کاربر ناشناس
تحریر الوسیله (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| ناشر = دار العلم، موسسة النشر الاسلامي، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، م‍ک‍ت‍ب‍ه‌‌ال‍ع‍ل‍م‍ی‍ه‌الاس‍لام‍ی‍ه، م‍ک‍ت‍ب‍ه الاع‍ت‍م‍اد، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) | | ناشر = دار العلم، موسسة النشر الاسلامي، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، م‍ک‍ت‍ب‍ه‌‌ال‍ع‍ل‍م‍ی‍ه‌الاس‍لام‍ی‍ه، م‍ک‍ت‍ب‍ه الاع‍ت‍م‍اد، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) | ||
| ناشر فارسی = | | ناشر فارسی = | ||
| محل انتشارات = نجف، تهران، قم | | محل انتشارات = نجف، تهران، قم | ||
| تاریخ نشر = | | تاریخ نشر = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''تحریرالوسيله'''، حاشیه [[امام خمینی]] بر کتاب [[وسیلة النجاة (کتاب)|وسیلة النجاة]] [[سیدابوالحسن اصفهانی]] | '''تحریرالوسيله'''، حاشیه [[امام خمینی]] بر کتاب [[وسیلة النجاة (کتاب) |وسیلة النجاة]] [[سیدابوالحسن اصفهانی]] است و رساله فتوایی غیراستدلالی ایشان به زبان عربی می‌باشد. این کتاب اکثر ابواب فقهی و مسائل مبتلابه را با نظمی دقیق دربر دارد و در دو جلد به چاپ رسیده است. تحریر الوسیله به زبان فارسی، اردو و ترکی ترجمه شده و بر این کتاب شرح‌هایی نوشته‌اند که معروف‌ترین آنها کتاب [[تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیله]] از [[محمد فاضل لنکرانی]] است. پرداختن به مباحث مستحدثه از امتیازات این کتاب است. | ||
==معرفی کتاب== | ==معرفی کتاب== | ||
تحریرالوسیله، جامعِ ابواب فقه به صورت غیراستدلالی است و اصطلاحات و نظریات دقیق فقهی در آن با عباراتی ساده بیان شده است. تحریرالوسیله حاشیه [[امام خمینی]] بر [[وسیلة النجاة (کتاب) |وسیلة النجاة]] تألیف [[سیدابوالحسن اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۵) است و وسیلة النجاة حاشیه اصفهانی بر [[ذخیرة الصالحین (کتاب) |ذخیرة الصالحین]] تألیف [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] (متوفی ۱۳۳۷) است. <ref> آقابزرگ طهرانی، ج ۲۵، ص ۸۵ </ref> اصفهانی حواشی خود بر ذخیرة الصالحین را در متن آن وارد کرد و با افزودن مسائل بسیاری آن را وسیلة النجاة نامید. این کتاب اکثر ابواب فقهی و مسائل مبتلابه را با نظمی دقیق دربر دارد و در دو مجلد به چاپ رسیده است. <ref> همانجا؛ انصاری، ص ۲۰۵ </ref> | |||
==روند تألیف تحریرالوسیله== | |||
امام خمینی که وسیلة النجاة را اثری مهم می‌دانست <ref> رجوع کنید به پابه پای آفتاب، ج ۳، ص ۲۰۹، به نقل از جعفر سبحانی </ref> در دوران اقامت در [[قم]] بر آن حاشیه نگاشت. <ref> رجوع کنید به امام خمینی، ج ۱، ص ۶؛ پابه پای آفتاب، ج ۱، ص ۲۶۶، به نقل از محمدرضا توسلی </ref> احترام نویسنده به مرجع وقت، [[حاج آقا حسین بروجردی]] (متوفی ۱۳۴۰ش)، مانع از چاپ و انتشار این اثر شد، <ref> رجوع کنید به پابه پای آفتاب، ج ۳، ص ۳۱۶، به نقل از حسن طاهری خرم آبادی </ref> اما بعدها به طور جداگانه و چند بار نیز همراه با وسیلة النجاة