پرش به محتوا

عمرو بن عبدود: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۰۶۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۴ ژانویهٔ ۲۰۱۹
اصلاح متن و منابع
(اصلاح متن و منابع)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات صحابه
{{جعبه اطلاعات صحابه
|اطلاعات صحابه =عمرو بن عبدود
|اطلاعات صحابه =عمرو بن عبدود
| تصویر       =
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام کامل     =
| نام کامل =
| کنیه         =
| کنیه =
| لقب         =
| لقب =
| زادروز =
| زادروز =
| زادگاه =
| زادگاه =
| محل زندگی     =
| محل زندگی =
| مهاجر/انصار =
| مهاجر/انصار =
| نسب/قبیله   =تیره بنی عامر بن لؤی - [[قریش]]
| نسب/قبیله =تیره بنی عامر بن لؤی - [[قریش]]
| خویشاوندان سرشناس   =
| خویشاوندان سرشناس =
| تاریخ و مکان درگذشت = در [[جنگ خندق]] -مدینه
| تاریخ و مکان درگذشت = در [[جنگ خندق]] -مدینه
| تاریخ و مکان شهادت =
| تاریخ و مکان شهادت =
خط ۲۰: خط ۲۰:
| نحوه اسلام آوردن =
| نحوه اسلام آوردن =
| حضور در جنگ‌ها = [[جنگ بدر]] (بنا بر روایتی)
| حضور در جنگ‌ها = [[جنگ بدر]] (بنا بر روایتی)
| هجرت به       =
| هجرت به =
| دلیل شهرت   =کشته شدن به دست امام علی(ع)
| دلیل شهرت =کشته شدن به دست امام علی(ع)
| نقش‌های برجسته   =جنگجو
| نقش‌های برجسته =جنگجو
| دیگر فعالیت‌ها   =
| دیگر فعالیت‌ها =
| آثار             =
| آثار
=
}}
}}
'''عَمرو بن عَبدِوُدّ''' یا '''عَمرو بن عَبدِوَدّ''' (کشته شده در [[سال ۵ هجری قمری|سال ۵ق]]) از برترین جنگجویان [[قریش]] که در [[جنگ خندق]] به دست [[امام علی(ع)]] کشته شد. بنابر برخی [[روایات]]، [[پیامبر(ص)]] ضربه [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] بر عمرو بن عبدود را در این جنگ، برتر از [[عبادت]] همه [[جن|جِنیان]] و انسان‌ها دانسته است. [[ابن تیمیه]]، عالم [[اهل سنت]] و پایه‌گذار [[سلفیه]]، وجود عمرو بن عبدود را رد کرده است. برخی محققان، انگیزه ابن تیمیه را انکار فضایل امام علی(ع) دانسته‌اند.
'''عَمرو بن عَبدِوُدّ''' یا '''عَمرو بن عَبدِوَدّ''' (کشته شده در [[سال ۵ هجری قمری|سال ۵ق]]) از برترین جنگجویان [[قریش]] که در [[جنگ خندق]] به دست [[امام علی(ع)]] کشته شد. بنابر برخی [[روایات]]، [[پیامبر(ص)]] ضربه [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] بر عمرو بن عبدود را در این جنگ، برتر از [[عبادت]] همه [[جن|جِنیان]] و انسان‌ها دانسته است. [[ابن تیمیه]]، عالم [[اهل سنت]] و پایه‌گذار [[سلفیه]]، وجود عمرو بن عبدود را رد کرده است. برخی محققان، انگیزه ابن تیمیه را انکار فضایل امام علی(ع) دانسته‌اند.


چنانکه در شعری از مثنوی [[مولوی]] آمده، امام علی(ع) در خلال مبارزه، پس از آنکه عمرو بن عبدود، آب دهان بر چهره‌اش انداخت، چند لحظه از جنگیدن دست کشید تا خشم خود را فرونشاند، و سپس عمرو را کشت. برخی این روایت را ساختگی دانسته‌اند؛‌ با این حال، [[ابن شهر آشوب]] ([[سال ۴۸۸ هجری قمری|۴۸۸]]-[[سال ۵۸۸ هجری قمری|۵۸۸ق]])، در کتاب خود، [[مناقب آل ابی طالب]]، روایت مذکور را نقل کرده است.
بر اساس روایتی از کتاب [[مناقب آل ابی‌طالب]]، نوشته [[ابن شهرآشوب]]، [[امام علی(ع)]] در خلال جنگیدن با عمرو بن عبدود، پس از آنکه عمرو، آب دهان بر چهره‌اش انداخت، چند لحظه از جنگیدن دست کشید تا خشم خود را فرونشاند، و سپس عمرو را کشت.  


