پرش به محتوا

نماز آیات: تفاوت میان نسخه‌ها

۴٬۳۷۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۲ سپتامبر ۲۰۱۷
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (خلاصه سازی)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:


== زمان وجوب نماز آیات==
== زمان وجوب نماز آیات==
اگر اتفاقات زیر در جایی که شخص حضور دارد رخ دهد، نماز آیات بر او [[واجب]] می‌شود:
اگر خورشید یا ماه‌گرفتگی (جزئی یا کلی)، زمین لرزه، آذرخش و صاعقه و طوفان‌ها و بادهای زرد و سرخ،<ref>در صورتی که به آنها آیت صدق کند[غیرعادی باشند]اگر چه کسی هم نترسد، نماز آیات واجب است.گلپایگانی، مسأله ۱۵۰۰</ref> و حوادث طبیعی دیگر در صورتی که موجب وحشت اکثر مردم شود.<ref>فلاح‎زاده، احکام دین، ج۱ ص۱۴۸.</ref> در جایی رخ دهد، نماز آیات فقط بر مردم همان منطقه‌ [[واجب]] می‌شود و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست.<ref>توضیح المسائل، م ۱۴۹۴.</ref> هم‌چنین نماز آیات از افراد [[حیض|حائض]] و [[نفاس|نَفساء]] نیز ساقط است.<ref>غایه القصوی فی ترجمه العروة الوثقی، ج۲، ص۲۷.</ref>
 
خورشید یا ماه‌گرفتگی (جزئی یا کلی)، زمین لرزه، آذرخش و صاعقه و طوفان‌ها و بادهای زرد و سرخ،<ref>در صورتی که به آنها آیت صدق کند[غیرعادی باشند]اگر چه کسی هم نترسد، نماز آیات واجب است.گلپایگانی، مسأله ۱۵۰۰</ref> و حوادث طبیعی دیگر در صورتی که موجب وحشت اکثر مردم شود.<ref>فلاح‎زاده، احکام دین، ج۱ ص۱۴۸.</ref>


منظور از گرفتن ماه و خورشید مقداری است که با چشم دیده می‌شود، امّا اگر آن قدر کم باشد که با وسایل علمی می‌توان دید یا بسیار زودگذر است و فوراً باز می‌شود، نماز آیات واجب نیست.<ref>خمینی، رساله نجاة العباد، ج۱، ص۱۰۹</ref>
منظور از گرفتن ماه و خورشید مقداری است که با چشم دیده می‌شود، امّا اگر آن قدر کم باشد که با وسایل علمی می‌توان دید یا بسیار زودگذر است و فوراً باز می‌شود، نماز آیات واجب نیست.<ref>خمینی، رساله نجاة العباد، ج۱، ص۱۰۹</ref>


==راه اثبات موجب نماز آیات==
پس لرزه‌های زیادی که بعد از زلزلۀ اصلی رخ می‌دهند، اگر محسوس باشند، سبب واجب شدن نماز آیات می‌شوند.<ref>[http://www.bahjat.org/index.php/ahkam/esteftahat/161-2011-09-06-09-36-57.html مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله بهجت(ره)]</ref> و اگر احساس نشود، نماز آیات واجب نیست.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۲۴.</ref>
وقوع چیزی که نماز آیات برای آن واجب است و همچنین زمان و مقدار آن، از سه راه ثابت می‌شود:
# با یقین خود انسان.
# شهادت دو نفر عادل.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۳۴۷.</ref>
# ظنّی که اطمینان بیاورد.<ref>بهجت، محمد تقی، ج۱، ص۴۸۰</ref>


