Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۱٬۳۶۱
ویرایش
اهواز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح پانویس
جز (تغییر جمله بندی) |
جز (اصلاح پانویس) |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
اهواز مرکز استان [[خوزستان]] است. مساحت این شهر ۲۱۹۵۴ هکتار و جمعیت آن بیش از یک‌میلیون و صد هزار نفر است.<ref> [http://stats.ahvaz.ir/ سامانه اطلاعات و آمار شهرداری اهواز]</ref> دو قوم عرب و بختیاری بیشترین جمعیت را در شهر به خود اختصاص داده‌اند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/82215621 خوزستان تیراژه اقوام، سایت خبری ایرنا]</ref> [[حمدالله مستوفی]] جغرافی‌دان قرن هشتم قمری، حدود اهواز را ولایت [[عراق عرب]]، [[کردستان]]، [[لرستان]] و [[فارس]] دانسته است.<ref>مستوفی، نزهه القلوب، ۱۳۶۲ش، ص۱۳۰،</ref>. | اهواز مرکز استان [[خوزستان]] است. مساحت این شهر ۲۱۹۵۴ هکتار و جمعیت آن بیش از یک‌میلیون و صد هزار نفر است.<ref> [http://stats.ahvaz.ir/ سامانه اطلاعات و آمار شهرداری اهواز]</ref> دو قوم عرب و بختیاری بیشترین جمعیت را در شهر به خود اختصاص داده‌اند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/82215621 خوزستان تیراژه اقوام، سایت خبری ایرنا]</ref> [[حمدالله مستوفی]] جغرافی‌دان قرن هشتم قمری، حدود اهواز را ولایت [[عراق عرب]]، [[کردستان]]، [[لرستان]] و [[فارس]] دانسته است.<ref>مستوفی، نزهه القلوب، ۱۳۶۲ش، ص۱۳۰،</ref>. | ||
=== وجه نامگذاری شهر=== | === وجه نامگذاری شهر=== | ||
در مورد وجه نامگذاری چنین نقل شده که خوجی‌ها یا خوزی‌ها که از طوایف اصیل ایرانی هستند، در اراضی اطراف کارون به کشت نیشکر پرداخته و توانستند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و به‌واسطه رونق کار نیشکر به خوجستان وازار و هوجستان وازار یعنی بازار خوزی‌ها شهرت یافت. با سقوط [[ساسانیان]]، اعراب، خوجی و هوجی را به جمع مکسر عربی درآورده، «اهواز» نامیدند و گاه نیز آن را سوق الاهواز خطاب می‌کردند.<ref>بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخ ایران، ۱۳۷۳ش، | در مورد وجه نامگذاری چنین نقل شده که خوجی‌ها یا خوزی‌ها که از طوایف اصیل ایرانی هستند، در اراضی اطراف کارون به کشت نیشکر پرداخته و توانستند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و به‌واسطه رونق کار نیشکر به خوجستان وازار و هوجستان وازار یعنی بازار خوزی‌ها شهرت یافت. با سقوط [[ساسانیان]]، اعراب، خوجی و هوجی را به جمع مکسر عربی درآورده، «اهواز» نامیدند و گاه نیز آن را سوق الاهواز خطاب می‌کردند.<ref>بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخ ایران، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۹.</ref>{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آن‌ها را بنا کرد هریکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را دریکی جای داد و بازاریان را در دیگری، لذا شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷.}} | ||
[[یاقوت حموی]] نیز واژه خوز را با هوز، هویزه و اهواز هم ریشه دانسته که اعراب نام اهواز را هم بر کل [[خوزستان]] اطلاق می‌کردند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، | [[یاقوت حموی]] نیز واژه خوز را با هوز، هویزه و اهواز هم ریشه دانسته که اعراب نام اهواز را هم بر کل [[خوزستان]] اطلاق می‌کردند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴.</ref> | ||
نام این شهر در زمان [[قاجار]]، بندر ناصری بوده است. در شهریور [[سال ۱۳۱۴هجری شمسی|سال ۱۳۱۴ش]] به تصویب هیئت‌وزیران نام اهواز برای مرکز استان برگزیده شد.<ref>علم، انقلاب اسلامی در اهواز،۱۳۸۶ش، | نام این شهر در زمان [[قاجار]]، بندر ناصری بوده است. در شهریور [[سال ۱۳۱۴هجری شمسی|سال ۱۳۱۴ش]] به تصویب هیئت‌وزیران نام اهواز برای مرکز استان برگزیده شد.<ref>علم، انقلاب اسلامی در اهواز،۱۳۸۶ش، ص۳۶. </ref> | ||
== پیشینه تاریخی == | == پیشینه تاریخی == | ||
اهواز از شهرهای کهن ایران است و پیشینه تاریخی آن به قرن سوم میلادی بازمی‌گردد. | اهواز از شهرهای کهن ایران است و پیشینه تاریخی آن به قرن سوم میلادی بازمی‌گردد. | ||
=== پیش از اسلام === | === پیش از اسلام === | ||
اهواز یکی از کهن‌ترین شهرهای [[ایران]] است که توسط [[اردشیر]] (۲۲۴م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، | اهواز یکی از کهن‌ترین شهرهای [[ایران]] است که توسط [[اردشیر]] (۲۲۴م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰.</ref> یا شاپور<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴.</ref>بنا شده است. این شهر در روزگار [[ساسانیان]] از شهرهای عمده [[خوزستان]] به شمار می‌رفت و از مراکز عمده صنایع نساجی در این منطقه بود. اهواز پیش از اسلام یکی از کانون‌های [[مسیحیت]] در ایران و از اسقف‌نشین‌های خوزستان محسوب می‌شد.<ref>همدانی، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۸۲.</ref> | ||
در بیشتر منابع تاریخی از این شهر با نام «هرمز اردشیر»<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۰۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۱؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۰۴؛ مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۶۴ش، | در بیشتر منابع تاریخی از این شهر با نام «هرمز اردشیر»<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۰۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۱؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۰۴؛ مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۶۴ش، ص۱۰۶؛ مؤلف مجهول، مجمل التواریخ و القصص، تهران، ص۶۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۵.</ref> و در بعض دیگر «هوزمسیر»<ref>ابن فقیه، البلدان، ۱۴۱۶ق، ص۴۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۷۲.</ref>، یا هرمزدان اردشیر<ref>دینوری، اخبارالطوال،۱۳۶۸ش، ص۴۵.</ref> و یا هرمشیر<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴؛ حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰.</ref> و... یاد شده است. | ||
=== دوران اسلامی === | === دوران اسلامی === | ||
اهواز در زمان خلافت [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] و مقارن با حکومت [[یزدگرد]] (۶۳۲–۶۵۲م، [[۱۱ هجری قمری|۱۱ –۳۱ق]]) آخرین پادشاه [[ساسانی|ساسانیان]]، توسط [[مسلمان|مسلمانان]] فتح شد. فرماندهی سپاه مسلمین را [[حرقوص بن زهیر]]<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۵۰.</ref> یا [[ابو موسی اشعری]]<ref>قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲ ق، ص۱۰۱؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۴۳</ref> به عهده داشت. در منابع تاریخی جزئیات فتح اهواز آمده است.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، | اهواز در زمان خلافت [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] و مقارن با حکومت [[یزدگرد]] (۶۳۲–۶۵۲م، [[۱۱ هجری قمری|۱۱ –۳۱ق]]) آخرین پادشاه [[ساسانی|ساسانیان]]، توسط [[مسلمان|مسلمانان]] فتح شد. فرماندهی سپاه مسلمین را [[حرقوص بن زهیر]]<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۵۰.</ref> یا [[ابو موسی اشعری]]<ref>قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲ ق، ص۱۰۱؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۴۳.</ref> به عهده داشت. در منابع تاریخی جزئیات فتح اهواز آمده است.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۳؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱؛ مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بیروت، ص۲۷۶؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶، ابن کثیر؛ البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ ق، ج۲، ص۵۵۰؛ قمی، تاریخ قم،۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲م، ص۱۰۰.</ref> | ||
درباره زمان دقیق فتح اهواز توسط [[مسلمانان]]، اختلافاتی در منابع وجود دارد. منابع این اختلاف از سال ۱۶ق تا ۲۳ق ذکر کرده و فتح اهواز را در سال‌های ۱۶،<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲.</ref>۱۷،<ref> ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶.</ref>۱۸،<ref> ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ ق، ج۷، ص۲۶۹.</ref>۱۹، <ref>بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱.</ref>۲۰، <ref>مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۲۷۶.</ref> و ۲۳ق،<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۲۳.</ref> دانسته اناند. | درباره زمان دقیق فتح اهواز توسط [[مسلمانان]]، اختلافاتی در منابع وجود دارد. منابع این اختلاف از سال ۱۶ق تا ۲۳ق ذکر کرده و فتح اهواز را در سال‌های ۱۶،<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲.</ref>۱۷،<ref> ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶.</ref>۱۸،<ref> ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ ق، ج۷، ص۲۶۹.</ref>۱۹، <ref>بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱.</ref>۲۰، <ref>مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۲۷۶.</ref> و ۲۳ق،<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۲۳.</ref> دانسته اناند. | ||
