فهرست آثار ملا صدرا: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
[[پرونده:دستخط ملاصدرا.jpg|۲۰۰px|بندانگشتی|صفحهٔ آخر کتاب الصراط المستقیم [[میرداماد]]، به خط و امضای ملاصدرا]] | [[پرونده:دستخط ملاصدرا.jpg|۲۰۰px|بندانگشتی|صفحهٔ آخر کتاب الصراط المستقیم [[میرداماد]]، به خط و امضای ملاصدرا]] | ||
'''فهرست آثار ملا صدرا''' مجموعه آثار [[صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی]](متوفای ۱۰۵۰ق) فیلسوف، عارف و مفسر شیعی قرن یازدهم هجری است. او که به صدرالحکما و صدر المتألهین نیز شهرت دارد، کتابهای فراوانی را در موضوعات مختلف نگاشته است که از جمله مهمترین آنها عبارتند از: [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]، [[المبدأ و المعاد]]، [[شرح اصول الکافی]]، [[الشواهد الربوبیة]] و [[کسر اصنام الجاهلیة]]. | '''فهرست آثار ملا صدرا''' مجموعه آثار [[ملاصدرا|صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی]](متوفای ۱۰۵۰ق) فیلسوف، عارف و مفسر شیعی قرن یازدهم هجری است. او که به صدرالحکما و صدر المتألهین نیز شهرت دارد، کتابهای فراوانی را در موضوعات مختلف نگاشته است که از جمله مهمترین آنها عبارتند از: [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]، [[المبدأ و المعاد]]، [[شرح اصول الکافی]]، [[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (کتاب)|الشواهد الربوبیة]] و [[کسر اصنام الجاهلیة (کتاب)|کسر اصنام الجاهلیة]]. | ||
== آثار مشهور== | == آثار مشهور== | ||
* [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]: این کتاب مهمترین اثر [[ملاصدرا]] است. | * [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]: این کتاب مهمترین اثر [[ملاصدرا]] است. | ||
* [[المبدأ و المعاد (کتاب)|المبدأ و المعاد]]؛ این کتاب با نام الحکمةالمتعالیة نیز خوانده میشود. این کتاب را میتوان خلاصهای از بخش دوم اسفار دانست. | * [[المبدأ و المعاد (کتاب)|المبدأ و المعاد]]؛ این کتاب با نام الحکمةالمتعالیة نیز خوانده میشود. این کتاب را میتوان خلاصهای از بخش دوم اسفار دانست. | ||
* [[تفسیر | * [[تفسیر ملاصدرا (کتاب)|تفسیر قرآن]]؛ وی به صورت پراکنده بر برخی آیات و سور تفسیر نوشته است. در آثار وی هر یک به صورت جداگانه ذکر میشود. در اواخر عمر از ابتدای [[قرآن]] شروع کرده است، اما با مرگ وی این کار ناتمام ماند. | ||
*شرح اصول الکافی: این کتاب شرح [[اصول کافی]] اثر [[کلینی]] است که ناتمام ماند. این اثر در ۷ جلد منتشر شده است.<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/79415 نگاه کنید به: نصیری، «نگاهی به شرح صدرالمتألهین بر اصول الکافی»].</ref> | *شرح اصول الکافی: این کتاب شرح [[اصول کافی]] اثر [[کلینی]] است که ناتمام ماند. این اثر در ۷ جلد منتشر شده است.<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/79415 نگاه کنید به: نصیری، «نگاهی به شرح صدرالمتألهین بر اصول الکافی»].</ref> | ||
* [[الشواهد الربوبیة]]؛ | * [[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (کتاب)|الشواهد الربوبیة]]؛ | ||
* [[کسر اصنام الجاهلیة]]. | * [[کسر اصنام الجاهلیة (کتاب)|کسر اصنام الجاهلیة]]. | ||
==فهرست تفصیلی آثار== | ==فهرست تفصیلی آثار== | ||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
تفسیرهای آیات و سورهها | تفسیرهای آیات و سورهها | ||
* تفسیر [[سوره | * تفسیر [[سوره فاتحه|سورة الفاتحة]]: تفسیری عربی از سوره حمد، حاوی معارف الهی، نکات عرفانی، اشراقات فلسفی، بیان اسرار و معانی حروف میباشد. در بعضی از نسخهها به همراه سوره بقره یا دیگر سورههای تفسیر شده توسط ملاصدرا، استنساخ یا به چاپ رسیده است. | ||
* تفسیر [[سوره بقره|سورة البقرة]]: تفسیری به زبان عربی در زمینه [[مکاشفه|مکاشفات]] عرفانی و اشراقات فلسفی و بیان اسرار و معانی [[حروف مقطعه]] اوائل بعضی از سور قرآن مجید و مطالب دیگر میباشد. از ابتدای سوره آغاز میگردد تا آیه ۶۲ «کونوا قردة خاسئین»، هرچند نسخههای گوناگون، هر یک تا آیه بخصوصی را شامل میشود. | * تفسیر [[سوره بقره|سورة البقرة]]: تفسیری به زبان عربی در زمینه [[مکاشفه|مکاشفات]] عرفانی و اشراقات فلسفی و بیان اسرار و معانی [[حروف مقطعه]] اوائل بعضی از سور قرآن مجید و مطالب دیگر میباشد. از ابتدای سوره آغاز میگردد تا آیه ۶۲ «کونوا قردة خاسئین»، هرچند نسخههای گوناگون، هر یک تا آیه بخصوصی را شامل میشود. | ||
* تفسیر [[آیة الکرسی|آیةالکرسی]] ـ تفسیر العروة الوثقی: تفسیر فلسفی عمیقی از آیه ۲۵۶ بقره در ۲۰ مقاله است که در هر مقاله عبارتی از آیه، به زبان عربی تفسیر میشود. مطالب هر مقاله با عنوانهای مختلفی همچون: «مقاصد، مطالب، مشاعر، اشارات، لطیفات، فوائد، لوامع، لوایح، اطوار» بیان شده است. | * تفسیر [[آیة الکرسی|آیةالکرسی]] ـ تفسیر العروة الوثقی: تفسیر فلسفی عمیقی از آیه ۲۵۶ بقره در ۲۰ مقاله است که در هر مقاله عبارتی از آیه، به زبان عربی تفسیر میشود. مطالب هر مقاله با عنوانهای مختلفی همچون: «مقاصد، مطالب، مشاعر، اشارات، لطیفات، فوائد، لوامع، لوایح، اطوار» بیان شده است. | ||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
* تفسیر [[سوره طارق|سورة الطارق]]: در این مکتوب عربی، مختصری از اسرار سوره طارق از دیدگاه فلسفی بیان میگردد. مفسر در ابتدای تفسیر مینویسد: «آنچه در زیر میآید نکتهها و رموزی است که خدای بزرگ بر قلب این بنده آبق افاضه کرده و من نیز سر آن دارم که این رموز را به سلک نظم کشم و در دسترس عموم گذارم». مؤلف نخست هر آیه را ذکر میکند سپس به مقتضای جایگاه بحث، با عقیده و نظر فلسفی خود، آن آیه را تفسیر میکند. | * تفسیر [[سوره طارق|سورة الطارق]]: در این مکتوب عربی، مختصری از اسرار سوره طارق از دیدگاه فلسفی بیان میگردد. مفسر در ابتدای تفسیر مینویسد: «آنچه در زیر میآید نکتهها و رموزی است که خدای بزرگ بر قلب این بنده آبق افاضه کرده و من نیز سر آن دارم که این رموز را به سلک نظم کشم و در دسترس عموم گذارم». مؤلف نخست هر آیه را ذکر میکند سپس به مقتضای جایگاه بحث، با عقیده و نظر فلسفی خود، آن آیه را تفسیر میکند. | ||
* تفسیر [[سوره اعلی|سورة الأعلی]]: تفسیر عرفانی ـ فلسفی از سوره أعلی به زبان عربی در ۱۰ تسبیح مرتب شده و بارها با «کشف الفوائد» به چاپ رسیده است. | * تفسیر [[سوره اعلی|سورة الأعلی]]: تفسیر عرفانی ـ فلسفی از سوره أعلی به زبان عربی در ۱۰ تسبیح مرتب شده و بارها با «کشف الفوائد» به چاپ رسیده است. | ||
* تفسیر [[سوره | * تفسیر [[سوره زلزله|سورة الزلزال]]: تفسیر عرفانی ـفلسفی از سوره زلزال به زبان عربی است. | ||
* تفسیر سورة التوحید: تفسیر سورة اخلاص به زبان عربی، با حجمی اندک و تعداد نسخههایی کمتر از تفاسیر دیگر ملاصدرا شناسایی شده است. | * تفسیر [[سوره اخلاص|سورة التوحید]]: تفسیر سورة اخلاص به زبان عربی، با حجمی اندک و تعداد نسخههایی کمتر از تفاسیر دیگر ملاصدرا شناسایی شده است. | ||
===علوم قرآنی=== | ===علوم قرآنی=== | ||
*معانی الألفاظ المفردة من القرآن: بعضی از الفاظ قرآن کریم را به شکل تفسیر مفردات، بطور پراکنده به زبان عربی تألیف نموده است که به اعتقاد فهرست کتابخانه مرکزی تهران، از روی «[[معانی الاخبار]]» [[صدوق]] با حذف سند و با عنوانهای «باب»، ترتیب یافته است. | *معانی الألفاظ المفردة من القرآن: بعضی از الفاظ قرآن کریم را به شکل تفسیر مفردات، بطور پراکنده به زبان عربی تألیف نموده است که به اعتقاد فهرست کتابخانه مرکزی تهران، از روی «[[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]» [[شیخ صدوق|صدوق]] با حذف سند و با عنوانهای «باب»، ترتیب یافته است. | ||
*متشابه القرآن ـ متشابهات القرآن: از همان آغاز اسلام آشکار بود که برخی از آیات قرآن ساده و روشن و برخی دیگر چند پهلو و تأویل پذیراند. پس از پیدایش مذاهب گوناگون چون هر مذهبی برای اثبات راه خود به آیتی چند از قرآن استدلال میکرد و دشمنان ایشان برای پاسخ دادن، آن آیات را متشابه میخواندند. اندک اندک بعد از سده سوم، عدهای به گردآوری و مشخص ساختن آیات متشابه پرداختند. ملاصدرا در این رساله علوم قرآنی به زبان عربی از فواید آمدن چنین آیاتی در قرآن و تفسیر برخی از آنها از دیدگاه عرفان و فلسفه الهی گفتگو میکند و معتقد است که میتوان از راه تأویل و مکاشفه معنی حقیقی آنها را دریافت. | *متشابه القرآن ـ متشابهات القرآن: از همان آغاز اسلام آشکار بود که برخی از آیات قرآن ساده و روشن و برخی دیگر چند پهلو و تأویل پذیراند. پس از پیدایش مذاهب گوناگون چون هر مذهبی برای اثبات راه خود به آیتی چند از قرآن استدلال میکرد و دشمنان ایشان برای پاسخ دادن، آن آیات را متشابه میخواندند. اندک اندک بعد از سده سوم، عدهای به گردآوری و مشخص ساختن آیات متشابه پرداختند. ملاصدرا در این رساله علوم قرآنی به زبان عربی از فواید آمدن چنین آیاتی در قرآن و تفسیر برخی از آنها از دیدگاه عرفان و فلسفه الهی گفتگو میکند و معتقد است که میتوان از راه تأویل و مکاشفه معنی حقیقی آنها را دریافت. | ||
