Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
سید مصطفی خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←حضور در عراق) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''سید مصطفی خمینی''' (۱۳۰۹-۱۳۵۶ش) از [[مجتهدان]] و [[فقیهان]] [[شیعه]] و فعالان [[انقلاب اسلامی ایران]]. او فرزند ارشد [[امام خمینی]] بنیان‌گذار [[جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] است. او از ابتدای حرکت [[امام خمینی]] علیه [[حکومت پهلوی]]، وارد فعالیت‌های سیاسی شد و مدتی پس از دستگیری و تبعید پدرش، او نیز به اتهام اقدام علیه امنیت ملی ایران به دست [[ساواک]] دستگیر و به [[ترکیه]] و سپس به همراه پدرش به [[عراق]] تبعید شد. نگاه سیاسی وی از جمله حمایت از جنبش آزادی‌بخش [[فلسطین]] و نیز رویکرد نقادانۀ علمی او در زمینۀ علوم اسلامی، جایگاه قابل توجهی را در [[حوزه علمیه نجف]] برای او رقم زد. مصطفی خمینی آثار متعددی در [[فقه]]، [[اصول]] و [[تفسیر]] نگاشته است. [[تفسیر القرآن الکریم(کتاب)|تفسیر القرآن الکریم]] ، [[تحریرات فی الاصول(کتاب)| تحریرات فی الاصول]] و [[تعلیقات علی الحکمة المتعالیة(کتاب)|تعلیقات علی الحکمة المتعالیة]] از آثار اوست. او داماد [[مرتضی حائری یزدی]] است. مصطفی خمینی در ۴۷ سالگی درگذشت. مزارش در [[حرم امیرالمومنین]] است. | '''سید مصطفی خمینی''' (۱۳۰۹-۱۳۵۶ش) از [[مجتهدان]] و [[فقیهان]] [[شیعه]] و فعالان [[انقلاب اسلامی ایران]]. او فرزند ارشد [[امام خمینی]] بنیان‌گذار [[جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] است. او از ابتدای حرکت [[امام خمینی]] علیه [[حکومت پهلوی]]، وارد فعالیت‌های سیاسی شد و مدتی پس از دستگیری و تبعید پدرش، او نیز به اتهام اقدام علیه امنیت ملی ایران به دست [[ساواک]] دستگیر و به [[ترکیه]] و سپس به همراه پدرش به [[عراق]] تبعید شد. نگاه سیاسی وی از جمله حمایت از جنبش آزادی‌بخش [[فلسطین]] و نیز رویکرد نقادانۀ علمی او در زمینۀ علوم اسلامی، جایگاه قابل توجهی را در [[حوزه علمیه نجف]] برای او رقم زد. مصطفی خمینی آثار متعددی در [[فقه]]، [[اصول]] و [[تفسیر]] نگاشته است. [[تفسیر القرآن الکریم(کتاب)|تفسیر القرآن الکریم]]، [[تحریرات فی الاصول(کتاب)| تحریرات فی الاصول]] و [[تعلیقات علی الحکمة المتعالیة(کتاب)|تعلیقات علی الحکمة المتعالیة]] از آثار اوست. او داماد [[مرتضی حائری یزدی]] است. مصطفی خمینی در ۴۷ سالگی درگذشت. مزارش در [[حرم امیرالمومنین]] است. | ||
==تولد و تحصیلات و خانواده== | ==تولد و تحصیلات و خانواده== | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
از ۱۵ سالگی، تحصیل در [[حوزه علمیه قم در دوره معاصر|حوزه علمیه قم]] را آغاز کرد. در مدتی کمتر از شش سال، دوره‌های مقدماتی و سطح را به پایان برد و در سال ۱۳۳۰ش، مشغول به فراگیری [[درس خارج]] شد.<ref>میری، نگاهی به زندگی علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»، ص۳۵۶؛ «شهید ثانی از تبار امام خمینی»، ص۱۷.</ref> | از ۱۵ سالگی، تحصیل در [[حوزه علمیه قم در دوره معاصر|حوزه علمیه قم]] را آغاز کرد. در مدتی کمتر از شش سال، دوره‌های مقدماتی و سطح را به پایان برد و در سال ۱۳۳۰ش، مشغول به فراگیری [[درس خارج]] شد.<ref>میری، نگاهی به زندگی علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»، ص۳۵۶؛ «شهید ثانی از تبار امام خمینی»، ص۱۷.</ref> | ||
