حبیب نجار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حبیب نجّار'''، شخصیتی مسیحی که در منابع اسلامی به '''مؤمن آل‌یس''' ملقب شده است. نام وی در [[قرآن]] نیامده ولی در آیات [[سوره یس]] در ضمن نقل ماجرای اصحاب القریه، پس از اینکه اصحاب قریه دو رسولی را که برای دعوت آنان به [[توحید]] آمده بودند، تکذیب می‌کنند، مردی شتابان از دور دست شهر می‌آید و مردم را به پیروی از رسولان فرا می‌خواند و ایمان خود را به پروردگار آشکار می‌سازد. پس از مرگ وی، قوم او با صیحه‌ای هلاک می‌گردند. در منابع اسلامی، این مرد مؤمن حبیب نجّار دانسته شده است.

==نسب و شغل او==

نسب او را، به اختلاف، حبیب‌بن اَبریا، حبیب‌بن مری و حبیب‌بن اسرائیل ضبط کرده‌اند.<ref>رجوع کنید به مقاتل‌بن سلیمان، ج ۳، ص۵۷۷؛ طبری، جامع، ج ۲۲، ص۱۰۲؛ ثعلبی، قصص‌الأنبیاء، ص۳۶۵</ref>{{سخ}}

شغل‌های گوناگونی چون ریسمان‌بافی و کفاشی برای او ذکر شده،<ref>رجوع کنید به طبری، جامع، همانجا؛ ماوردی، ج ۵، ص۱۳؛ سیوطی، ج ۵، ص۲۶۱</ref> گرچه حرفه وی در بیشتر منابع نجّاری و لقبش نجّار است و گفته‌اند چون پیش از [[ایمان]] آوردن بت‌تراش بوده است<ref>رجوع کنید به مقدسی، ج ۳، ص۱۳۰؛ زمخشری، ج ۴، ص۱۰</ref> او را با این لقب خوانده‌اند.<ref>برای تفصیل بیشتر رجوع کنید به بوسه، ص۱۷۱-۱۷۲</ref>درباره زندگی زاهدانه و رفتارهای عابدانه وی مطالب اندکی در منابع آمده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به ثعلبی، قصص‌الأنبیاء، همانجا</ref>

نام حبیب نجّار صریحاً در [[قرآن]] نیامده، اما در منابع اسلامی، ضمن نقل ماجرای «اصحاب‌القریة»<ref>رجوع کنید به یس: آیات ۱۳ تا ۲۹</ref> به وی اشاره شده است. بنابر این آیات، پس از اینکه اصحاب قریه دو رسولی را که برای دعوت آنان به [[توحید]] آمده بودند، تکذیب می‌کنند، مردی شتابان از دور دست شهر می‌آید و مردم را به پیروی از رسولان فرا می‌خواند و ایمان خود را به پروردگار آشکار می‌سازد. پس از مرگ وی، قوم او با صیحه‌ای هلاک می‌گردند. در منابع اسلامی، این مرد مؤمن حبیب نجّار دانسته شده است.

در تفاسیر و تواریخ اسلامی این داستان با تفصیل بیشتر و گاه با اختلافاتی نقل شده است. بر این اساس، [[حضرت عیسی|عیسی علیه‌السلام]] دو تن از [[حواریون]] خود را به [[انطاکیه]] که در [[قرآن]] «القَرْیة» خوانده شده است می‌فرستد. فرستادگان عیسی در حوالی شهر با چوپان پیری روبه‌رو می‌شوند و او را به پرستش [[خدا]] و دین عیسی علیه‌السلام دعوت می‌کنند. چوپان از آنان درخواست [[معجزه]] می‌کند و ایشان پسر بیمار او را شفا می‌دهند و پیرمرد که همان حبیب نجّار است به گفته‌های آنان ایمان می‌آورد. دلایل دیگری نیز برای ایمان آوردن حبیب نقل شده است، از جمله اینکه رسولان، پسر او را که هفت روز از مرگش می‌گذشت زنده کردند و دیگر اینکه خودِ حبیب را که به جذام مبتلا بود شفا دادند. فرستادگان پس از ورود به انطاکیه، به دستور پادشاه زندانی می‌شوند. عیسی رسول سومی را به یاریشان می‌فرستد و آنان در حضور پادشاه معجزاتی از خود نشان می‌دهند، اما پادشاه و اطرافیان او بنابه قولی تصمیم به قتل رسولان می‌گیرند. حبیب نجّار هنگامی‌که از این خبر آگاه می‌شود، شتابان خود را به منکران می‌رساند و آنان را به پذیرش یگانه‌پرستی و [[معاد]] دعوت می‌کند، اما مردم به او حمله می‌کنند و او را به طرز فجیعی به قتل می‌رسانند.<ref>برای نمونه گزارشهای منابع تفسیری و تاریخی از این ماجرا رجوع کنید به مقاتل‌بن سلیمان، ج ۳، ص۵۷۵ ۵۷۷؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۱۸۲۱؛ مسعودی، ج ۱، ص۷۴؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ج ۸، ص۱۲۴۱۲۵</ref>