== وقت نماز آیات==
== وقت نماز آیات==
* وقت نماز کسوف و خسوف از اوّل گرفتگی قرص تا زمان ظاهر شدن تمام قرص است و لیکن احوط آن است که از زمان شروع در ظاهر شدن قرص، بجا آوردن آن را به تأخیر نیاندازند.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۱. مسأله ۱۳۰۷</ref>
* وقت نماز کسوف و خسوف از اوّل گرفتگی قرص تا زمان ظاهر شدن تمام قرص است<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۱. مسأله ۱۳۰۷</ref>
* وقت خواندن نماز زلزله و باقی امور از آیات دیگر تا آخر عمر است و نیت آن به صورت ادا است لیکن ظاهر آن است که وجوب آن فوری است و امّا احوط آن است که از وقتی که برای بجا آوردن آن لازم است به تأخیر نیاندازند.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۱. مسأله۱۳۰۸</ref>
* قضای نماز آیات در مورد کسوف و خسوف، هرگاه تمام قرص گرفته باشد [[واجب]] است خواه عمدا آن را ترک نموده باشد و خواه سهوا، بر وقوع آن مطّلع شده باشد و یا مطّلع نشده باشد، ولی هرگاه تمام قرص نگرفته باشد اگر تا بیرون رفتن قرص از آن مطّلع نشده باشد و بعد از آن بفهمد قضای آن بر او واجب نیست امّا اگر در وقت گرفتن قرص بفهمد و آن را ترک کند قضای آن بر او واجب است خواه عمدا ترک کرده باشد و خواه سهواً.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۱. مسأله۱۳۱۰</ref>
* قضای نماز آیات در مورد کسوف و خسوف، هرگاه تمام قرص گرفته باشد [[واجب]] است خواه عمدا آن را ترک نموده باشد و خواه سهوا، بر وقوع آن مطّلع شده باشد و یا مطّلع نشده باشد، ولی هرگاه تمام قرص نگرفته باشد اگر تا بیرون رفتن قرص از آن مطّلع نشده باشد و بعد از آن بفهمد قضای آن بر او واجب نیست امّا اگر در وقت گرفتن قرص بفهمد و آن را ترک کند قضای آن بر او واجب است خواه عمدا ترک کرده باشد و خواه سهواً.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۱. مسأله۱۳۱۰</ref>


==کیفیت برگزاری==
==کیفیت برگزاری==


نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. در نماز آیات، قبل از هر رکوع، [[سوره حمد]] و سورۀ دیگری از [[قرآن]] خوانده می‌شود، که در این صورت، در دو رکعت، ده حمد و ده سوره خوانده می‌شود، ولی می‌توان یک سوره را پنج قسمت کرده و قبل از هر رکوع یک قسمت از آن را خواند، که در این صورت، در دو رکعت دو حمد و دو سوره خوانده می‌شود.<ref>ر.ک. فلاح‎زاده، احکام دین، ج۱، ص۱۴۸ و ۱۴۹.</ref>
نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. در نماز آیات، قبل از هر رکوع، [[سوره حمد]] و سورۀ دیگری از [[قرآن]] خوانده می‌شود، که در این صورت، در دو رکعت، ده حمد و ده سوره خوانده می‌شود، ولی می‌توان یک سوره را پنج قسمت کرده و قبل از هر رکوع یک قسمت از آن را خواند، که در این صورت، در دو رکعت دو حمد و دو سوره خوانده می‌شود.<ref>ر.ک. فلاح‎زاده، احکام دین، ج۱، ص۱۴۸ و ۱۴۹.</ref> البته می‌توان در یک رکعت از نمازآیات پنج‌ مرتبه حمد و سوره‌ خواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را تقسیم کند.<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۰۹.</ref>
 
==احکام نماز آیات==
هرگاه فردی از وقوع چیزی که نماز آیات برای آن واجب است یقین کند و یا اطمینان  پیدا کند<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۳۴۷؛ بهجت، محمد تقی، ج۱، ص۴۸۰</ref>  نماز آیات بر وی واجب می‌شود. این وجوب فوری است. <ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۱. مسأله۱۳۰۸</ref> مگر این که سبب وجوب نماز آیات در وقت [[نمازهای یومیه]] واقع گردد که در این صورت باید هر یک را که وقت آن تنگ است مقدّم داشت ولی اگر وقت هر دو تنگ باشد باید نماز یومیه را مقدّم بدارد و در صورتی که وقت هر دو وسیع باشد می‌تواند هر کدام را که بخواهد مقدّم بدارد و احوط مقدّم داشتن نماز یومیه است.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۲. مسأله ۱۳۱۲</ref>
 
===واجبات نماز آیات===
واجبات نماز آیات عبارتند از:
۱-[[نیت]]۲-[[تکبیرة الاحرام]] ۳-[[قرائت]] ۴-[[سجده|سجدتان]] ۵-پنج [[رکوع]] در هر رکعت
۶-پنج [[قیام]] واجب در هر رکعت ۷-پنج قرائت واجبه ۸-[[تشهد]] ۹-[[سلام (نماز)|سلام]].<ref>شرح تبصره علامه حلی، ج۱، ص۱۴۶.</ref>


