طائف: تفاوت میان نسخه‌ها

'''طائف'''، شهری در جنوب شرقی [[مکه]] در کشور [[عربستان]] است. [[بت لات|لات]] از بتهای معروف اعراب در جاهلیت، در طائف قرار داشت و مردم گِرد آن طواف می کردند. در سال دهم [[بعثت]]، [[پیامبر (ص)]] در اولین سفر تبلیغی خود، به طائف رفت و [[ثقیف]] و سران طائف را به [[اسلام]] فراخواند، اما بی نتیجه بود. پیامبر(ص) در سال هشتم ه.ق، در [[غزوه طائف]]، بيست روز طائف را محاصره کرد، ولی درگیری چندانی رخ نداد. در سال نهم، هیئتی از ثقیف به [[مدینه]] آمدند و اسلام آوردند.از اشخاص نامدار طائف، می توان از [[امية بن ابی الصلت ثقفی]]( شاعر)،[[حجاج بن یوسف ثقفی]]، [[نضربن حارث]] و [[مختار ثقفی]]، نام برد.[[مسجد ابن عباس]]، مسجد [[عداس]] و مسجد الهادی از جمله آثار تاریخی این شهر است.

این شهر در ˚40 و́ 21 طول شرقی و در ˚21 و ́15 عرض شمالی، <ref>اطلس المملکه العربیه السعودیه، ص 324ـ 325</ref> در90 کیلومتری [[مکه]]، 160 کیلومتری [[جده]]، 900 کیلومتری [[ریاض]]، و در ارتفاع 1680 متری از سطح دریا واقع است.<ref>بلادی، ج 2، ص 2018</ref>

یاقوت حموی <ref>ج 4، ص9</ref> نوشته است که کوههای متعدد و وادی های <ref>دره های بزرگ و کوچک واقع در کوهها را وادی می نامند.</ref> زیادی طائف را احاطه کرده اند. <ref>عجیمی، ص 94ـ 95</ref> <ref>همدانی، ص 233</ref>

طائف از طوف، به معنای دور چیزی چرخیدن و طواف کردن، است. دربارۀ وجه تسمیۀ طائف روایاتی وجود دارد که بیشتر آنها خرافه به نظر می رسند. <ref>مظفرالعمید، ص 72</ref> بنا بر روایتی، دمودن، پسر عبدالملک از تیرۀ صَدف، پس از کشتن پسرعموی خود، عمرو، به سرزمین وَجّ گریخت و با [[مسعودبن معتب ثقفی]] پیمان بست. او متعهد شد در قبال ازدواج در وجّ، در اطراف محل سکونت ثقیف دیواری نفوذ ناپذیر بسازد. مسعود دختر خود را به عقد وی درآورد و او نیز آن دیوار مستحکم را بنا کرد. چون برای ورود به شهر می بایست دیوار را دور می زدند، آنجا را طائف نامیدند. <ref>یاقوت حموی، ج 4، ص 9</ref>

بنا بر روایتی دیگر، [[جبرئیل]] یک قطعه از سرزمین [[فلسطین]] را جدا کرد و آن را دور [[کعبه]] [[طواف]] داد و در محل طائف گذاشت و آنجا را طائف نامیدند. <ref>جوادعلی، ج 4، ص 146؛ برای آگاهی از آرای دیگر، رجوع کنید به دمشقی، ص 215؛ ابن اثیر، ج 1، ص 420</ref>

طائف به سبب ارتفاع بسیاراز سطح دریا، برخلاف آب و هوای گرم و سوزان شبه جزیره، دارای آب و هوای معتدل و مطبوع است. جغرافی دانان مسلمان دربارۀ آب و هوای معتدل و خنک طائف اتفاق نظر دارند. <ref>رجوع کنید به مقدسی، ص 80 ؛ ادریسی، ج 1، ص 144 ؛ قزوینی، ص 97</ref> به نوشتۀ [[ابوالفداء]]، طائف سردترین نقطۀ حجاز است و آب در قله های اطراف آن یخ می بندد. <ref>ص 90</ref>

