Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۹۳
ویرایش
قدمگاه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== مفهوم == | == مفهوم == | ||
قدمگاه، به معنای جای قدم و و جای نهادن قدم است. در فرهنگ اسلامی به مکانی گفته می‌شود که پای پیامبر، امام و یا قدیس دیگری به آنجا رسیده باشد و یا گمان رود که اثر پایی که در سنگ و جز آن دیده می‌شود جای پای [[پیامبر]] و یا [[امام|امامی]] است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%82%D8%AF%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87 دهخدا، لغت‌نامه، قدمگاه]</ref> در برخی مناطق از قدمگاه به نظرگاه و گذرگاه یاد می‌شود.<ref>امین، قاموس | قدمگاه، به معنای جای قدم و و جای نهادن قدم است. در فرهنگ اسلامی به مکانی گفته می‌شود که پای پیامبر، امام و یا قدیس دیگری به آنجا رسیده باشد و یا گمان رود که اثر پایی که در سنگ و جز آن دیده می‌شود جای پای [[پیامبر]] و یا [[امام|امامی]] است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%82%D8%AF%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87 دهخدا، لغت‌نامه، قدمگاه]</ref> در برخی مناطق از قدمگاه به نظرگاه و گذرگاه یاد می‌شود.<ref>امین، قاموس العادات، ۱۹۵۳م، ص۲۵؛ باستانی پاریزی، بارگاه خانقاه در کویر هفت کاسه، ۱۳۸۴ش، ص۲۵۵، پانویس۱.</ref> | ||
در برخی قدمگاه‌ها نقش دو کف پای انسان و گاهی یک پا بر روی قطعه سنگی دیده می‌شود.<ref> ابن بطوطه، رحله(۱۴۰۷ق)، ص۶۱۱؛ امیری، ص۲۸۵؛ شمیل، Deciphering the Signs of God, A Phenomenological Approach to islam(۱۹۹۴م)، ص۳؛ طوفان، تاریخ اجتماعی جهرم در قرون گذشته | در برخی قدمگاه‌ها نقش دو کف پای انسان و گاهی یک پا بر روی قطعه سنگی دیده می‌شود.<ref> ابن بطوطه، رحله(۱۴۰۷ق)، ص۶۱۱؛ امیری، ص۲۸۵؛ شمیل، Deciphering the Signs of God, A Phenomenological Approach to islam(۱۹۹۴م)، ص۳؛ طوفان، تاریخ اجتماعی جهرم در قرون گذشته شیراز، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۳.</ref> معمولا این سنگ در بنایی نگهداری و [[زیارت]] می‌شود.<ref>شریف، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
زیارت جای پای بزرگان دینی نزد پیروان دیگر ادیان نیز رایج است. هندوان جای پای شیوا و بوداییان جای پای بودا را [[زیارت]] می‌کنند.<ref> ناس، ص۱۷۹؛ شریف، ص۱۸۹، پانویس ۱؛ د. اسلام، ذیل kadam sharīf.</ref> برخی از قدمگاه‌های موجود در [[جهان اسلام]] به پیامبران [[بنی‌اسرائیل]] منسوب است. جای پاهایی به [[حضرت آدم]] در [[سیلان]]<ref>قزوینی، | زیارت جای پای بزرگان دینی نزد پیروان دیگر ادیان نیز رایج است. هندوان جای پای شیوا و بوداییان جای پای بودا را [[زیارت]] می‌کنند.<ref> ناس، ص۱۷۹؛ شریف، ص۱۸۹، پانویس ۱؛ د. اسلام، ذیل kadam sharīf.</ref> برخی از قدمگاه‌های موجود در [[جهان اسلام]] به پیامبران [[بنی‌اسرائیل]] منسوب است. جای پاهایی به [[حضرت آدم]] در [[سیلان]]<ref>قزوینی، آثارالبلاد، ۱۹۴۹م، ص۲۸؛ ابن بطوطه، رحله، ۱۴۰۷ق، ص۶۱۱-۶۱۲.</ref> و [[مکه]]<ref>تیمورباشا، الآثار النبویه، ۱۴۲۱ق، ص۵۲.</ref> منسوب است. [[مقام ابراهیم]] در مکه نیز به عنوان قدمگاه زیارت می‌شده است.<ref>ناصرخسرو، سفرنامه(۱۳۶۳ش)، ص۱۲۰؛ فاسی، شفاء الغرام، بیروت، ج۱، ص۲۰۳؛ ازرقی، اخبار مکه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۹-۳۰.</ref> قدمگاه‌های دیگری به متوشالم، اسحاق، یعقوب، ایوب، [[ادریس]]، خضر، موسی و عیسی در [[ایران]]، [[سوریه]] و [[فلسطین]] منسوب است<ref>ناصرخسرو، سفرنامه، ۱۳۶۳ش، ص۵۱؛ ابن بطوطه، رحله، ۱۴۰۷ق، ص۱۱۵؛ نابلسی، الحقیقه و المجاز فی الرحله الی بلاد الشام و الحجاز، ۱۹۸۶م، ص۱۱۶؛ کارری، سفرنامه، ۱۳۸۴ش، ص۲۸، ۲۹؛ تیمورباشا، الآثار النبویه، ۱۴۲۱ق، ص۵۲-۵۳؛ میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، ۱۳۵۵ش، ص۴۹؛ رابینو، مازندران و استرآباد، ۱۳۶۵ش، ص۴۷، ۱۱۹؛ پازوکی طرودی، آثار تاریخی فیروزکوه، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۵-۲۰۷.</ref> | ||