واجبات نماز آیات عبارتند از:۱-[[نیت]] ۲-[[تکبیرة الاحرام]] ۳-[[قرائت]] ۴-[[سجده|سجدتان]] ۵-پنج [[رکوع]] در هر رکعت ۶-پنج [[قیام]] واجب در هر رکعت ۷-پنج قرائت واجبه ۸-[[تشهد]] ۹-[[سلام (نماز)|سلام]].<ref>شرح تبصره علامه حلی، ج۱، ص۱۴۶.</ref>
* کسی که چند نماز آیات بر او واجب است، اگر همۀ آن‌ها برای یک چیز بر او واجب شده باشد،  موقعی که قضای آن‌ها را می‌خواند، لازم نیست معین کند که هر نمازی برای کدام دفعۀ آن‌ها است. ولی اگر برای دلایل مختلف واجب شده باشد بنا بر [[احتیاط واجب]]، باید موقع نیت، معین کند نماز آیاتی را که می‌خواند برای کدام یک آنها است.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۱۳.</ref>
* هر یک از رکوع‌های نماز آیات، رکن است، که اگر عمداً یا سهواً کم یا زیاد شود، نماز باطل است.<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۱۵.</ref>


==احکام نماز آیات==
===مستحبات نماز آیات===
* نماز آیات را می‌توان به جماعت خواند، که در این صورت [[سوره حمد|حمد]] و سوره‌ها را تنها امام جماعت می‌خواند.<ref>العروةالوثقی، ج۱، ص۷۳۰، م ۱۳. </ref>
* اگر یکی از سبب‌های نماز آیات در شهری اتفاق بیفتد فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست.<ref>توضیح المسائل، م ۱۴۹۴.</ref>
* اگر در یک رکعت از نمازآیات پنج‌ مرتبه حمد و سوره‌ بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را تقسیم کند صحیح است.<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۰۹.</ref>
* [[مستحب]] است پیش از رکوع دوّم و چهارم و ششم و هشتم و دهم [[قنوت]] بخواند، و اگر تنها یک قنوت پیش از رکوع دهم بخواند کافی است.<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۱۲.</ref>
* [[مستحب]] است پیش از رکوع دوّم و چهارم و ششم و هشتم و دهم [[قنوت]] بخواند، و اگر تنها یک قنوت پیش از رکوع دهم بخواند کافی است.<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۱۲.</ref>
* هر یک از رکوع‌های نماز آیات، رکن است، که اگر عمداً یا سهواً کم یا زیاد شود، نماز باطل است.<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۱۵.</ref>
* چیزهایی که در [[نمازهای یومیه]] واجب و مستحب است در نماز آیات هم واجب و مستحب می‌باشد ولی در نماز آیات مستحب است به جای [[اذان]] و [[اقامه]] سه مرتبه به قصد امید [[ثواب]]، بگویند «الصلاة».<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۱۰.</ref>
* چیزهایی که در [[نمازهای یومیه]] واجب و مستحب است در نماز آیات هم واجب و مستحب می‌باشد ولی در نماز آیات مستحب است به جای [[اذان]] و [[اقامه]] سه مرتبه به قصد امید [[ثواب]]، بگویند «الصلاة».<ref>توضیح المسائل، م ۱۵۱۰.</ref>
* در نماز آیات، چه در شب باشد یا روز، بلند خواندن حمد و سوره، مستحب است.<ref>ترجمه تحریر الوسیله، ج۱، ص۳۵۱.</ref>
* در نماز آیات، چه در شب باشد یا روز، بلند خواندن حمد و سوره، مستحب است.<ref>ترجمه تحریر الوسیله، ج۱، ص۳۵۱.</ref>
* هرگاه رکوع نماز آیات سهواً کم یا زیاد شود نماز باطل می‌شود ولی اگر محلّش باقی باشد هرگاه برگردد و ما بقی را بجا آورد اشکالی ندارد.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۳. مسأله ۱۳۱۸</ref>
* نماز آیات را می‌توان به جماعت خواند، که در این صورت [[سوره حمد|حمد]] و سوره‌ها را تنها امام جماعت می‌خواند.<ref>العروةالوثقی، ج۱، ص۷۳۰، م ۱۳. </ref>
* حکم شک و سهو در نماز آیات مانند نماز یومیه است مگر در شک در رکوع‌های آن که باید در اینجا بنا را بر کمتر گذاشت.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۴. مسأله ۱۳۱۹</ref>
* نماز آیات بر هر مکلفی واجب است مگر بر [[حیض|حائض]] و [[نفاس|نَفساء]] که از آنها ساقط است اگر چه احوط بر آنها بعد از پاک شدن و غسل کردن، آن که قضاء کند.<ref>غایه القصوی فی ترجمه العروة الوثقی، ج۲، ص۲۷.</ref>
* اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۱۳.</ref> در این صورت احوط این است که در نیت نماز سبب را تعیین کند و لو به نحو اجمال.<ref>ر.ک.غایه القصوی فی ترجمه العروة الوثقی، ج۲، ص۲۷.</ref>
* کسی که چند نماز آیات بر او واجب است، اگر همۀ آن‌ها برای یک چیز بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آن‌ها را نخوانده است، موقعی که قضای آن‌ها را می‌خواند، لازم نیست معین کند که برای کدام دفعۀ آن‌ها باشد. و هم چنین است اگر چند نماز برای رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها بر او واجب شده باشد، ولی اگر برای آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله، یا برای دو تای اینها نمازهایی بر او واجب شده باشد بنا بر [[احتیاط واجب]]، باید موقع نیت، معین کند نماز آیاتی را که می‌خواند برای کدام یک آنها است.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۱۳.</ref>
* پس لرزه‌های زیادی که بعد از زلزلۀ اصلی رخ می‌دهند، اگر محسوس باشند، سبب واجب شدن نماز آیات می‌شوند.<ref>[http://www.bahjat.org/index.php/ahkam/esteftahat/161-2011-09-06-09-36-57.html مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله بهجت(ره)]</ref>
===تداخل وقت نمازهای یومیه و نماز آیات===
هرگاه هر یک از موجبات نماز آیات در وقت [[نمازهای یومیه]] واقع گردد باید هر یک را که وقت آن تنگ است مقدّم داشت ولی اگر وقت هر دو تنگ باشد باید نماز یومیه را مقدّم بدارد و در صورتی که وقت هر دو وسیع باشد می‌تواند هر کدام را که بخواهد مقدّم بدارد و احوط مقدّم داشتن نماز یومیه است.<ref>رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، ج۱، ص۴۱۲. مسأله ۱۳۱۲</ref>
 