به چاپ رسید. <ref> انصاری، ص ۲۰۲ </ref> تبعید امام خمینی به شهر [[بورسا|بورسای]] [[ترکیه]] در ۱۳۴۳ش فرصتی فراهم آورد تا نویسنده آنطور که خود می‌گوید <ref> امام خمینی، همانجا </ref> از فراغتش در حدود یازده ماه اقامت اجباری در آن شهر برای وارد کردن حاشیه مذکور در متن وسیلة النجاة استفاده کند و آن را تحریرالوسیله بنامد. به نظر می‌رسد در آن زمان تحریرالوسیله مانند وسیلة النجاة به کتاب المیراث ختم می‌شده است. | |||
امام خمینی | امام خمینی پس از تبعید از ترکیه به [[عراق]] و اقامت در [[نجف]]، مسائل مربوط به [[حج]]، [[نماز جمعه]]، [[دفاع]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[قضاوت|قضا]]، شهادات، [[قصاص]] و دیات و نیز بسیاری از مسائل مبتلابه را که در دوران اقامت در قم تدریس کرده بود، <ref> پابه پای آفتاب، ج ۴، ص ۱۳۶، به نقل از محمدحسن مرتضوی لنگرودی </ref> به تحریرالوسیله افزود. <ref> رجوع کنید به همان، ج ۱، ص ۶۱، به نقل از احمد خمینی؛ استادی، ص ۶۰ </ref> | ||
==تفاوت‌های تحریر الوسیله با وسیلة النجاة== | |||
تحریر الوسیله گذشته از مشتمل بودن بر نظریات امام خمینی، دو تفاوت کلی با وسیلة النجاة دارد. از یکسو برخی مسائل غیر مبتلابه آن حذف شده و از سوی دیگر مسائل مبتلابه زیادی بر آن افزوده شده است. سیدابوالحسن اصفهانی نیز مسائل مورد ابتلا را مطرح کرده بود، اما امام خمینی آنها را بسط داد. <ref> رجوع کنید به معرفت، ص ۱۵۱ </ref> در مجموع، اضافات تحریرالوسیله نزدیک به یک سوم کل کتاب را دربر می‌گیرد. <ref> پابه پای آفتاب، ج ۳، ص ۲۰۹، به نقل از جعفر سبحانی </ref> مسائل مستحدثه تحریرالوسیله شامل مباحث بیمه، سفته، سرقفلی، عملیات بانکی، بلیت بخت آزمایی، تلقیح مصنوعی، تشریح، پیوند اعضا، تغییر جنسیّت، رادیو و تلویزیون و برخی مسائل متفرقه است که در آخر کتاب جای دارد. | |||
نویسنده کوشیده است که با کمترین تغییر، حاشیه‌اش را در متن وسیلة النجاة وارد کند، اما علاوه بر تغییرات محتوایی مذکور، در مواردی نحوه بیان مسائل و عناوین و ترتیب آنها را نیز تغییر داده است؛ مثلاً [[نماز لیلة الدفن]] را که در وسیلة النجاة در کتاب الصلوة مطرح شده، در تحریرالوسیله در باب دفن از کتاب الطهاره آورده و نیز سه مبحث [[ظهار|ظِهار]]، [[ایلاء]] و [[لعان|لِعان]] را که در وسیلة النجاة ذیل یک عنوان «القول فی الظهار و الایلاء و اللعان» آمده، در تحریرالوسیله به صورت سه کتاب آورده است. این تغییرات صوری و محتوایی که در سراسر تحریرالوسیله مشهود است، سبب برتری آن بر وسیلة النجاة شده است. <ref> رجوع کنید به معرفت؛ استادی، همانجاها </ref> | |||
نویسنده کوشیده است که با کمترین تغییر، | |||
==چاپ و نشر== | ==چاپ و نشر== | ||
