تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[افغانستان]] در جنوب، [[چین]] در شرق، [[قرقیزستان]] در شمال و [[ازبکستان]] در شمال غرب و غرب تاجیکستان قرار دارند. تاجیکستان با ۱۴۳،۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت در [[آسیای مرکزی]] واقع است. بیشتر سرزمین تاجیکستان را کوه‌های مرتفع پوشانده است.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> رشته‌کوه‌های پامیر، ترکستان، حصار و زر افشان این کشور را به چند ناحیه تقسیم کرده‌اند.<ref>برچیان، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۵ش، ج۱۴، ص۲۶۴-۲۴۷.</ref> دو بلندترین قله تاجیکستان به نام اسماعیل سامانی (از شاهان سلسله سامانی) و ابن‌سینا (دانشمند معروف مسلمان) نام‌گذاری شده است.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> در تاجیکستان چند صد رود کوچک و بزرگ موقتی و دایمی جریان دارد که بخش بزرگی از آب آنها به چند دریاچه و آبگیر فصلی و دایمی داخلی سرازیر می‌شود.<ref>برچیان، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۵ش، ج۱۴، ص۲۶۴-۲۴۷.</ref> رودهای آمودریا (جیحون) و سیر دریا (سیحون)، دو گستره بزرگ آبی تاجیکستان را تشکیل داده‌اند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>  

جمعیت تاجیکستان در ۱۳۹۸ش/۲۰۱۹م حدود ۹،۳۰۰،۰۰۰ نفر است.<ref>[https://parstoday.com/tajiki/news/tajikistan-i44312 «سر شماری جمعیت تاجیکستان در سال 2020»، سایت parstoday]</ref> بیشتر مردم تاجیکستان(بیش از ۸۰٪ در آمار ۲۰۱۰م) از قوم تاجیک بوده و ازبک‌ها با حدود ۱۲٪ جمعیت، بزرگترین اقلیت قومی هستند. روس و قرقیز و تاتار از اقوام با جمعیت اندک مقیم تاجیکستان هستند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>  

زبان ملی، فارسی تاجیکی است. بیشتر تاجیکها به لهجه‌های گوناگون سخن می‌گویند. یغنابی (سُغدی) و پامیری دو گویش مشهور هستند. <ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> در ارتباطات تجاری و اداری، زبان روسی نیز استفاده می‌شود. هم‌چنین ازبکی در قسمت‌هایی از مناطق مرزی شمال و جنوب تاجیکستان رواج دارد.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref>

 

رسم الخط مردم تاجیک تا سال ۱۳۰۹ش/۱۹۳۰م عربی بود و در این سال خط لاتین جانشین رسم‌الخط عربی شد. خط سیریلیک (روسی) ده سال بعد در ۱۳۱۹ش/۱۳۴۰م به خط رسمی تاجیکستان تبدیل شد.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref>برخی تغییر خط تاجیکستان را از عربی به لاتین و روسی، تلاش روسها برای قطع رابطه مردم مسلمان با گذشته تاریخی خودشان می‌دانند.<ref>[https://icro.ir/index.aspx?pageid=32738&p=249&showitem=7018 «سرنوشت فارسي تاجيكي در قرن بيستم»، سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]</ref>

 

اقتصاد تاجیکستان به کشاورزی و خدمات بستگی دارد که در هر یک، بخش بزرگی از نیروی کار این کشور اشتغال دارند.<ref>مدخل «تاجیکستان»، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.</ref> اوضاع اقتصادی تاجیکستان تا قبل از استقلال مبتنی بر برنامه‌ریزی متمرکز از مسکو بوده و در واقع نقش محدودی در اقتصاد شوروی داشته است. تاجیکستان فقیر‌ترین جمهوری شوروی به شمار می‌آمد. تاجیکستان به شدت به بودجه اتحادیه وابسته بود و بعد از قطع شدن آن در سال ۱۹۹۱ و همچنین جنگ‌های داخلی که منجر به مهاجرت گروهی از متخصصین روسی و متوقف شدن فعالیت واحدهای تولیدی صنعتی و کشاورزی شد، صدمات زیادی دید. جنگ داخلی سبب شد کشاورزی که رکن اقتصادی این جمهوری بود، با افت شدید محصولات روبرو شود. از عوامل دیگر نابسامانی اقتصادی و تورم، سیستم پولی این کشور بود که به واسطه افزایش بی‌رویه روبل‌های خارج شده از گردش در روسیه و سایر جمهوری‌های آسیای مرکزی، با مشکل روبه رو شده بود.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref>