هابیل: تفاوت میان نسخه‌ها

هابیل دومین فرزند پسر [[حضرت آدم علیه‌السلام|آدم(ع)]] و [[حوا]] و برادر کوچک [[قابیل]] بود. بر اساس گزارش‌ها مادر هابیل ابتدا قابیل و خواهرش اقلیما را به دنیا آورد سپس هابیل و لیوذا متولد شدند.<ref>سمرقندی، تفسیر السمرقندی، ۱۴۱۶ق،‏ ج۱، ص۳۸۳.</ref> هابیل صاحب گله بود.<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۱۲.‏</ref> وی را انسانی نیک<ref>طبری، ترجمه تفسیر طبری، ۱۳۵۶ش،‏ ج۵، ص۱۳۱۵.</ref> و مطیع فرامین خدا معرفی ‌کرده‌اند.<ref>طوسی، التبیان، دارإحیاء التراث العربی، ج۳، ص۴۹۲.</ref>

[[قرآن]] به صورت تلویحی به پرهیزگار بودن هابیل اشاره کرده است.<ref>سوره مائده، آیه ۲۷.</ref> هابیل به امر [[خدا]] جانشین آدم(ع) شد ازاین‌رو آدم مأمور شد به او [[وصیت]] کرده و [[اسم اعظم]] خدا را به او بدهد.<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۱۲.‏</ref> منابع تاریخی عمر هابیل را ۲۰ سال گزارش کرده‌اند.<ref>ابن‌اثیر، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۴۴.</ref>

هابیل و [[قابیل]] برای آنکه مشخص شود کدام‌یک نزد [[خدا]] تقرب دارند، مأمور شدند برای خدا [[قربانی]] کنند. هابیل به سبب آنکه صاحب دام بود یکی از بهترین گوسفندان خود را برای خدا قربانی کرد. در مقابل قابیل که صاحب زراعت بود بخشی از بدترین زراعت خود را فراهم کرد.<ref>طبری، ترجمه تفسیر طبری، ۱۳۵۶ش، ج۶، ص۱۴۷۹.</ref> آن دو بر بالای کوهی رفتند و قربانی‌ها را در آنجا قرار دادند. در این وقت آتشی آمد و قربانی هابیل را سوزاند و محصولی که قابیل فراهم کرده بود، آتش نگرفت. آتش‌گرفتن قربانی نشانه پذیرفتن آن نزد خدا بود. ازاین‌رو قربانی هابیل پذیرفته شد؛ اما قربانی قابیل مورد پذیرش قرار نگرفت.<ref>كاتب واقدی، الطبقات الکبری، چ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۱۹.</ref>

دستور به قربانی‌کردن برای آن بود که [[قابیل]] به برگزیده شدن هابیل به عنوان وصی و جانشینی [[حضرت آدم علیه‌السلام|آدم(ع)]] معترض شد.<ref>صادقی فدکی، ارتداد؛ بازگشت به تاریکی، ۱۳۸۸ش‏، ص۲۷۰.</ref> او این انتخاب را بر اساس فرمان خدا نمی‌دانست بلکه بر اساس سلیقه شخصی [[حضرت آدم(ع)]] و علاقه‌ای می‌دانست که او به هابیل داشت . قابیل معتقد بود به سبب آنکه فرزند بزرگ‌تر است، جانشینی و وصایت از آن او است. ازاین‌رو برای پایان دادن به این نزاع، [[وحی]] آمد كه هر یک به درگاه خدا قربانی آورند.<ref>صادقی فدکی، ارتداد؛بازگشت به تاریکی، ۱۳۸۸ش‏، ص۲۷۰.</ref>

هابیل به فرمانی که خدا به [[حضرت آدم علیه‌السلام|آدم(ع)]] داده بود، مأمور به ازدواج با اقلیما، خواهر دوقلوی [[قابیل]] شد. قابیل هم موظف شد با لیوذا، خواهر دوقلوی هابیل ازدواج کند. قابیل به سبب آنکه خواهرش زیباتر از خواهر هابیل بود، به دستور پدرش اعتراض کرد.<ref>طوسی، ‏التبیان، دارإحیاء التراث العربی‏، ج۳، ص۴۹۳.</ref> برخی از منابع دستور به قربانی کردن هابیل و قابیل برای تقرب به [[خدا]] را در پاسخ به اعتراض قابیل برای ازدواج با خواهر هابیل دانسته‌اند. بر همین اساس قربانی هر کدام از قابیل و هابیل که مورد قبول خدا واقع می‌شد، اقلیما نصیب همان می‌شد.<ref>طوسی، ‏التبیان‏، دارإحیاء التراث العربی‏، ج۳، ص۴۹۳.</ref>

برخی منابع محل قتل هابیل را کوه قاسیون، یکی از کوه‌های مشرف بر شهر [[دمشق]]، دانسته‌اند.<ref>قزوینی، آثار البلاد، ۱۳۷۳ش، ص۲۴۵.</ref> در کوه قاسیون سنگی قرار داشته که به گفته برخی مورخان اثر خون هابیل در آن باقی مانده است. بر همین اساس غاری که نزدیک این سنگ قرار گرفته به غار خون مشهور شده است.<ref>قزوینی، آثار البلاد، ۱۳۷۳ش، ص۲۴۶؛هروی، الإشارات إلی معرفة الزیارات‏، ۱۴۲۳ق، ص۲۰.‏</ref>در دوره کنونی در ۴۰ کیلومتری شهر دمشق نزدیک مرز با لبنان مقبره‌ای به هابیل منسوب است. کوه قاسیون تا مقبره منسوب به هابیل فاصله چندانی ندارد.<ref>[http://www.ghadeer.org/Book/1376/217614 قائدان، «اماکن سیاحتی و زیارتی دمشق».]</ref>

پس از کشته‌شدن هابیل، [[شیث]] جانشین [[حضرت آدم علیه‌السلام|آدم(ع)]] شد.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۶۶.</ref> در متون اسلامی درباره وقایع پس از قتل هابیل، آمده است که قابیل مورد لعن آدم(ع) قرار گرفت. آدم ۴۰ روز در مرگ هابیل گریست و در غم از دست دادن فرزندش نزد [[خدا]] شکوه کرد. خدا نیز در ازای مرگ هابیل، فرزندی به نام شیث به وی داد.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۶۶.</ref>

{{پانویس|2}}

* روی، علی بن ابوبکر، الإشارات إلی معرفة الزیارات‏، محقق/مصحح: علی ‏عمر، قاهره، ‏مکتبة الثقافة الدینیة، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.

* سمرقندی، نصر بن محمد، تفسیر السمرقندی المسمی بحرالعلوم‏، تحقیق: ‏عمر عمروی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.

* صادقی فدکی، جعفر، ارتداد، بازگشت به تاریکی؛ نگرشی به موضوع ارتداد از نگاه قرآن کریم،‏ قم‏، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، (مرکز فرهنگ و معارف قرآن‏/بوستان کتاب)، چاپ اول، ۱۳۸۸ش‏.

* طبری، محمد بن جریر، ترجمه تفسیر طبری، مصحح: حبیب‏ یغمایی، تهران‏، توس،‏ چاپ دوم، ۱۳۵۶ش.

* عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر(تفسیر العیاشی) محقق: هاشم رسولی، ‏تهران، ‏مکتبة العلمیة الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.

* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق موسوی جزایری، قم، دارالكتاب‏، چاپ سوم، ۱۳۶۳ش.

* كاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، ۱۳۷۴ش.