۱۷٬۰۷۶
ویرایش
مجهول المالک: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
افزایش جزیی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←جستارهای وابسته) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش جزیی) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
مجهول المالک، مالی است که مالک آن یا مکان مالکش معلوم نیست و راهی برای رساندن مال به صاحبش وجود ندارد.<ref>سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - الوقف، ۱۴۳۰ق، ص۴۳۴.</ref> | مجهول المالک، مالی است که مالک آن یا مکان مالکش معلوم نیست و راهی برای رساندن مال به صاحبش وجود ندارد.<ref>سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - الوقف، ۱۴۳۰ق، ص۴۳۴.</ref> | ||
به گفته [[بشیر حسین نجفی]] میان فقهاء مشهور است که تصرف در مال مجهول المالک، به اذن [[امام]] یا فقیه جامع الشرائط، نیاز دارد.<ref> نجفی، بحوث فقهیة معاصرة، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۱.</ref> با این حال وی معتقد است که مجهول المالک را باید [[صدقه]] داد و [[احتیاط مستحب]] این است که از حاکم شرع هم اجازه گرفته شود.<ref> نجفی، بحوث فقهیة معاصرة، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۴.</ref> همچنین در قانون مدنی ایران آمده است که اموال مجهول المالک با اذن حاکم یا کسی که از حاکم اجازه دارد، به مصارف [[فقیر|فقرا]] می‌رسد.<ref> قانون مدنی ایران، ماده ۲۸.</ref> | |||
==مصادیق== | ==مصادیق== | ||
در کتب فقهی مواردی جزو مصادیق مجهول المالک ذکر شده است؛ از جمله: | در کتب فقهی مواردی جزو مصادیق مجهول المالک ذکر شده است؛ از جمله: | ||
* '''[[لقطه|لُقَطه]] (مال پیداشده)''': در صورتی که قیمت مال پیداشده بیشتر از یک درهم (۱۲.۶ نخود نقره) باشد وظیفه پیداکننده اعلان و اطلاع‌رسانی به مدت یکسال است اگر پس از این مدت، صاحب آن پیدا نشد | * '''[[لقطه|لُقَطه]] (مال پیداشده)''': در صورتی که قیمت مال پیداشده بیشتر از یک درهم (۱۲.۶ نخود نقره) باشد وظیفه پیداکننده اعلان و اطلاع‌رسانی به مدت یکسال است اگر پس از این مدت، صاحب آن پیدا نشد باید یکی از کارها را انجام داد: تملک (برداشتن برای خود)، صدقه دادن از طرف مالک، نگهداری امانی<ref>محقق داماد یزدی، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۶۲؛ قانون مدنی، ماده ۱۶۲ اصلاحی و ۱۶۳ اصلاحی.</ref> و سپردن به [[حاکم شرع]].<ref>حائری، «لقطه و مجهول المالک(۳)»،۱۳۸۸ش، ص۴۲.</ref> گفته شده سپردن آن به حاکم شرع از باب مجهول المالک بودن است.<ref>حائری، «لقطه و مجهول المالک(۳)»،۱۳۸۸ش، ص۵۲.</ref> | ||
* '''مال ربوی، غصبی، دزدی و قمار''': اموالی که از راه [[ربا]]، [[غصب]]، [[سرقت]] یا [[قمار]] به دست آمده‌اند، در صورت ناشناخته بودن مالک و ناامیدی از یافتن مالک، در حکم مجهول المالک‌اند.<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۱۰، ص۲۰۹و۲۱۰؛ سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا، ۱۴۳۰ق، ص۱۳۳.</ref> | * '''مال ربوی، غصبی، دزدی و قمار''': اموالی که از راه [[ربا]]، [[غصب]]، [[سرقت]] یا [[قمار]] به دست آمده‌اند، در صورت ناشناخته بودن مالک و ناامیدی از یافتن مالک، در حکم مجهول المالک‌اند.<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۱۰، ص۲۰۹و۲۱۰؛ سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا، ۱۴۳۰ق، ص۱۳۳.</ref> | ||
* '''آثار باستانی و گنج و عتیقه''': طبق نظر برخی [[فقه|فقها]]، آثار باستانی که در زمین یا ملک بدون مالک یا در ملکی که برای [[احیای موات]] خریداری شده یافت شود اگر بداند مال مسلمانی است اما او را نشناسد در حکم مجهول المالک است.<ref>هاشمی شاهرودی، «آثار باستانی»، ج۱، ص۱۰۶.</ref> | * '''آثار باستانی و گنج و عتیقه''': طبق نظر برخی [[فقه|فقها]]، آثار باستانی که در زمین یا ملک بدون مالک یا در ملکی که برای [[احیای موات]] خریداری شده یافت شود اگر بداند مال مسلمانی است اما او را نشناسد در حکم مجهول المالک است.<ref>هاشمی شاهرودی، «آثار باستانی»، ج۱، ص۱۰۶.</ref> | ||
* '''بدهی به طلبکار غایب''': | * '''بدهی به طلبکار غایب''': کسی زمان پرداخت بدهی‌اش رسیده اما به طلبکار دسترسی ندارد، راه بری شدن [[ذمه]] بدهکار، پرداخت بدهی به [[حاکم شرع]] است و با نبود حاکم شرع بنا بر نظر مشهور، این مال حکم مجهول المالک را دارد و باید از طرف صاحبش [[صدقه]] داده شود.<ref>هاشمی شاهرودی، «دَین»، ج۳، ص۶۸۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۴۴.</ref> | ||
* '''اموال بلا وارث''': اموال اشخاص بدون [[ارث|وارث]] در حکم اموال مجهول المالک محسوب می‌شود.<ref>محقق داماد یزدی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۳.</ref> | * '''اموال بلا وارث''': اموال اشخاص بدون [[ارث|وارث]] در حکم اموال مجهول المالک محسوب می‌شود.<ref>محقق داماد یزدی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۳.</ref> | ||
* '''زمین موات بالعرض''': (زمین آبادی که آبادانی خود را از دست داده است) طبق نظر مشهور فقیهان، یکی از موارد موات بالعرض زمینی است که مجهول المالک است.<ref>محقق داماد یزدی، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۴۳؛ سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة – احیاء الموات و اللقطة، ۱۴۱۵ق، ص۱۷.</ref> | * '''زمین موات بالعرض''': (زمین آبادی که آبادانی خود را از دست داده است) طبق نظر مشهور فقیهان، یکی از موارد موات بالعرض زمینی است که مجهول المالک است.<ref>محقق داماد یزدی، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۴۳؛ سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة – احیاء الموات و اللقطة، ۱۴۱۵ق، ص۱۷.</ref> | ||
* '''مالکیت دولت''': به نظر برخی از فقها اموالی است که تحت مالکیت دولت است از مصادیق اموال مجهول المالک‌اند چرا که دولت صلاحیت تملک اموال را ندارد.<ref>نجفی، بحوث فقهیة معاصرة، ۱۴۲۷ق، ص۸۶-۹۹.</ref> | * '''مالکیت دولت''': به نظر برخی از فقها اموالی است که تحت مالکیت دولت است از مصادیق اموال مجهول المالک‌اند چرا که دولت صلاحیت تملک اموال را ندارد.<ref>نجفی، بحوث فقهیة معاصرة، ۱۴۲۷ق، ص۸۶-۹۹.</ref> | ||
== جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته== | ||
* [[لقطه]] | * [[لقطه]] | ||