Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Baqer h (←لید: اصلاح جبعه اطلاعات) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
==ویژگی‌های قوم تاجیک== | ==ویژگی‌های قوم تاجیک== | ||
قوم تاجیک به داشتن عدالت و زندگی مسالمت‌آمیز وصف شده‌اند<ref>نوبهار، | قوم تاجیک به داشتن عدالت و زندگی مسالمت‌آمیز وصف شده‌اند<ref>نوبهار، ص۲۲۰-۲۲۱</ref> و آنان را مردمانی غیرمتظاهر، قدرشناس، گشاده‌رو و آرام دانسته‌اند.<ref>همان، ص۲۱۷؛ پاشینو، ص۲۹۶؛ سیدی، ص۳۰۵</ref> تاجیک‌ها با زادگاه خود پیوندی ناگسستنی دارند، عمدتا رعیت و زحمتکش‌اند و زمین مرده را احیا و سرسبز می‌سازند، به عهد خود وفادارند و بر داشتن روابط حسنه با ملت‌های دیگر و روابط خویشاوندی و حُسن معامله تأکید دارند.<ref>نوبهار، ص۲۱۸۲۲۲؛ شیروانی، ص۱۸۴؛ صدیقی، ص۲۳۵</ref> تاجیک‌های کوهستان‌نشین نیز به صلح‌طلبی، داشتن روحیه روستایی و همگرا مشهورند.<ref>همام، ص۹۸</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
'''از صدر اسلام تا حکومت تیموریان'''{{سخ}} | '''از صدر اسلام تا حکومت تیموریان'''{{سخ}} | ||
[[مسلمانان]] حدودا از سال ۵۰ تا اوایل دهه ۱۳۰ هجری قمری، مهمترین ولایات این منطقه را فتح کردند و [[اسلام]] به تدریج در میان مردم نفوذ یافت.<ref>غفوروف، ج ۱، | [[مسلمانان]] حدودا از سال ۵۰ تا اوایل دهه ۱۳۰ هجری قمری، مهمترین ولایات این منطقه را فتح کردند و [[اسلام]] به تدریج در میان مردم نفوذ یافت.<ref>غفوروف، ج ۱، ص۲۳۱۲۳۳، ۳۰۴۳۳۷، ۴۷۷؛ افشار سیستانی، «مقدمه‌ای بر شناخت قوم تاجیک»، ص۸۵</ref> با ورود مغولان به آسیای مرکزی از ۶۱۷ تا ۶۱۹ دولت خوارزمشاهیان فروپاشید. از آن پس تا ۱۵۰ سال بعد قبایل مختلفی از جمله جغتایی‌ها بر آسیای مرکزی مسلط بودند تا اینکه تیمور در ۷۷۱ دولت مستقل خود را در این منطقه بنا نهاد و از جمله تاجیکستان کنونی را به تصرف درآورد.<ref>غفوروف، ج ۱، ص۵۲۶، ۵۳۷، ۶۱۱، ۶۳۰، ۶۳۷، ۶۴۵، ۶۹۹، ۷۰۶، ۷۰۸، ۷۴۹، ۷۵۵</ref> | ||
'''از انقراض دولت تیموریان تا الحاق به شوروی'''{{سخ}} | '''از انقراض دولت تیموریان تا الحاق به شوروی'''{{سخ}} | ||
دولت تیموریان در اوایل سده دهم با حمله ازبک‌های شیبانی از میان رفت. در سال ۱۰۰۷ق ازبک‌های اشترخانی جای شیبانیان را گرفتند. در ۱۱۵۳ [[نادرشاه]] بخارا را تصرف کرد و اشترخانیان تا ۱۱۶۰ که نادرشاه کشته شد، خراجگزار ایران بودند.<ref>همان، ج ۲، | دولت تیموریان در اوایل سده دهم با حمله ازبک‌های شیبانی از میان رفت. در سال ۱۰۰۷ق ازبک‌های اشترخانی جای شیبانیان را گرفتند. در ۱۱۵۳ [[نادرشاه]] بخارا را تصرف کرد و اشترخانیان تا ۱۱۶۰ که نادرشاه کشته شد، خراجگزار ایران بودند.<ref>همان، ج ۲، ص۸۰۳ ۸۰۴، ۸۶۵ ۸۶۶، ۸۹۹، ۹۰۱۹۰۲</ref> پس از درگیری‌هایی در دهه ۱۲۸۰ق/۱۸۶۰م، شمال تاجیکستان به روسیه تزاری و جنوب آن به امارت بخارا ملحق شد.<ref>همان، ج ۲، ص۹۹۱، ۹۹۵، ۱۰۰۱</ref> در [[رجب]] ۱۳۳۶/ آوریل ۱۹۱۸ شمال تاجیکستان بخشی از جمهوری خودمختار شوروی ترکستان شد. با این حال باسماچیان در بخش‌های مختلف منطقه، از جمله در تاجیکستان شمالی، در برابر نیروهای شوروی مقاومت کردند و تا بهمن ۱۳۰۰/ فوریه ۱۹۲۱ نیروهای شوروی موفق به تصرف کامل بخارای شرقی و از جمله دوشنبه نشدند.<ref>احمد رشید، ص۱۶۷ ۱۶۸؛ نیکولایوا، ص۲۹، ۳۱، ۴۹؛ ابوالحسن شیرازی، ص۸۵</ref> در مهر ۱۳۰۳/ اکتبر ۱۹۲۴ در نتیجه مرزبندی‌های ملی در آسیای مرکزی، جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبکستان تأسیس شد. | ||
'''پس از الحاق به شوروی سوسیالیستی'''{{سخ}} | '''پس از الحاق به شوروی سوسیالیستی'''{{سخ}} | ||
در دوره شوروی مبارزه با مذهب منجر به تعطیلی بیشتر [[مسجد|مساجد]] و مدارس دینی گردید. از ۱۳۰۶ش / ۱۹۲۷م. تغییر تدریجی خط از فارسی به الفبای لاتینی آغاز شد تا اینکه در ۱۳۰۸ش / ۱۹۲۹ خط لاتینی رسمیت یافت و در | در دوره شوروی مبارزه با مذهب منجر به تعطیلی بیشتر [[مسجد|مساجد]] و مدارس دینی گردید. از ۱۳۰۶ش / ۱۹۲۷م. تغییر تدریجی خط از فارسی به الفبای لاتینی آغاز شد تا اینکه در ۱۳۰۸ش / ۱۹۲۹ خط لاتینی رسمیت یافت و در ۱۳۱۹ش /۱۹۴۰ الفبای سیریلی جای آن را گرفت.<ref>احمد رشید، ص۱۷۰۱۷۱؛گاه شمار سیاسی آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی، ص۲۸۶۲۸۷</ref> از دهه ۱۳۵۰ش /۱۹۷۰ به تدریج باورهای اسلامی در میان مردم تاجیکستان رشد یافت.<ref>گاه شمار سیاسی آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی، ص۲۸۷</ref> | ||
در بهمن ۱۳۶۸/ فوریه ۱۹۹۰ به دنبال شایعاتی مبنی بر اسکان آوارگان ارمنی در شهر دوشنبه، مردم اعتراض کردند و در نتیجه درگیری آنان و نیروهای پلیس عده‌ای زخمی یا کشته شدند. مردم در تظاهرات خود خواستار اصلاحات اقتصادی و سیاسی، بازگشایی مساجد و احیای فرهنگ ملی خود بودند. به دنبال این درگیری‌ها، فعالیت حزب رستاخیز و حزب دموکراتیک تاجیکستان و حزب نهضت اسلامی غیرقانونی اعلام شد.<ref>همانجا؛ احمد رشید، | در بهمن ۱۳۶۸/ فوریه ۱۹۹۰ به دنبال شایعاتی مبنی بر اسکان آوارگان ارمنی در شهر دوشنبه، مردم اعتراض کردند و در نتیجه درگیری آنان و نیروهای پلیس عده‌ای زخمی یا کشته شدند. مردم در تظاهرات خود خواستار اصلاحات اقتصادی و سیاسی، بازگشایی مساجد و احیای فرهنگ ملی خود بودند. به دنبال این درگیری‌ها، فعالیت حزب رستاخیز و حزب دموکراتیک تاجیکستان و حزب نهضت اسلامی غیرقانونی اعلام شد.<ref>همانجا؛ احمد رشید، ص۱۷۳</ref> در هجدهم شهریور ۱۳۶۹ش/ نهم سپتامبر ۱۹۹۰م، شورای عالی تاجیکستان به استقلال تاجیکستان رأی داد. | ||