==تشیع در اهواز== | ==تشیع در اهواز== | ||
تشیع در اهواز به قدمت تشیع در قم بوده است و ارتباط این دو شهر در منابع روایی و رجالی شیعه قابل اثبات است.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲</ref> نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان‌های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با کوفه و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل گرفته است. | تشیع در اهواز به قدمت تشیع در قم بوده است و ارتباط این دو شهر در منابع روایی و رجالی شیعه قابل اثبات است.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲.</ref> نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان‌های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با کوفه و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل گرفته است. | ||
==== کارگزاران معروف ==== | ==== کارگزاران معروف ==== | ||
[[عبدالله بن عباس]]، از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> همچنین [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام علی در اهواز بود.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶</ref> | [[عبدالله بن عباس]]، از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> همچنین [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام علی در اهواز بود.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶.</ref> | ||
در اوائل قرن دوم (در زمان [[مروان حمار]]) [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، | در اوائل قرن دوم (در زمان [[مروان حمار]]) [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۴۱.</ref> و [[عبدالله بن نجاشی]] از قبیله [[بنی اسد]] که از سوی منصور حاکم اهواز بود. {{یادداشت|وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به امام صادق (ع) نوشت و در آن مسائلی پرسید و امام پاسخ او را داد. این پاسخ امام، در منابع با عنوان الرساله الاهوازیه یا رساله عبدالله بن نجاشی شهرت یافته است.}} | ||
====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها==== | ====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها==== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
====اصحاب و وکلای امامان==== | ====اصحاب و وکلای امامان==== | ||
برخی از اصحاب و وکلای ائمه(ع) دراهواز زندگی می‌کردند. تعدادی از آنان، از مؤلفان شیعی در قرن دوم و سوم محسوب می‌شدند؛ از جمله: | برخی از اصحاب و وکلای ائمه(ع) دراهواز زندگی می‌کردند. تعدادی از آنان، از مؤلفان شیعی در قرن دوم و سوم محسوب می‌شدند؛ از جمله: | ||
* [[محمد بن مخلد اهوازی]]. از اصحاب و راویان امام جعفر صادق(ع).<ref> کلینی، الکافی،۱۴۰۷ق، ج۷، ص۵۵۰</ref> | * [[محمد بن مخلد اهوازی]]. از اصحاب و راویان امام جعفر صادق(ع).<ref> کلینی، الکافی،۱۴۰۷ق، ج۷، ص۵۵۰.</ref> | ||
* [[عبدالله بن محمد اهوازی]]، از اصحاب موسی بن جعفر (ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۷</ref> | * [[عبدالله بن محمد اهوازی]]، از اصحاب موسی بن جعفر (ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۷.</ref> | ||
* [[فضال بن ایوب ازدی اهوازی]]، از اصحاب امام کاظم (ع) و امام رضا (ع).<ref>ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۷۱</ref> | * [[فضال بن ایوب ازدی اهوازی]]، از اصحاب امام کاظم (ع) و امام رضا (ع).<ref>ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۷۱.</ref> | ||
* [[عبدالله بن محمد بن حصین حصینی عبدی]] (عبدالقیسی)، از اصحاب امام رضا(ع).<ref>رجال | * [[عبدالله بن محمد بن حصین حصینی عبدی]] (عبدالقیسی)، از اصحاب امام رضا(ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی،۱۳۶۵ش، ص۲۲۷؛ حلی، رجال حلی، ۱۴۱۱ ق، ص۱۰۹.</ref> | ||
* [[احمد بن محمد بن موسی بن هارون الصلت اهوازی]].<ref>، طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۳۴ | * [[احمد بن محمد بن موسی بن هارون الصلت اهوازی]].<ref>، طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۳۴-۵۸.</ref> | ||