عواملی چون شهرت فقهی و ظلم ستیزی نویسنده، جامعیت کتاب و روانی متن آن و پاسخگویی به مسائل مورد نیاز موجب شد که مقلدان عرب زبان چاپ و تکثیر تحریرالوسیله را درخواست کنند. در پاسخ به این تقاضا، به دستور نویسنده، کتاب تلخیص شد و با عنوان زبدة الاحکام در دسترس عموم قرار گرفت.<ref>استادی، همانجا؛ پابه پای آفتاب، ج | عواملی چون شهرت فقهی و ظلم ستیزی نویسنده، جامعیت کتاب و روانی متن آن و پاسخگویی به مسائل مورد نیاز موجب شد که مقلدان عرب زبان چاپ و تکثیر تحریرالوسیله را درخواست کنند. در پاسخ به این تقاضا، به دستور نویسنده، کتاب تلخیص شد و با عنوان زبدة الاحکام در دسترس عموم قرار گرفت. <ref> استادی، همانجا؛ پابه پای آفتاب، ج ۴، ص ۳۷ـ ۳۸، به نقل از عباسعلی عمید زنجانی </ref> پس از چندی نیز همه تحریرالوسیله برای اولین بار در [[نجف]] چاپ شد، <ref> پابه پای آفتاب، ج ۳، ص ۱۶۶، به نقل از حمید روحانی </ref> ولی به کار بردن لقب «زعیم حوزه‌های علمیه» در پشت جلد آن، موجب شد که نویسنده با انتشار آن مخالفت کند تا اینکه این لقب را برداشتند و او با توزیع کتاب موافقت کرد. <ref> همان، ج ۳، ص ۱۶۶، به نقل از حمید روحانی، ج ۴، ص ۹۵، به نقل از محمدحسن قدیری </ref> | ||
ممانعت حکومت پهلوی از انتشار آثار امام خمینی موجب شد که تحریرالوسیله | ممانعت حکومت پهلوی از انتشار آثار امام خمینی موجب شد که تحریرالوسیله بارها در [[ایران]] با عناوینی چون کتاب الفقه و وسیلة النجاة چاپ و توزیع شود. <ref> همان، ج ۱، ص ۶۱، به نقل از احمد خمینی </ref> | ||
==استفاده قضات از این کتاب== | ==استفاده قضات از این کتاب== | ||
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، قضات دادگستری برای رفع خلأ قانونی از تحریرالوسیله به عنوان متمم قانون استفاده | پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، قضات دادگستری برای رفع خلأ قانونی از تحریرالوسیله به عنوان متمم قانون استفاده می‌کردند که با قانونی شدن استفاده از آرای مشهور فقها (اصل ۱۶۷ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]) و توسعه نِطاق [[مرجعیت]] امام خمینی و انطباق اکثر آرای او با آرای مشهور فقها، این کتاب در دادگاه‌ها و محافل علمی مورد توجه و مراجعه بیشتر قرار گرفت. | ||
==ترجمه‌ها و شرح‌ها== | ==ترجمه‌ها و شرح‌ها== | ||
تحریرالوسیله چندین ترجمه و شرح دارد که | تحریرالوسیله چندین ترجمه و شرح دارد که مهمترین آنها بدین قرار است: | ||
===ترجمه‌ها=== | ===ترجمه‌ها=== | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۲: | ||
# ترجمه فارسی [[محمدباقر موسوی همدانی]] در چهار جلد؛ | # ترجمه فارسی [[محمدباقر موسوی همدانی]] در چهار جلد؛ | ||
# ترجمه فارسی علی اسلامی و قاضی زاده زیرنظر [[محمد مؤمن قمی]] و [[حسن طاهری خرم آبادی]] در چهار جلد؛ | # ترجمه فارسی علی اسلامی و قاضی زاده زیرنظر [[محمد مؤمن قمی]] و [[حسن طاهری خرم آبادی]] در چهار جلد؛ | ||
# ترجمه فارسی بخش هایی از تحریرالوسیله به قلم [[عبدالکریم بی آزار شیرازی]] با اضافات در چهار جلد.<ref> | # ترجمه فارسی بخش هایی از تحریرالوسیله به قلم [[عبدالکریم بی آزار شیرازی]] با اضافات در چهار جلد.<ref>انصاری، ص ۲۰۵ـ۲۰۶؛ استادی، ص ۶۱</ref> | ||
# در سال 1385 از سوی دفتر قم [[موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی]] ترجمه مصحح و روانی تدوین و توسط انتشارات عروج منتشر گردید.<ref>[http://www.hasankhomeini.ir/?persian=content&categoryID=454&nodeID=1390 وب سایت سید حسن خمینی]</ref> | # در سال 1385 از سوی دفتر قم [[موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی]] ترجمه مصحح و روانی تدوین و توسط انتشارات عروج منتشر گردید.<ref>[http://www.hasankhomeini.ir/?persian=content&categoryID=454&nodeID=1390 وب سایت سید حسن خمینی]</ref> | ||
# در سال 1996 میلادی معاونت امور بین الملل موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی ترجمه این کتاب به زبان اردو را به همراه متن عربی آن منتشر نمود.<ref>[http://www.hasankhomeini.ir/?persian=content&categoryID=454&nodeID=1390 وب سایت سید حسن خمینی]</ref> | # در سال 1996 میلادی معاونت امور بین الملل موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی ترجمه این کتاب به زبان اردو را به همراه متن عربی آن منتشر نمود.<ref>[http://www.hasankhomeini.ir/?persian=content&categoryID=454&nodeID=1390 وب سایت سید حسن خمینی]</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۹: | ||
===شرح‌ها=== | ===شرح‌ها=== | ||
# شرح [[محمد فاضل لنکرانی]] به نام [[تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیله]] که مبسوط ترین شرح آن بوده و تاکنون بیست و هشت جلد آن منتشر شده است، به گفته شارح<ref>رجوع کنید به پابه پای | # شرح [[محمد فاضل لنکرانی]] به نام [[تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیله]] که مبسوط ترین شرح آن بوده و تاکنون بیست و هشت جلد آن منتشر شده است، به گفته شارح<ref>رجوع کنید به پابه پای آفتاب، ج ۴، ص ۷۰</ref> بخشی از این شرح نیز در دوره تبعید وی نوشته شده است؛ | ||
# شرح [[ناصر مکارم شیرازی]] به نام [[انوارالفقاهه فی احکام العترة الطاهره (کتاب)|انوارالفقاهه فی احکام العترة الطاهره]] که بخش حدود و تعزیرات و دیات آن به پایان رسیده است؛ | # شرح [[ناصر مکارم شیرازی]] به نام [[انوارالفقاهه فی احکام العترة الطاهره (کتاب)|انوارالفقاهه فی احکام العترة الطاهره]] که بخش حدود و تعزیرات و دیات آن به پایان رسیده است؛ | ||
# شرح [[سید مصطفی خمینی]] به نام مستند تحریرالوسیله در دو جلد؛این اثر در سال | # شرح [[سید مصطفی خمینی]] به نام مستند تحریرالوسیله در دو جلد؛این اثر در سال ۱۳۷۶ به مناسبت بیستمین سالگرد شهادت ایشان توسط موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی منتشر شد. <ref>[http://www.hasankhomeini.ir/?persian=content&categoryID=454&nodeID=1390 وب سایت سید حسن خمینی]</ref> | ||
# شرح [[احمد مطهری ساوجی]] به نام مستند تحریرالوسیله در شش جلد؛<ref>انصاری ، ص 206</ref> | # شرح [[احمد مطهری ساوجی]] به نام مستند تحریرالوسیله در شش جلد؛<ref>انصاری ، ص 206</ref> | ||
# شرح هایی از فقها و مراجع دیگر چون حاج [[یوسف صانعی|شیخ یوسف صانعی]]، محمدمؤمن قمی، [[محمدحسن احمدی فقیه یزدی]]، [[احمد سبط الشیخ انصاری]]، [[علی اکبر سیفی مازندرانی]]، [[عبدالنبی نمازی]] و [[زین العابدین احمدی زنجانی]].