در دسامبر ۱۹۹۱م سه کشور [[روسیه]]، [[بلاروس]] و [[اوکراین]] در شهر مینسک گرد هم آمدند و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل اتحادیه کشورهای مستقل مشترک المنافع را اعلام کردند. تاجیکستان که مانند سایر جمهوری‌های آسیای مرکزی آمادگی برای استقلال کامل نداشت، بلافاصله به اتحادیه جدید کشورهای مستقل مشترک المنافع پیوست.<ref>منتظمی، تاجیکستان، | در دسامبر ۱۹۹۱م سه کشور [[روسیه]]، [[بلاروس]] و [[اوکراین]] در شهر مینسک گرد هم آمدند و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل اتحادیه کشورهای مستقل مشترک المنافع را اعلام کردند. تاجیکستان که مانند سایر جمهوری‌های آسیای مرکزی آمادگی برای استقلال کامل نداشت، بلافاصله به اتحادیه جدید کشورهای مستقل مشترک المنافع پیوست.<ref>منتظمی، تاجیکستان، ص۵۶</ref> | ||
==جغرافیای سیاسی== | ==جغرافیای سیاسی== | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
===قانون اساسی تاجیکستان=== | ===قانون اساسی تاجیکستان=== | ||
تا سال ۱۹۹۱م تاجیکستان یکی از جمهوری‌های اتحادیه جماهیر شوروی بود و از سیاست‌های مسکو پیروی می‌کرد. قانون اساسی جدید تاجیکستان بعد از فروپاشی شوروی در ۱۹۹۳ م به تصویب رسید. در این قانون اساسی، تاجیکستان جمهوری یکپارچه، غیردینی، دمکراتیک و مبتنی بر قانون بوده و زبان رسمی کشور، تاجیکی (فارسی) است و به همه مردم امکان استفاده از زبان مادری خود داده شده است. در ماده هشتم قانون اساسی تصریح شده که هیچ باوری حتی باورهای دینی جنبه دولتی ندارد و تشکیلات دینی بایستی جدا از دولت فعالیت کنند.<ref> افشار، جغرافیای تاریخی تاجیکستان، | تا سال ۱۹۹۱م تاجیکستان یکی از جمهوری‌های اتحادیه جماهیر شوروی بود و از سیاست‌های مسکو پیروی می‌کرد. قانون اساسی جدید تاجیکستان بعد از فروپاشی شوروی در ۱۹۹۳ م به تصویب رسید. در این قانون اساسی، تاجیکستان جمهوری یکپارچه، غیردینی، دمکراتیک و مبتنی بر قانون بوده و زبان رسمی کشور، تاجیکی (فارسی) است و به همه مردم امکان استفاده از زبان مادری خود داده شده است. در ماده هشتم قانون اساسی تصریح شده که هیچ باوری حتی باورهای دینی جنبه دولتی ندارد و تشکیلات دینی بایستی جدا از دولت فعالیت کنند.<ref> افشار، جغرافیای تاریخی تاجیکستان، ص۱۱۳ ۱۱۲ </ref> | ||
===احزاب سیاسی تاجیکستان=== | ===احزاب سیاسی تاجیکستان=== | ||
# '''حزب کمونیست''': از نخستین روزهایی که تاجیکستان زیر سیطره حکومت کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی قرار گرفت، حزب کمونیست در این جمهوری تشکیل یافت و در تمامی دوران حاکمیت، حزب کمونیست تنها حزب در تاجیکستان بوده.<ref> منتظمی، تاجیکستان، | # '''حزب کمونیست''': از نخستین روزهایی که تاجیکستان زیر سیطره حکومت کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی قرار گرفت، حزب کمونیست در این جمهوری تشکیل یافت و در تمامی دوران حاکمیت، حزب کمونیست تنها حزب در تاجیکستان بوده.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص۶۲ ۶۱ </ref> | ||
# '''حزب دموکرات تاجیکستان''': این حزب در سال ۱۹۹۰م تأسیس شد و بیشتر اعضای آن در ابتدا تحصیلکرده‌های شهری بودند. حزب دموکرات از تمامی ملیت‌ها عضو دارد و در میان جوامع دانشگاهی نیز نفوذ و اهمیت دارد. پس از جنگ‌های داخلی سال ۱۹۹۳-۱۹۹۲م، فعالیت سیاسی حزب دموکرات در تاجیکستان ممنوع اعلام شد ولی با حزب‌های نهضت اسلامی و رستاخیز تاجیکستان ائتلاف نمود و تا سپتامبر ۱۹۹۴م با آنها همکاری می‌کرد، سپس در یک چرخش سیاسی به دولت تاجیکستان نزدیک شد و با تأیید انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی و همه‌پرسی قانون اساسی، در ژوئیه ۱۹۹۵م، از دولت اجازه فعالیت گرفت.<ref> منتظمی، تاجیکستان، | # '''حزب دموکرات تاجیکستان''': این حزب در سال ۱۹۹۰م تأسیس شد و بیشتر اعضای آن در ابتدا تحصیلکرده‌های شهری بودند. حزب دموکرات از تمامی ملیت‌ها عضو دارد و در میان جوامع دانشگاهی نیز نفوذ و اهمیت دارد. پس از جنگ‌های داخلی سال ۱۹۹۳-۱۹۹۲م، فعالیت سیاسی حزب دموکرات در تاجیکستان ممنوع اعلام شد ولی با حزب‌های نهضت اسلامی و رستاخیز تاجیکستان ائتلاف نمود و تا سپتامبر ۱۹۹۴م با آنها همکاری می‌کرد، سپس در یک چرخش سیاسی به دولت تاجیکستان نزدیک شد و با تأیید انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی و همه‌پرسی قانون اساسی، در ژوئیه ۱۹۹۵م، از دولت اجازه فعالیت گرفت.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص۶۳ ۶۲ </ref> | ||
# '''[[حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]]''': حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد و مؤسس آن [[سید عبدالله نوری]] بود که بلافاصله پس از تأسیس این حزب به جرم تبلیغات اسلامی دستگیر و زندانی شد. این حزب تنها حزب اسلامی در آسیای مرکزی است.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920207001197 مراسم | # '''[[حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]]''': حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد و مؤسس آن [[سید عبدالله نوری]] بود که بلافاصله پس از تأسیس این حزب به جرم تبلیغات اسلامی دستگیر و زندانی شد. این حزب تنها حزب اسلامی در آسیای مرکزی است.