===حدیث=== | ===حدیث=== | ||
* [[شرح الاصول من الکافی]]: شرح کتاب عقل و جهل و علم، توحید و حجة کافی تا حدیث ۵۱۳ و به زبان عربی است. شارح تمام احادیث را با سلسلة اسنادشان نقل و در ذیل آن شرح روات و نوع روایت را ذکر میکند، سپس شرح حدیث را به تفصیل با بیانی شافی و وافی حاوی نکات حکمی و لطائف عرفانی و جهات رجالی پیرامون سندها و... با روشی فلسفی میآورد. وی طریق خود را با سلسله شیخبهائی و میرداماد روایت میکند. مرحوم | * [[شرح الاصول من الکافی]]: شرح کتاب عقل و جهل و علم، توحید و حجة کافی تا حدیث ۵۱۳ و به زبان عربی است. شارح تمام احادیث را با سلسلة اسنادشان نقل و در ذیل آن شرح روات و نوع روایت را ذکر میکند، سپس شرح حدیث را به تفصیل با بیانی شافی و وافی حاوی نکات حکمی و لطائف عرفانی و جهات رجالی پیرامون سندها و... با روشی فلسفی میآورد. وی طریق خود را با سلسله شیخبهائی و میرداماد روایت میکند. مرحوم [[سید ابوالحسن جلوه]] معتقد است ملاصدرا در اثناء این کار فوت کرد و کلام خود را به اتمام نرساند و تا حدیث اول باب ۱۱ از کتاب الحجة (بابان الائمة علیهم السلام ولاة امرالله و خزنة علمه) ادامه داده است. | ||
* شرح حدیث «کنت کنزاً مخفیاً»: این شرح به احتمال قوی فقرهای از مؤلفات ملاصدراست. در رفع اشکال این حدیث مطالبی به عربی تألیف گشته است. در آغاز این رساله از «محیالدین» یاد شده و به همین دلیل در برخی از نسخهها، این رساله را (به خطا) به وی منسوب کردهاند. | * شرح حدیث «کنت کنزاً مخفیاً»: این شرح به احتمال قوی فقرهای از مؤلفات ملاصدراست. در رفع اشکال این حدیث مطالبی به عربی تألیف گشته است. در آغاز این رساله از «محیالدین» یاد شده و به همین دلیل در برخی از نسخهها، این رساله را (به خطا) به وی منسوب کردهاند. | ||
===عرفان و اخلاق=== | ===عرفان و اخلاق=== | ||
*سه اصل: موضوع این کتاب عرفان و اخلاق و به زبان فارسی، در دفاع از فلسفه نگاشته شده است. این کتاب ۱۴ باب دارد. | *سه اصل: موضوع این کتاب عرفان و اخلاق و به زبان فارسی، در دفاع از فلسفه نگاشته شده است. این کتاب ۱۴ باب دارد. | ||
*[[کسر اصنام الجاهلیة]]: ملاصدرا انگیزه خود از نوشتن این اثر را مشخص کردن عارفان حقیقی از عارفان دروغین و عارفنماها بیان کرده است. سرفصلهای این کتاب عبارت است از: شناخت [[خدا]]، هدف از [[عبادت]]، جایگاه مقربان و مذمت دنیا. در این کتاب، تلاش شده است تا با بیان ویژگیهای عارفان حقیقی، نادرستی ادعای مدعیان دروغین عرفان تبیین شود. این کتاب با نام «عرفان و عارفنمایان» به فارسی ترجمه و منتشر شده است | *[[کسر اصنام الجاهلیة (کتاب)|کسر اصنام الجاهلیة]]: ملاصدرا انگیزه خود از نوشتن این اثر را مشخص کردن عارفان حقیقی از عارفان دروغین و عارفنماها بیان کرده است. سرفصلهای این کتاب عبارت است از: شناخت [[خدا]]، هدف از [[عبادت]]، جایگاه مقربان و مذمت دنیا. در این کتاب، تلاش شده است تا با بیان ویژگیهای عارفان حقیقی، نادرستی ادعای مدعیان دروغین عرفان تبیین شود. این کتاب با نام «عرفان و عارفنمایان» به فارسی ترجمه و منتشر شده است | ||
===فلسفه=== | ===فلسفه=== | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
*حاشیة شرح حکمة الاشراق: حاشیه ملاصدرا بر شرح قطبالدین شیرازی (۷۱۰ هـ.ق) بر حکمة الاشراق [[شهابالدین سهروردی]] به زبان عربی است. در این حاشیه، بین فلسفة مشائی و اشراق، حکم نموده و عقاید مخصوص خود را بیان کرده است. | *حاشیة شرح حکمة الاشراق: حاشیه ملاصدرا بر شرح قطبالدین شیرازی (۷۱۰ هـ.ق) بر حکمة الاشراق [[شهابالدین سهروردی]] به زبان عربی است. در این حاشیه، بین فلسفة مشائی و اشراق، حکم نموده و عقاید مخصوص خود را بیان کرده است. | ||
*حدوث العالم: رسالهای فلسفی و به زبان عربی است. مؤلف چنین مینگارد: «برآنم که مسئله حدوث عالم را به بحث کشم که از مشکلات فلسفه است و در اثر غموض و دقت طریقتش، ذهنها از ادراک آن عاجز مانده و در هر مذهبی شکوک بسیار بر آن عارض گردیده است، و تا حد امکان حقیقت را از پردهها بیرون آورم. ملاصدرا ابتدا عقاید متکلمان و متشرعان را باز میگوید و نشان میدهد در بعضی از این عقاید چه سخافتها نهفته است، سپس عقیدة فیلسوفان را میآورد: ابتدا عقیده مشائیان و ارسطو و نقص قولشان را مینمایاند سپس به افلاطونیان میرسد و رأی افلاطون در طیماوس را ذکر میکند؛ بعد از نقد نظر ایشان، قول خود را باز میگشاید و در فصولی مسئله امکان، وجوب، قوه، فعل، حرکت، سکون، اثبات طبیعت برای هر متحرک و سپس حرکت جوهری را مطرح میکند و حدوث را مبنی بر اعتقاد به حرکت جوهری اثبات میکند. صدرا در این رساله ، عالم را حادث میداند و برای اثبات آن دلیل چندی میآورد. | *حدوث العالم: رسالهای فلسفی و به زبان عربی است. مؤلف چنین مینگارد: «برآنم که مسئله حدوث عالم را به بحث کشم که از مشکلات فلسفه است و در اثر غموض و دقت طریقتش، ذهنها از ادراک آن عاجز مانده و در هر مذهبی شکوک بسیار بر آن عارض گردیده است، و تا حد امکان حقیقت را از پردهها بیرون آورم. ملاصدرا ابتدا عقاید متکلمان و متشرعان را باز میگوید و نشان میدهد در بعضی از این عقاید چه سخافتها نهفته است، سپس عقیدة فیلسوفان را میآورد: ابتدا عقیده مشائیان و ارسطو و نقص قولشان را مینمایاند سپس به افلاطونیان میرسد و رأی افلاطون در طیماوس را ذکر میکند؛ بعد از نقد نظر ایشان، قول خود را باز میگشاید و در فصولی مسئله امکان، وجوب، قوه، فعل، حرکت، سکون، اثبات طبیعت برای هر متحرک و سپس حرکت جوهری را مطرح میکند و حدوث را مبنی بر اعتقاد به حرکت جوهری اثبات میکند. صدرا در این رساله ، عالم را حادث میداند و برای اثبات آن دلیل چندی میآورد. | ||
*[[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]: این کتاب که مهمترین تألیف فلسفی ملاصدراست، یک دوره کامل فلسفه صدرا به زبان عربی است. نام این کتاب از سفرهای چهارگانه [[عرفان اسلامی]] وام گرفته شده که عبارتند از: من الخلق الی الحق؛ فی الحق بالحق؛ من الحق الی الخلق بالحق؛ فی الخلق بالحق. این کتاب از جهت جامعیت و دامنۀ تأثیر بر حوزه [[فلسفه اسلامی|حکمت اسلامی]] در سدههای اخیر - به ویژه جریان «حکمت شیعی» - جایگاه ممتازی دارد. بسیاری از آثار حکمای نسلهای بعد با اقتباس یا الهام گرفتن از این اثر پدید آمدهاند. نویسنده این کتاب، برای اثبات ادعاهای فلسفی خویش از براهین عقلی، [[آیات]]، [[روایات]] و [[کشف و شهود عرفانی]] استفاده کرده است. | *[[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]: این کتاب که مهمترین تألیف فلسفی ملاصدراست، یک دوره کامل فلسفه صدرا به زبان عربی است. نام این کتاب از سفرهای چهارگانه [[عرفان اسلامی]] وام گرفته شده که عبارتند از: من الخلق الی الحق؛ فی الحق بالحق؛ من الحق الی الخلق بالحق؛ فی الخلق بالحق. این کتاب از جهت جامعیت و دامنۀ تأثیر بر حوزه [[فلسفه اسلامی|حکمت اسلامی]] در سدههای اخیر - به ویژه جریان «حکمت شیعی» - جایگاه ممتازی دارد. بسیاری از آثار حکمای نسلهای بعد با اقتباس یا الهام گرفتن از این اثر پدید آمدهاند. نویسنده این کتاب، برای اثبات ادعاهای فلسفی خویش از براهین عقلی، [[آیه|آیات]]، [[حدیث|روایات]] و [[کشف و شهود عرفانی]] استفاده کرده است. | ||
*سریان نور وجود الحق فیالموجودات و... احاطة بالممکنات: ملاصدرا این رساله فلسفی و عربی را در جواب درخواست دوستان خود نگاشته است و در آن بحث میکند که «چگونه نور وجود حق، سریان دارد» و نیز «سرّ معیت و احاطه حق با ممکنات» را بیان میدارد. در نهایت ایجاز، بزرگترین بحث فلسفی را مطرح میکند وی «احاطة علمی» را امری ظاهر میداند لذا به اثبات «احاطة وجودی حق با موجودات» میپردازد و پایه رساله را بر آن مینهد. آغاز مطلب با دو مقدمه همراه است: ابتدا سخنی درباره «واجبالوجود» و بعد «بیان مذهب صوفیه در سریان نور حق و ایجاد ممکنات». نویسنده در ضمن بحث، گاهی مطالب فارسی را از قول بعضی از بزرگان صوفی میآورد. | *سریان نور وجود الحق فیالموجودات و... احاطة بالممکنات: ملاصدرا این رساله فلسفی و عربی را در جواب درخواست دوستان خود نگاشته است و در آن بحث میکند که «چگونه نور وجود حق، سریان دارد» و نیز «سرّ معیت و احاطه حق با ممکنات» را بیان میدارد. در نهایت ایجاز، بزرگترین بحث فلسفی را مطرح میکند وی «احاطة علمی» را امری ظاهر میداند لذا به اثبات «احاطة وجودی حق با موجودات» میپردازد و پایه رساله را بر آن مینهد. آغاز مطلب با دو مقدمه همراه است: ابتدا سخنی درباره «واجبالوجود» و بعد «بیان مذهب صوفیه در سریان نور حق و ایجاد ممکنات». نویسنده در ضمن بحث، گاهی مطالب فارسی را از قول بعضی از بزرگان صوفی میآورد. | ||
