جبل‌عامل: تفاوت میان نسخه‌ها

==جغرافیا==

به سرزمین های ساحلی و کوهستانیِ جنوب [[لبنان]]، منطقه جبل عامل گفته می شود و حدود این منطقه دقیقاً مشخص نیست. جبل عامل تقریباً از شمال به رود اَوَّلی (نام قدیم آن: فرادیس) در شمال صیدا، از جنوب به رود قَرْن (نام قدیم آن: ابوفَطْرَس / نهرفطرس) در شمال شهر نَهاریّه (در [[فلسطین]])، از مشرق تا دریاچه حوله (معروف به اردن کوچک) و رود حاصبیا، و از مغرب به دریای مدیترانه محدود می‌گردد.<ref> محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۶۱ـ۶۶؛ حسن امین، ص ۳۶؛ ظاهر، ۱۴۲۳، ص ۲۳ </ref>

==آبادی‌ها و شهرها==

جبل عامل آبادی‌ها و شهرهای بسیار و معروفی دارد. به نوشته [[ابراهیم آل سلیمان|آل سلیمان]] <ref> آل سلیمان، ص ۱۳ </ref> تعداد کل شهر‌ها و روستاهای آن ۳۶۵ آبادی است. <ref> قس فقیه، ص ۷۸، که تعداد روستا‌ها ۳۵۰ پارچه ذکر کرده است؛ برای اطلاع تفصیلی در باره این شهر‌ها و روستا‌ها رجوع کنید به محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۲۳۰ـ۳۷۳؛ آل سلیمان، ص ۵۳ ـ ۴۵۵ </ref>

==آثار تاریخی==

جبل عامل آثار تاریخی بسیاری دارد که از مهم‌ترین آنهاست: آثار شهرهای معروف صور و صیدا و حومه آن‌ها که از قدیم‌ترین نقاط باستانی جهان‌اند؛ قلعه‌های متعدد، مانند شقیف (متعلق به دوره رومیان)، مارون (متعلق به دوره اسلامی)، هونین و تبنین و دوبیه و قَلاویه / قلویه <ref> متعلق به دوره صلیبیان؛ محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۱۶۱ـ۱۶۴، ۳۳۷ـ ۳۳۸؛ فقیه، ص ۱۹ـ ۲۸ </ref> وجود بیش از چهارصد [[مسجد]]، جامع، بازار و مدرسه در جبل عامل گزارش شده است که برخی از آن‌ها معروف‌اند، از جمله مساجد نبطیه، صور، هونین، جبع، شقراء و مسجد جامع بنت جبیل، بازار‌ها و مدارس جَبَع، بنت جبیل و نبطیه. <ref> محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۱۷۳ـ۱۸۶ </ref>

==جمعیت==

بر اساس آمار ۱۳۱۱ ش، ساکنان جبل عامل کمی بیش از ۱۲۵۰۰۰ تن بودند. <ref> ظاهر، ۱۴۰۷، ص ۲۲ </ref> این تعداد در دو دهه قبل به حدود ۱۵۰۰۰۰ تن <ref> فقیه، ص ۷۴؛ آل صفا، ص ۲۴ </ref> و بنا بر گزارش ۱۳۷۹ ش / ۲۰۰۰ به نیم میلیون تن رسید. <ref> شرف الدین، ص ۶۲۴ </ref> از جمعیت جبل عامل، بیش از ۹۰% [[شیعه دوازده امامی]]، حدود ۵% [[اهل سنّت]] و ۵% دیگر مسیحی [[مارونی‌]]اند. مارونی‌ها از ۱۱۷۳ در بخش هایی از جبل عامل ساکن شده‌اند. <ref> فقیه، ص ۳۰ـ۳۱؛ ظاهر، ۱۴۲۳، ص ۲۴ـ۲۵؛ همو، ۱۴۰۷، ص ۲۲ـ۲۳ </ref>

==نام ها==

نام این سرزمین در منابع به صورت های جبل الجلیل، جبل الخلیل، جبل عامله، جبل بنی عامله، بلاد بشاره یا بشارتین ذکر شده است. <ref> رجوع کنید به بلاذری، ص ۳۴۶؛ یعقوبی، ص ۳۲۷؛ مقدسی، ص ۱۶۱ـ۱۶۲؛ یاقوت حموی، ذیل «الجَلیل»؛ ابن اثیر، ج ۱۲، ص ۱۲۹؛ محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۴۷ـ۴۹؛ فقیه، ص ۱۵؛ آل سلیمان، ص ۴۸ </ref>

==جبل عامل سرزمین شیعیان==

جبل عامل به دلایل گوناگون سرزمین مقدّس به شمار می‌رود، از جمله به سبب وجود مزارات بسیاری از پیامبران، اولیا و بزرگانی چون [[یوشع بن نون]] وصی [[حضرت موسی|موسی علیه السلام]] و [[حزقیل]] پیامبر؛ <ref> محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۱۷۸ـ۱۸۰ </ref> تردد [[حضرت عیسی|حضرت مسیح علیه السلام]] در بخش های مختلف آن؛ <ref> رجوع کنید به انجیل یوحنا، ۴: ۴۳ـ۴۷؛ انجیل متی، ۲۸: ۱۰، ۱۶ </ref> و روایتی از [[پیامبر اکرم(ص)]] که الجلیل را جزو کوه های مقدّس شمرده است. <ref> ابن شداد، ج ۲، قسم ۲، ص ۳۷؛ نیز رجوع کنید بهآل سلیمان، ص ۴۲ـ۴۳ </ref>

==تاریخ جبل عامل==

ظاهراً تا پیش از اواسط سده ششم منبعی در باره تاریخ جبل عامل در دسترس نیست. <ref> مهاجر، ۱۴۲۱، ص ۷ـ ۸؛ محمدکاظم مکی، ص ۶۶ </ref>

== شاعران و ادیبان جبل عامل==

نامور‌ترین شاعران و ادیبان جبل عامل این اشخاص بوده‌اند:

# عَدِیّبن رقّاع (متوفی ح ۱۰۰) شاعر معروف ولیدبن عبدالملک اموی (حک: ۸۶ ـ۹۶) و معاصر جریر، شاعر بزرگ عصر اموی؛ <ref> ازهری، ج ۲، ص ۴۲۲، ذیل «عمل»؛ ابوالفداء، ج ۱، ص ۱۰۴؛ مرتضی زبیدی، ج ۲۱، ص ۱۱۵؛ فقیه، ص ۸۵ </ref>

شماری از عالمان عاملی نیز به [[هند]] رفتند و در آنجا مناصب علمی و سیاسی یافتند، از جمله خواهرزاده [[شیخ بهائی]] به نام [[محمدبن علی خاتون]] (متوفی ۱۰۴۹) که میان دربار [[هند]] و [[ایران]]، به مقام سفارت رسید. <ref> حرّعاملی، قسم ۱، ص ۱۴۱ـ۱۵۴، ۱۶۹؛ مروّه، ص ۴۴ـ۵۹؛ فقیه، ص ۶۶، ۹۳ـ۹۴؛ محسن امین، ۱۴۰۳ الف، ج ۹، ص ۱۶۷ـ۱۷۷، ۲۳۴ـ۲۳۹، ج ۱۰، ص ۱۰ـ۱۱ </ref>

== پانویس ==

  {{پانویس۲}}

== منابع ==

{{منابع}}