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920207001197 مراسم چهلمین سالگرد تاسیس «حزب نهضت اسلامی تاجیکستان» برگزار شد]</ref> حزب نهضت اسلامی که از مدت‌ها پیش به صورت زیرزمینی و مخفیانه مشغول فعالیت بود، در تاریخ ۲۶ اکتبر ۱۹۹۱ پس از آزادی تشکیل احزاب، به صورت مخفیانه فعالیت خود را آغاز کرد. حزب نهضت اسلامی ابتدا وابسته به حزب نهضت اسلامی شوروی بود. پس از بروز تمایلات پان‌ترکیسم از طرف نهضت اسلامی، شاخه تاجیکستان از این حزب جدا شد و نهضت اسلامی تاجیکستان را تشکیل داد. حزب نهضت اسلامی از بین روحانیت و روستائیان حامیان زیادی دارد و حدود ۶۰ درصد از حامیان این حزب در روستا‌ها زندگی می‌کنند. برنامه این حزب پاسداری از استقلال و برقراری سیستم پارلمانی برای توسعه [[اسلام]] است. رهبران این نهضت معتقد به برقراری ارتباطات نزدیک با کشورهای اسلامی هستند.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص۶۵ </ref> امروزه حزب نهضت اسلامی از احزاب مخالف دولت است<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81526878/ انتخابات پارلمانی و توسعه سیاسی در تاجیکستان]</ref> و محی الدین کبیری رئیس کنونی آن است.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13900702000376 انتخاب مجدد کبیری به ریاست حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]</ref> | ||
# '''حزب رستاخیز''': حزب رستاخیز در سپتامبر ۱۹۸۹م، برای پشتیبانی از پروستروئیکا به وجود آمده است. اعضای آن را روشنفکران شهری تشکیل می‌دهند و پیرو اندیشه ملی‌گرایی در چارچوب مردم فارسی‌زبان هستند. نخستین خواسته این جنبش مردمی، انتخاب زبان تاجیکی/فارسی به عنوان زبان رسمی دولت و بازگشت به خط و الفبای فارسی و استقلال اقتصادی بوده است.<ref> منتظمی، تاجیکستان، | # '''حزب رستاخیز''': حزب رستاخیز در سپتامبر ۱۹۸۹م، برای پشتیبانی از پروستروئیکا به وجود آمده است. اعضای آن را روشنفکران شهری تشکیل می‌دهند و پیرو اندیشه ملی‌گرایی در چارچوب مردم فارسی‌زبان هستند. نخستین خواسته این جنبش مردمی، انتخاب زبان تاجیکی/فارسی به عنوان زبان رسمی دولت و بازگشت به خط و الفبای فارسی و استقلال اقتصادی بوده است.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص۶۵ </ref> | ||
==تقسیمات اداری== | ==تقسیمات اداری== | ||
از نظر اداری تاجیکستان به چهار ولایت تقسیم می‌شود: | از نظر اداری تاجیکستان به چهار ولایت تقسیم می‌شود: | ||
# ولایت سغد در شمال به | # ولایت سغد در شمال به مرکزیت خجند. شهرهای مهم: کانی بادام، پنجکنت، اوراتپه. | ||
# دوشنبه و نواحی تابعه | # دوشنبه و نواحی تابعه مرکز. | ||
# ولایت ختلان در جنوب به | # ولایت ختلان در جنوب به مرکزیت قرقان تپه. شهرهای مهم: کولاب و دنغره. | ||
# ولایت خودمختار بدخشان | # ولایت خودمختار بدخشان کوهی در شرق به مرکزیت خاروق.<ref>[http://fa.dushanbe.icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=185&pageid=7944 ساختار سیاسی تاجیکستان]</ref> | ||
==روابط خارجی== | ==روابط خارجی== | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
تاجیکستان روابط دیپلماتیک در حد سفارت را تنها با ۹ کشور جهان برقرار کرده است که عبارتند از [[ایران]]، [[روسیه]]، [[آمریکا]]، [[چین]]، [[ترکیه]]، [[پاکستان]]، [[کره جنوبی]]، [[آلمان]] و [[اندونزی]]. تاجیکستان تنها در آلمان و [[تهران]] سفارتخانه مستقل دایر کرده است. در بقیه کشور‌ها سفارت روسیه امور مربوط به روابط دیپلماتیک تاجیکستان را انجام می‌دهد. | تاجیکستان روابط دیپلماتیک در حد سفارت را تنها با ۹ کشور جهان برقرار کرده است که عبارتند از [[ایران]]، [[روسیه]]، [[آمریکا]]، [[چین]]، [[ترکیه]]، [[پاکستان]]، [[کره جنوبی]]، [[آلمان]] و [[اندونزی]]. تاجیکستان تنها در آلمان و [[تهران]] سفارتخانه مستقل دایر کرده است. در بقیه کشور‌ها سفارت روسیه امور مربوط به روابط دیپلماتیک تاجیکستان را انجام می‌دهد. | ||
تاجیکستان از سال ۱۹۹۱م به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.<ref> منتظمی، تاجیکستان، | تاجیکستان از سال ۱۹۹۱م به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص۷۸ ۷۷ </ref> | ||
==ادیان و مذاهب== | ==ادیان و مذاهب== | ||
مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است. گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه‌های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می‌کنند. اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه و به ویژه برای [[امام علی]](ع) و [[امام حسین]](ع) و [[امام جعفر صادق]](ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد [[امام رضا]] (ع) دارند. گروهی از اقلیت‌های [[مسیحیت|مسیحی]]، [[زرتشت|زرتشتی]] و [[یهودیت|یهودی]] در تاجیکستان زندگی می‌کنند. امروزه با استقلال این کشور انجام فرائض دینی آزاد شده، اما سیاست دولت تاجیکستان بر جدایی مذهب از سیاست استوار است. به علت ۷۰ سال سلطه [[کمونیسم]] در [[آسیای مرکزی]] و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخوردارند و فرهنگ ایرانی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. نام [[علی (ع)]] در تاجیکستان نام مقدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می‌شود علی می‌باشد و برای زنان نام فاطمه و زهرا را استفاده می‌کنند. مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت [[قرآن مجید]]، مراسم [[ازدواج]]، مراسم تدفین، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و...، به شکل اسلامی ایرانی است.