او در دورۀ سطح، نزد استادانی چون محمدجواد اصفهانی، [[شهید صدوقی]]، [[مهدی حائری]]، [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را فراگرفت و هم‌زمان به فراگیری [[فلسفه]] نزد [[سید رضا صدر]] و شرح منظومۀ [[حکیم سبزواری]] نزد [[محمد فکور یزدی]] پرداخت. سپس به فرا گیری [[اسفار اربعه|اسفار]] نزد [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] و [[علامه طباطبایی]] پرداخت <ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳.</ref> | او در دورۀ سطح، نزد استادانی چون محمدجواد اصفهانی، [[شهید صدوقی]]، [[مهدی حائری]]، [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را فراگرفت و هم‌زمان به فراگیری [[فلسفه]] نزد [[سید رضا صدر]] و شرح منظومۀ [[حکیم سبزواری]] نزد [[محمد فکور یزدی]] پرداخت. سپس به فرا گیری [[اسفار اربعه|اسفار]] نزد [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] و [[علامه طباطبایی]] پرداخت<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳.</ref> | ||
[[سید حسین بروجردی]]، [[سید محمد محقق داماد]] و [[امام خمینی]]، استادان سید مصطفی در [[درس خارج]] [[فقه]] و [[اصول]] بودند.<ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»، صص۳۵۶- ۳۵۷.</ref> او در ۲۷ سالگی به [[اجتهاد]] رسید.<ref> «آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، ص۱۰۸.</ref> سید مصطفی خمینی زمانی که به همراه پدرش به [[نجف اشرف]] تبعید شد در [[حوزۀ علمیۀ نجف]]، با وجود اینکه قبلاً مدارج علمی را طی کرده بود، در درس استادانی چون آیات [[سید محسن حکیم]]، [[محمد باقر زنجانی]]، [[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]] و [[آیت الله خویی|سید ابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد. {{مدرک}} | [[سید حسین بروجردی]]، [[سید محمد محقق داماد]] و [[امام خمینی]]، استادان سید مصطفی در [[درس خارج]] [[فقه]] و [[اصول]] بودند.<ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»، صص۳۵۶- ۳۵۷.</ref> او در ۲۷ سالگی به [[اجتهاد]] رسید.<ref> «آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، ص۱۰۸.</ref> سید مصطفی خمینی زمانی که به همراه پدرش به [[نجف اشرف]] تبعید شد در [[حوزۀ علمیۀ نجف]]، با وجود اینکه قبلاً مدارج علمی را طی کرده بود، در درس استادانی چون آیات [[سید محسن حکیم]]، [[محمد باقر زنجانی]]، [[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]] و [[آیت الله خویی|سید ابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد. {{مدرک}} | ||
سید مصطفی خمینی به مسائل اخلاقی و عرفانی نیز توجه داشت و مدتی نیز شاگرد [[سید هاشم حداد]] بود.<ref>حسینی | سید مصطفی خمینی به مسائل اخلاقی و عرفانی نیز توجه داشت و مدتی نیز شاگرد [[سید هاشم حداد]] بود.<ref>حسینی تهرانی، روح مجرد، ص۶۳</ref> | ||
سید مصطفی خمینی در سال ۱۳۳۳ش و در ۲۴ سالگی با دختر [[مرتضی حائری یزدی]] ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر با نام‌های مریم و حسین بود. مریم پزشک است و در [[سوئیس]] زندگی می‌کند. [[سید حسین خمینی|سید حسین]] از نظر سیاسی دیدگاه متفاوتی به انقلابی‌ها داشت و از حامیان بنی‌صدر و [[مجاهدین خلق]] محسوب می‌شد. وی به [[عراق]] و [[آمریکا]] سفر کرد و در سال‌های اخیر به [[ایران]] بازگشت و در [[قم]] ساکن شد.<ref>[http://aftabnews.ir/vdccxmqs42bq1e8.ala2.html پایگاه خبری آفتاب.]</ref> | سید مصطفی خمینی در سال ۱۳۳۳ش و در ۲۴ سالگی با دختر [[مرتضی حائری یزدی]] ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر با نام‌های مریم و حسین بود. مریم پزشک است و در [[سوئیس]] زندگی می‌کند. [[سید حسین خمینی|سید حسین]] از نظر سیاسی دیدگاه متفاوتی به انقلابی‌ها داشت و از حامیان بنی‌صدر و [[مجاهدین خلق]] محسوب می‌شد. وی به [[عراق]] و [[آمریکا]] سفر کرد و در سال‌های اخیر به [[ایران]] بازگشت و در [[قم]] ساکن شد.<ref>[http://aftabnews.ir/vdccxmqs42bq1e8.ala2.html پایگاه خبری آفتاب.]</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
==شروع فعالیت‌های سیاسی== | ==شروع فعالیت‌های سیاسی== | ||
[[پرونده:سید مصطفی در کنار پدر گرامیش حاج آقا روح الله.jpg|بندانگشتی|چپ|سید مصطفی در کنار پدر([[امام خمینی]])]] | [[پرونده:سید مصطفی در کنار پدر گرامیش حاج آقا روح الله.jpg|بندانگشتی|چپ|سید مصطفی در کنار پدر([[امام خمینی]])]] | ||
