کاربر ناشناس
عبیدالله بن زیاد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←دوره یزید) |
imported>Hasaninasab جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| نسب/قبیله = | | نسب/قبیله = | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| تاریخ و مکان درگذشت= [[محرم]] سال ۶۷ق | | تاریخ و مکان درگذشت= [[محرم]] سال [[سال ۶۷ هجری قمری|۶۷ق]] | ||
| نحوه درگذشت= در درگیری با سپاه [[مختار]] | | نحوه درگذشت= در درگیری با سپاه [[مختار]] | ||
| مدفن = | | مدفن = | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| دیگر فعالیت‌ها = | | دیگر فعالیت‌ها = | ||
}} | }} | ||
'''عبید الله بن زیاد بن ابیه''' (۳۳ - ۶۷ق)، سردار مشهور [[امویان]] و از عوامل اصلی [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]] و همراهانش. عبیدالله والی [[بصره]] بود ولی [[یزید]] او را در سال ۶۰ | '''عبید الله بن زیاد بن ابیه''' ([[سال ۳۳ هجری قمری|۳۳]] - [[سال ۶۷ هجری قمری|۶۷ق]])، سردار مشهور [[امویان]] و از عوامل اصلی [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]] و همراهانش. عبیدالله والی [[بصره]] بود ولی [[یزید]] او را در [[سال ۶۰ هجری قمری|سال ۶۰ق]]. پس از آشفتگی اوضاع [[کوفه]]، با حفظ سمت به امارت این شهر گماشت و سرکوب [[قیام امام حسین(ع)]] را به او سپرد. او در [[سال ۶۵ هجری قمری|سال ۶۵ق]] نیز [[قیام توابین]] را درهم کوبید. عبیدالله به سبب نقشی که در [[واقعه کربلا]] داشت، از شخصیت‌های منفور نزد [[شیعیان]] است. | ||
==نسب و ویژگی‌های رفتاری== | ==نسب و ویژگی‌های رفتاری== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
پدرش [[زیاد بن ابیه]]، از سرداران و حکمرانان اموی بود که در سرکوب شورش‌ها در مناطق اسلامی، به قساوت و بی رحمی شهرت داشته است. در نسب زیاد بن ابیه نیز اختلاف است و کسی نمی‌دانست که پدر او کیست. از این رو، وی را ابن ابیه (یعنی پسرِ پدرش) خوانده‌اند. گفته شده، [[ابوسفیان]]، زیاد را حاصل زنای خود با سمیه، مادر زیاد می‌دانست و بدین رو، [[معاویه]] زیاد را برادر خویش می‌خواند.<ref>نک: الاستیعاب، ج 2، ص 525.</ref> | پدرش [[زیاد بن ابیه]]، از سرداران و حکمرانان اموی بود که در سرکوب شورش‌ها در مناطق اسلامی، به قساوت و بی رحمی شهرت داشته است. در نسب زیاد بن ابیه نیز اختلاف است و کسی نمی‌دانست که پدر او کیست. از این رو، وی را ابن ابیه (یعنی پسرِ پدرش) خوانده‌اند. گفته شده، [[ابوسفیان]]، زیاد را حاصل زنای خود با سمیه، مادر زیاد می‌دانست و بدین رو، [[معاویه]] زیاد را برادر خویش می‌خواند.<ref>نک: الاستیعاب، ج 2، ص 525.</ref> | ||
گفته‌اند که او بسیار خشن، بی رحم و متهوّر بوده و برخی از زندگی‌نامه‌نویسان از او با عنوان «جبّار» یاد کرده‌اند<ref>زرکلی، الاعلام، ج4، ص193.</ref> چنان که نقل کرده‌اند که در سرکوب خوارج در | گفته‌اند که او بسیار خشن، بی رحم و متهوّر بوده و برخی از زندگی‌نامه‌نویسان از او با عنوان «جبّار» یاد کرده‌اند<ref>زرکلی، الاعلام، ج4، ص193.</ref> چنان که نقل کرده‌اند که در سرکوب [[خوارج]] در [[بصره]]، خشونتی شگفت‌انگیز از خود نشان داد.<ref>دينوري، اخبار، الاخبار الطوال، ص 269-270؛ طبري، تاریخ، ج7، ص 185-187.</ref> این خصلت عبیدالله باعث گشت تا در جنگ با غیرمسلمانان در فتوحات نیز موفقیت‌هایی به دست آورد.<ref>نک: زرکلی، الاعلام، ج4، ص193.</ref> | ||
==مقام‌های سیاسی و حکومتی== | ==مقام‌های سیاسی و حکومتی== | ||
از مقام‌ها و فعالیت‌های سیاسی عبیدالله در آغاز جوانی در منابع اطلاعاتی نیامده است؛ ولی به گفته پژوهشگران به نظر می‌رسد که در قلمرو حکومتی پدرش [[زیاد بن ابیه]] که والی [[کوفه]] و [[بصره]] بود، از امور حکومتی بر کنار نبوده است.<ref>ابوعلی مسکویه احمد، تجارب الامم، ج۲، ص۲۸.</ref> | از مقام‌ها و فعالیت‌های سیاسی عبیدالله در آغاز جوانی در منابع اطلاعاتی نیامده است؛ ولی به گفته پژوهشگران به نظر می‌رسد که در قلمرو حکومتی پدرش [[زیاد بن ابیه]] که والی [[کوفه]] و [[بصره]] بود، از امور حکومتی بر کنار نبوده است.<ref>ابوعلی مسکویه احمد، تجارب الامم، ج۲، ص۲۸.</ref> | ||
