محمد خیابانی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مبارزات==

===فعالیت‌های تبریز===

خیابانی پس از به توپ بستن مجلس در ۱۳۲۶ق،به آزادی‌خواهان پیوست. <ref>قس همو، ص۲۶۳</ref> و عضو منتخب انجمنی گردید که وظیفه‌اش سامان دادن امور شهر بود.<ref>امیرخیزی، ص۱۳۷</ref> در همان زمان، انجمن ایالتی تبریز پس از ناامید شدن از همراهی عین الدوله –فرمانده نیروهای اعزامی محمدعلی شاه- با مشروطه خواهان، ضمن تنظیم لایحه‌ای با وی اتمام حجت کرد که این لایحه را خیابانی به همراه سه تن دیگر نزد عین الدوله بردند و با وی مذاکره کردند که نتیجه‌ای عاید نشد. <ref>همان، ص۱۶۴-۱۶۶، کسروی، ص۷۴۸، انجمن، سال ۳، ش ۶، شعبان ۱۳۲۶، ص۱-۴</ref>  

===نمایندگی مجلس===

خیابانی پس از فتح تهران و تشکیل مجلس دوم  به نمایندگی مجلس انتخاب شد. او در پی اولتیماتوم روسیه به دولت ایران در ۱۳۲۹ق، در مخالفت با آن در مجلس سخنرانی کرد. <ref>کسروی ص۴۷۷، ۴۹۱، ۶۷۶ برای متن سخنرانی خیابانی، مجلس، ج ۵، ش ۶۲، ۱۴ ذیحجه ۱۳۲۹، ص۲</ref> خیابانی پس از آنکه دولت صمصام السلطنه اولتیماتوم را پذیرفت و مجلس را بست، به مخالفت خود ادامه داد و در پی دستگیری نمایندگان مخالف راهی قفقاز شد. <ref>تقی بواا، ص۳۲، کسروی، ص۶۷۶، بادامچی، ص۲۶</ref> وی پس از مدتی به تبریز بازگشت؛ ولی به سبب آنکه تبریز در اشغال روس‌ها بود و فعالیت سیاسی امکان نداشت، به تجارت روی آورد. <ref>. بادامچی، همانجا؛ آذریف ص۳۷-۳۸</ref>

=== فعالیت در فرقه دموکرات ایران===

پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، زمینه برای فعالیت‌های سیاسی آزادی‌خواهان فراهم شد، از همین رو کمیته ایالتی آذربایجان فرقه دموکرات ایران، فعالیت خود را از سر گرفت و روزنامه تجدد، ترجمان فرقه، با مدیریت خیابانی در جمادی آلاخر ۱۳۲۵ق منتشر شد. <ref>کسروی، ص۱۰۲-۱۰۵؛ صدرهاشمی، ج۲، ص۱۰۵</ref> در اوایل ذیقعده ۱۳۳۵ق، اجلاس ایالتی فرقه در تبریز برگزار گردید که در آن با تأکید بر لاینفک بودن آذربایجان از ایران، خیابانی به رهبری فرقه برگزیده شد. این اجلاس با انتخاب کمیته‌های ایالتی و صدور قطعنامه‌هایی درباره مسائل عمده کشور و تعیین خط مشی فرقه پایان یافت. <ref>تجدد، سال ۱، ش ۳۵، ۱۰ ذیقعده ۱۳۳۵، ص۱-۲</ref>