سید مصطفی از ابتدای نهضت [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در سال ۱۳۴۲ش وارد فعالیت‌های سیاسی شد.<ref>اشراقی، | سید مصطفی از ابتدای نهضت [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در سال ۱۳۴۲ش وارد فعالیت‌های سیاسی شد.<ref>اشراقی، «مصاحبه با آیت الله حاج شیخ شهاب الدین اشراقی (ره)»، ص۶۹.</ref> پس از دستگیری امام خمینی در [[قیام ۱۵ خرداد]]، او برای آزادی امام خمینی و ادامۀ نهضت در غیاب وی تلاش زیادی کرد. در این مرحله، اعلامیه‌هایی تهیه و برای روحانیون می‌فرستاد و دستورها و پیام‌های امام خمینی را، که در آن زمان در حبس به سر می‌برد، به آگاهی طرفداران او می‌رسانید.<ref>تشیع، «چهره سیاسی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، صص۷۲-۷۸؛ برای نمونه از اقدامات سید مصطفی رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۱، صص۲، ۵، ۸.</ref> | ||
===زندان و تبعید=== | ===زندان و تبعید=== | ||
سید مصطفی پس از دستگیری مجدد امام خمینی در [[۱۳ آبان]] سال ۱۳۴۳ش، که پس از سخنرانی تند و صریح ایشان در اعتراض به تصویب لایحۀ [[کاپیتولاسیون]] صورت گرفت، بازاریان [[قم]] را ترغیب کرد تا بازار را تعطیل کنند. به دنبال آن، مأموران شهربانی قم و ساواک او را در منزل آیت الله [[شهاب الدین مرعشی نجفی]] دستگیر و به زندان قزل قلعه در [[تهران]] منتقل کردند. پس از بازداشت سید مصطفی، دادستانی ارتش در [[۱۴ آبان]] ۱۳۴۳ش به اتهام اقدام بر ضد امنیت ملی برای او قرار بازداشت موقت صادر کرد.<ref>رک: رجبی، زندگینامۀ سیاسی امام خمینی (ره)، ج۱، صص۳۳۱-۳۳۸؛ فلاحی، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، ص۹۵؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ | سید مصطفی پس از دستگیری مجدد امام خمینی در [[۱۳ آبان]] سال ۱۳۴۳ش، که پس از سخنرانی تند و صریح ایشان در اعتراض به تصویب لایحۀ [[کاپیتولاسیون]] صورت گرفت، بازاریان [[قم]] را ترغیب کرد تا بازار را تعطیل کنند. به دنبال آن، مأموران شهربانی قم و ساواک او را در منزل آیت الله [[شهاب الدین مرعشی نجفی]] دستگیر و به زندان قزل قلعه در [[تهران]] منتقل کردند. پس از بازداشت سید مصطفی، دادستانی ارتش در [[۱۴ آبان]] ۱۳۴۳ش به اتهام اقدام بر ضد امنیت ملی برای او قرار بازداشت موقت صادر کرد.<ref>رک: رجبی، زندگینامۀ سیاسی امام خمینی (ره)، ج۱، صص۳۳۱-۳۳۸؛ فلاحی، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، ص۹۵؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۱، صص۱۶-۱۷.</ref> | ||
[[ساواک]] این حکم را در [[۸ دی]] ۱۳۴۳، به شرط تبعید سید مصطفی به [[ترکیه]] لغو کرد و او آزاد شد. سید مصطفی به قم بازگشت و با مشورت با برخی علمای قم تصمیم گرفت به ترکیه نرود. ساواک هم چند روز بعد مجدداً وی را دستگیر و در [[۱۴ دی]] ۱۳۴۳ش به ترکیه تبعید کرد.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ | [[ساواک]] این حکم را در [[۸ دی]] ۱۳۴۳، به شرط تبعید سید مصطفی به [[ترکیه]] لغو کرد و او آزاد شد. سید مصطفی به قم بازگشت و با مشورت با برخی علمای قم تصمیم گرفت به ترکیه نرود. ساواک هم چند روز بعد مجدداً وی را دستگیر و در [[۱۴ دی]] ۱۳۴۳ش به ترکیه تبعید کرد.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۱، صص۳۲-۳۳.</ref> | ||
==حضور در ترکیه== | ==حضور در ترکیه== | ||
سید مصطفی در [[ترکیه]] به شهر بورسه، محل تبعید [[امام خمینی]]، انتقال داده شد. در آن زمان امام خمینی، مشغول نگارش [[تحریر الوسیله]] بودند و سید مصطفی نیز با بحث‌های علمی خود با امام بر سر مسائل مختلف فقهی، فعالیت علمی خود را ادامه داد.<ref>روحانی، | سید مصطفی در [[ترکیه]] به شهر بورسه، محل تبعید [[امام خمینی]]، انتقال داده شد. در آن زمان امام خمینی، مشغول نگارش [[تحریر الوسیله]] بودند و سید مصطفی نیز با بحث‌های علمی خود با امام بر سر مسائل مختلف فقهی، فعالیت علمی خود را ادامه داد.<ref>روحانی، «شهید هجرت و جهاد آیت الله حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴۵.</ref> | ||
