کتاب.</ref> | ||
== جایگاه و اعتبار کتاب == | == جایگاه و اعتبار کتاب == | ||
این کتاب با توجه به موضوع «علل و اسباب پدیده‌ها و احکام شرعی» از زمان نگارش خود مورد توجه عالمان بوده است و کسانی مانند [[قاضی نعمان مغربی]] در [[شرح الاخبار]]،<ref>مغربی، شرح الاخبار، ج۳، ص۵۵۰. </ref> [[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار|بحار]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۱، ص ۶. </ref> [[شیخ حر عاملی]] در [[وسائل الشیعة]] <ref>وسائل الشیعه، ج۱، ص۷. </ref> و... از آن استفاده و بدان استناد نموده‌اند. | این کتاب با توجه به موضوع «علل و اسباب پدیده‌ها و احکام شرعی» از زمان نگارش خود مورد توجه عالمان بوده است و کسانی مانند [[قاضی نعمان مغربی]] در [[شرح الاخبار]]،<ref>مغربی، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۵۵۰. </ref> [[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار|بحار]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص ۶. </ref> [[شیخ حر عاملی]] در [[وسائل الشیعة]] <ref>وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۷. </ref> و... از آن استفاده و بدان استناد نموده‌اند. | ||
این کتاب از سوی برخی [[علم اصول|اصولیون]] مانند [[وحید بهبهانی]] - از این جهت که شیخ صدوق، تنها در صدد گردآوری و نقل روایات علل بوده - مورد نقد و تأمل قرار گرفته است. <ref>وحید بهبهانی، الرسائل الفقهیة، ص۱۹۳.</ref> | این کتاب از سوی برخی [[علم اصول|اصولیون]] مانند [[وحید بهبهانی]] - از این جهت که شیخ صدوق، تنها در صدد گردآوری و نقل روایات علل بوده - مورد نقد و تأمل قرار گرفته است. <ref>وحید بهبهانی، الرسائل الفقهیة، ۱۴۱۹ق، ص۱۹۳.</ref> | ||
== پژوهش‌های پیرامون کتاب == | == پژوهش‌های پیرامون کتاب == | ||
این کتاب، توسط شیخ [[ابراهیم بن علی کفعمی]] با نام «''اختصار علل الشرائع''» <ref>تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۳۵۶.</ref> و به وسیله شیخ شرف الدین [[یحیی بحرانی]] با نام «''تلخیص علل الشرائع''» <ref>تهرانی، الذریعه، ج۴، ص۴۲۴.</ref> خلاصه شده و توسط شیخ [[محمد تقی آقا نجفی اصفهانی]] به فارسى ترجمه گردیده است. <ref>تهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۳۱۳. </ref> کسانی نیز مانند شیخ شرف الدین یحیى بن عز الدین حسین بن عثیرة بن ناصر بحرانی به تجدید اسانید کتاب علل پرداخته‌اند. <ref>امین، اعیان الشیعة، ج۶، ص۹۴.</ref> | این کتاب، توسط شیخ [[ابراهیم بن علی کفعمی]] با نام «''اختصار علل الشرائع''» <ref>تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۳۵۶.</ref> و به وسیله شیخ شرف الدین [[یحیی بحرانی]] با نام «''تلخیص علل الشرائع''» <ref>تهرانی، الذریعه، ج۴، ص۴۲۴.</ref> خلاصه شده و توسط شیخ [[محمد تقی آقا نجفی اصفهانی]] به فارسى ترجمه گردیده است. <ref>تهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۳۱۳. </ref> کسانی نیز مانند شیخ شرف الدین یحیى بن عز الدین حسین بن عثیرة بن ناصر بحرانی به تجدید اسانید کتاب علل پرداخته‌اند. <ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۱ق، ج۶، ص۹۴.</ref> | ||
علل الشرایع توسط برخی از مترجمان معاصر نیز به فارسی برگردانده شده است. | علل الشرایع توسط برخی از مترجمان معاصر نیز به فارسی برگردانده شده است. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۸: | ||
* نسخه [[کتابخانه ملک تهران]] | * نسخه [[کتابخانه ملک تهران]] | ||
* نسخه [[کتابخانه وزیری یزد]] | * نسخه [[کتابخانه وزیری یزد]] | ||
* نسخه [[کتابخانه ملی]] تهران. <ref> مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ | * نسخه [[کتابخانه ملی]] تهران. <ref> مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ صدوق، ۱۳۹۱ش. </ref> | ||
== چاپ کتاب == | == چاپ کتاب == | ||
علل الشرایع سه بار در [[ایران]] به سال‌های ۱۲۸۹ ق، ۱۳۱۱ ق، ۱۳۷۸ ق به زیور طبع آراسته شد. <ref> مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ | علل الشرایع سه بار در [[ایران]] به سال‌های ۱۲۸۹ ق، ۱۳۱۱ ق، ۱۳۷۸ ق به زیور طبع آراسته شد. <ref> مجید معارف، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ صدوق، ۱۳۹۱ش.</ref> این کتاب در سال ۱۳۸۵ ق با تصحیح و تحقیق [[سید محمد صادق بحرالعلوم]] در [[نجف]] به چاپ رسید. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
* صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، نجف، المکتبة الحیدریة، | * صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق. | ||
* وحید بهبهانی، محمدباقر، الرسائل الفقهیة، | * وحید بهبهانی، محمدباقر، الرسائل الفقهیة، ۱۴۱۹ق. | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعة، بیروت، دارالاضواء. | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعة، بیروت، دارالاضواء. | ||
* مغربی، نعمان، شرح الاخبار، قم، جامعه مدرسین، | * مغربی، نعمان، شرح الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۴ق. | ||
* امین عاملی، محسن، اعیان | * امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق. | ||
* حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل البیت، | * حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق. | ||
* زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم للملایین. | * زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم للملایین. | ||
* معارف، مجید، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ صدوق رحمه الله، حسنا، زمستان ۱۳۹۱ش، شماره ۱۵. | * معارف، مجید، علل الشرایع اثری وزین در مجموعه آثار شیخ صدوق رحمه الله، حسنا، زمستان ۱۳۹۱ش، شماره ۱۵. | ||