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref> در تاجیکستان حدود ۴ هزار [[مسجد]] وجود دارد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921002000145 تاجیکستان تعداد مساجد خود را افزایش می‌دهد] </ref> | مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است. گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه‌های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می‌کنند. اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه و به ویژه برای [[امام علی]](ع) و [[امام حسین]](ع) و [[امام جعفر صادق]](ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد [[امام رضا]](ع) دارند. گروهی از اقلیت‌های [[مسیحیت|مسیحی]]، [[زرتشت|زرتشتی]] و [[یهودیت|یهودی]] در تاجیکستان زندگی می‌کنند. امروزه با استقلال این کشور انجام فرائض دینی آزاد شده، اما سیاست دولت تاجیکستان بر جدایی مذهب از سیاست استوار است. به علت ۷۰ سال سلطه [[کمونیسم]] در [[آسیای مرکزی]] و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخوردارند و فرهنگ ایرانی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. نام [[علی(ع)]] در تاجیکستان نام مقدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می‌شود علی می‌باشد و برای زنان نام فاطمه و زهرا را استفاده می‌کنند. مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت [[قرآن مجید]]، مراسم [[ازدواج]]، مراسم تدفین، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و...، به شکل اسلامی ایرانی است.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref> در تاجیکستان حدود ۴ هزار [[مسجد]] وجود دارد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921002000145 تاجیکستان تعداد مساجد خود را افزایش می‌دهد] </ref> | ||
===آمار مسلمانان و شیعیان | ===آمار مسلمانان و شیعیان تاجیکستان=== | ||
در ادامه برخی از آمارهای مسلمانان و شیعیان تاجیکستان بر اساس منابع زیر ذکر می‌شود: | در ادامه برخی از آمارهای مسلمانان و شیعیان تاجیکستان بر اساس منابع زیر ذکر می‌شود: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
! ردیف !! جمعیت !! مسلمانان !! شیعیان !! درصد شیعیان !! زمان سرشماری !! منبع | ! ردیف !! جمعیت !! مسلمانان !! شیعیان !! درصد شیعیان !! زمان سرشماری !! منبع | ||
|- | |- | ||
| ۱|| ۸,۱۵۰,۰۰۰|| ۶,۲۸۰,۰۰۰|| ۴۳۰,۰۰۰|| ۸/۸۴||۲۰۱۴م||[https://www.cia.gov/library | | ۱|| ۸,۱۵۰,۰۰۰|| ۶,۲۸۰,۰۰۰|| ۴۳۰,۰۰۰|| ۸/۸۴||۲۰۱۴م||[https://www.cia.gov/library سایت CIA] | ||
|- | |- | ||
| ۲|| ۸,۱۷۶,۰۰۰|| ۶,۰۰۰,۰۰۰|| ۵۰۰,۰۰۰|| ۹/۶||۲۰۱۴م||[http://www.nationmaster.com/country-info/profiles | | ۲|| ۸,۱۷۶,۰۰۰|| ۶,۰۰۰,۰۰۰|| ۵۰۰,۰۰۰|| ۹/۶||۲۰۱۴م||[http://www.nationmaster.com/country-info/profiles سایت Nation Master] | ||
|- | |- | ||
| ۳|| ۸,۰۸۰,۰۰۰|| ۶,۴۵۰,۰۰۰|| ۴۸۰,۰۰۰|| ۹/۱۲||۲۰۱۵م||[http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/religiousfreedom/ | | ۳|| ۸,۰۸۰,۰۰۰|| ۶,۴۵۰,۰۰۰|| ۴۸۰,۰۰۰|| ۹/۱۲||۲۰۱۵م||[http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/religiousfreedom/ سایت religious freedom] | ||
|- | |- | ||
| ۴|| ۸,۰۰۰,۰۰۰|| ۶,۱۰۰,۰۰۰|| ۳۵۰,۰۰۰|| ۸/۱۲||۲۰۱۴م||[http://www.religiousintelligence.co.uk | | ۴|| ۸,۰۰۰,۰۰۰|| ۶,۱۰۰,۰۰۰|| ۳۵۰,۰۰۰|| ۸/۱۲||۲۰۱۴م||[http://www.religiousintelligence.co.uk سایت religiousintelligence] | ||
|- | |- | ||
| ۵||۸,۳۰۰,۰۰۰|| ۵,۸۰۰,۰۰۰|| ۴۳۰,۰۰۰|| ۹/۵۲||۲۰۱۴م||[http://www.swivel.com | | ۵||۸,۳۰۰,۰۰۰|| ۵,۸۰۰,۰۰۰|| ۴۳۰,۰۰۰|| ۹/۵۲||۲۰۱۴م||[http://www.swivel.com سایت swivel] | ||
|- | |- | ||
| ۶|| ۸,۲۸۰,۰۰۰|| ۶,۵۰۰,۰۰۰|| ۴۷۰,۰۰۰|| ۹/۱۲||۲۰۱۵م||[http://www.pewforum.orginewasseti | | ۶|| ۸,۲۸۰,۰۰۰|| ۶,۵۰۰,۰۰۰|| ۴۷۰,۰۰۰|| ۹/۱۲||۲۰۱۵م||[http://www.pewforum.orginewasseti سایت Pewforum] | ||
|} | |} | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۳۰: | ||
====مسیحیت==== | ====مسیحیت==== | ||
[[مسیحیت|مسیحیان]] تاجیکستان از مراکز [[واتیکان]]، [[کانادا]]، [[آمریکا]]، [[سوئد]]، [[فنلاند]]، [[نروژ]] و... پشتیبانی می‌شوند و فعالیت‌های تبلیغی گسترده‌ای در این کشور دارند. بسیاری از مبلغان مسیحی در کوچه‌ها دیده می‌شوند که به خانه‌ها مراجعه می‌کنند و کتاب‌ها و مجلات خود را رایگان بین مردم تقسیم می‌کنند. <ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref> | [[مسیحیت|مسیحیان]] تاجیکستان از مراکز [[واتیکان]]، [[کانادا]]، [[آمریکا]]، [[سوئد]]، [[فنلاند]]، [[نروژ]] و... پشتیبانی می‌شوند و فعالیت‌های تبلیغی گسترده‌ای در این کشور دارند. بسیاری از مبلغان مسیحی در کوچه‌ها دیده می‌شوند که به خانه‌ها مراجعه می‌کنند و کتاب‌ها و مجلات خود را رایگان بین مردم تقسیم می‌کنند.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref> | ||
====بهائیان==== | ====بهائیان==== | ||
مبلغین [[بهائیت|بهائی]] در دوران بازسازی توسط آوازخان معروف بهایی ایرانی‌تبار وارد تاجیکستان شده و در حال حاضر از همه فعال‌ترند. آنها در شهر دوشنبه، سغد و ختلان مشغول گسترش آیین خود هستند. بیشتر بهائیان تاجیکستان، یهودیان ایرانی‌تبار هستند و زبان فارسی را خوب می‌دانند. <ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref> | مبلغین [[بهائیت|بهائی]] در دوران بازسازی توسط آوازخان معروف بهایی ایرانی‌تبار وارد تاجیکستان شده و در حال حاضر از همه فعال‌ترند. آنها در شهر دوشنبه، سغد و ختلان مشغول گسترش آیین خود هستند. بیشتر بهائیان تاجیکستان، یهودیان ایرانی‌تبار هستند و زبان فارسی را خوب می‌دانند.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref> | ||
====شیعیان اسماعیلی==== | ====شیعیان اسماعیلی==== | ||