<ref>برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به همان، ص | # شرح هایی از فقها و مراجع دیگر چون حاج [[یوسف صانعی|شیخ یوسف صانعی]]، محمدمؤمن قمی، [[محمدحسن احمدی فقیه یزدی]]، [[احمد سبط الشیخ انصاری]]، [[علی اکبر سیفی مازندرانی]]، [[عبدالنبی نمازی]] و [[زین العابدین احمدی زنجانی]].<ref>برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به همان، ص ۲۰۶ـ۲۰۷</ref> | ||
عالمانی چون مکارم شیرازی، [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، [[نوری همدانی]]، [[علوی گرگانی]]، یوسف صانعی، احمدی فقیه یزدی و [[ابوطالب تجلیل تبریزی|تجلیل تبریزی]] نیز بر تحریرالوسیله حاشیه فتوایی نوشته اند.<ref>همان، ص | عالمانی چون مکارم شیرازی، [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، [[نوری همدانی]]، [[علوی گرگانی]]، یوسف صانعی، احمدی فقیه یزدی و [[ابوطالب تجلیل تبریزی|تجلیل تبریزی]] نیز بر تحریرالوسیله حاشیه فتوایی نوشته اند.<ref>همان، ص ۲۰۷</ref> | ||
معرفه ابواب الفقه تلخیص تحریرالوسیله للامام الخمینی(س) اثری است که مرکز مطالعه و تدوین متون درسی مرکز جهانی علوم اسلامی برای استفاده طلاب تهیه کرده است و کتابشناسی تحریرالوسیله در بهار | معرفه ابواب الفقه تلخیص تحریرالوسیله للامام الخمینی(س) اثری است که مرکز مطالعه و تدوین متون درسی مرکز جهانی علوم اسلامی برای استفاده طلاب تهیه کرده است و کتابشناسی تحریرالوسیله در بهار ۱۳۸۹ به کوشش حسن پویا و توسط دفتر قم موسسه تنظیم و نشر امام خمینی(س) منتشر شده و اطلاعات مربوط به کتبی که معرفی شد به تفصیل در آن گنجانده شده است.<ref>[http://www.hasankhomeini.ir/?persian=content&categoryID=454&nodeID=1390 وب سایت سید حسن خمینی]</ref> | ||
==برگزاری همایش تحریرالوسیله؛ شروح و تعلیقات== | ==برگزاری همایش تحریرالوسیله؛ شروح و تعلیقات== | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۰: | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
* آقابزرگ طهرانی. | * آقابزرگ طهرانی. | ||
* استادی، رضا، | * استادی، رضا، «کتاب‌ها و آثار علمی امام خمینی (ره)»، حضور، ش ۱ (خرداد ۱۳۷۰). | ||
* انصاری، ناصرالدین، «تألیفات و تقریرات امام خمینی (ره)»، آینه پژوهش، سال | * انصاری، ناصرالدین، «تألیفات و تقریرات امام خمینی (ره)»، آینه پژوهش، سال ۱۰، ش ۴ (مهر و آبان ۱۳۷۸). | ||
* پابه پای آفتاب: | * پابه پای آفتاب: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی امام خمینی (ره)، گردآوری و تدوین امیررضا ستوده، تهران: نشر پنجره، ۱۳۷۳ش. | ||
* خمینی، روح اللّه، تحریرالوسیله، بیروت | * خمینی، روح اللّه، تحریرالوسیله، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. | ||
* معرفت، | * معرفت، محمدهادی، «مصاحبه با حضرت آیت اللّه محمدهادی معرفت»، حوزه، سال ۶، ش ۲ (خرداد و تیر ۱۳۶۸). | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۴: | ||
{{فهرست آثار امام خمینی(ره)}} | {{فهرست آثار امام خمینی(ره)}} | ||
{{کتاب های فقهی شیعه}} | {{کتاب های فقهی شیعه}} | ||
[[رده:کتاب‌های فقهی شیعه قرن15(قمری)]] | |||