سید محمدباقر خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها

| نام کامل = سید محمد باقر موسوی چهارسوقی خوانساری اصفهانی

| شاگردان = [[شیخ الشریعه اصفهانی]] • [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] • [[ابوتراب خوانساری]] • [[سید محمد باقر درچه ای|درچه ای]] • و...

| تالیفات = [[روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] • [[احسن العطیة]] • [[قرة العین و سرور النشأتین]] • تلخیص [[تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (کتاب)|مجموعه ورّام]] و...

خاندان سید محمد باقر، به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند.<ref> آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم، ۱۴۰۴ق٬ ص۵۹۱ ؛  جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان٬ ۱۳۸۲ش٬ (مقدمه)، ص۱۵.</ref> این خاندان نسبشان به [[امام کاظم(ع)]] می‌رسد<ref> روضاتی،  زندگانی حضرت آیت الله چهارسوقی حاوی...٬ ۱۳۳۲ش٬ ص۶۳.</ref>، چنان که سید محمدباقر خوانساری خود را موسوی خوانساری معرفی کرده است.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۱، ص۲.</ref>  

== ولادت و درگذشت ==

سید محمد باقر خوانساری در وصیت‌نامه خود آورده است که در سال ۱۲۲۶ق در خوانسار زاده شد.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۰۵.</ref>  

وی در [[۸ جمادی‌الاول]] [[سال ۱۳۱۳ هجری قمری|۱۳۱۳ق]]<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۹۲.</ref>در اصفهان درگذشت<ref> مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش٬ ج۳، ص۳۶۷  ؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۱۵ ؛  مهدوی، تذکرة القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۳۴۸ش٬ ص۱۷۷.</ref> و در [[تخت فولاد]] به خاک سپرده شد.<ref> مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش٬ ج۳، ص۳۶۷  ؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۱۵.</ref> شعراء در سوگ وی اشعاری سروده‌اند.<ref> برای نمونه، نک: حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۱۶-۸۱۹ ؛ برای آگاهی از متن وصیت نامه وی خطاب به فرزندش، محمد مهدی، نک: روضاتی، زندگانی حضرت آیت الله چهارسوقی حاوی...٬ ۱۳۳۲ش٬ ص۸۴-۸۸.</ref>

==استادان==

سید محمد باقر خوانساری تحصیلات ابتدائی را در زادگاه خویش و از جدّش [[جعفر بن حسین خوانساری (میر صغیر)|سید ابوالقاسم جعفر]] (د۱۲۴۰) فرا گرفت.<ref> حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ۸۰۳.</ref>

او پس از وفات جدش٬ همراه با پدر و برادرانش به اصفهان کوچ کرد<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۰۶.</ref> و در محضر علمای زیر به کسب علم پرداخت:

*[[سید محمد بن عبدالصمد شهشهانی]].<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۰۵-۱۰۷ ؛  حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۰۰ ؛  مهدوی، تذکرة القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۳۴۸ش٬ ص۱۷۶.</ref>

*سيّد صدر الدين عاملى؛<ref>خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۱، ص۴(مقدمه).</ref>

او در ۱۲۵۳ق برای [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] به [[عراق]] سفر کرد و در [[کربلا]]، از محضر [[سید ابراهیم موسوی قزوینی]]، صاحب [[ضوابط الاصول]]، استفاده کرد. سید محمد باقر با این استادش مؤانستی شایسته داشت، به طوری که حتی پس از مراجعت به اصفهان، میان آنها نامه‌نگاری برقرار بود.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۱۰، ص۴-۴۲.</ref>

شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهر الکلام را دیگر استاد خوانساری گفته‌اند.<ref>خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۱، ص۴(مقدمه).</ref>

==اجازه روایت==

او از پدر  و استادانش <ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۰۶- ۱۰۸ ؛  گزی برخواری، تذکرة القبور، ص۵۶ ؛  مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش٬ ج۳، ص۳۶۶</ref> ‏و نیز برخی بزرگان چون محمد بن علي كاشف الغطاء و محمد قاسم بن محمد الوندی نجفی<ref>گروه علمى موسسه امام صادق (ع)، موسوعة طبقات الفقهاء،  ج۱۴ ٬ ص۶۱۱.</ref> [[اجازه روایت]] و [[اجتهاد]] داشت و ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزه درسش محل حضور اهل علم بود.<ref> حبیب آبای، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۰۲-۸۰۴.</ref>

==شاگردان مشهور==

*[[شریعت اصفهانی]]

*[[ابوتراب خوانساری]]

*[[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی|سید محمد کاظم یزدی]]<ref> مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش٬ ج۳، ص۳۶۶ ؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۰۴-۸۰۶ ؛ مهدوی٬ تذکرة القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۳۴۸ش٬ ص۱۷۶.</ref>

==فرزندان==

 

==آثار==

*'''[[روضات الجنات|روضات الجنات فی احوال العلما و السادات]]''': مهمترین اثر سید محمد باقر است. به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته [[اعتماد السلطنه]]<ref>اعتماد السلطنه، المآثر و الآثار، ۱۳۶۳ش٬ ص۲۱۷.</ref>، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است.

*'''احسن العطیه''': شرحی است بر الفیه [[شهید اول]] در [[فقه]] که برخی تحقیقات [[اصول فقه|اصولی]] را هم دربردارد.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۰۹ ؛  آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق٬ ج۱۷، ص۷۳.</ref> در سال ۱۳۲۰ در اصفهان چاپ سنگی شد.<ref> مشار، فهرست کتابهای چاپی فارسی، ۱۳۵۵ش٬ ج۲، ستون۲۵۳۱.</ref>

*'''[[تسلیة الاحزان عند فقد الاحبة و الاخوان]]''': به زبان فارسی در موضوع تسلی خاطر مصیبت‌زدگان تألیف شده است.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۱۰ ؛  گزی برخواری، تذکرة القبور، ۱۳۷۱ش٬ ص۵۷.</ref> و در ۱۳۳۰<ref> آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق٬ ج۴، ص۱۷۷.</ref> چاپ سنگی شده است.

*طرف (طوف) الاخبار لتحفة (لتحف) الاخیار:<ref> آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق٬ ج۱۵، ص۱۶۱ ؛  مهدوی، تذکرة القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۳۴۸ش٬ ص۱۷۷.</ref>

*حاشیه بر [[قوانین الاصول]] [[میرزای قمی]]؛<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۱۰ ؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش٬ ج۳، ص۳۶۶ ؛  آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق٬ ج۶، ص۹۱-۱۷۵.</ref>

*امر به معروف و نهى از منكر. <ref>جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۲ ش٬ ج۳ ٬ ص۱۵۴. (۱۱مورد اخیر)</ref>

 

==آثار ادبی==

سید محمد باقر خوانساری، قصیده‌های فراوانی به عربی و فارسی در موضوعات مختلف، به ویژه در مدح و مرثیه [[اهل بیت(ع)]] سروده است.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۱۰.</ref> نثر وی عموما مسجع و متکلفانه است. نمونه‌ای از این نثر، علاوه بر [[خطبه]] بلیغ و بی‌نقطه او<ref> حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۰۱.</ref>، نامه‌هایی است که به برخی از بزرگان و دانشمندان معاصر خویش نگاشته است.<ref> خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، ۱۳۹۰ق٬ ج۲، ص۱۱۰؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار٬ ۱۳۵۱ش٬ ج۳، ص۸۰۲.</ref>