مردم منطقه بدخشان تاجیکستان که اکثرشان از مذهب اسماعیلی پیروی می‌کننند، از محافظان اصلی این مذهب در تاجیکستان و آسیای مرکزی به شمار می‌روند. مرکز اسماعیلیه در بدخشان شهرستان شیغنان است و پیروان این مذهب عموما در واخان، لغمان و دره‌های اطراف آن ساکن هستند. در ارتفاعات پامیر، نزدیک مرز چین و منطقه اشکاشم نیز جمعیت قابل توجهی از اسماعیلیه سکونت دارند. این گروه از نظر قومی عموما تاجیک هستند. اسماعیلیان تاجیکستان و [[افغانستان]]، از اسماعیلیان نزاری محسوب می‌شوند.<ref>بهمن، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، | مردم منطقه بدخشان تاجیکستان که اکثرشان از مذهب اسماعیلی پیروی می‌کننند، از محافظان اصلی این مذهب در تاجیکستان و آسیای مرکزی به شمار می‌روند. مرکز اسماعیلیه در بدخشان شهرستان شیغنان است و پیروان این مذهب عموما در واخان، لغمان و دره‌های اطراف آن ساکن هستند. در ارتفاعات پامیر، نزدیک مرز چین و منطقه اشکاشم نیز جمعیت قابل توجهی از اسماعیلیه سکونت دارند. این گروه از نظر قومی عموما تاجیک هستند. اسماعیلیان تاجیکستان و [[افغانستان]]، از اسماعیلیان نزاری محسوب می‌شوند.<ref>بهمن، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، ص۱۴۰</ref> | ||
مرکز اسماعیلیان که در سال ۲۰۰۹ م در شهر دوشنبه افتتاح شد، روزهای یک شنبه هر هفته درهای خود را به روی بازدیدکنندگان باز نموده و راهنمایان آن ضمن معرفی بنا و معماری آن به معرفی و تبلیغ اسماعیلیه می‌پردازند. درباره تعداد افراد دارای این مذهب در تاجیکستان اطلاعات زیادی در دست نیست، اما جمعیت آنها را حدود ۲۰۰ هزار نفر تخمین می‌زنند که بیشتر در منطقه پامیر و شهر دوشنبه ساکنند. اسماعیلیان تاجیک به‌خاطر شرایط دوران حکومت کمونیستی و قاعده تقیه، از آداب، رسوم و اعتقادات خود فاصله گرفته و جوانان اسماعیلی، عموما چندان چیزی از آئین و مرام خود نمی‌دانند. از این روی تشکیلات اسماعیلیان تلاش وسیعی را برای آشنا کردن پیروان سابق و جذب افراد تازه که به آنها مستجیب گفته می‌شود انجام می‌دهد.<ref>مشکور، محمد جواد، تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، انتشارات اشراقی، چاپ پنجم، ۱۳۷۲. همچنین دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، نشر فرزان، چاپ اول، ۱۳۷۵ و اشرافی مرتضی، گفتگو با مطراب مطراب اف، دکترای حقوق،کارمند مرکز اسمائیلیان تاجیکستان، گروه مطالعات راهبردی، فروردین ماه ۱۳۹۴</ref> | مرکز اسماعیلیان که در سال ۲۰۰۹ م در شهر دوشنبه افتتاح شد، روزهای یک شنبه هر هفته درهای خود را به روی بازدیدکنندگان باز نموده و راهنمایان آن ضمن معرفی بنا و معماری آن به معرفی و تبلیغ اسماعیلیه می‌پردازند. درباره تعداد افراد دارای این مذهب در تاجیکستان اطلاعات زیادی در دست نیست، اما جمعیت آنها را حدود ۲۰۰ هزار نفر تخمین می‌زنند که بیشتر در منطقه پامیر و شهر دوشنبه ساکنند. اسماعیلیان تاجیک به‌خاطر شرایط دوران حکومت کمونیستی و قاعده تقیه، از آداب، رسوم و اعتقادات خود فاصله گرفته و جوانان اسماعیلی، عموما چندان چیزی از آئین و مرام خود نمی‌دانند. از این روی تشکیلات اسماعیلیان تلاش وسیعی را برای آشنا کردن پیروان سابق و جذب افراد تازه که به آنها مستجیب گفته می‌شود انجام می‌دهد.<ref>مشکور، محمد جواد، تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، انتشارات اشراقی، چاپ پنجم، ۱۳۷۲. همچنین دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، نشر فرزان، چاپ اول، ۱۳۷۵ و اشرافی مرتضی، گفتگو با مطراب مطراب اف، دکترای حقوق،کارمند مرکز اسمائیلیان تاجیکستان، گروه مطالعات راهبردی، فروردین ماه ۱۳۹۴</ref> | ||
====عزاداری شیعیان اسماعیلیه در محرم و صفر==== | ====عزاداری شیعیان اسماعیلیه در محرم و صفر==== | ||
شیعیان اسماعیلی بدخشان در تاجیکستان، احترام و ارادت ویژه‌ای نسبت به اهل بیت، امام علی (ع)، حضرت زهرا (س) و اولاد ایشان دارند و حضرت فاطمه زهرا (س) را مادر خویش می‌دانند. اسماعیلیان بدخشان، ماه محرم و صفر را «شدّه» یا «عشورا» می‌نامند و در این مدت سوگواری و عزاداری می‌کنند، لباس سیاه به تن می‌کنند، و همه مناطق شهر غرق در ماتم است. مردان در این دو ماه محاسن خود را نمی‌تراشند و در خانه‌ها عزاداری برپا می‌کنند. | شیعیان اسماعیلی بدخشان در تاجیکستان، احترام و ارادت ویژه‌ای نسبت به اهل بیت، امام علی(ع)، حضرت زهرا(س) و اولاد ایشان دارند و حضرت فاطمه زهرا(س) را مادر خویش می‌دانند. اسماعیلیان بدخشان، ماه محرم و صفر را «شدّه» یا «عشورا» می‌نامند و در این مدت سوگواری و عزاداری می‌کنند، لباس سیاه به تن می‌کنند، و همه مناطق شهر غرق در ماتم است. مردان در این دو ماه محاسن خود را نمی‌تراشند و در خانه‌ها عزاداری برپا می‌کنند. | ||
مردم بدخشان تاجیکستان همچنین در عزاداری‌های خود مشت بر سینه می‌کوبند و «یا حسن، وای حسین» می‌گویند و قاتلان امام حسین (ع) و خاندان او را پلیدترین و بی‌رحم‌ترین موجود عالم می‌دانند. «یزید» در این شهر مصداق روشن انسان منافق و رذل است و هر گاه بخواهند کسی را با این صفات یاد کنند، او را یزید می‌خوانند.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2413891/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7 آداب و رسوم عاشورایی مردم دنیا]</ref> | مردم بدخشان تاجیکستان همچنین در عزاداری‌های خود مشت بر سینه می‌کوبند و «یا حسن، وای حسین» می‌گویند و قاتلان امام حسین(ع) و خاندان او را پلیدترین و بی‌رحم‌ترین موجود عالم می‌دانند. «یزید» در این شهر مصداق روشن انسان منافق و رذل است و هر گاه بخواهند کسی را با این صفات یاد کنند، او را یزید می‌خوانند.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2413891/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7 آداب و رسوم عاشورایی مردم دنیا]</ref> | ||
