پرش به محتوا

یمن: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۳۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Fayaz
imported>Fayaz
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۹: خط ۴۹:
در سال ۲۰۱۵م پس از سلسله اتفاقاتی که منجر به فرار منصور هادی رییس جمهور مستعفی یمن از پایتخت و قدرت گرفتن گروه حوثی‌ها در این کشور شد، عربستان سعودی با حمایت ایالات متحده امریکا و برخی قدرت‌های غربی و به همراه اکثریت کشورهای عربی، حملات هوایی دامنه‌دار و پرتلفاتی را علیه یمن آغاز کرده که منجر به کشته شدن بسیاری از افراد غیرنظامی شده است.
در سال ۲۰۱۵م پس از سلسله اتفاقاتی که منجر به فرار منصور هادی رییس جمهور مستعفی یمن از پایتخت و قدرت گرفتن گروه حوثی‌ها در این کشور شد، عربستان سعودی با حمایت ایالات متحده امریکا و برخی قدرت‌های غربی و به همراه اکثریت کشورهای عربی، حملات هوایی دامنه‌دار و پرتلفاتی را علیه یمن آغاز کرده که منجر به کشته شدن بسیاری از افراد غیرنظامی شده است.


==جغرافیای طبیعی==
==جغرافیا==
یمن کشوری است که از شمال به [[عربستان سعودی]]، از شرق به [[عمان]]، از جنوب به خلیج عدن و از غرب به دریای سرخ محدود است. مساحت این کشور تقریبا ۵۳۶/۸۶۹ کیلومتر مربع است.
یمن کشوری است که از شمال به [[عربستان سعودی]]، از شرق به [[عمان]]، از جنوب به خلیج عدن و از غرب به دریای سرخ محدود است. مساحت این کشور تقریبا ۵۳۶/۸۶۹ کیلومتر مربع است.
{{موقعیت جغرافیایی
 
| مرکز =   یمن
==جامعه==
| شمال =    [[عربستان سعودی]]
ساختار جامعه در یمن قبیله‌ای است. مردم یمن از اقوام سامی و عرب قحطانی هستند. عرب قحطانی مادر و ریشه عربیت است که عرب‌ها را بدان منسوب می‌دانند. مردمی که در بخش شمالی زندگی می‌کنند عرب هستند ولی در بخش جنوبی از سال‌ها قبل اقلیت‌های دیگری از کشورهای [[هندوستان]]، [[پاکستان]]، [[سومالی]]، اریتره و اتیوپی به آنجا مهاجرت نموده‌اند. یمن اینک از فقیرترین کشورهای دنیا به حساب می‌آید.
| شمال شرقی =
 
| شرق =     [[عمان]]
==ادیان و مذاهب==
| جنوب شرقی =  
{{bar box
| جنوب =     خلیج عدن
| title=ادیان در یمن
| جنوب غربی = [[جیبوتی]]
| titlebar=#ddd
| غرب =     دریای سرخ
| left1=دین
| شمال غربی = [[اریتره]]
| right1=نسبت
| تصویر =
| float=left
| bars=
{{bar percent|[[اسلام]]|green|99}}
{{bar percent|دیگر ادیان|red|1}}
}}
}}
 