*شرح الهدایة الأثیریة: متن این کتاب فلسفی از «اثیرالدین فضل بن عمر ابهری سمرقندی» از اکابر علمای نیمه دوم قرن ۷هـ.ق (۶۶۰ هـ. ق) در فلسفه مشاء است که فیلسوفان اسلامی شروح بسیار بر آن زدهاند از جمله شرح مزجی ملاصدرا که بیشتر، مقاصد مؤلف هدایة را به عربی مطرح میکند و کمتر مشرب خود را بیان میدارد. شاید از اولین آثار صدرا باشد چنانچه در این کتاب حرکت جوهریه را منکر است و بر استحاله آن اقامه دلیل میکند. در حالیکه در اسفار خود با اصرار فراوان آن را اثبات و ادله استحاله را ابطال مینماید. | *شرح الهدایة الأثیریة: متن این کتاب فلسفی از «اثیرالدین فضل بن عمر ابهری سمرقندی» از اکابر علمای نیمه دوم قرن ۷هـ.ق (۶۶۰ هـ. ق) در فلسفه مشاء است که فیلسوفان اسلامی شروح بسیار بر آن زدهاند از جمله شرح مزجی ملاصدرا که بیشتر، مقاصد مؤلف هدایة را به عربی مطرح میکند و کمتر مشرب خود را بیان میدارد. شاید از اولین آثار صدرا باشد چنانچه در این کتاب حرکت جوهریه را منکر است و بر استحاله آن اقامه دلیل میکند. در حالیکه در اسفار خود با اصرار فراوان آن را اثبات و ادله استحاله را ابطال مینماید. | ||
*[[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة]]: این کتاب از مهمترین آثار فلسفی ملا صدرا است؛ چرا که در آن، همهاندیشههای فلسفی او(در زمینههای مختلفِ الاهیات، طبیعیات، نفس، معاد و...) به صورت مختصر بررسی شده است. این کتاب را میتوان چکیده کتاب اسفار هم به شمار آورد. | *[[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (کتاب)|الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة]]: این کتاب از مهمترین آثار فلسفی ملا صدرا است؛ چرا که در آن، همهاندیشههای فلسفی او(در زمینههای مختلفِ الاهیات، طبیعیات، نفس، معاد و...) به صورت مختصر بررسی شده است. این کتاب را میتوان چکیده کتاب اسفار هم به شمار آورد. | ||
*لمیة اختصاص المنطقة بموضع معین من الفلک: در این رساله فلسفی به زبان عربی وجود فلک، وجود شخصی صادر از عقل کل دانسته شده و مؤلف به اثبات آن پرداخته است. | *لمیة اختصاص المنطقة بموضع معین من الفلک: در این رساله فلسفی به زبان عربی وجود فلک، وجود شخصی صادر از عقل کل دانسته شده و مؤلف به اثبات آن پرداخته است. | ||
*المسائل القدسیة و القواعد الملکوتیة: رسالة موجزی در ربوبیات به زبان عربی است، در مقدمه ذکر میشود که مطالب از مکاشفات و واردات قلبی است و به دور از مبانی فلسفی، سفسطی، جدلی و تقلید میباشد. در این رساله از «کتابنا الکبیر» یعنی «اسفار» در ۲ جا نام میبرد و ذکر میکند که مؤلف پیش از این، وجود را اعتباری میدانسته است. | *المسائل القدسیة و القواعد الملکوتیة: رسالة موجزی در ربوبیات به زبان عربی است، در مقدمه ذکر میشود که مطالب از مکاشفات و واردات قلبی است و به دور از مبانی فلسفی، سفسطی، جدلی و تقلید میباشد. در این رساله از «کتابنا الکبیر» یعنی «اسفار» در ۲ جا نام میبرد و ذکر میکند که مؤلف پیش از این، وجود را اعتباری میدانسته است. |