سید مصطفی طی این مدت در تلاش بود به ایران بازگردد و درخواست خود را نیز به ساواک منتقل کرد. ساواک نیز ابتدا موافقت خود را مشروط به این کرد که سید مصطفی بپذیرد که در امور سیاسی مداخله نکند، با مخالفان حکومت تماس نداشته باشد و محل زندگی خود و خانواده‌اش را از [[قم]] به یکی از روستاهای [[خمین]] منتقل کند و در آنجا نیز فقط با خانواده و اقوام خود در ارتباط باشد. سید مصطفی برخی از این شروط را پذیرفت اما در نهایت، ساواک به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی، مانع از بازگشت او به [[ایران]] شد.<ref> باقی، | سید مصطفی طی این مدت در تلاش بود به ایران بازگردد و درخواست خود را نیز به ساواک منتقل کرد. ساواک نیز ابتدا موافقت خود را مشروط به این کرد که سید مصطفی بپذیرد که در امور سیاسی مداخله نکند، با مخالفان حکومت تماس نداشته باشد و محل زندگی خود و خانواده‌اش را از [[قم]] به یکی از روستاهای [[خمین]] منتقل کند و در آنجا نیز فقط با خانواده و اقوام خود در ارتباط باشد. سید مصطفی برخی از این شروط را پذیرفت اما در نهایت، ساواک به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی، مانع از بازگشت او به [[ایران]] شد.<ref> باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۳؛ برای نمونه از این تلاش‌ها رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۱، صص۴۱- ۴۲.</ref> | ||
==حضور در عراق== | ==حضور در عراق== | ||
سید مصطفی در [[۱۳ مهر]] ۱۳۴۴ ش، همراه [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] به [[عراق]] منتقل شد. آنها ابتدا در [[بغداد]] و سپس در [[نجف]] اقامت گزیدند. این دوره که دوازده سال به طول انجامید، هم زمان با اوج گیری مخالفت‌ها با [[حکومت پهلوی]] در ایران و فعالیت‌های جنبش آزادی بخش [[فلسطین]] بود. موضع سید مصطفی در برابر جنبش آزادی بخش فلسطین تأیید و حمایت عملی از آن بود.<ref>قزوینی، | سید مصطفی در [[۱۳ مهر]] ۱۳۴۴ ش، همراه [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] به [[عراق]] منتقل شد. آنها ابتدا در [[بغداد]] و سپس در [[نجف]] اقامت گزیدند. این دوره که دوازده سال به طول انجامید، هم زمان با اوج گیری مخالفت‌ها با [[حکومت پهلوی]] در ایران و فعالیت‌های جنبش آزادی بخش [[فلسطین]] بود. موضع سید مصطفی در برابر جنبش آزادی بخش فلسطین تأیید و حمایت عملی از آن بود.<ref>قزوینی، «آثار و بازتاب‌های شهادت آیت الله حاج آقا سید مصطفی خمینی»، ص۱۵۹؛ روحانی، «شهید هجرت و جهاد آیت الله حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴۵.</ref> | ||
[[پرونده:سید مصطفی .jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:سید مصطفی.jpg|بندانگشتی|۲۵۰px|سید مصطفی خمینی]] | ||
==اقدامات او در عراق== | ==اقدامات او در عراق== | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
==رویکرد سید مصطفی در مبارزه== | ==رویکرد سید مصطفی در مبارزه== | ||
سید مصطفی در مبارزه با حکومت پهلوی به مبارزه مسلحانه و مردمی اعتقاد داشت، به همین دلیل آموزش نظامی دید و آن را برای دیگر مبارزان ضروری می‌دانست.<ref>.محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۴- ۵۵؛ رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۵-۳۳۶؛ برای نمونه از چگونگی مناسبات وی با جنبش‌های آزادی بخش رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ | سید مصطفی در مبارزه با حکومت پهلوی به مبارزه مسلحانه و مردمی اعتقاد داشت، به همین دلیل آموزش نظامی دید و آن را برای دیگر مبارزان ضروری می‌دانست.<ref>.محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۴- ۵۵؛ رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۵-۳۳۶؛ برای نمونه از چگونگی مناسبات وی با جنبش‌های آزادی بخش رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۱، ص۲.</ref> | ||