میزان باران سالانۀ آن بین 150 تا 300 میلیمتر است.<ref>رافائل و شیبی، ص 185</ref> چشمه های متعددی چون المِثناه، الفِیصلیه، الوَهیط و شِبرا در کوهستانهای اطراف طائف جاری هستند. دمای هوا در این شهر در گرم ترین روزهای سال به 37ْ و در سردترین روزهای سال به زیر صفر می رسد. <ref>محمودطه، ص 192</ref>

عدوان و عَمالقه از ساکنان قدیمی طائف بودند. <ref>قلقشندی، ص 186</ref> مقارن ظهور اسلام، [[قوم ثقیف]] و حِمیَر و تیره ای از قریش در طائف سکونت داشتند. <ref>یاقوت حموی، ج 4، ص 9</ref> یکی از بتهای معروف اعراب در جاهلیت، به نام [[لات]]، در طائف قرار داشت و مردم آنجا بنایی برای آن ساخته و پرده ای بر آن انداخته بودند و گِرد آن طواف می کردند. <ref>جوادعلی، ج 4، ص 145</ref>

بازار عُکاظ و حَباشه از جمله بازارهای مهم اعراب بود که در طائف و اطراف آن برپا می شد. به نوشتۀ جرجی زیدان، عربها از هر سو به بازار عکاظ می رفتند و [[قریش]] نیز در برپایی و جذابیت آن می کوشید. <ref>ج 1، ص 29</ref> از طائف محصولات گوناگونی (از جمله مویزو کشمش و پوست و روغن) به شهرهای اطراف، از جمله [[مکه]]، فرستاده می شد. بنابراین، بسیاری از تجار و اشراف قریش به طائف رفت و آمد داشتند و در آنجا صاحب خانه و باغ نیز بودند.

در سال دهم [[بعثت]]، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به طائف رفت و [[ثقیف]] و سران طائف را به [[اسلام]] فراخواند، اما بی نتیجه بود. قریش در مبارزات خود با [[پیامبر(ص)]] همواره از حمایت ثقیف برخوردار بود. پیامبراکرم بعد از فراغت از [[حنین]] در سال هشتم، در غزوه ای که به [[غزوه طائف]] مشهور است، بيست روز طائف را محاصره کرد، ولی درگیری چندانی رخ نداد. در سال نهم، هیئتی از ثقیف رهسپار مدینه شدند و بعد از پذیرش اسلام به طائف بازگشتند.

پیامبر [[عثمان بن ابی العاص]] را به امارت طائف برگزید. <ref>ابن سعد، ج 1، ص 237</ref> او در دورۀ خلافت [[ابوبکر]] و مدتی در دورۀ خلافت [[عمر]]، عامل حکومت بر آنجا بود.

طائف در دورۀ خلافت [[امویان]] (41ـ 132) ضمیمه حکومت امیر مکه شد. <ref>یعقوبی، ص 79</ref> در دورۀ [[عباسیان]] (132ـ 656)، طائف به سبب قرار گرفتن مقبرۀ [[عبدالله بن عباس]] در آن و نقشی که به عنوان سپر دفاعی در مقابل حملات قبایل بدوی داشت، اهمیت داشت. از زمان تسلط [[عثمانیان]] بر جزیرة العرب تا روی کار آمدن [[وهابیان]]، مراکز نظامی بزرگی در این شهر ایجاد شد و در این دوران، طائف شهر پر جمعیتی گردید و بسیاری از مراکز اداری از مکه به آنجا انتقال یافت و عده ای نیز از سراسر [[عربستان]] به این شهر کوچیدند. در نتیجه، تجارت در این شهر رونق یافت.<ref>محمود طه، ص 199</ref>

در1305، وهابیان بر طائف مسلط شدند. سعودیها نیز– که در 1319مقدمات تشکیل مملکت عربی را در [[جزیرةالعرب]] فراهم آورده بودند – در 1327 بر طائف چیره شدند. معاهدۀ طائف، که به جنگ عربستان و [[یمن]] پایان داد، در1347 در این شهر به امضا رسید. <ref>خوند، ص 461</ref>