علی اشرف مجتهد شبستری سفیر سابق ایران در تاجیکستان درباره رنج‌های مردم تاجیکستان در برپایی عزاداری برای امام حسین(ع) در دوران حاکمیت کمونیسم گفت: «در زمان حضورم در تاجیکستان، یکی از دوستان تاجیک می‌گفت ما خیلی امام حسین(ع) را دوست داریم و در ایام دهه عاشورا وقتی می‌خواستیم مجلس عزاداری برپا کنیم، به زیرزمین‌هایی می‌رفتیم و یک نفر را جلو پله‌های زیرزمین به نگهبانی می‌گماشتیم. اگر آن فرد نگهبان علامت می‌داد و متوجه می‌شدیم که ماموران KGB آمده‌اند، به سرعت مقابلمان ورق می‌گذاشتیم و وقتی ماموران می‌آمدند ما را در حالی می‌دیدند که گویی در حال ورق بازی کردن هستیم.»<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2249593/%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-5-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1 تاجیک‌ها در عزاداری ماه محرم KGB را فریب می‌دادند]</ref> | علی اشرف مجتهد شبستری سفیر سابق ایران در تاجیکستان درباره رنج‌های مردم تاجیکستان در برپایی عزاداری برای امام حسین(ع) در دوران حاکمیت کمونیسم گفت: «در زمان حضورم در تاجیکستان، یکی از دوستان تاجیک می‌گفت ما خیلی امام حسین(ع) را دوست داریم و در ایام دهه عاشورا وقتی می‌خواستیم مجلس عزاداری برپا کنیم، به زیرزمین‌هایی می‌رفتیم و یک نفر را جلو پله‌های زیرزمین به نگهبانی می‌گماشتیم. اگر آن فرد نگهبان علامت می‌داد و متوجه می‌شدیم که ماموران KGB آمده‌اند، به سرعت مقابلمان ورق می‌گذاشتیم و وقتی ماموران می‌آمدند ما را در حالی می‌دیدند که گویی در حال ورق بازی کردن هستیم.»<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2249593/%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-5-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1 تاجیک‌ها در عزاداری ماه محرم KGB را فریب می‌دادند]</ref> | ||
| خط ۱۵۳: | خط ۱۵۳: | ||
درباره ورود مذهب [[امامیه|امامیه اثنی عشری]] به این منطقه، قول متقن و محکمی موجود نیست. اولین نامی که از شیعیان بدخشانی در تاریخ وجود دارد، به ۱۰۸۲ قمری برمی‌گردد که عبدالحسین خاتون آبادی از عده‌ای از شیعیان بدخشانی یاد کرده که در آن روزگار برای درخواست مبلغ و روحانی به [[مشهد]] آمده بودند. | درباره ورود مذهب [[امامیه|امامیه اثنی عشری]] به این منطقه، قول متقن و محکمی موجود نیست. اولین نامی که از شیعیان بدخشانی در تاریخ وجود دارد، به ۱۰۸۲ قمری برمی‌گردد که عبدالحسین خاتون آبادی از عده‌ای از شیعیان بدخشانی یاد کرده که در آن روزگار برای درخواست مبلغ و روحانی به [[مشهد]] آمده بودند. | ||
در دوران انقلاب [[روسیه]]، تعداد شیعیان این منطقه بالغ بر ۵ هزار خانوار بود، ولی با ورود یک مبلغ قدرتمند اسماعیلی از [[بخارا]] و دیگر مبلغان از سایر مذاهب و همچنین وجود جو اختناق و تفتیش عقاید بر ضد شیعه اثنی عشری و فقدان مبلغ و روحانی، بسیاری از آنها به فرقه‌های [[اسماعیلیه]] و [[حنفیه]] گرویده‌اند؛ به گونه‌ای که به تدریج در طول سالیان متمادی از جمعیت ۵ هزار خانواری شیعه، فقط ۶۰۰ خانواده مؤمن به این آئین و مذهب باقی مانده‌اند.<ref>بهمن، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، | در دوران انقلاب [[روسیه]]، تعداد شیعیان این منطقه بالغ بر ۵ هزار خانوار بود، ولی با ورود یک مبلغ قدرتمند اسماعیلی از [[بخارا]] و دیگر مبلغان از سایر مذاهب و همچنین وجود جو اختناق و تفتیش عقاید بر ضد شیعه اثنی عشری و فقدان مبلغ و روحانی، بسیاری از آنها به فرقه‌های [[اسماعیلیه]] و [[حنفیه]] گرویده‌اند؛ به گونه‌ای که به تدریج در طول سالیان متمادی از جمعیت ۵ هزار خانواری شیعه، فقط ۶۰۰ خانواده مؤمن به این آئین و مذهب باقی مانده‌اند.<ref>بهمن، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، ص۱۴۷ ۱۴۶</ref> | ||
شمار تقریبی شیعیان اثنی عشری تاجیکستان به قرار زیر است: | شمار تقریبی شیعیان اثنی عشری تاجیکستان به قرار زیر است: | ||
# حدود ۴۰۰ خانوار شیعه در دوشنبه | # حدود ۴۰۰ خانوار شیعه در دوشنبه | ||
# حدود ۵۰۰ خانوار در اطراف دوشنبه (قرقان تپه، کولاب و وحدت) | # حدود ۵۰۰ خانوار در اطراف دوشنبه (قرقان تپه، کولاب و وحدت) | ||
# بیش از ۵۰۰ خانوار در شمال تاجیکستان در | # بیش از ۵۰۰ خانوار در شمال تاجیکستان در ولایت سغد که مرکز آن خجند است<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A53149.html ره آورد سفر به تاجیکستان]</ref> | ||
===آداب ماه مبارک رمضان در تاجیکستان=== | ===آداب ماه مبارک رمضان در تاجیکستان=== | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۹: | ||
# جمله «رمضان مبارک» تا آخر این ماه بین تاجیکان رد و بدل می‌شود و آیین موسوم به «رب من» از معروف‌ترین و رایج‌ترین شعائر تاجیکان در این ماه است که تا حد زیادی توانسته در ۸۰ سال حاکمیت کمونیست که مخالف هر گونه شعائر دینی بود، سنت‌های رمضان را حفظ کند. مراسم «رب من»خوانی در گذشته در تمام مناطق فارسی‌زبان آسیای مرکزی نظیر بخارا، سمرقند، خجند، پنجکنت، اوراتپه، قشقه دریا، سرخان، حصار، قراتگین، درواز، ختلان و بدخشان با تفاوت‌های لهجه‌ای وجود داشت. اگرچه این سنت دیرین اکنون در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان کمتر به چشم می‌آید اما در روستا‌ها و مناطق کوهستانی آن همچنان پابرجاست. مراسم «رب من»خوانی بعد از ضیافت افطار برگزار می‌شود و کودکان در گروه‌های چند نفره با یک سرگروه که صدای بهتر دارد در کوچه‌ها به راه می‌افتند و به در خانه‌ها می‌روند. | # جمله «رمضان مبارک» تا آخر این ماه بین تاجیکان رد و بدل می‌شود و آیین موسوم به «رب من» از معروف‌ترین و رایج‌ترین شعائر تاجیکان در این ماه است که تا حد زیادی توانسته در ۸۰ سال حاکمیت کمونیست که مخالف هر گونه شعائر دینی بود، سنت‌های رمضان را حفظ کند. مراسم «رب من»خوانی در گذشته در تمام مناطق فارسی‌زبان آسیای مرکزی نظیر بخارا، سمرقند، خجند، پنجکنت، اوراتپه، قشقه دریا، سرخان، حصار، قراتگین، درواز، ختلان و بدخشان با تفاوت‌های لهجه‌ای وجود داشت. اگرچه این سنت دیرین اکنون در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان کمتر به چشم می‌آید اما در روستا‌ها و مناطق کوهستانی آن همچنان پابرجاست. مراسم «رب من»خوانی بعد از ضیافت افطار برگزار می‌شود و کودکان در گروه‌های چند نفره با یک سرگروه که صدای بهتر دارد در کوچه‌ها به راه می‌افتند و به در خانه‌ها می‌روند. | ||
# کودکان پس از تبریک ماه رمضان به صاحبخانه همزمان شروع به همخوانی اشعار «رب من» با مضمون حمد و سپاس خدا و طلب بخشش و برکت از درگاه او می‌کنند و صاحبخانه نیز به آنها هدیه می‌دهد. | # کودکان پس از تبریک ماه رمضان به صاحبخانه همزمان شروع به همخوانی اشعار «رب من» با مضمون حمد و سپاس خدا و طلب بخشش و برکت از درگاه او می‌کنند و صاحبخانه نیز به آنها هدیه می‌دهد. | ||
# مردم تاجیکستان در ماه رمضان سفره‌های خود را که «دسترخوان» گفته می‌شود برای پذیرایی از میهمانان روزه‌دار خود با انواع خوردنی‌ها اعم از نان، شیرینی، آجیل و میوه و غذاهای گرم پهن می‌کنند. خوراکی‌ها و شیرینی‌های محلی موسوم به نشالا، حلوا کنجدی و شیرچای، شوربا | # مردم تاجیکستان در ماه رمضان سفره‌های خود را که «دسترخوان» گفته می‌شود برای پذیرایی از میهمانان روزه‌دار خود با انواع خوردنی‌ها اعم از نان، شیرینی، آجیل و میوه و غذاهای گرم پهن می‌کنند. خوراکی‌ها و شیرینی‌های محلی موسوم به نشالا، حلوا کنجدی و شیرچای، شوربا واش پلو معمولا در ضیافت‌های [[افطار]] به چشم می‌خورد. | ||
# مردم تاجیک قبل از افطار، در مساجد قرآن کریم تلاوت می‌کنند و بعد از اقامه [[نماز مغرب]] به سفره‌های ضیافت افطار می‌روند. | # مردم تاجیک قبل از افطار، در مساجد قرآن کریم تلاوت می‌کنند و بعد از اقامه [[نماز مغرب]] به سفره‌های ضیافت افطار می‌روند. | ||
# افطاری دادن در بین تاجیکان بسیار زیاد است و پذیرایی از میهمانان و اطعام مستمندان در این ماه، فراوان دیده می‌شود. | # افطاری دادن در بین تاجیکان بسیار زیاد است و پذیرایی از میهمانان و اطعام مستمندان در این ماه، فراوان دیده می‌شود. | ||
| خط ۱۷۷: | خط ۱۷۷: | ||
===وضع قوانین خلاف اسلام توسط در تاجیکستان=== | ===وضع قوانین خلاف اسلام توسط در تاجیکستان=== | ||
دولت و مجلس تاجیکستان اقداماتی در جهت اسلام‌زدایی در این کشور انجام داده است؛ از جمله این اقدامات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: | دولت و مجلس تاجیکستان اقداماتی در جهت اسلام‌زدایی در این کشور انجام داده است؛ از جمله این اقدامات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: | ||
# منع [[حجاب]] در دانشگاه‌ها<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=40467 منع حجاب در | # منع [[حجاب]] در دانشگاه‌ها<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=40467 منع حجاب در تاجیکستان]</ref> | ||
# ممنوعیت [[نماز]] خواندن افراد زیر ۱۸ سال در [[مسجد|مساجد]] | # ممنوعیت [[نماز]] خواندن افراد زیر ۱۸ سال در [[مسجد|مساجد]] | ||
# بستن تعداد | # بستن تعداد زیادی از مساجد به بهانه عدم ثبت رسمی | ||
# | # ممنوعیت نامگذاری فرزندان به نام‌های اسلامی مانند محمد | ||
# | # ممنوعیت ریش گذاشتن برای مردان زیر ۴۰ سال | ||
# فراخواندن کسانی که برای تحصیل به کشورهای اسلامی رفته‌اند<ref>[http://www.abna24.com/persian/service/asia-center/archive/1390/05/10/257106/story.html | # فراخواندن کسانی که برای تحصیل به کشورهای اسلامی رفته‌اند<ref>[http://www.abna24.com/persian/service/asia-center/archive/1390/05/10/257106/story.html واکنش احتمالی مراجع عظام تقلید نسبت به وقایع اخیر تاجیکستان]</ref> | ||
# مجازات تدریس غیرمجاز احکام و معارف دینی | # مجازات تدریس غیرمجاز احکام و معارف دینی | ||
# ممنوعیت سرمایه‌گذاری در موسسات آموزشی مذهبی<ref>[http://www.abna24.com/persian/service/asia-center/archive/2011/06/18/247867/story.html | # ممنوعیت سرمایه‌گذاری در موسسات آموزشی مذهبی<ref>[http://www.abna24.com/persian/service/asia-center/archive/2011/06/18/247867/story.html تشدید مجازات آموزش غیر رسمی علوم دینی در تاجیکستان]</ref> | ||
[[آیت الله صافی گلپایگانی]] در تابستان ۱۳۹۰ پیامی در اعتراض به وضع قوانین خلاف اسلام در تاجیکستان صادر کرد و گفت: اینجانب به هیئت مسلّط بر | [[آیت الله صافی گلپایگانی]] در تابستان ۱۳۹۰ پیامی در اعتراض به وضع قوانین خلاف اسلام در تاجیکستان صادر کرد و گفت: اینجانب به هیئت مسلّط بر تاجیکستان اعلام خطر می‌نمایم. بدانند راهی که پیش گرفته‌اند به شکست منتهی می‌شود. باید از این جسارت‌ها از ملّت غیور تاجیکستان و از همه مسلمانان جهان رسما عذرخواهی نمایند.»<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/9005-08005/%D8%B7%D9%8A-%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D9%83%D9%86%D8%B4-%D8%A8%D9%87-%D9%88%D8%B6%D8%B9-%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 آیت‌الله صافی گلپایگانی: به هیات مسلط بر تاجیکستان اعلام خطر می‌کنم]</ref> | ||