===دوره معاویه=== | ===دوره معاویه=== | ||
معاویه پس از مرگ زیاد، عبیدالله را به حکومت [[خراسان بزرگ|خراسان]] منصوب کرد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۱۶۶- ۱۶۸.</ref> و در سال ۵۵، ۵۶ یا ۵۷ق. او را از ولایت خراسان برداشت و به امارت بصره منصوب کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۳۷؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۱۷۲.</ref> | معاویه پس از مرگ زیاد، عبیدالله را به حکومت [[خراسان بزرگ|خراسان]] منصوب کرد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۱۶۶- ۱۶۸.</ref> و در سال ۵۵، ۵۶ یا ۵۷ق. او را از ولایت خراسان برداشت و به امارت [[بصره]] منصوب کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۳۷؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۱۷۲.</ref> | ||
عبیدالله در حکومت بصره، با ناآرامی‌هایی که از سوی خوارج دامان زده می‌شد، رو به رو گشت. ناآرامی‌ها در سال ۵۸ | عبیدالله در حکومت بصره، با ناآرامی‌هایی که از سوی خوارج دامان زده می‌شد، رو به رو گشت. ناآرامی‌ها در [[سال ۵۸ هجری قمری|سال ۵۸ق]] به اوج رسید و او سرانجام با خشونت شگفت انگیزی آنان را سرکوب کرد و بسیاری را کشت.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۱۸۵-۱۸۷و ج۷، ص۲۲۸.</ref> | ||
===دوره یزید=== | ===دوره یزید=== | ||
[[یزید]] پس از مرگ معاویه در ۶۰ق /۶۸۰م قصد داشت عبیدالله را از حکومت بصره بردارد؛ ولی گویا اوضاع وخیم سیاسی بصره و کوفه اجازه این کار را به او نداد. با آغاز قیام امام حسین (ع) و اعزام نماینده او [[مسلم بن عقیل]] به کوفه، عبیدالله که سابقه خشونت وی و پدرش در سرکوب شورش‌ها و جنبش‌ها مشهور بود، در سال ۶۰ق با حفظ سمت به ولایت کوفه منصوب گشت. گفته‌اند که یزید به پیشنهاد [[سرجون بن منصور رومی|سرجون مسیحی]]، که از مشاوران یزید بود، دست به این اقدام زده است تا با قیام امام حسین (ع) مقابله کند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۲۲۸.</ref> | [[یزید]] پس از مرگ معاویه در [[سال ۶۰ هجری قمری|۶۰ق]] /۶۸۰م قصد داشت عبیدالله را از حکومت بصره بردارد؛ ولی گویا اوضاع وخیم سیاسی بصره و کوفه اجازه این کار را به او نداد. با آغاز قیام امام حسین (ع) و اعزام نماینده او [[مسلم بن عقیل]] به کوفه، عبیدالله که سابقه خشونت وی و پدرش در سرکوب شورش‌ها و جنبش‌ها مشهور بود، در سال ۶۰ق با حفظ سمت به ولایت کوفه منصوب گشت. گفته‌اند که یزید به پیشنهاد [[سرجون بن منصور رومی|سرجون مسیحی]]، که از مشاوران یزید بود، دست به این اقدام زده است تا با قیام امام حسین (ع) مقابله کند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۲۲۸.</ref> | ||
==نقش ابن زیاد در واقعه کربلا== | ==نقش ابن زیاد در واقعه کربلا== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
==پس از مرگ یزید== | ==پس از مرگ یزید== | ||
:'''بیعت با مروان بن حکم''' | :'''بیعت با مروان بن حکم''' | ||
وقتی [[عبدالله بن زبیر]] در مدینه قدرت گرفت، [[مروان بن حکم]] به سوی [[حجاز]] رفت تا با او به خلافت بیعت کند، ولی ابن زیاد در بَثَنیه مروان را ملاقات کرد و وی را از آن کار بازداشت و به وی قول داد که اگر او خود مدعی خلافت شود، پشتیبان او خواهد بود. مروان بازگشت و ابن زیاد نیز به [[دمشق]] رفت و ضحاک بن قیس را که از مردم شهر برای ابن زبیر بیعت گرفته بود، فریفت و از شهر بیرون راند و برای مروان بیعت گرفت. در جنگ مروانیان با ضحاک بن قیس، که به شکست ضحاک انجامید، ابن زیاد، فرماندهی سواران مروان را بر عهده داشت.