*اسلام: دین رسمی یمن، اسلام است. اکثر جمعیت این کشور مسلمان هستند. حدود ۳۰٪ مسلمانان، شیعیان [[زیدیه|زیدی مذهب]] و بقیه [[شافعی]] مذهب هستند.<ref>[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Yemen.pdf Library of Congress – Federal Research Division]</ref> تعداد کمی شیعه [[اسماعیلیه|اسماعیلی مذهب]] و تعداد بسیار کم شیعه [[امامیه|دوازده امامی]] نیز در یمن ساکن هستند.<ref>[http://isco.isca.ac.ir/Portal/home/?news/9220/83851/116500/%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D9%86%20%D9%8A%D9%85%D9%86:%20%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%20%D9%88%20%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 شیعیان یمن: فرصت‌ها و چالش‌ها]</ref>
تعداد اندکی هندو و مسیحی نیز در یمن زندگی میکنند.
==پیشینه==
==پیشینه==
شهر مأرب در یمن از شهرهای باستانی دنیاست که زمانی پایتخت بلقیس ملکه سبا و دیگر حکمرانان یمنی بوده و به ارض الجنتین معروف است. سد قدیمی مارب نیز از بناهای تاریخی یمن است که در این منطقه قرار دارد. سد مارب ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، بین دو کوه بلق الایمن و بلق الایسر در عهد عبدالشمس موسی بنا شده است. قصر سلیمان هم در یمن بوده است. خاورشناس معروف آلمانی موریتز معتقد است که خط حروفی نخستین بار در یمن مشاهده شد و بر خلاف آنچه به نام سامی‌های فینیقی‏ ثبت شده است، مخترعین خط یمنی‌ها بوده‌‏اند و فینیقی‌‏ها بنای کتابت خود را بر بنیان کتابت عربی یمن نهادند.
شهر مأرب در یمن از شهرهای باستانی دنیاست که زمانی پایتخت بلقیس ملکه سبا و دیگر حکمرانان یمنی بوده و به ارض الجنتین معروف است. سد قدیمی مارب نیز از بناهای تاریخی یمن است که در این منطقه قرار دارد. سد مارب ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، بین دو کوه بلق الایمن و بلق الایسر در عهد عبدالشمس موسی بنا شده است. قصر سلیمان هم در یمن بوده است. خاورشناس معروف آلمانی موریتز معتقد است که خط حروفی نخستین بار در یمن مشاهده شد و بر خلاف آنچه به نام سامی‌های فینیقی‏ ثبت شده است، مخترعین خط یمنی‌ها بوده‌‏اند و فینیقی‌‏ها بنای کتابت خود را بر بنیان کتابت عربی یمن نهادند.
خط ۸۱: خط ۸۵:
* سیئون: این شهر در استان [[حضرموت]] است و از شهرهای باستانی یمن محسوب می‌شود. این شهر را محل زندگی [[قوم عاد]] دانسته‌اند. آرامگاه منسوب به [[حضرت هود(ع)]] پیامبر قوم عاد، در این شهر واقع است.
* سیئون: این شهر در استان [[حضرموت]] است و از شهرهای باستانی یمن محسوب می‌شود. این شهر را محل زندگی [[قوم عاد]] دانسته‌اند. آرامگاه منسوب به [[حضرت هود(ع)]] پیامبر قوم عاد، در این شهر واقع است.
الحوطه، مَحویت، مُکَلّا، الشحر، بیضاء، یاریم ـ ظفار، حمام دمت، إب، جبله، تعز، الغیضه، حدیده، مَهره، حجه و حضرموت  از دیگر شهرهای و استان‎های یمن به شمار می‎رود.
الحوطه، مَحویت، مُکَلّا، الشحر، بیضاء، یاریم ـ ظفار، حمام دمت، إب، جبله، تعز، الغیضه، حدیده، مَهره، حجه و حضرموت  از دیگر شهرهای و استان‎های یمن به شمار می‎رود.
==جامعه==
ساختار جامعه در یمن قبیله‌ای است. مردم یمن از اقوام سامی و عرب قحطانی هستند. عرب قحطانی مادر و ریشه عربیت است که عرب‌ها را بدان منسوب می‌دانند. مردمی که در بخش شمالی زندگی می‌کنند عرب هستند ولی در بخش جنوبی از سال‌ها قبل اقلیت‌های دیگری از کشورهای [[هندوستان]]، [[پاکستان]]، [[سومالی]]، اریتره و اتیوپی به آنجا مهاجرت نموده‌اند. یمن اینک از فقیرترین کشورهای دنیا به حساب می‌آید.


==یمن جدید==
==یمن جدید==
خط ۹۴: خط ۹۵:


با وجود توافق نهایی برای حل بحران اخیر در یمن میان رئیس جمهوری و رهبران انصار الله (حوثی‌ها) در صنعا، دولت جدید نتوانست اوضاع را ارام کند و نیز رییس جمهور، منصور هادی استعفا داده و به عربستان فرار کرد.
با وجود توافق نهایی برای حل بحران اخیر در یمن میان رئیس جمهوری و رهبران انصار الله (حوثی‌ها) در صنعا، دولت جدید نتوانست اوضاع را ارام کند و نیز رییس جمهور، منصور هادی استعفا داده و به عربستان فرار کرد.
===حمله عربستان===
 
عربستان سعودی بامداد پنج‌شنبه ۶ فروردین ۱۳۹۴ به بهانه حمایت از رئیس‌جمهور مستعفی یمن، و به خطر افتادن امنیت عربستان در اثر قدرت گرفتن انصارالله یمن به این کشور حمله کرد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940106000046 عربستان به یمن حمله کرد]</ref>
عربستان سعودی بامداد پنج‌شنبه ۶ فروردین ۱۳۹۴ به بهانه حمایت از رئیس‌جمهور مستعفی یمن، و به خطر افتادن امنیت عربستان در اثر قدرت گرفتن انصارالله یمن به این کشور حمله کرد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940106000046 عربستان به یمن حمله کرد]</ref>


خط ۱۰۳: خط ۱۰۴:
*تعداد کشته شدگان: ۴۶۲۸ مرد، ۱۵۱۹ زن،۱۹۹۶ کودک آمار کل: ۸۱۴۳ غیر نظامی کشته.
*تعداد کشته شدگان: ۴۶۲۸ مرد، ۱۵۱۹ زن،۱۹۹۶ کودک آمار کل: ۸۱۴۳ غیر نظامی کشته.
*تعداد زخمی شدگان: در مدت سیصد روز تجاوز سعودی‎ها به یمن ۱۱۸۲۶ مرد، ۱۵۷۶ زن،۱۷۸۲ کودک؛ آمار کل زخمی شدگان: ۱۵۱۸۴ نفر.[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/525310/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-300-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%A9%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%AA-%DB%8C%D9%85%D9%86 آمار تلفات حمله عربستان به یمن، خبرگزاری مشرق]}}
*تعداد زخمی شدگان: در مدت سیصد روز تجاوز سعودی‎ها به یمن ۱۱۸۲۶ مرد، ۱۵۷۶ زن،۱۷۸۲ کودک؛ آمار کل زخمی شدگان: ۱۵۱۸۴ نفر.[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/525310/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-300-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%A9%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%AA-%DB%8C%D9%85%D9%86 آمار تلفات حمله عربستان به یمن، خبرگزاری مشرق]}}
==ادیان و مذاهب==
{{bar box
| title=ادیان در یمن
| titlebar=#ddd
| left1=دین
| right1=نسبت
| float=left
| bars=
{{bar percent|[[اسلام]]|green|99}}
{{bar percent|دیگر ادیان|red|1}}
}}
*اسلام: دین رسمی یمن، اسلام است. اکثر جمعیت این کشور مسلمان هستند. حدود ۳۰٪ مسلمانان، شیعیان [[زیدیه|زیدی مذهب]] و بقیه [[شافعی]] مذهب هستند.<ref>[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Yemen.pdf Library of Congress – Federal Research Division]</ref> تعداد کمی شیعه [[اسماعیلیه|اسماعیلی مذهب]] و تعداد بسیار کم شیعه [[امامیه|دوازده امامی]] نیز در یمن ساکن هستند.<ref>[http://isco.isca.ac.ir/Portal/home/?news/9220/83851/116500/%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D9%86%20%D9%8A%D9%85%D9%86:%20%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%20%D9%88%20%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 شیعیان یمن: فرصت‌ها و چالش‌ها]</ref>
تعداد اندکی هندو و مسیحی نیز در یمن زندگی میکنند.


==پیشینه تشیع==
==پیشینه تشیع==
=== در عصر پیامبر(ص)===
===صدر اسلام===
گفته می‌شود مردمان یمن بدون جنگ و خونریزی و با رسیدن [[حضرت علی(ع)]] به عنوان فرستاده ویژه [[پیامبر اکرم(ص)]] به اسلام گرویدند. البته قبل از آن، [[باذان]] حاکم ایرانی یمن و بسیاری از ابناء (ایرانیان ساکن یمن) در ماجرای نامه نوشتن پیامبر (ص) به خسرو پرویز، اسلام آورده بودند.<ref>طبری، ج۲ص ۲۵۵-۲۵۷؛ ابن هشام، ج۱ص ۷۱-۷۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۶۰؛ مسعودی، التنبیه...، ۲۵۹؛ مجمل، ۲۵۱-۲۵۲؛ مقریزی، ج۱ص۵۳۵؛ اهدلی، ۶۱</ref>
گفته می‌شود مردمان یمن بدون جنگ و خونریزی و با رسیدن [[حضرت علی(ع)]] به عنوان فرستاده ویژه [[پیامبر اکرم(ص)]] به اسلام گرویدند. البته قبل از آن، [[باذان]] حاکم ایرانی یمن و بسیاری از ابناء (ایرانیان ساکن یمن) در ماجرای نامه نوشتن پیامبر (ص) به خسرو پرویز، اسلام آورده بودند.<ref>طبری، ج۲ص ۲۵۵-۲۵۷؛ ابن هشام، ج۱ص ۷۱-۷۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۶۰؛ مسعودی، التنبیه...، ۲۵۹؛ مجمل، ۲۵۱-۲۵۲؛ مقریزی، ج۱ص۵۳۵؛ اهدلی، ۶۱</ref>