او در سرنگونی حکومت پهلوی با دیگر گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی اشتراک نظر داشت. با این حال انگیزه‌های متفاوت و مستقلش مانع همکاری او با بسیاری از این گروه‌ها بود. او صریحاً مخالف همکاری با جریان‌های غیر مذهبی مخالف رژیم بود.<ref>رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۰- ۳۳۴؛ روحانی، نهضت امام خمینی، ج۲، ص۵۸۵؛ عاشوری لنگرودی، «نگاهی به زندگی سیاسی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) و نقش او در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، ص۱۱۴؛ برای متن گزارش ساواک از ملاقات سید مصطفی و حسن البکر رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ | او در سرنگونی حکومت پهلوی با دیگر گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی اشتراک نظر داشت. با این حال انگیزه‌های متفاوت و مستقلش مانع همکاری او با بسیاری از این گروه‌ها بود. او صریحاً مخالف همکاری با جریان‌های غیر مذهبی مخالف رژیم بود.<ref>رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۰- ۳۳۴؛ روحانی، نهضت امام خمینی، ج۲، ص۵۸۵؛ عاشوری لنگرودی، «نگاهی به زندگی سیاسی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) و نقش او در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، ص۱۱۴؛ برای متن گزارش ساواک از ملاقات سید مصطفی و حسن البکر رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۱، ص۲۴.</ref> همچنین او از اولین کسانی بود که برای تحقق عملی اندیشۀ حکومت اسلامی تلاش کرد و رسالۀ «الاسلام و الحکومة» را در این زمینه نگاشت.{{مدرک}} | ||
==جایگاه علمی== | ==جایگاه علمی== | ||
سید مصطفی خمینی به تدریس اهمیت می‌داد.وی پس از پایان دورۀ فراگیری [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|اسفار]] ، ضمن تدریس | سید مصطفی خمینی به تدریس اهمیت می‌داد.وی پس از پایان دورۀ فراگیری [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|اسفار]]، ضمن تدریس آن، حاشیه‌ای هم بر آن نوشت.<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳.</ref> او هم در [[حوزه علمیه قم در دوره معاصر|حوزۀ علمیه قم]] و هم در [[حوزه علمیه نجف|نجف]]، به تدریس می‌پرداخت.<ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، ص۵۴؛ محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۱- ۵۲، ۶۲- ۶۳.</ref> | ||
از دیگر ویژگی‌های علمی سید مصطفی، دیدگاه و روحیۀ نقادانه‌اش در زمینۀ علوم اسلامی بود. او بر توسعۀ نقد در مباحث [[اصول فقه]]، توصیه و اصرار داشت.<ref>رک: مبلغی، | از دیگر ویژگی‌های علمی سید مصطفی، دیدگاه و روحیۀ نقادانه‌اش در زمینۀ علوم اسلامی بود. او بر توسعۀ نقد در مباحث [[اصول فقه]]، توصیه و اصرار داشت.<ref>رک: مبلغی، «نقد اصولی از دیدگاه شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، صص۱۱۹- ۱۲۶.</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
از سید مصطفی تألیفات بسیاری در زمینۀ علوم اسلامی به جا مانده که بیشتر آنها به چاپ نرسیده است. اسامی برخی از آثار او بدین شرح است: | از سید مصطفی تألیفات بسیاری در زمینۀ علوم اسلامی به جا مانده که بیشتر آنها به چاپ نرسیده است. اسامی برخی از آثار او بدین شرح است: | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۴}} | ||
* تفسیر القرآن الکریم درچهارجلد (تهران ۱۳۶۲ ش) | * تفسیر القرآن الکریم درچهارجلد (تهران ۱۳۶۲ ش) | ||
* تحریرات فی الاصول در سه جلد (تهران ۱۳۶۶ ش) | * تحریرات فی الاصول در سه جلد (تهران ۱۳۶۶ ش) | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