در منابع تفسیری و روایی، از حبیب نجّار و [[ایمان]] وی تجلیل شده است. اگر چه به نوشته برخی منابع، وی پیش از ایمان به رسولان، [[شرک|مشرک]] بوده است و حتی گفته‌اند هفتاد سال بت می‌پرستیده است،<ref>رجوع کنید به مقاتل‌بن سلیمان، ج ۳، ص۵۷۶؛ قرطبی، ج ۱۵، ص۱۸</ref> ولی عده‌ای وی را در زمره کسانی چون [[ورقه بن نوفل|ورقةبن نوفل]]، [[بحیرا]] و [[قیس‌ بن ساعده]] شمرده‌اند که پیش از [[بعثت]] [[پیامبر اکرم|پیامبر اکرم(ص)]] به او ایمان داشته‌اند،<ref>رجوع کنید به بغوی، ج ۱، ص۷۹؛ فخررازی، ج ۳، ص۱۰۴</ref> چنان‌که تصریح شده حبیب نجار ششصد سال پیش از ظهور [[اسلام]]، به حضرت محمد(ص) [[مؤمن]] بوده است.<ref>قرطبی، همانجا</ref> براساس حدیثی نبوی، حبیب نجّار که از او با لقب مؤمن آل‌یس یاد شده است به همراه حزقیل (ملقب به [[مؤمن آل فرعون]]) و [[حضرت علی|حضرت علی(ع)]] کسانی‌اند که حتی لحظه‌ای به خدا [[کفر|کافر]] نشدند.<ref>رجوع کنید به ثعلبی، قصص‌الأنبیاء، ص۳۶۶؛ طبرسی، ج ۸، ص۶۵۹</ref> در احادیث دیگری از پیامبر اکرم، حبیب نجّار از صدیقان، مقربان الهی و اهل [[بهشت]] و یکی از مصادیق «ثُلَّةٌ من الاَوَّلین»<ref>واقعه: ۱۳</ref> معرفی شده است.<ref>رجوع کنید به مقاتل‌بن سلیمان، ج ۳، ص۵۷۸؛ کوفی، ص۳۵۴، ۴۶۵؛ ابن‌بابویه، ص۳۸۵؛ نیز رجوع کنید به مجلسی، ج ۱۳، ص۵۸، ج ۱۴، ص۲۷۳۲۷۴</ref>

در منبعی متقدم، محل دفن حبیب نجّار بازار [[انطاکیه]] ذکر شده است،<ref>رجوع کنید به مقدسی، ج ۳، ص۱۳۰۱۳۱؛ نیز رجوع کنید به هروی، ص۱۷؛ یاقوت حموی، ج ۱، ص۳۸۷</ref> اما به گزارش منابع جدید، مقبره وی در مشرق انطاکیه، در دامنه کوه سلبیوس، که جبل حبیب نجّار نامیده می‌شود، قرار دارد.<ref>رجوع کنید به د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ بوسه، ص۱۵۷</ref> در خیابان اصلی انطاکیه نیز مسجدی به نام حبیب نجّار هست که ابتدا کلیسای جامع انطاکیه بوده و در دوره اسلامی، [[مسجد]] شده است.<ref>بوسه، ص۱۵۶</ref> در منبعی قدیمی نیز از وجود این مسجد خبر داده شده است.<ref>رجوع کنید به ابن‌عبدربّه، ج ۶، ص۲۶۸</ref> همچنین در یکی از تراجم نسبتآ متأخر، از قریه‌ای به نام سیدی حبیب نجّار سخن گفته شده است.<ref>رجوع کنید به محبی، ج ۲، ص۱۴۰</ref> در انطاکیه امروزی قریه‌ای به این نام وجود ندارد، اما ناحیه هم‌جوار مسجد حبیب نجّار، داربوس نام دارد که شاید همان قریه باشد.<ref>بوسه، ص۱۵۷</ref>

برای یافتن پیشینه تاریخی ماجرای حبیب نجّار در منابع مسیحی، به‌ویژه در [[عهد جدید]]، تلاش‌هایی شده است. گاهی حبیب نجّارِ منابع اسلامی را با یکی از پیامبران عهد جدید به نام آغابوس<ref>درباره او رجوع کنید به کتاب اعمال رسولان، ۱۰:۲۱۱۱</ref> یکی دانسته‌اند.<ref>برای نمونه رجوع کنید به بلاغی، ج ۶، ص۱۲؛ برای رد این نظر رجوع کنید به د. اسلام، همانجا</ref> همچنین در برخی منابع، به قرابت معنایی نام تئوفیلس (به معنای دوستدار خدا)، که در عهد جدید آمده،<ref>رجوع کنید به انجیل لوقا، ۳:۱</ref> با نام حبیب نجّار توجه شده است<ref>رجوع کنید به کاشانی، ج ۷، ص۴۷۷، پانویس؛ بوسه، ص۱۵۹</ref> اما براساس توضیحات مفسران مسیحی عهد جدید، تطبیق این دو فرد صحیح به نظر نمی‌رسد.<ref>رجوع کنید به بروس، ص۱۲۱۳؛ دانشنامه معیار کتاب مقدّس، ذیل "Theophilus"؛ بوسه، ص۱۵۸۱۵۹</ref> علاوه بر این، گفته شده که حبیب نام چند تن از شهدای مسیحی بوده است.<ref>بوسه، ص۱۷۰</ref>

* زمخشرى؛