پیامبر(ص) قبل از حضرت علی(ع)، [[خالد بن ولید]] و [[معاذ بن جبل]] را به یمن فرستاده بودند اما این دو موفق نشدند مردم را به اسلام جذب کنند<ref>تاریخ شیعه، ترجمۀ سید محمد باقر حجتی، ص۲۰۱.</ref>؛ لذا پیامبر(ص) علی بن ابی طالب(ع) را به یمن فرستاد. او افراد قبیله «[[حمدان]]» را که از بزرگ‌ترین قبایل یمن بودند، برای شنیدن نامه پیامبر اکرم(ص) دعوت نمود. همه آنها در مدّت یک روز اسلام آوردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج ۴، ص۱۲۶۲.</ref> پس از حمدان، قبایل [[مذحج]] و نخع نیز اسلام آوردند. پس از ورود حضرت علی(ع) به یمن، اوّلین کسی که به واسطه آن حضرت اسلام آورد، زنی به نام‌ ام‌سعید برزخیه است. این زن منزل خود را به صورت مسجد در آورد و آن را «مسجد علی» نامید که اکنون نیز مشهور و پابرجاست.
پیامبر(ص) قبل از حضرت علی(ع)، [[خالد بن ولید]] و [[معاذ بن جبل]] را به یمن فرستاده بودند اما این دو موفق نشدند مردم را به اسلام جذب کنند<ref>تاریخ شیعه، ترجمۀ سید محمد باقر حجتی، ص۲۰۱.</ref>؛ لذا پیامبر(ص) علی بن ابی طالب(ع) را به یمن فرستاد. او افراد قبیله «[[حمدان]]» را که از بزرگ‌ترین قبایل یمن بودند، برای شنیدن نامه پیامبر اکرم(ص) دعوت نمود. همه آنها در مدّت یک روز اسلام آوردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج ۴، ص۱۲۶۲.</ref> پس از حمدان، قبایل [[مذحج]] و نخع نیز اسلام آوردند. پس از ورود حضرت علی(ع) به یمن، اوّلین کسی که به واسطه آن حضرت اسلام آورد، زنی به نام‌ ام‌سعید برزخیه است. این زن منزل خود را به صورت مسجد در آورد و آن را «مسجد علی» نامید که اکنون نیز مشهور و پابرجاست.


===در عصر خلفا ===
از تعداد ۲۳ نفری که هستۀ اولیۀ تشیع بعد از ماجرای سقفیه را تشکیل دادند، ده نفر از انصار یمنی بودند. در گزارش دیگری آمده است که وقتی زیاد بن لَبید أنصاری، نمایندۀ خلیفه در «[[حضر موت]]» بود، حارث بن معاویه تمیمی، حارثه بن سُراقه کندی، اشعث بن قیس کندی از سران قبایل یمنی به او گفتند: ما از اهل بیت پیامبر (علیه‌السلام) اطاعت خواهیم کرد، چرا شما آنان را از خلافت باز داشتید.<ref>منتظر قائم، اصغر، نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت، صص ۸۶ـ۹۴.</ref>
از تعداد ۲۳ نفری که هستۀ اولیۀ تشیع بعد از ماجرای سقفیه را تشکیل دادند، ده نفر از انصار یمنی بودند. در گزارش دیگری آمده است که وقتی زیاد بن لَبید أنصاری، نمایندۀ خلیفه در «[[حضر موت]]» بود، حارث بن معاویه تمیمی، حارثه بن سُراقه کندی، اشعث بن قیس کندی از سران قبایل یمنی به او گفتند: ما از اهل بیت پیامبر (علیه‌السلام) اطاعت خواهیم کرد، چرا شما آنان را از خلافت باز داشتید.<ref>منتظر قائم، اصغر، نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت، صص ۸۶ـ۹۴.</ref>


خط ۱۳۱: خط ۱۱۷:
«طایفهٔ حمدان» جزو گروه‌هایی بودند که در «کوفه» ساکن شده و در تحولات سیاسی جهان اسلام در قرن نخست نقش مهمی را ایفا کردند. <ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ص۱۰۶.</ref>
«طایفهٔ حمدان» جزو گروه‌هایی بودند که در «کوفه» ساکن شده و در تحولات سیاسی جهان اسلام در قرن نخست نقش مهمی را ایفا کردند. <ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ص۱۰۶.</ref>


