سید کاظم رشتی: تفاوت میان نسخه‌ها

===تکفیر احسائی==

اقامت سید کاظم در کربلا، نقطه عطفی در تاریخ شکل گیری مکتب شیخیه و اشاعه تعالیم آن در عراق و ایران به شمار میرود. در این زمان به دنبال تکفیر شیخ احمد، به تدریج برخی از علمای شیعه در مقابل رواج پاره ای از اندیشه های وی، که آن را غلو و انحراف تلقی میکردند، واکنش نشان دادند.<ref>تنکابنی، ص ۴۴</ref> گویا در همین زمان به درخواست شیخ علی کاشف الغطاء، سید کاظم اعتقاداتش را مکتوب ساخت و میان مردم پخش کرد و در ایام عرفه و سپس در نوبتهای معینی بالای منبر میرفت و عقاید خود و استادش را به فارسی و عربی بازگو میکرد. <ref>رشتی، دلیل المتحیرین، ص ۱۳۸-۱۴۰</ref> به گفته رشتی <ref>رشتی، دلیل المتحیرین، ص ۱۰۴-۱۰۸</ref> در مجلسی با حضور سید مهدی طباطبایی فرزند سید علی صاحب ریاض و عالمانی چون شریف العلماء مازندرانی و ملامحمد استرآبادی، طباطبایی از سید کاظم درباره عباراتی از کتاب شیخ که کفرآمیز مینمود، توضیح خواست. سید کاظم در پاسخ گفت اگرچه این عبارات، به حسب فهم عوام، کفر است، آنها را تأویلی است که مراد شیخ همان تأویل بوده است. آنان از سید کاظم خواستند که کفرآمیز بودن این عبارات را مکتوب و تأیید کند و او چنین کرد. بدین سان، سید مهدی حکم به تکفیر شیخ و پیروان او داد، ولی رشتی باز به دفاع از احسایی و شکایت از مخالفت پرداخت. <ref>تنکابنی، ص ۴۳-۴۴؛ آل طالقانی، ص ۱۴۳</ref>

از آن پس، به رغم برخورداری رشتی از تأیید برخی عالمان و فقیهان <ref>ابراهیمی، ج ۱، ص ۱۱۷-۱۱۹؛ قس آل طالقانی، ص ۱۲۱</ref> و نیز کوششهای وی برای مصالحه<ref>رشتی، دلیل المتحیرین، ص ۱۱۸-۱۲۰؛ همو، رسالة السلوک، مقدمه بهمردی، ص ۲۱-۲۲</ref> جنجال بر سر عقاید او افزایش یافت. در این میان، بنا به گزارشی که در منابع بابی و بهائی آمده است، سید کاظم با فرستادن ملاحسین بشرویه ای نزد علمای معتبر اصفهان و خراسان، کوشید تا نظر مساعد ایشان را جلب کند.<ref>رشتی، رسالة السلوک، مقدمه بهمردی، ص ۲۱-۲۲ به نقل از ظهور الحق فاضل مازندرانی؛ نبیل زرندی، ص ۲۰-۲۳</ref> در نجف نیز فشار مخالفان برای تکفیر وی سبب شد که به رغم امتناع شیخ علی کاشف الغطاء از اظهارنظر صریح در این باره، از شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهر، بر ضد او حکم بگیرند.<ref>آل کاشف الغطاء، ۱۴۱۸، ص ۲۸۴</ref> برخورد با سید کاظم و پیروانش به خشونتهایی منجر شد.<ref>رشتی، دلیل المتحیرین، ص ۱۳۱-۱۳۷</ref> چنانکه وقتی کلیددار کربلا در مواجهه با رشتی قصد کشتن او کرد، صرفاً دعوت کاشف الغطاء به احتیاط بود که وی را از خطر رهانید.<ref>آل کاشف الغطاء، ۱۴۱۸، ص ۲۸۶</ref>

رشتی کتاب دلیل المتحیرین را در گزارش این نزاعها نگاشته و در آن به تندی از مخالفان خویش انتقاد کرده است. این کتاب به روشنی حکایت میکند که در آن زمان جبهه‌ واحدی، متشکل از بیشتر علمای شیعه و مردم کربلا و نجف و برخی شهرهای ایران بر ضد وی و پیروانش شکل گرفته بود. به احتمال بسیار، در پی این مخالفتها سید کاظم بر آن شد تا از حمایت امرای عثمانی حاکم بر عراق برخوردار شود. وی در همین دوران، قصیده پاشا عبدالباقی افندی، از والیان عثمانی عراق، را شرح و تفسیر و به وی تقدیم کرد. ظاهراْ همین عوامل باعث این پندار شده بود که وی دراصل کشیشی مسیحی بوده و حکومت روسیه او را مأمور کرده است تا در بلاد اسلامی میان مسلمانان تفرقه بیندازد. <ref>خالصی زاده، مقدمه هادی خالصی، ص ۱۵-۱۶، ۱۲۴</ref>