خوف و رجاء: تفاوت میان نسخه‌ها

خوف و مشتقات فعلی و اسمی آن ۱۲۲ بار در قرآن کریم به کار رفته است؛<ref>محمد فؤاد عبدالباقی، ذیل «‌خوف‌»</ref> پاره‌ای از این موارد صرفاً متعلق به امور و حالات عادی و زندگی روزمره آدمی است<ref>بقره: ۱۸۲، ۲۲۹؛ نساء:۳، ۹؛ مریم: ۵؛ قصص: ۷</ref> اما در بسیاری از موارد ناظر به نوعی رابطه خاص میان انسان و خداست. بر اساس آیات قرآن کریم، متعلَّق خوف‌گاه خدا، <ref>مائده:۱۰۸؛ انفال: ۴۸؛ انسان: ۱۰</ref>گاه مقام الاهی، <ref>ابراهیم: ۱۴؛ الرحمن: ۴۶؛ نازعات: ۴۰</ref>‌گاه عذاب الاهی، <ref>انعام: ۱۵؛ یونس: ۱۵؛ هود: ۱۰۳</ref>گاه وعید، <ref>ابراهیم: ۱۴؛ ق: ۴۵</ref> و‌گاه سوء حساب<ref>رعد: ۲۱</ref> است و خدا خود بندگانش را از این امور بیم می‌دهد.<ref>زمر: ۱۶</ref> از جمله دیگر کاربردهای خوف در قرآن آن است که خوف از جمله اموری است که خداوند انسان‌ها را بدان می‌آزماید.<ref>بقره: ۱۵۵</ref> همچنین در قرآن آمده است که پاره‌ای از بندگان خدا نباید هیچ بیم و اندوهی به دل راه دهند<ref>بقره: ۳۸؛ قصص: ۷؛ فصلت: ۳۰</ref> و نیز بندگان باید خدا را از روی خوف و رجاء (طمع) بخوانند.<ref>اعراف: ۵۶، ۲۰۵؛ سجده: ۱۶</ref>

رجاء و مشتقات آن نیز ۲۲ بار در قرآن کریم به کار رفته است.<ref>محمد فؤاد عبدالباقی، ذیل «‌رجو‌» </ref> در قرآن کریم، با تعابیر دیگری غیر از رجاء، همچون «‌عدم قنوط »، به انسان‌ها توصیه شده است که امیدوار باشند و از نومیدی بپرهیزند. مورد شاخص در این باب، آیه ۵۳ سوره زمر است که بر اساس آن، نومیدی از رحمت الاهی نهی شده و خداوند وعده کرده است که جمیع گناهان را بیامرزد.<ref>برای دیگر موارد: محمد فؤاد عبدالباقی، ذیل «‌قنط‌»</ref>

به جز کاربردهای مستقل و مختلف دو مفهوم خوف و رجاء در قرآن، از برخی آیه‌های قرآن تصویری از یک حالت نفسانی میانه به دست می‌آید. در پاره‌ای از آیه‌ها، دو مفهوم خوف و رجاء یا مفاهیم معادل یا مشابه آنها در کنار یکدیگر به کار رفته است. در این آیه‌ها، مفاهیم متقابلی مانند خوف و رجاء، حذر و رجاء، خوف و بشارت نیکو، خوف و بهشت، خوف و امن، خوف و طمع یا رهبت و رغبت در کنار یکدیگر آمده است.<ref>رعد:۱۲؛ اسراء: ۵۷؛ انبیاء: ۹۰؛ نور: ۵۵؛ سجده: ۱۶؛ زمر: ۹؛ الرحمن: ۴۶؛ ذاریات: ۲۸؛ نازعات: ۴۰</ref>