* [[حسن بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) و امام هادی(ع).<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴</ref> برقی در کتاب خود او را از اصحاب امام سجاد معرفی می نماید<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴</ref> | * [[حسن بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) و امام هادی(ع).<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴.</ref> برقی در کتاب خود او را از اصحاب امام سجاد معرفی می نماید<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴.</ref> | ||
* [[حسین بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) و امام هادی(ع).<ref> کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴</ref> برقی در کتاب خود او را از اصحاب امام سجاد(ع) معرفی می نماید<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴</ref> | * [[حسین بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) و امام هادی(ع).<ref> کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴.</ref> برقی در کتاب خود او را از اصحاب امام سجاد(ع) معرفی می نماید<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴.</ref> | ||
* [[جعفر بن یحیی بن سعد الاحول]]، از اصحاب امام جواد(ع) است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۸۰</ref> | * [[جعفر بن یحیی بن سعد الاحول]]، از اصحاب امام جواد(ع) است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۸۰.</ref> | ||
* [[حمدان بن ابراهیم حصینی]]. از اصحاب امام جواد(ع).<ref>طوسی، رجال طوسی،۱۳۷۳ش، ص۳۵۶</ref> | * [[حمدان بن ابراهیم حصینی]]. از اصحاب امام جواد(ع).<ref>طوسی، رجال طوسی،۱۳۷۳ش، ص۳۵۶.</ref> | ||
* [[علی بن مهزیار اهوازی]]، از اصحاب امام جواد (ع) و امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی، | * [[علی بن مهزیار اهوازی]]، از اصحاب امام جواد (ع) و امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۸؛ طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۲۶۵، ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۵۱. </ref> | ||
* [[محمد بن ابراهیم حصینی اهوازی]].<ref> | * [[محمد بن ابراهیم حصینی اهوازی]].<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۵۶۳.</ref> | ||
* [[محمد بن جعفر بن عنبسه حداد]] معروف به ابن رویده.<ref> | * [[محمد بن جعفر بن عنبسه حداد]] معروف به ابن رویده.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۷۶.</ref> | ||
* [[ابوالحصین بن حصین]] از اصحاب امام جواد(ع) و از اصحاب امام هادی(ع).<ref> طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۹</ref> | * [[ابوالحصین بن حصین]] از اصحاب امام جواد(ع) و از اصحاب امام هادی(ع).<ref> طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۹.</ref> | ||
* [[احمد بن محمد حصینی عبدی]] [عبدقیسی] اهوازی، از اصحاب امام عسکری(ع).<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۹۷ | * [[احمد بن محمد حصینی عبدی]] [عبدقیسی] اهوازی، از اصحاب امام عسکری(ع).<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۹۷.</ref> | ||
همچنین می‌توان به حضور و نقش شعرایی چون [[دعبل خزایی]] و [[ابن سکیت]] و [[سید حمیری]] که مدتی را در این شهر سکونت داشتند، اشاره نمود. | همچنین می‌توان به حضور و نقش شعرایی چون [[دعبل خزایی]] و [[ابن سکیت]] و [[سید حمیری]] که مدتی را در این شهر سکونت داشتند، اشاره نمود. | ||
{{مسیر حرکت امام رضا}} | {{مسیر حرکت امام رضا}} | ||
====سفر امام رضا(ع)==== | ====سفر امام رضا(ع)==== | ||
[[امام رضا]](ع) در سفر خود از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز گذر نمود<ref>برای آشنایی بیشتر رجوع کنید به: عرفان منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ ش، ص۴۷</ref> پس از عبور ایشان از اهواز شیعیان و محبان اهل بیت(ع) ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد. [[علی بن مهزیار اهوازی|علی بن مهزیار]] در این مکان دفن شده است.<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بین المللی قرآن، ایقنا] </ref>و همچنین قدمگاه‌های دیگری که منتسب به آن حضرت، در شهر اهواز و اطراف آن وجود دارد. شیعیان برای [[زیارت]] به این اماکن می‌روند. | [[امام رضا]](ع) در سفر خود از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز گذر نمود<ref>برای آشنایی بیشتر رجوع کنید به: عرفان منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ ش، ص۴۷.</ref> پس از عبور ایشان از اهواز شیعیان و محبان اهل بیت(ع) ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد. [[علی بن مهزیار اهوازی|علی بن مهزیار]] در این مکان دفن شده است.<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بین المللی قرآن، ایقنا]. </ref>و همچنین قدمگاه‌های دیگری که منتسب به آن حضرت، در شهر اهواز و اطراف آن وجود دارد. شیعیان برای [[زیارت]] به این اماکن می‌روند. | ||
