۱۶٬۶۴۶
ویرایش
سید محمدهاشم خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| تصویر =آقا سید محمد هاشم چهار سوقی.jpg | | تصویر =آقا سید محمد هاشم چهار سوقی.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام کامل =میرزا | | نام کامل =میرزا محمدهاشم خوانساری چهار سوقی | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| نسب = [[خاندان خوانساری]] | | نسب = [[خاندان خوانساری]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = [[سید محمدباقر خوانساری]] | | خویشاوندان سرشناس = [[میر صغیر]] • [[سید محمدباقر خوانساری]] | ||
| تاریخ تولد =۱۲۳۵ق | | تاریخ تولد =۱۲۳۵ق | ||
| شهر تولد = | | شهر تولد = | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| شهر وفات =نجف | | شهر وفات =نجف | ||
| محل دفن = [[وادی السلام]] | | محل دفن = [[وادی السلام]] | ||
| استادان = [[محمد باقر خوانساری]] • [[شیخ مرتضی انصاری]] • [[ | | استادان = [[محمد باقر خوانساری]] • [[شیخ مرتضی انصاری]] • [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی|سید حسن مدرس اصفهانی]] • [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] • [[زین العابدین خوانساری]] | ||
| شاگردان = [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] • [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] • [[شیخ محمد هادی تهرانی]] • [[حاج آقا رضا همدانی]] • [[ابو تراب خوانساری]] | | شاگردان = [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم یزدی]] • [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی|شیخ الشریعه]] • [[شیخ محمد هادی تهرانی]] • [[حاج آقا رضا همدانی]] • [[ابو تراب خوانساری]] | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از =[[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] | ||
| اجازه اجتهاد از = صدرالدین عاملی • شیخ انصاری | | اجازه اجتهاد از = [[صدرالدین عاملی]] • شیخ انصاری | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = فرزندش جمال الدین | ||
| تالیفات = رسالۀ الذّبیحیه • الاستصحاب • حاشیه بر معالم الدین {{سخ}} شرح [[زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]] • [[میزان الانساب]] و | | تالیفات = رسالۀ الذّبیحیه • الاستصحاب • حاشیه بر معالم الدین {{سخ}} شرح [[زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]] • [[میزان الانساب]] و | ||
| سایر = | | سایر = سرودن شعر | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی = | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==ولادت و درگذشت== | ==ولادت و درگذشت== | ||
میرزا هاشم خوانساری، در سال ۱۲۳۵ق در خوانسار به دنیا آمد. وی در ۱۳۱۸ق، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف درگذشت و در وادی السلام به خاک سپرده شد. | میرزا هاشم خوانساری، در سال ۱۲۳۵ق در خوانسار به دنیا آمد. وی در ۱۳۱۸ق، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف درگذشت و در وادی السلام به خاک سپرده شد.<ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸.</ref> | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
میرزا هاشم تحصیل فقه، اصول و دیگر علوم را در اصفهان آغاز کرد. او عمده تحصیلات خود را نزد [[صدر الدین عاملی]] (د۱۲۶۴)، که وی را پدر معنوی خویش خوانده و بعدها داماد او هم شد، گذراند.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۲-۳۱۳</ref> عاملی در اوایل جوانی محمد هاشم به [[اجتهاد]] وی تصریح کرد و اولین فردی بود که به او اجازۀ [[اجتهاد]] داد.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳.</ref> | میرزا هاشم تحصیل فقه، اصول و دیگر علوم را در اصفهان آغاز کرد. او عمده تحصیلات خود را نزد [[صدر الدین عاملی]] (د۱۲۶۴)، که وی را پدر معنوی خویش خوانده و بعدها داماد او هم شد، گذراند.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۲-۳۱۳</ref> عاملی در اوایل جوانی محمد هاشم به [[اجتهاد]] وی تصریح کرد و اولین فردی بود که به او اجازۀ [[اجتهاد]] داد.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳.</ref> | ||
خوانساری همچنین ده سال در درس فقه و اصول [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] (درگذشت ۱۲۷۳ق) شرکت کرد و در | خوانساری همچنین ده سال در درس فقه و اصول [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] (درگذشت ۱۲۷۳ق) شرکت کرد و در ۱۲۶۱ق از او نیز اجازه اجتهاد و [[روایت]] گرفت.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳</ref> این اجازه‌نامه در آخر کتاب [[حل العسیر فی حل العصیر|حلُّ العسیر فی حِلِّ العَصیر]] خوانساری چاپ شده است.<ref>خوانساری، حل العسیر، ص۷۸.</ref>او پس از سال‌ها تحصیل در اصفهان به [[نجف]] رفت و ضمن تدریس فقه و اصول، در درس [[شیخ مرتضی انصاری]] (د ۱۲۸۱) حاضر شد. شیخ انصاری توجه ویژه‌ای به او داشت و خصوصی با وی مذاکره علمی می‌کرد. و به او اجازۀ اجتهاد داد.<ref>روضاتی، ص۱۱۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۶-۴۹۷</ref> | ||