==کشته شدن در جنگ خندق==
==کشته شدن در جنگ خندق==
خط ۳۵: خط ۳۷:
===ضربه امام علی(ع)===
===ضربه امام علی(ع)===
[[امام علی(ع)]]، ابتدا عمرو بن عبدود را دعوت کرد تا به [[توحید|یگانگی خدا]] و [[رسالت|رسالت محمد(ص)]] شهادت دهد و پس از آنکه او نپذیرفت، از او خواست که از همان راهی که آمده بازگردد و وقتی قبول نکرد، به او گفت از اسب فرود آید و مبارزه کند.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰و۱۰۱.</ref> بنابر نقل [[جابر بن عبدالله انصاری]] که همراه [[امام علی(ع)]] بوده است، جنگ بین علی بن ابی طالب و عمرو بن عبدود بالا گرفت، تا آنکه صدای تکبیر علی(ع) بلند شد و مسلمانان دریافتند عمرو بن عبدود کشته شده است.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۲.</ref> بر اساس منابع تاریخی، علاوه بر عمرو بن عبدود، پسرش حسل نیز به دست امام علی(ع) کشته شد.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۱، ص۱۶۰.</ref>
[[امام علی(ع)]]، ابتدا عمرو بن عبدود را دعوت کرد تا به [[توحید|یگانگی خدا]] و [[رسالت|رسالت محمد(ص)]] شهادت دهد و پس از آنکه او نپذیرفت، از او خواست که از همان راهی که آمده بازگردد و وقتی قبول نکرد، به او گفت از اسب فرود آید و مبارزه کند.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰و۱۰۱.</ref> بنابر نقل [[جابر بن عبدالله انصاری]] که همراه [[امام علی(ع)]] بوده است، جنگ بین علی بن ابی طالب و عمرو بن عبدود بالا گرفت، تا آنکه صدای تکبیر علی(ع) بلند شد و مسلمانان دریافتند عمرو بن عبدود کشته شده است.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۲.</ref> بر اساس منابع تاریخی، علاوه بر عمرو بن عبدود، پسرش حسل نیز به دست امام علی(ع) کشته شد.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۱، ص۱۶۰.</ref>
بنابر آنچه در کتاب [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|مناقب آل ابی طالب]]، نوشته [[ابن شهر آشوب مازندرانی|ابن شهر آشوب]] (درگذشته [[سال ۵۸۸ هجری قمری|۵۸۸ق]]) به نقل از امام علی(ع) آمده، عمرو بن عبدود در خلال مبارزه با امام علی(ع)، بر چهره او آب دهان انداخت، و علی بن ابی‌طالب برای پرهیز از آنکه کشتن عمرو بن عبدود، از روی خشم و تشفی خاطر باشد، چند لحظه او را رها می‌کند و پس از فرونشاندن خشم خود، عمرو را در راه [[خدا]] می‌کشد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۳۸۱.</ref> در شعری از دفتر اول [[مثنوی معنوی (کتاب)|مثنوی]] مولوی (درگذشته [[سال ۶۷۲ هجری قمری|۶۷۲ق]]) که با این بیت شروع می‌شود: «از علی آموز اخلاص عمل/ شیر حق را دان منزه از دغل»، روایت مذکور بیان شده است.<ref>همایی، مولوی‌نامه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۲-۵۴.</ref>


در منابع روایی، از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است که ضربه علی(ع) بر عمرو بن عبدود در [[جنگ خندق]]، بافضیلت‌ تر از عبادت [[جن]] و اِنس است.<ref>علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۲۳۴.</ref>
در منابع روایی، از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است که ضربه علی(ع) بر عمرو بن عبدود در [[جنگ خندق]]، بافضیلت‌ تر از عبادت [[جن]] و اِنس است.<ref>علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۲۳۴.</ref>


==تشکیک در وجود عمرو==
==تشکیک در وجود عمرو==
[[ابن تیمیه]] عالم اهل سنت و پایه‌گذار [[سلفیه]] در وجود عمرو بن عبدود تردید وارد کرده است؛<ref>ابن تیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۵-۱۱۰.</ref> به باور او، در هیچ‌کدام از غزوه‌های [[بدر]] و [[احد]] و همچنین در [[غزوه|غزوه‌های]] دیگر و [[سریه|سریه‌ها]]، اثری از نام عمرو بن عبدود نیست و آنچه درباره او در [[جنگ خندق]] نقل شده، در هیچ‌کدام از صحیحَین، یعنی [[صحیح مسلم]] و [[صحیح بخاری]]، نیامده است.<ref>ابن تیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۹.</ref> با این‌حال، حضور عمرو بن عبدود در غزوه خندق، در منابع تاریخی مانند تاریخ طبری<ref>طبری، تاریخ الطبري، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳.</ref> و تاریخ الاسلام ذهبی<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۹۰.</ref> ذکر شده و حاکم نیشابوری از عالمان [[اهل سنت]]، در کتاب المستدرک علی الصحیحین، روایتی حاکی از حضور عمرو بن عبدود در غزوه [[بدر]] و مجروح شدن او نقل کرده است.<ref>الحاکم النیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴، ح۴۳۲۹.</ref> همچنین در منابع تاریخی اشعاری از [[حسان بن ثابت]] صحابی پیامبر درباره افتخار کردن به قتل عمرو به دست امام علی،<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ص۲۶۸-۲۶۹.</ref> و نیز اشعاری در سوگ او از مسافع بن عبدمناف،<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۶-۲۶۷.</ref> هبیرة بن ابی‌وهب<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref> از همراهان عمرو بن عبدود که از خندق عبور کرده بود،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.</ref> و خواهر عمرو<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۹.</ref> نقل شده است.
[[ابن تیمیه]] عالم اهل سنت و پایه‌گذار [[سلفیه]] در وجود عمرو بن عبدود تردید وارد کرده است؛<ref>ابن تیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۵-۱۱۰.</ref> به باور او، در هیچ‌کدام از غزوه‌های [[بدر]] و [[احد]] و همچنین در [[غزوه|غزوه‌های]] دیگر و [[سریه|سریه‌ها]]، اثری از نام عمرو بن عبدود نیست و آنچه درباره او در [[جنگ خندق]] نقل شده، در هیچ‌کدام از صحیحَین، یعنی [[صحیح مسلم]] و [[صحیح بخاری]]، نیامده است.<ref>ابن تیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۹.</ref> با این‌حال، حضور عمرو بن عبدود در غزوه خندق، در منابع تاریخی مانند تاریخ طبری<ref>طبری، تاریخ الطبري، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳.</ref> و تاریخ الاسلام ذهبی<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۹۰.</ref> ذکر شده و حاکم نیشابوری از عالمان [[اهل سنت]]، در کتاب المستدرک علی الصحیحین، روایتی حاکی از حضور عمرو بن عبدود در غزوه [[بدر]] و مجروح شدن او نقل کرده است.<ref>الحاکم النیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴، ح۴۳۲۹.</ref> همچنین در منابع تاریخی اشعاری از [[حسان بن ثابت]] صحابی پیامبر درباره افتخار کردن به قتل عمرو به دست امام علی،<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ص۲۶۸-۲۶۹.</ref> و نیز اشعاری در سوگ او از مسافع بن عبدمناف،<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۶-۲۶۷.</ref> هبیرة بن ابی‌وهب<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref> از همراهان عمرو بن عبدود که از خندق عبور کرده بود،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.</ref> و خواهر عمرو<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۹.</ref> نقل شده است.


برخی پژوهشگران این تردید وارد کردنِ ابن تیمیه را ناشی از انگیزه او برای انکار فضایل [[امام علی(ع)]] دانسته‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، امام علی(ع)، سازمان حج و زیارت، ج۲، ص۱۴۸.</ref>
برخی پژوهشگران این تردید وارد کردنِ ابن تیمیه را ناشی از انگیزه او برای انکار فضایل [[امام علی(ع)]] دانسته‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، امام علی(ع)، سازمان حج و زیارت، ج۲، ص۱۴۸.</ref>
==بردباری امام علی(ع) در کشتن عمرو==
در دفتر اول [[مثنوی معنوی (کتاب)|مثنوی]] مولوی (درگذشته [[سال ۶۷۲ هجری قمری|۶۷۲ق]])، شعری در ۱۲۰ بیت درباره [[امام علی(ع)]] آمده است که با این بیت شروع می‌شود: «از علی آموز اخلاص عمل/ شیر حق را دان منزه از دغل»، و ماجرای آب دهان انداختن عمرو بن عبدود بر چهره امام علی(ع) را بیان کرده؛ و بر اساس آن، [[علی بن ابی طالب(ع)]] برای پرهیز از آنکه کشتن عمرو بن عبدود، از روی خشم و تشفی خاطر باشد، چند لحظه او را رها می‌کند و پس از فرونشاندن خشم خود، عمرو را در راه [[خدا]] می‌کشد.<ref>مهدوی دامغانی، «مأخذ خدو انداختن خصم بر روی حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام...»، ص۶۱-۶۳.</ref> اما [[بدیع‌الزمان فروزانفر]] معتقد است این روایت به صورتی که در مثنوی آمده، در هیچ منبعی یافت نشده است.<ref>فروزانفر، احادیث و قصص مثنوی، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۳.</ref> با این حال برخی محققان، منابعی برای این روایت برشمرده‌اند؛ از جمله کتاب [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|مناقب آل ابی طالب]]، نوشته [[ابن شهر آشوب مازندرانی|ابن شهر آشوب]] (درگذشته [[سال ۵۸۸ هجری قمری|۵۸۸ق]]) که روایت مذکور را نقل کرده است.<ref>مهدوی دامغانی، «مأخذ خدو انداختن خصم بر روی حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام...»، ص۶۵؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۳۸۱.</ref>


==پانویس‌==
==پانویس‌==
۲۵۶

ویرایش