====موقعیت حساس جغرافیایی==== | ====موقعیت حساس جغرافیایی==== | ||
اهواز با توجه به همجواری با [[عراق]]، در مسیر دسترسی [[ایران]] به عراق بوده و این موقعیت جغرافیایی و همچنین قرار گرفتن در مسیر شهرهای شیعه‌نشین چون [[قم]] و... می‌توانسته است در انتقال و تبادل [[حدیث]] و دانش بین علمای قم و اهواز و نفوذ تشیع در این شهر نقش داشته باشد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به مقاله: هدایت پناه، خانجانی، محمدرضا، قاسم، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری»، ص۱۸</ref> | اهواز با توجه به همجواری با [[عراق]]، در مسیر دسترسی [[ایران]] به عراق بوده و این موقعیت جغرافیایی و همچنین قرار گرفتن در مسیر شهرهای شیعه‌نشین چون [[قم]] و... می‌توانسته است در انتقال و تبادل [[حدیث]] و دانش بین علمای قم و اهواز و نفوذ تشیع در این شهر نقش داشته باشد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به مقاله: هدایت پناه، خانجانی، محمدرضا، قاسم، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری»، ص۱۸.</ref> | ||
===مرکز علمی در اهواز=== | ===مرکز علمی در اهواز=== | ||
مکتب علمی اهواز را در کنار حوزه‌های علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزه‌ها و پر رونق‌ترین آنان در قرون نخستین دانسته‌اند که موارد ذیل به عنوان شواهدی بر این مدعا ذکر شده است: | مکتب علمی اهواز را در کنار حوزه‌های علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزه‌ها و پر رونق‌ترین آنان در قرون نخستین دانسته‌اند که موارد ذیل به عنوان شواهدی بر این مدعا ذکر شده است: | ||
# رفت‌وآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آن‌ها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد کامل مشایخ قمی و نقل احادیث از ایشان.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲</ref> | # رفت‌وآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آن‌ها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد کامل مشایخ قمی و نقل احادیث از ایشان.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲.</ref> | ||
# حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان در این شهر. | # حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان در این شهر. | ||
# میراث علمی به جای مانده از محدثان، فقها و دانشمندان اهوازی در مهم‌ترین کتب حدیثی، از جمله [[کتب اربعه]] و قرار گرفتن به عنوان مرجع و منبع مهم و مورد اعتماد علمای امامیه در طول تاریخ. | # میراث علمی به جای مانده از محدثان، فقها و دانشمندان اهوازی در مهم‌ترین کتب حدیثی، از جمله [[کتب اربعه]] و قرار گرفتن به عنوان مرجع و منبع مهم و مورد اعتماد علمای امامیه در طول تاریخ. | ||
# شباهت‌های زیاد بین دو مکتب علمی قم و اهواز در حوزه‌های [[فقه]]، [[حدیث]] و [[کلام]].<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به مقاله: هدایت پناه، خانجانی، محمدرضا، قاسم، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری»، تاریخ اسلام، زمستان ۹۵، شماره چهارم</ref>[[پرونده:مقبره علی بن مهزیار در اهواز.jpg|بندانگشتی|مقبره علی بن مهزیار اهوازی]] | # شباهت‌های زیاد بین دو مکتب علمی قم و اهواز در حوزه‌های [[فقه]]، [[حدیث]] و [[کلام]].<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به مقاله: هدایت پناه، خانجانی، محمدرضا، قاسم، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری»، تاریخ اسلام، زمستان ۹۵، شماره چهارم.</ref>[[پرونده:مقبره علی بن مهزیار در اهواز.jpg|بندانگشتی|مقبره علی بن مهزیار اهوازی]] | ||
== آرامگاه علی بن مهزیار == | == آرامگاه علی بن مهزیار == | ||
از آثار مذهبی، تاریخی و گردشگری شهر اهواز آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]] است، او از فقیهان و دانشمندان بزرگ [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا]] (ع)، [[امام جواد]] (ع)، [[امام هادی]] (ع) و [[امام حسن عسکری]] (ع) بوده است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، | از آثار مذهبی، تاریخی و گردشگری شهر اهواز آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]] است، او از فقیهان و دانشمندان بزرگ [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا]] (ع)، [[امام جواد]] (ع)، [[امام هادی]] (ع) و [[امام حسن عسکری]] (ع) بوده است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۸؛ طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۵؛ ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۵۱ .</ref> این بنا که در منطقه قدیمی شهر واقع شده و تغییرات و تعمیرات فراوانی در گذشت زمان بر روی آن صورت گرفته است. | ||
