محمد بن حسن صفار قمی: تفاوت میان نسخه‌ها

محمد بن حسن صفار قمی از محدثان بلند مرتبه [[امامیه|امامی مذهب]] و از هم عصران و یاران [[امام حسن عسکری(ع)]] است. صفار رسالات متعدد حدیثی داشته که به شکل مستقل به ما نرسیده است. وی همچنین فقیهی سرشناس بوده است. کتاب [[بصائر الدرجات (کتاب) |بصائرالدرجات]] که مجموعه‌ای حدیثی با موضوع فضایل و ویژگی‌ها و دلائل [[امامان شیعه]] است، منسوب به اوست.

ابو جعفر محمد بن حسن بن فروخ صفار قمی معروف به اعرج (به معنای لنگ)، از موالیان ایرانی تبار عیسی بن موسی بن طلحه اشعری بود<ref>نجاشی، ص۳۵۴</ref> و از همین رو نسبت «‌اشعری‌» داشت. تاریخ ولادت وی معلوم نیست. سال وفاتش ۲۹۰ قمری مقارن با دوران [[غیبت صغری]] است.<ref>جباری، ص۱۹۵</ref>

به گفته شیخ طوسی، وی از اصحاب امام حسن عسکری(ع) بود.اصلی‌ترین شاهد بر این مدعا مجموعه پرسش هایی است که وی از طریق نامه از آن حضرت پرسیده بود.<ref>طوسی، الفهرست، ص۲۲۱</ref> این نامه نگاری‌ها می‌تواند نشانه‌ای بر مقام [[سازمان وکالت ائمه(ع) |وکالت]] و نمایندگی او از سوی امام نزد شیعیان باشد.

در منابع حدیث‌گاه از او با لقب مموله نیز یاد شده است. این لقب در برخی از منابع به شکل حموله آمده است. صفت مموله در برخی از منابع به مجموعه سوالاتی که وی از [[امام حسن عسکری]](ع) پرسیده بوده است، اطلاق شده است.<ref>طوسی، الابواب، ج۱، ص۴۰۲</ref>

محمد بن حسن صفار را از برجسته‌ترین شیوخ [[حدیث]] [[قم]] دانسته‌اند و رجالیان با عباراتی که حاکی از بلندی جایگاه علمی وی و وثاقتش است از او سخن رانده‌اند.<ref>نجاشی، ص۳۵۷</ref>

[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] در کتاب رجال خودعناوین کتاب‌های او را چنین برشمرده است<ref>نجاشی، ص۳ق</ref>:

{{ستون-شروع|۴}}

* کتاب ما روی فی اولاد الائمه(ع)  

* کتاب [[بصائر الدرجات (کتاب) |بصائر الدرجات]]

چنان که از عناوین کتاب‌های صفار معلوم است، بیشتر آثار او موضوعات [[فقه|فقهی]] داشته و بیش از همه راوی احادیث فقهی بوده است.<ref>انصاری، ۶۴</ref>. بااین حال برخی از کتاب‌هایش در موضوعات [[کلام امامیه|کلامی]] و اعتقادی بوده که کتاب [[بصائر الدرجات]] مهم‌ترین این کتاب‌ها است که امروزه موجود است.

افزون بر این رسالات، وی مجموعه‌ای از سوالات را از امام حسن عسکری(ع) از طریق نامه پرسیده بود که این نامه‌ها به شکل مکتوب تا مدتی باقی بوده و [[شیخ صدوق]] آن را در اختیار داشته است.<ref>صدوق، ج۱، ص۱۴۲؛ ۱۵۴</ref>

محمد بن حسن بن صفار در علم فقه نیز از علمای سرشناس بود. یکی از آرای فقهی وی که در منابع نقل شده، حکم به صحت خواندن قنوت به زبان فارسی است.<ref>حلی، ج۲، ص۱۸۱</ref>

محمد بن حسن صفار افزون بر [[امام حسن عسکری(ع)]] از مشایخ بسیاری روایت کرده که فهرست زیر<ref>خویی، ج۱۵، ص۲۵۷</ref> بخشی از آنانند:

{{ستون-شروع|۳}}

راویانی که احادیث وی را روایت کرده‌اند<ref>خویی، ج۱۵، ص۲۵۸</ref> عبارتند از:

{{پانویس|۲}}

* انصاری، حسن، تبارشناسی کتاب بصائر الدرجات و هویت نویسنده آن، کتاب ماه دین، شماره۱۴۳، شهریور ۱۳۸۸

* جباری، محمد رضا، مکتب حدیثی قم، قم، زائر، ۱۳۸۴

* حلی، مختلف الشیعه، قم، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.

* خویی، ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۹۸۹ق.

* نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.

* طوسی، (الابواب) رجال، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۵ق.

* طوسی، الفهرست، تحقیق: جواد قیومی، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.