==درگذشت مشکوک== | ==درگذشت مشکوک== | ||
[[پرونده:تشییع_سید_مصطفی_خمینی.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|تشییع جنازه سید مصطفی خمینی در [[نجف اشرف]]]] | [[پرونده:تشییع_سید_مصطفی_خمینی.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|تشییع جنازه سید مصطفی خمینی در [[نجف اشرف]]]] | ||
سید مصطفی در ۴۷ سالگی در [[۱ آبان]] | سید مصطفی در ۴۷ سالگی در [[۱ آبان]] ۱۳۵۶ش در [[نجف اشرف]] و به طور ناگهانی درگذشت. امام خمینی بعد از درگذشت فرزندش در پیامی کوتاه چنین نوشت: «در روز یکشنبه نهم ذی القعده الحرام ۱۳۹۷ مصطفی خمینی، نور بصرم و مهجه قلبم‌دار فانی را وداع کرد و به جوار رحمت حق تعالی رهسپار شد. اللهم ارحمه واغفر له واسکنه الجنة بحق اولیائک الطاهرین علیهم الصلوة والسلام.»<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۲۳۳.</ref> پیکر سید مصطفی، پس از [[تشییع]] و اقامه [[نماز میت|نماز]] توسط [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]]، در اتاق کوچک در ضلع شرقی ایوان طلای [[حرم امیرالمومنین]] و در کنار قبر [[محمد حسین غروی اصفهانی]] (کمپانی)، به خاک سپردند. پزشکان علت وفات او را مسمومیت دانستند و برای روشن شدن امر پیشنهاد کالبد شکافی دادند که [[امام خمینی]] با آن مخالفت کرد. ساواک و دولت [[عراق]] علت مرگ او را بروز سکتۀ قلبی اعلام کردند.<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴؛ شهیدی دیگر از روحانیت، صص۶۵- ۶۸.</ref> | ||
با این حال گفته شد حکومت پهلوی و [[ساواک]] در مرگ او نقش داشته‌اند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ | با این حال گفته شد حکومت پهلوی و [[ساواک]] در مرگ او نقش داشته‌اند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۳، صص۱۶، ۵۸؛ نیز برای آگاهی از چگونگی بازتاب گستردۀ مرگ وی در ایران و سایر کشورها رک:پروندۀ «شهید آیت الله سید مصطفی خمینی»،ش ۳۹۲، ص۱۰،ش ۳۹۳، صص۱۳-۱۴، ۲۰، ۳۲، ۴۲- ۴۳؛ نیز رک: شهیدی دیگر از روحانیت، صص۱۲۷، ۱۲۹.</ref> | ||
[[پرونده:قبر آیت الله سید مصطفی .jpg|250px|بندانگشتی|چپ|مرقد سید مصطفی خمینی، در ایوان طلا | [[پرونده:قبر آیت الله سید مصطفی.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|مرقد سید مصطفی خمینی، در ایوان طلا [[حرم امیرالمؤمنین]]]] | ||
امام خمینی در سخنرانی روز ۱۰ آبان ۱۳۵۶ در نجف اشرف، درگذشت سید مصطفی را از الطاف خفیه الهی دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۳، | امام خمینی در سخنرانی روز ۱۰ آبان ۱۳۵۶ در نجف اشرف، درگذشت سید مصطفی را از الطاف خفیه الهی دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۲۳۴.</ref>درگذشت سید مصطفی به تشدید مبارزه با [[حکومت پهلوی]]، تحکیم رهبری امام خمینی و ایجاد وحدت و یکپارچگی در میان نیروهای مخالف حکومت پهلوی انجامید.<ref>قزوینی، «آثار و بازتاب‌های شهادت آیت الله حاج آقا سید مصطفی خمینی»، صص۱۵۱- ۱۵۴؛ عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، صص۵۰۵- ۵۰۶؛ نیز رک: بازتاب‌ها و پیامدهای رحلت اسرار آمیز آیت الله مصطفی خمینی به روایت اسناد، صص۶۳ به بعد.</ref>همزمانی وفات مشکوک سید مصطفی خمینی با سالروز ولادت امام رضا(ع)باعث تعطیلی مجالس جشن در برخی شهر‌ها مانند قم شد.{{مدرک}} | ||
==آثار مرتبط== | ==آثار مرتبط== | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
*امید اسلام: شخصیت علمی و مبارزاتی آیتالله مصطفی خمینی (ره)/ گردآورنده: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ و نشر عروج | *امید اسلام: شخصیت علمی و مبارزاتی آیتالله مصطفی خمینی (ره)/ گردآورنده: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ و نشر عروج | ||
