خلیل بن احمد فراهیدی: تفاوت میان نسخه‌ها

خلیل در پایه گذاری و تثبیت قواعد نحوی بر سماع، تعلیل و قیاس تکیه داشت. سماع نزد وی عبارت بود از شنیدن شعر و نثر و لغت از عرب فصیحی که به فصاحتش اعتماد داشت. از این رو، در جزیرة العرب به نزد قبایل می‌رفت و از آنان می‌شنید و چون [[کسایی]] از او پرسید این همه علم را از کجا آورده‌ای، پاسخ داد «‌از بیابان‌های حجاز و نجد و تهامه ».<ref>شوقی ضیف، المدارس النحویة، ص۳۳، ۴۶</ref> با این که پیش از خلیل، قیاس در نحو نزد کسانی مانند عبدالله بن ابی اسحاق حضرمی رواج داشت، اما خلیل شیوه‌ای علمی به آن بخشید که از امتیازات مکتب بصره شد.<ref>مخزومی، الخلیل بن احمد الفراهیدی: اعماله و منهجه، ص۷۳</ref> از جمله، ابتکار نظریه عوامل نحوی واصول و فروع آن از ابداعات اوست و به گفته شوقی ضیف با مطالعه کتاب سیبویه درمی یابیم که واضع نظریه عوامل، خلیل است.<ref>شوقی ضیف، المدارس النحویة، ص۳۸</ref>

خلیل در پیدایی نخستین اثر روشمند در نحو عربی، یعنی الکتاب سیبویه، نقش اساسی داشت و اغلب منابع متقدم بسیاری از مطالب این کتاب را از آنِ خلیل دانسته‌اند. <ref>برای نمونه: سیبویه، کتاب سیبویه، ج۱، همان مقدمه، ص۶؛ سیرافی، کتاب اخبار النحویین البصریین، ص۴۰؛ مرزبانی، کتاب نورالقبس المختصر من المقتبس، ص۵۸</ref>