===اعلام مرکز زلزله نگاری===
به [[فتوا|فتوای]] بعضی از [[مراجع تقلید]] اگر مرکز زلزله نگاری، وقوع لرزش‌های خفیف زمین را با ذکر تعداد آن در منطقه‌ای که ما زندگی می‌کنیم، اعلام نماید، ولی ما اصلاً آنها را احساس نکنیم، در این حالت نماز آیات بر ما [[واجب]] نیست.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۲۴.</ref>
 
===شک در نماز آیات===
* اگر در نماز آیات شک کند که چند رکعت خوانده و فکرش به جایی نرسد نماز باطل است.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۲۲.مسأله ۱۵۱۳.</ref>
* چنانچه گمان به عدد رکعات و یا افعال در نماز آیات برایش پیدا شود باید به گمان عمل نماید.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۲۲.</ref>
* اگر شک کند که در رکوع آخر رکعت اول است یا در رکوع اول رکعت دوم و فکرش به جایی نرسد، نماز باطل است. ولی اگر مثلاً شک کند که چهار رکوع کرده یا پنج رکوع، چنانچه برای رفتن به سجده خم نشده، باید رکوعی را که شک دارد به جا آورده یا نه، به جا آورد. و اگر برای رفتن به سجده خم شده، باید به شک خود اعتنا نکند.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۲۲.مسأله ۱۵۱۴.</ref>
* اگر در عدد رکوع‌ها شک کند، بنا بر کمتر می‌گذارد و اگر از محلّ گذشته یعنی وارد سجده شده باشد، اعتنا نمی‌کند.<ref>رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۱، ص۸۲۲.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
۱۳۶

ویرایش