*بازتاب‌ها و پیامدهای رحلت اسرارآمیز آیتالله مصطفی خمینی به روایت اسناد/ سجاد راعی‌گلوجه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی | *بازتاب‌ها و پیامدهای رحلت اسرارآمیز آیتالله مصطفی خمینی به روایت اسناد/ سجاد راعی‌گلوجه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی | ||
*تفسیر روحانی: گزارشی از تفسیر علامه مجاهد شهید آیتالله حاج‌آقا سیدمصطفی خمینی (قدس سره)/ محمدعلی | *تفسیر روحانی: گزارشی از تفسیر علامه مجاهد شهید آیتالله حاج‌آقا سیدمصطفی خمینی (قدس سره)/ محمدعلی لسانی‌فشارکی، چاپ و نشر عروج | ||
*راز | *راز توفان: یادنامه آیتالله سید مصطفی خمینی/ واحد پژوهشهای تاریخی بنیاد انقلاب اسلامی و نشر ذره، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی | ||
*زندگینامه و مبارزات آیتالله سید مصطفی خمینی/ سجاد راعی‌گلوجه، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) | *زندگینامه و مبارزات آیتالله سید مصطفی خمینی/ سجاد راعی‌گلوجه، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) | ||
*ستاره صبح انقلاب (آیتالله سیدمصطفی خمینی)/ روح‌الله حسینیان، | *ستاره صبح انقلاب (آیتالله سیدمصطفی خمینی)/ روح‌الله حسینیان، مرکز اسناد انقلاب اسلامی | ||
*شهید آیتالله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک(امید اسلام)/ | *شهید آیتالله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک(امید اسلام)/ مرکز بررسی اسناد تاریخی | ||
*شهید مصطفی خمینی در نگاه تاریخ/ تدوین:جواد ملایی‌پورقرچه‌داغی، | *شهید مصطفی خمینی در نگاه تاریخ/ تدوین:جواد ملایی‌پورقرچه‌داغی، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما | ||
*شهید مصطفی خمینی و تفسیرش/ | *شهید مصطفی خمینی و تفسیرش/ اکبر ثقفیان؛ زیرنظر: علی اوجبی، خانه کتاب | ||
*لطف پنهان/ مهدی قیصری، همشهری | *لطف پنهان/ مهدی قیصری، همشهری | ||
*مجموعه مقالات | *مجموعه مقالات کنگره شهید آیتالله مصطفی خمینی (ره): سی مهر و اول آبانماه ۱۳۷۶/ نشر شاهد | ||
* | *یادها و یادمانها از شهید آیتالله سید مصطفی خمینی(ره)/ کمیته علمی کنگره شهید آیتالله سید مصطفی خمینی | ||
== همایش و کنگره مرتبط == | == همایش و کنگره مرتبط == | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* علاوه بر اسناد مذکور در متن، موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | * علاوه بر اسناد مذکور در متن، موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
* | * «آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، یاد، سال ۳،ش ۱۲ (پاییز ۱۳۶۷). | ||
* اشراقی، شهاب الدین، | * اشراقی، شهاب الدین، «مصاحبه با آیت الله حاج شیخ شهاب الدین اشراقی (ره)»، در یادها و یادمانها از آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)، ج۵، قم: کنگرۀ شهید آیت الله مصطفی خمینی (ره)، ۱۳۷۶ ش. | ||
* بازتاب‌ها و پیامدهای رحلت اسرار آمیز آیت الله مصطفی خمینی به روایت اسناد، تدوین سجاد راعی گلوجه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۹ ش. | * بازتاب‌ها و پیامدهای رحلت اسرار آمیز آیت الله مصطفی خمینی به روایت اسناد، تدوین سجاد راعی گلوجه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۹ ش. | ||
* باقی، عماد الدین، | * باقی، عماد الدین، «مروری بر زندگینامۀ آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، اطلاعات (ویژه نامه)،ش ۲۲۲۷، ۱ آبان ۱۳۷۶ ش. | ||
* تشیع، محمدحسن، | * تشیع، محمدحسن، «چهره سیاسی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، در مجموعه مقالات کنگرۀ شهید آیت الله مصطفی خمینی (ره): سی مهر و اول آن ماه ۱۳۷۶ ش، تهران: شاهد، ۱۳۷۷ ش. | ||
* ثقفی، بتول، | * ثقفی، بتول، «مصاحبه با والدۀ مکرمۀ شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، مصاحبه کننده: زهرا مصطفوی، در یادها و یادمانها از آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)، همان. | ||
* دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، تهران: ۱۳۶۰ ش. | * دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، تهران: ۱۳۶۰ ش. | ||
* رجبی، محمد حسن، زندگینامۀ سیاسی امام خمینی (ره)، ج۱، تهران ۱۳۷۸ ش. | * رجبی، محمد حسن، زندگینامۀ سیاسی امام خمینی (ره)، ج۱، تهران ۱۳۷۸ ش. | ||
* رضوی، عباس، | * رضوی، عباس، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، حوزه، سال ۱۴،ش ۳ و ۴ (مرداد- آبان ۱۳۷۶). | ||
* روحانی، حمید، | * روحانی، حمید، «شهید هجرت و جهاد آیت الله حاج سید مصطفی خمینی»، پیام انقلاب،ش ۱۸ (مهر ۱۳۵۹ ش). | ||
* همو، نهضت امام خمینی، ج۲، تهران ۱۳۷۶ ش. | * همو، نهضت امام خمینی، ج۲، تهران ۱۳۷۶ ش. | ||
* | * «شهید ثانی از تبار امام خمینی»، ۱۵ خرداد،ش ۴ (مهر و آبان ۱۳۷۰). | ||
* شهیدی دیگر از روحانیت: آیت الله مجاهد السید مصطفی خمینی (طاب ثراه)، تهران: عروج، ۱۳۷۶ ش. | * شهیدی دیگر از روحانیت: آیت الله مجاهد السید مصطفی خمینی (طاب ثراه)، تهران: عروج، ۱۳۷۶ ش. | ||
* عاشوری لنگرودی، حسن، | * عاشوری لنگرودی، حسن، «نگاهی به زندگی سیاسی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) و نقش او در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، در مجموعه مقالات کنگرۀ شهید آیت الله مصطفی خمینی (ره): سی مهر و اول آن ماه ۱۳۷۶ ش، تهران: شاهد، ۱۳۷۷ ش. | ||
* عمید زنجانی، عباسعلی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تهران ۱۳۷۱ ش. | * عمید زنجانی، عباسعلی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تهران ۱۳۷۱ ش. | ||
* فلاحی، اکبر، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، تهران ۱۳۷۱ ش. | * فلاحی، اکبر، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، تهران ۱۳۷۱ ش. | ||
* قزوینی، حمید، | * قزوینی، حمید، «آثار و بازتاب‌های شهادت آیت الله حاج آقا سید مصطفی خمینی «، حضور،ش ۲۱ (پاییز ۱۳۷۶ ش). | ||
* مبلغی، احمد، | * مبلغی، احمد، «نقد اصولی از دیدگاه شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، در مجموعه مقالات کنگرۀ شهید آیت الله مصطفی خمینی (ره): سی مهر و اول آن ماه ۱۳۷۶ ش، تهران: شاهد، ۱۳۷۷ ش. | ||
* محتشمی، علی اکبر، | * محتشمی، علی اکبر، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، حضور،ش ۲۱ (پاییز ۱۳۷۶ ش). | ||
* مزینانی، محمد صادق، | * مزینانی، محمد صادق، «دیدگاه‌های شهید مصطفی خمینی دربارۀ ولایت و حکومت اسلامی»، حوزه، سال ۱۴،ش ۳ و ۴ (مرداد- آبان ۱۳۷۶ ش). | ||
* میری، عباس، | * میری، عباس، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، در مجموعه مقالات کنگرۀ شهید آیت الله مصطفی خمینی (ره): سی مهر و اول آن ماه ۱۳۷۶ ش، تهران: شاهد، ۱۳۷۷ ش. | ||
* میری، عباس، | * میری، عباس، «نگاهی به زندگی علمی و آثار قلمی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره)»، حوزه، سال ۱۴،ش ۳ و ۴ (مرداد- آبان ۱۳۷۶ ش). | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۳: | ||
* [http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=105751 آثار علامه شهید حاج سید مصطفی خمینی] | * [http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=105751 آثار علامه شهید حاج سید مصطفی خمینی] | ||
* [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8607290680 گذر تاریخ؛ یکم آبان، سالروز شهادت سید مصطفی خمینی، "مصطفی" ذخیره اسلام بود] | * [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8607290680 گذر تاریخ؛ یکم آبان، سالروز شهادت سید مصطفی خمینی، "مصطفی" ذخیره اسلام بود] | ||
{{فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری)}} | {{فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری)}} | ||