==اهواز و انقلاب اسلامی== | ==اهواز و انقلاب اسلامی== | ||
برخی از عالمان اهوازی مانند آیت‌الله میر سید علی بهبهانی، آیت‌الله سید مرتضی علم الهدی، [[ابوالقاسم خزعلی|آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی]]، آیت‌الله موسوی جزایری و آیت‌الله سید علی شفیعی در انقلاب اسلامی ایران فعال بودند. همچنین انجمن‌های مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش برای مبارزه با حکومت شاه فعالیت می‌کردند.<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰ </ref> | برخی از عالمان اهوازی مانند آیت‌الله میر سید علی بهبهانی، آیت‌الله سید مرتضی علم الهدی، [[ابوالقاسم خزعلی|آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی]]، آیت‌الله موسوی جزایری و آیت‌الله سید علی شفیعی در انقلاب اسلامی ایران فعال بودند. همچنین انجمن‌های مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش برای مبارزه با حکومت شاه فعالیت می‌کردند.<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰ .</ref> | ||
بعد از پیروزی انقلاب، در شهریور [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|سال ۱۳۵۹ش]]، جنگ [[عراق علیه ایران]] آغاز شد. [[عراق]] با پیشروی در خاک ایران و گرفتن شهرهای [[خرمشهر]]، [[بستان]]، [[هویزه]] و [[سوسنگرد]]، خود را به نزدیکی اهواز رساند <ref>[https://www.tic.ir/fa/news/news-imported-4593 تاریخ جنگ تحمیلی، روز شمار آغاز تهاجم زمینی عراق به ایران، سامانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]</ref> اما با مقاومت مردم در ۱۵ کیلومتری شهر در منطقه دب حردان متوقف شد.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز، ناشناخته های خوزستان].</ref> نیروهای ایران، در چندین عملیات از جمله [[عملیات بیت‌المقدس]]، [[طریق‌القدس]]، عملیات شکست حصر سوسنگرد محاصره شهر اهواز را شکستند.<ref>[http://sahadem.aja.ir/Portal/Home/ سایت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عملیات‌های سال اول و دوم جنگ]</ref> | بعد از پیروزی انقلاب، در شهریور [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|سال ۱۳۵۹ش]]، جنگ [[عراق علیه ایران]] آغاز شد. [[عراق]] با پیشروی در خاک ایران و گرفتن شهرهای [[خرمشهر]]، [[بستان]]، [[هویزه]] و [[سوسنگرد]]، خود را به نزدیکی اهواز رساند <ref>[https://www.tic.ir/fa/news/news-imported-4593 تاریخ جنگ تحمیلی، روز شمار آغاز تهاجم زمینی عراق به ایران، سامانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات].</ref> اما با مقاومت مردم در ۱۵ کیلومتری شهر در منطقه دب حردان متوقف شد.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز، ناشناخته های خوزستان].</ref> نیروهای ایران، در چندین عملیات از جمله [[عملیات بیت‌المقدس]]، [[طریق‌القدس]]، عملیات شکست حصر سوسنگرد محاصره شهر اهواز را شکستند.<ref>[http://sahadem.aja.ir/Portal/Home/ سایت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عملیات‌های سال اول و دوم جنگ].</ref> | ||
در جنگ عراق علیه ایران سامان‌دهی نیروهای اعزامی ایران و انتقال آنان به خطوط مقدم در اهواز انجام می‌شد. بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپاره‌ای عراق نیز علیه این شهر صورت گرفت که در پی این حملات خسارت‌ها و آسیب‌های فراوانی به شهر وارد شد.<ref> [https://www.m،%20https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز] </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در طول هشت سال دفاع مقدس، بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرق نیوز] </ref> | در جنگ عراق علیه ایران سامان‌دهی نیروهای اعزامی ایران و انتقال آنان به خطوط مقدم در اهواز انجام می‌شد. بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپاره‌ای عراق نیز علیه این شهر صورت گرفت که در پی این حملات خسارت‌ها و آسیب‌های فراوانی به شهر وارد شد.<ref> [https://www.m،%20https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز]. </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در طول هشت سال دفاع مقدس، بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرق نیوز]. </ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||