[[آیت الله مکارم شیرازی]] نیز به رئیس جمهور و دولتمردان تاجیکستان درباره مخالفت آنان با [[حجاب]] هشدار داد و گفت: «بهتر است مردم را به حال خودشان بگذارید تا وظایف شرعی را درباره حجاب انجام دهند، اصل حجاب چیزی نیست که آن را بتوان انکار کرد و یا مسلمانان را از آن منصرف نمود.»<ref>[http://fa.abna24.com/service/grand-ayatollah/archive/2015/05/10/687981/story.html آیت الله مکارم شیرازی: حجاب را | [[آیت الله مکارم شیرازی]] نیز به رئیس جمهور و دولتمردان تاجیکستان درباره مخالفت آنان با [[حجاب]] هشدار داد و گفت: «بهتر است مردم را به حال خودشان بگذارید تا وظایف شرعی را درباره حجاب انجام دهند، اصل حجاب چیزی نیست که آن را بتوان انکار کرد و یا مسلمانان را از آن منصرف نمود.»<ref>[http://fa.abna24.com/service/grand-ayatollah/archive/2015/05/10/687981/story.html آیت الله مکارم شیرازی: حجاب را نمی‌توان انکار کرد]</ref> | ||
[[پرونده:تصویر میر سید علی همدانی بر اسکناس تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|تصویر [[میر سید علی همدانی]] بر روی اسکناس تاجیکستان]] | [[پرونده:تصویر میر سید علی همدانی بر اسکناس تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|تصویر [[میر سید علی همدانی]] بر روی اسکناس تاجیکستان]] | ||
| خط ۲۰۹: | خط ۲۰۹: | ||
# '''آرامگاه علاءالدین''': آرامگاه علاءالدین محمد از آثار تاریخی تاجیکستان به شمار می‌رود که در جنوب روستای ده نو قرار دارد. | # '''آرامگاه علاءالدین''': آرامگاه علاءالدین محمد از آثار تاریخی تاجیکستان به شمار می‌رود که در جنوب روستای ده نو قرار دارد. | ||
# '''آرامگاه سید علی همدانی''': آرامگاه [[میر سید علی همدانی|سید علی همدانی]] در کنار خیابان اصلی شهر کولاب، در فاصله حدود ۱۹۰ کیلومتری شهر دوشنبه قرار دارد. بنای آرامگاه را در سال‌های اخیر تعمیر کرده‌اند. | # '''آرامگاه سید علی همدانی''': آرامگاه [[میر سید علی همدانی|سید علی همدانی]] در کنار خیابان اصلی شهر کولاب، در فاصله حدود ۱۹۰ کیلومتری شهر دوشنبه قرار دارد. بنای آرامگاه را در سال‌های اخیر تعمیر کرده‌اند. | ||
# | # '''آرامگاه ابواسحاق ختلانی''': آرامگاه [[ابواسحاق ختلانی]] در ۱۵ کیلومتری شهر کولاب قرار دارد و مورد احترام بسیار مردم است. آرامگاه دارای ایوان بلند و آجری می‌باشد. خواجه اسحاق سر سلسله شیخ‌های ذهبیه بوده است که سه تن از پیشوایان این سلسله و بازماندگان خواجه اسحاق در [[مشهد]] و پیرامون آن مدفون‌اند: سید عبدالله برزش آبادی در برزش آباد، شیخ محمد المقتدی کارندهی مشهور به پیر پالان‌دوز و شیخ محمد مومن عارف.<ref>افشار، جغرافیای تاریخی تاجیکستان، ص۱۰۳-۱۰۵</ref> | ||
==رسانه‌های گروهی== | ==رسانه‌های گروهی== | ||
| خط ۲۱۸: | خط ۲۱۸: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۳۴: | خط ۲۳۴: | ||
* باباجان غفوروف، تاجیکان، دوشنبه ۱۳۷۷ش. | * باباجان غفوروف، تاجیکان، دوشنبه ۱۳۷۷ش. | ||
* ایرج افشار سیستانی، «مقدمه‌ای بر شناخت قوم تاجیک»، در تاجیکان در مسیر تاریخ، چاپ میرزا شکورزاده، تهران ۱۳۷۳ ش. | * ایرج افشار سیستانی، «مقدمه‌ای بر شناخت قوم تاجیک»، در تاجیکان در مسیر تاریخ، چاپ میرزا شکورزاده، تهران ۱۳۷۳ ش. | ||
* لاریسا نیکولایوا، تاجیکستان: تحولات سیاسی | * لاریسا نیکولایوا، تاجیکستان: تحولات سیاسی اجتماعی در یکصد سال اخیر، تهران ۱۳۸۰ ش. | ||
* حبیب اللّه ابوالحسن شیرازی، ملّیتهای آسیای میانه، تهران ۱۳۷۰ ش. | * حبیب اللّه ابوالحسن شیرازی، ملّیتهای آسیای میانه، تهران ۱۳۷۰ ش. | ||
* غلامرضا گلی زواره، سرزمین اسلام؛ شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان نشین جهان، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۷۶ش. | * غلامرضا گلی زواره، سرزمین اسلام؛ شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان نشین جهان، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۷۶ش. | ||
| خط ۲۴۵: | خط ۲۴۵: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3259A4983.html آمار شیعیان | * [http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3259A4983.html آمار شیعیان تاجیکستان] | ||
* [http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان] | * [http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان] | ||
* [http://www.abna24.com/persian/service/asia-center/archive/2014/09/27/640619/story.html داشتن ریش در تاجیکستان ممنوع اعلام شد] | * [http://www.abna24.com/persian/service/asia-center/archive/2014/09/27/640619/story.html داشتن ریش در تاجیکستان ممنوع اعلام شد] | ||
* [http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3261A102669.html | * [http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3261A102669.html ممنوعیت پخش اذان در مساجد تاجیکستان] | ||
* | * قسمت‌هایی از این مدخل از مقاله‌های [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3043 تاجیکستان] و [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3042 تاجیک] از دانشنامه جهان اسلام اخذ شده است. | ||
* [http://lib.eshia.ir/23022/14/5683 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | * [http://lib.eshia.ir/23022/14/5683 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{آسیای مرکزی}} | {{آسیای مرکزی}} | ||