===در عصر امام علی(ع)===
قبایل یمنی بیش از دیگران در ترغیب حضرت امیر (علیه‌السلام) برای پذیرش مسئلهٔ خلافت نقش داشتند و بنابر نقل، اولین کسی که با امام علی (علیه‌السلام) بیعت کرد، مالک اشتر بود. امام علی [[عبیدالله بن عباس]] را برای منطقهٔ یمن انتخاب کرده و او را روانهٔ این منطقه کردند.<ref> ابن طقطقی، تاریخ فخر در آداب ملک‌داری و دولت‌های اسلامی، ص۳۰۴.</ref>
قبایل یمنی بیش از دیگران در ترغیب حضرت امیر (علیه‌السلام) برای پذیرش مسئلهٔ خلافت نقش داشتند و بنابر نقل، اولین کسی که با امام علی (علیه‌السلام) بیعت کرد، مالک اشتر بود. امام علی [[عبیدالله بن عباس]] را برای منطقهٔ یمن انتخاب کرده و او را روانهٔ این منطقه کردند.<ref> ابن طقطقی، تاریخ فخر در آداب ملک‌داری و دولت‌های اسلامی، ص۳۰۴.</ref>


خط ۱۳۹: خط ۱۲۴:
وقتی اخبار جنایات این شخص به حضرت علی(ع) رسید، وی را نفرین کرد و فرمود، خدایا، این آیین و عقل و خودسری را از او بگیر. بسربن ارطاه دچار وسواس شده و دیوانه شد و در همین حال مرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج ۶، حوادث سال چهل، ص۸۱ـ۸۰.</ref>
وقتی اخبار جنایات این شخص به حضرت علی(ع) رسید، وی را نفرین کرد و فرمود، خدایا، این آیین و عقل و خودسری را از او بگیر. بسربن ارطاه دچار وسواس شده و دیوانه شد و در همین حال مرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج ۶، حوادث سال چهل، ص۸۱ـ۸۰.</ref>


===دوران معاویه===
[[معاویه]] وقتی به حکومت رسید میزان تقابلش با شیعیان افزایش یافت و در این میان شیعیان یمنی بسیار آزار دیدند. [[حجر بن عدی]]<ref>مسعودی، مروج الذهب، ترجمهٔ ابوالقاسم پاینده، ج ۲، ص۸.</ref> و [[عمرو بن حمق خزاعی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، صص ۱۶۴ و ۱۶۵.</ref> دو نفر از برجستگان شیعه بودند که در دوران معاویه به [[شهادت]] رسیدند. این دو بویژه حُجر علیه تعدیات معاویه افشاگری می‌کردند. برای توجیه قتل وی، معاویه بزرگان «[[کوفه]]» را به گواهی طبیده و او را عنصری خارجی معرفی کرد.
[[معاویه]] وقتی به حکومت رسید میزان تقابلش با شیعیان افزایش یافت و در این میان شیعیان یمنی بسیار آزار دیدند. [[حجر بن عدی]]<ref>مسعودی، مروج الذهب، ترجمهٔ ابوالقاسم پاینده، ج ۲، ص۸.</ref> و [[عمرو بن حمق خزاعی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، صص ۱۶۴ و ۱۶۵.</ref> دو نفر از برجستگان شیعه بودند که در دوران معاویه به [[شهادت]] رسیدند. این دو بویژه حُجر علیه تعدیات معاویه افشاگری می‌کردند. برای توجیه قتل وی، معاویه بزرگان «[[کوفه]]» را به گواهی طبیده و او را عنصری خارجی معرفی کرد.


===دوران امام حسین(ع)===
در دوران [[امام حسین (ع)]] نیز هنگامی که کوفیان برای دعوت از امام اعلام آمادگی کردند و سیل پیام‌ها به سوی امام سوم روانه شد، کثیری از یمنیان در شمار دعوت کنندگان امام بودند. زمانی که امام قصد رفتن به [[کوفه]] را داشت، [[عبدالله بن عباس]] از روی نصیحت از امام حسین (ع) خواست تا به جای [[کوفه]]، «یمن» را برای سکونت انتخاب کند؛ چون در این سرزمین شیعیانی بودند که دل در گرو محبت [[اهل بیت]]  داشتند.<ref>ابوحنیفه دینوری، اخبار الطوال، ترجمهٔ محمود مهدوی دامغانی، ص۲۹۱.</ref>
در دوران [[امام حسین (ع)]] نیز هنگامی که کوفیان برای دعوت از امام اعلام آمادگی کردند و سیل پیام‌ها به سوی امام سوم روانه شد، کثیری از یمنیان در شمار دعوت کنندگان امام بودند. زمانی که امام قصد رفتن به [[کوفه]] را داشت، [[عبدالله بن عباس]] از روی نصیحت از امام حسین (ع) خواست تا به جای [[کوفه]]، «یمن» را برای سکونت انتخاب کند؛ چون در این سرزمین شیعیانی بودند که دل در گرو محبت [[اهل بیت]]  داشتند.<ref>ابوحنیفه دینوری، اخبار الطوال، ترجمهٔ محمود مهدوی دامغانی، ص۲۹۱.</ref>


کاربر ناشناس