برخی دیگر از استادان و مشایخ روایی وی: | برخی دیگر از استادان و مشایخ روایی وی: | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
* [[محمد ابراهیم بن محمد صادق خوانساری]] برادر زاده وی | * [[محمد ابراهیم بن محمد صادق خوانساری]] برادر زاده وی | ||
*[[محمد امین شوشتری]]، فرزند [[اسدالله شوشتری]] | *[[محمد امین شوشتری]]، فرزند [[اسدالله شوشتری]] | ||
*[[ | *[[محمدتقی بن اسدالله شوشتری]]<ref>تبریزی خیابانی، ص۶۸-۶۹؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۲</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
افراد ذیل از او [[روایت]] نقل کرده‌اند: | افراد ذیل از او [[روایت]] نقل کرده‌اند: | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
* [[محمد مرتضی کشمیری]] (درگذشت ۱۳۲۳ق).<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۳</ref> | * [[محمد مرتضی کشمیری]] (درگذشت ۱۳۲۳ق).<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۳</ref> | ||
خوانساری را فقیهی عارف، زاهد، محقق و نویسنده‌ای کوشا دانسته‌اند.<ref> امینی، ج۲، ص۵۴۸؛ انصاری، ص۳۷۲</ref> او حدود سی سال در بخشی مهمی از [[ایران]] [[الگو:مراجع تقلید شیعه|مرجع]] [[شیعیان]] بود.<ref> حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۴</ref> در رثای او قصیده‌هایی سروده‌اند.<ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸</ref> | == مرجعیت == | ||
خوانساری را فقیهی عارف، زاهد، محقق و نویسنده‌ای کوشا دانسته‌اند.<ref> امینی، ج۲، ص۵۴۸؛ انصاری، ص۳۷۲.</ref> او حدود سی سال در بخشی مهمی از [[ایران]] [[الگو:مراجع تقلید شیعه|مرجع]] [[شیعیان]] بود.<ref> حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۴.</ref> در رثای او قصیده‌هایی سروده‌اند.<ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸.</ref> | |||
[[ناصر الدین شاه]] (حکومت: ۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) نیز به وی توجه داشت و در بازگشت او از سفر [[مشهد]] به دستور شاه، مردم [[تهران]] از او استقبال کردند.<ref>موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۲</ref> | [[ناصر الدین شاه]] (حکومت: ۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) نیز به وی توجه داشت و در بازگشت او از سفر [[مشهد]] به دستور شاه، مردم [[تهران]] از او استقبال کردند.<ref>موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۲.</ref> | ||
محمد حسن خان اعتماد السلطنة (صنیع الدوله) که در دورۀ | محمد حسن خان اعتماد السلطنة (صنیع الدوله) که در دورۀ [[ناصرالدین شاه]] وزارت انطباعات و مناصبی دیگر را بر عهده داشت از کسانی است که میرزا محمد هاشم را در [[تهران]] ملاقات کرده و او را ستوده است.<ref> اعتماد السلطنه، ص۱۹۶؛ موسوی اصفهانی،ج۱، ص۱۴۲.</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
خوانساری آثاری در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]]، [[علم رجال|رجال]] و [[فلسفه]] دارد، از جمله: | خوانساری آثاری در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]]، [[علم رجال|رجال]] و [[فلسفه]] دارد، از جمله: | ||
*رسالة الذّبیحیه؛ نخستین اثر فقهی او و دربارۀ حکم ذبایح [[اهل کتاب]] است. که آن را به توصیۀ استادش، صدر الدین عاملی تألیف کرد.<ref>خوانساری، المقالات اللطیفیة، ص۳۱۳؛ آقابزرگ، ج۱۰، ص۴</ref> | *رسالة الذّبیحیه؛ نخستین اثر فقهی او و دربارۀ حکم ذبایح [[اهل کتاب]] است. که آن را به توصیۀ استادش، صدر الدین عاملی تألیف کرد.<ref>خوانساری، المقالات اللطیفیة، ص۳۱۳؛ آقابزرگ، ج۱۰، ص۴.</ref> | ||
*احکام الایمان؛ [[رساله عملیه]] او و به فارسی است که دربارۀ عبادات تا آخر [[روزه]] و به درخواست ناصر الدین شاه نوشت.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، ص۲۹۶</ref> وی رسالۀ عملیۀ دیگری نیز دارد که شامل عبادات و معاملات است این اثر در ۱۳۱۰ و ۱۳۱۷ ضمن مجموعه‌ای با عنوان شش رساله چاپ شد.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۲۱۹</ref> در این مجموعه اثر کلامی مختصری به فارسی با نام اصول الدین<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲، ص۱۹۶</ref> و رساله‌های فارسی صِیغ العُقود، صوم و مناسک [[حج]] نیز چاپ شده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۵، ص۱۰۰-۱۰۱، ۱۱۰، ج۲۲، ص۲۷۵.</ref> | *احکام الایمان؛ [[رساله عملیه]] او و به فارسی است که دربارۀ عبادات تا آخر [[روزه]] و به درخواست ناصر الدین شاه نوشت.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، ص۲۹۶.</ref> وی رسالۀ عملیۀ دیگری نیز دارد که شامل عبادات و معاملات است این اثر در ۱۳۱۰ و ۱۳۱۷ ضمن مجموعه‌ای با عنوان شش رساله چاپ شد.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۲۱۹.</ref> در این مجموعه اثر کلامی مختصری به فارسی با نام اصول الدین<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲، ص۱۹۶.</ref> و رساله‌های فارسی صِیغ العُقود، صوم و مناسک [[حج]] نیز چاپ شده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۵، ص۱۰۰-۱۰۱، ۱۱۰، ج۲۲، ص۲۷۵.</ref> | ||