<ref>نک: ابن سعد، طبقات الکبری، ج۵، ص۴۰-۴۲؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۴۷۶-۴۷۹.</ref> | وقتی [[عبدالله بن زبیر]] در مدینه قدرت گرفت، [[مروان بن حکم]] به سوی [[حجاز]] رفت تا با او به خلافت بیعت کند، ولی ابن زیاد در بَثَنیه مروان را ملاقات کرد و وی را از آن کار بازداشت و به وی قول داد که اگر او خود مدعی خلافت شود، پشتیبان او خواهد بود. مروان بازگشت و ابن زیاد نیز به [[دمشق]] رفت و [[ضحاک بن قیس]] را که از مردم شهر برای ابن زبیر بیعت گرفته بود، فریفت و از شهر بیرون راند و برای مروان بیعت گرفت. در جنگ مروانیان با ضحاک بن قیس، که به شکست ضحاک انجامید، ابن زیاد، فرماندهی سواران مروان را بر عهده داشت.<ref>نک: ابن سعد، طبقات الکبری، ج۵، ص۴۰-۴۲؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۴۷۶-۴۷۹.</ref> | ||
در دوره حکومت مروان، عبیدالله نیز دمشق بود. وقتی [[توابین]] به سرکردگی [[سلیمان بن صرد خزاعی|سلیمان بن صُرَد خُزاعی]] به خونخواهی حسین بن علی(ع) قیام کردند، مروان، ابن زیاد را به مقابله آنها فرستاد و حکومت عراق را به شرط غلبه بر آن به وی داد.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۵۷.</ref> | در دوره حکومت مروان، عبیدالله نیز دمشق بود. وقتی [[توابین]] به سرکردگی [[سلیمان بن صرد خزاعی|سلیمان بن صُرَد خُزاعی]] به خونخواهی حسین بن علی(ع) قیام کردند، مروان، ابن زیاد را به مقابله آنها فرستاد و حکومت عراق را به شرط غلبه بر آن به وی داد.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۵۷.</ref> | ||
وقتی عبیدالله به [[جزیره]] رسید، از مرگ مروان(۶۵ق /۶۸۵م) آگاه شد، ولی به پیشروی خود ادامه داد. | وقتی عبیدالله به [[جزیره]] رسید، از مرگ مروان([[سال ۶۵ هجری قمری|۶۵ق]] /۶۸۵م) آگاه شد، ولی به پیشروی خود ادامه داد. | ||
*'''سرکوب قیام توابین''' | *'''سرکوب قیام توابین''' | ||
{{اصلی|قیام توابین}} | {{اصلی|قیام توابین}} | ||
سرانجام در اواخر [[جمادی الاول]] سال ۶۵ در [[عین الورده]] جنگ خونینی بین سپاه ابن زیاد و توابین درگرفت که به کشته شدن سلیمان و یارانش انجامید.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۵۵۷ -۵۶۰.</ref> | سرانجام در اواخر [[جمادی الاول]] [[سال ۶۵ هجری قمری|سال ۶۵ق]] در [[عین الورده]] جنگ خونینی بین سپاه ابن زیاد و توابین درگرفت که به کشته شدن سلیمان و یارانش انجامید.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۷، ص۵۵۷ -۵۶۰.</ref> | ||
*'''رویارویی با سپاه مختار''' | *'''رویارویی با سپاه مختار''' | ||
ابن زیاد سپس مشغول مطیع ساختن شهرهای [[جزیره]] شد که پیش از آن با ابن زبیر بیعت کرده بودند. او ابتدا به عراق که [[مختار ثقفی]] در آن‌جا علیه [[امویان]] و به خونخواهی حسین بن علی(ع) قیام کرده بود، نمی‌پرداخت، اما سرانجام به موصل، که در دست عوامل مختار بود حمله کرد. طرفداران مختار به تکریت عقب نشستند و مختار را از حمله ابن زیاد آگاه کردند. مختار نیز سپاهی را به مقابله فرستاد. سپاه مختار، سپاهی را که ابن زیاد به سوی آنان فرستاده بود، شکست داد.(۱۰ ذیحجه ۶۶).<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۸، ص۶۴۳، ۶۴۹، ۶۴۶ و ۷۰۷-۷۱۳.</ref> | ابن زیاد سپس مشغول مطیع ساختن شهرهای [[جزیره]] شد که پیش از آن با ابن زبیر بیعت کرده بودند. او ابتدا به عراق که [[مختار ثقفی]] در آن‌جا علیه [[امویان]] و به خونخواهی حسین بن علی(ع) قیام کرده بود، نمی‌پرداخت، اما سرانجام به موصل، که در دست عوامل مختار بود حمله کرد. طرفداران مختار به تکریت عقب نشستند و مختار را از حمله ابن زیاد آگاه کردند. مختار نیز سپاهی را به مقابله فرستاد. سپاه مختار، سپاهی را که ابن زیاد به سوی آنان فرستاده بود، شکست داد.(۱۰ ذیحجه ۶۶).<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۸، ص۶۴۳، ۶۴۹، ۶۴۶ و ۷۰۷-۷۱۳.</ref> | ||