الهدایة الکبری (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| مجموعه          = ۱ جلد

'''الهدايةُ الكُبرى''' کتابی درباره زندگى و [[کرامت|كرامات]] [[چهارده معصوم]] (ع) اثر[[حسین بن حمدان خصیبی]] (متوفی ۳۴۶ ق). این اثر از قدیمی‌ترین متونی است که با ذکر سلسله اسناد در صدد اثبات [[امامت]] و وصایت یکایک [[ائمه]] از راه بیان [[معجزه|معجزات]] است. با این حال بعضی از رجال‌شناسان متقدم شیعه و برخی از محققان معاصر درباره شخصیت نویسنده و پاره‌ای از مطالب کتاب موضع انتقادی گرفته و او را تضعیف و روایات کتاب را [[غلو|غالیانه]] دانسته‌اند.

ابوعبدالله حسين بن حمدان جنبلائى خصيبي يا حضينى [[محدث]] و [[راوی]] [[شیعه]] [[امامیه|اماميه]] در عصر [[غیبت صغری]] و سال ۲۶۰ق متولد شد.

بسيارى از [[علم رجال|رجاليون]] و فهرست‌نويسان شيعه مانند [[نجاشی]] او را به شدت تضعيف كرده‏‌اند. نجاشى درباره او عبارت «فاسد المذهب» آورده است. از سوی دیگر برخى نیز در صدد توجيه و تصحيح عقيده خصيبى و آثار او برآمده و از او به نيكى ياد کرده‌اند.

پیروان فرقه [[نصیریه|نُصیریه]] او را از بزرگان خود مى‏‌دانند و معتقدند او با [[محمد بن نصیر]]، رئيس اين فرقه، مرتبط بوده و او را باب [[امام دوازدهم]] مى‌‌دانسته است‏.<ref> حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایة الکبری، مقدمه کتاب، ص ۵ به بعد.</ref>

مطالب تاريخى كتاب به شيوه [[حدیث|حديثى]] بيان شده و مؤلف سلسله اسناد خود را بيان كرده است. ابواب ۱۴گانه كتاب به اعتبار [[چهارده معصوم]] تنظيم شده و هر باب به دو قسمت اصلی تقسيم می‌‏شود:

قسمت اول كلياتی درباره هر معصوم از احوال شخصى است و قسمت دوم به ذكر روايات مختلف با ذكر سلسله اسناد مشخص می‌پردازد كه غالب اسناد به ائمه منتهى مى‌‏شود و در آنها [[معجزه|معجزات]] و [[کرامت|كرامات]] هر معصوم شامل تعيين مصاديق [[علم غیب]] او، تصرف او در نظام تكوين همچون زنده كردن مردگان و [[طی الارض]] خود و يا با همراهي اصحابش و نيز سخن گفتن به زبان‌های گوناگون و نيز سخن گفتن با حيوانات، نباتات و جمادات ذكر می‌‏شود.

حجم مطالب درباره هر معصوم متفاوت است؛ چنانكه به [[امام دوازدهم]] حجم بيشتری اختصاص داده شده است و رواياتی درباره [[رجعت]]، به ويژه روايت مفصل [[مفضل‏ بن‏ عمر]] از [[امام صادق]](ع) نقل شده است. از مطالب ارزشمند اين كتاب، ذكر تفصيلی ديدگاه‌ها و اعمال ياران [[فارس‏ بن‏ حاتم قزوینی]] است كه در كمتر كتاب رجالی و تاريخی شيعه يافت می‌شود. وضعيت جامعه شيعی بعد از شهادت [[امام عسکری(ع)|امام عسكری]] (ع) و فعاليت‌های [[جعفر کذاب]] هم در کتاب آمده است.<ref>حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایة الکبری.</ref>

درباره اين كتاب از گذشته اظهارنظرهاى شديدى وجود داشته است. برخی آن را غيرمعتبر و [[غلو]]آميز دانسته و برخى آن را از كتب فرقه نصيريه می‌‏دانند. در عين حال كتاب حاضر جايگاه مناسبى در ميان آثار بعدى [[امامیه]] يافته و از آن نقل كرده‌‏اند.<ref>نرم افزار سیره معصومان.</ref>

در سال‏‌هاى اخير مقاله‌اى از [[نعمت‏ الله صفری فروشانی]] در نقد اين اثر (از حیث سند و محتوا) منتشر شده. نویسنده در این مقاله، کتاب را از آثار مؤثر در شيعه اماميه و برگرفته از روايات [[غلو|غاليان]] دانسته و معتقد است چهره‏‌اى مشوه از تاريخ تشيع را نشان می‌دهد. صفری فروشانی برخی از روایات را به عنوان شاهد مثال بیان می‌کند.<ref>حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایة الکبری.</ref>

از سوی دیگر برخی از محققان به نقد مقاله مذکور پرداخته و به شبهات درباره شخصیت حسین بن حمدان و روایات اعجاز ائمه پاسخ داده‌اند.<ref>سید محمد نجفی یزدی، اعجاز ائمه و روایات مربوط به آن.</ref>