*حاشیه بر [[ریاض المسائل]] | *حاشیه بر [[ریاض المسائل]] | ||
*شرح [[الدرة النجفیة]] [[محمد مهدی بحرالعلوم]] (درگذشت ۱۲۱۲ق) نگاشته است.<ref> خوانساری، مبانی الاصول، ص۵؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۶، ص۱۰۲.</ref> | *شرح [[الدرة النجفیة]] [[محمد مهدی بحرالعلوم]] (درگذشت ۱۲۱۲ق) نگاشته است.<ref> خوانساری، مبانی الاصول، ص۵؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۶، ص۱۰۲.</ref> | ||
*خوانساری در جوانی برخی ابواب اصول فقه مانند اصل [[برائت]]، [[استصحاب]]، [[اجماع]] منقول و [[شهرت]] را به نظم در آورده که به نام «منظومة لطیفة فی تحقیق المطالب الاصولیة» منتشر شده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱،ص ۴۶۲، ج۲۳، ص۸۵</ref> | *خوانساری در جوانی برخی ابواب اصول فقه مانند اصل [[برائت]]، [[استصحاب]]، [[اجماع]] منقول و [[شهرت]] را به نظم در آورده که به نام «منظومة لطیفة فی تحقیق المطالب الاصولیة» منتشر شده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱،ص ۴۶۲، ج۲۳، ص۸۵.</ref> | ||
*الاستصحاب<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲، ص۲۶.</ref> | *الاستصحاب<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲، ص۲۶.</ref> | ||
*حاشیه بر معالم الدین [[حسین بن زین الدین]] | *حاشیه بر معالم الدین [[حسین بن زین الدین]] | ||
*شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]].<ref>گزی برخواری، ص۴۷؛ بخشی، ص۱۹۰.</ref> | *شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]].<ref>گزی برخواری، ص۴۷؛ بخشی، ص۱۹۰.</ref> | ||
*[[مبانی الاصول]]، مهمترین کتاب اصولی او است، به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی‌فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد.<ref>مبانی الاصول، ص۳-۵</ref> | *[[مبانی الاصول]]، مهمترین کتاب اصولی او است، به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی‌فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد.<ref>مبانی الاصول، ص۳-۵</ref> | ||
*[[اصول آل الرسول]] در آن مجموعه‌ای از احادیث [[امامان]] علیهم السلام را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. [[شیخ انصاری]] اتمام این کتاب را به وی توصیه کرد.<ref>مبانی الاصول، ص۴-۵؛ آقا بزرگ ج۲، ۱۷۷؛ موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۷</ref> | *[[اصول آل الرسول]] در آن مجموعه‌ای از احادیث [[امامان]] علیهم السلام را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. [[شیخ انصاری]] اتمام این کتاب را به وی توصیه کرد.<ref>مبانی الاصول، ص۴-۵؛ آقا بزرگ ج۲، ۱۷۷؛ موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۷.</ref> | ||
*از آثار مهم خوانساری در باب [[حدیث]] و [[رجال]]، رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب مشهور [[فقه الرضا]] منسوب به [[امام رضا علیه‌السلام]] است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۱۳۹</ref> میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا(ع) نپذیرفته است.<ref> ص۳-۴، ۹</ref><ref>ص ۳۷</ref> | *از آثار مهم خوانساری در باب [[حدیث]] و [[رجال]]، رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب مشهور [[فقه الرضا]] منسوب به [[امام رضا علیه‌السلام]] است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۱۳۹</ref> میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا(ع) نپذیرفته است.<ref> ص۳-۴، ۹</ref><ref>ص ۳۷</ref> | ||
*اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر|ابو بصیر مرادی]] است، او ابتدا احادیث دال بر عدم وثاقت ابوبصیر را نقل کرده و سپس به پاسخگویی و دفاع از وثاقت وی پرداخته است.<ref>رسالة معمولة فی حال ابی بصیر</ref> | *اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر|ابو بصیر مرادی]] است، او ابتدا احادیث دال بر عدم وثاقت ابوبصیر را نقل کرده و سپس به پاسخگویی و دفاع از وثاقت وی پرداخته است.<ref>رسالة معمولة فی حال ابی بصیر</ref> | ||