زیرکی، تیزهوشی و آگاهی های سیاسی و اجتماعی مردم طائف در دوره های مختلف زبانزد بود. زمانی که دُهات <ref>جمع داهیه به معنای زیرک، با تدبیر</ref> عرب را كمتر از انگشتان دست می شمردند، سه تن از ایشان ([[مغیرةبن شُعبه]]، [[زیادبن اَبیه]] و [[اُمیةبن اَبی الصلت]]) از [[ثقيف]] و طائف برخاسته بودند.<ref>ابن حبيب،ص200</ref>

از طائف اشخاص نامداری برخاسته اند، از جمله امية بن ابی الصلت ثقفی( شاعر)،[[حجاج بن یوسف ثقفی]]، [[حارث بن کَلده ثقفی]]( طبیب مشهور عرب)، [[نضربن حارث]] و [[مختارثقفی]].

مساحت کنونی طائف 360 کیلومتراست. در سرشماری سال 1413، جمعیت آن 416121 تن بوده است. <ref>جوده حسنین، ص 177</ref> در تابستان، جمعیت آن به پانصد هزار تن نیز می رسد. <ref>خوند، ص 462</ref>

با توجه به آب و هوای مناسب و وجود چشمه ها و منابع آب زیرزمینی، کشاورزی و پرورش انواع میوه (به ویژه انگور) و گل و نیز زنبور عسل در آنجا رونق دارد. بسیاری از محصولات آنجا به شهرهای [[عربستان]] و دیگر مناطق جهان صادر می شود. <ref>خوند، ص 461 ؛ محمود طه، ص 195</ref>

آثار تاریخی متعددی در طائف وجود دارد، از جمله [[مسجد ابن عباس]]، مسجد [[عداس]]، مسجد الهادی، قبرستانی با سنگ قبرهایی متعلق به قرنهای چهارم و پنجم که با خط کوفی و نسخ روی آنها نوشته شده، و [[قصر معروف شبرا]]. از جمله مراکز تفریحی و سیاحتی طائف، باغ ملک فهد است.<ref>خوند، ص 462</ref>

*[[پیامبر (ص)]]

{{ستون-شروع|2}}

* ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت1385.

* ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت1410.

* ابن قتیبه، المعارف، تحقیق ثروت مکاشفه، قاهره1969.

* ابوالعلا محمود طه، جغرافیه شبه جزیره العرب، قاهره 1972

* ابوالفداء، تقویم البلدان، طبع فی مدینه باریس المحروسه السلطانیه، 1840.

* ادریسی، نزهه المشتاق فی اختراق الافاق، مصر، بی تا.

* عاتق بن غیث البلادی، معجم معالم الحجاز، الجزءالخامس، دار مکه للنشر والتوزیع.

* جرجی زیدان، تاریخ التمدن الاسلامی، بیروت، بی تا.

* جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد1413.

* جوده جوده حسنین، شبه الجزیره العربیه: دراسه فی الجغرافیه الاقلیمیه، دارالمعرفه الجامعیه، 2006.

* حسن بن علی العجیمی، اهداءالطائف من اخبارالطائف، تحقیق یحیی محمود ساعاتی، الریاض، بی تا.

* دمشقی، نخبه الدهر فی عجائب البر و البحر، بغداد، بی تا.

* طاهر مظفر العمید، تخطیط المدن العربیه الاسلامیه، بغداد 1986.

* اطلس المملکة العربیه السعودیه، ریاض1420/ 2000

* قزوینی، آثارالبلاد و اخبارالبلاد، بیروت 1404/ 1984

* قلقشندی، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب، بیروت، بی تا.

* محمدبن حبیب بغدادی، المحبر، تحقیق سید کسروی، قاهره، بی تا.

* مسعودالخوند، الموسوعه التاریخیه الجغرافیه، لبنان 2002.

* مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، بیروت 1408 / 1987.

* همدانی، صفه جزیره العرب، تحقیق محمدبن عبدالله بن بلیهد النجدی، مصر 1953.

* یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت 1399.

* یعقوبی، البلدان، بیروت 1408/ 1988.