[[پرونده:اثر پای منسوب به امام رضا در قدمگاه نیشابور.jpg|بندانگشتی|اثر پای منسوب به امام رضا در قدمگاه نیشابور]] | [[پرونده:اثر پای منسوب به امام رضا در قدمگاه نیشابور.jpg|بندانگشتی|اثر پای منسوب به امام رضا در قدمگاه نیشابور]] | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
در [[ایران]] برخی قدمگاه‌ها بقایای بازآفرینی شده زیارتگاه‌های پیش از [[اسلام|اسلام‌اند]] و [[زردشت|زردشتیان]] در کنار مسلمانان برخی از آنها را زیارت می‌کنند.<ref>برای نمونه‌ای در کرمان، رجوع کنید به باستانی پاریزی، شمعی در طوفان، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۱.</ref> برخی از این زیارتگاه‌ها مانند قدمگاه مسجد جامع قدیمان نایین<ref>عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع)از مدینه تا مرو، ۱۳۷۴ش، ص۱۱۰.</ref>و قدمگاه علی در جهرم<ref>طوفان، تاریخ اجتماعی جهرم در قرون گذشته شیراز، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>در اصل آتشکده زردشتی بوده‌اند. | در [[ایران]] برخی قدمگاه‌ها بقایای بازآفرینی شده زیارتگاه‌های پیش از [[اسلام|اسلام‌اند]] و [[زردشت|زردشتیان]] در کنار مسلمانان برخی از آنها را زیارت می‌کنند.<ref>برای نمونه‌ای در کرمان، رجوع کنید به باستانی پاریزی، شمعی در طوفان، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۱.</ref> برخی از این زیارتگاه‌ها مانند قدمگاه مسجد جامع قدیمان نایین<ref>عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع)از مدینه تا مرو، ۱۳۷۴ش، ص۱۱۰.</ref>و قدمگاه علی در جهرم<ref>طوفان، تاریخ اجتماعی جهرم در قرون گذشته شیراز، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>در اصل آتشکده زردشتی بوده‌اند. | ||
به گزارش برخی منابع [[قدمگاه نیشابور]] که به دستور [[شاه عباس صفوی]] بازسازی شد،<ref> دیمرچی، شیخ بهایی از جبل عامل تا اصفهان، | به گزارش برخی منابع [[قدمگاه نیشابور]] که به دستور [[شاه عباس صفوی]] بازسازی شد،<ref> دیمرچی، شیخ بهایی از جبل عامل تا اصفهان، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۱</ref> تا پیش از آن، قدمگاه شاپور کسری خوانده می‌شد و از انتساب آن به [[امام رضا(ع)]] تا قبل از دوره [[صفوی]] گزارشی در دست نیست.<ref>مولوی، آثار باستانی خراسان، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱.</ref> در [[یزد]] قدمگاه فراشا کتیبه‌ای به تاریخ ۵۱۲ق و قدمگاه خرانق کتیبه‌ای به تاریخ ۵۹۵ق دارند که البته این بناها در تاریخ‌های مذکور عنوان قدمگاه نداشته‌اند.<ref> افشار، یادگارهای یزد، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۱۷۵-۱۷۶؛ عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع)از مدینه تا مرو، ۱۳۷۴ش، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> | ||
برخی قدمگاه‌های ایران مربوط به اواخر حکومت [[عباسیان]] یعنی قرن هفتم قمری است؛ اما بیشتر بناهای قدمگاهی مربوط به دوران صفویه است از این دوره بناهای قدمگاهی در ایران افزایش یافته است زیرا نگرش شاهان صفوی به قدمگاه مقدس بود و از توسعه آن برای ترویج مکتب [[تشیع]] استفاده می‌کردند.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۱۹.</ref> بنا به آماری که در سال ۱۳۷۵ش منتشر شده است در ایران ۱،۱۸۵ قدمگاه و نظرگاه بوده است.<ref> میرمحمدی، پراکندگی جغرافیایی امکان مذهبی کشور در قالب استانی، ۱۳۵۸ش، ج۱، ص۶۳-۷۳.</ref> از این تعداد ۲۵۰ قدمگاه به [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام]] و اولیای [[خدا]] منسوب است. بیشتر این قدمگاها در استان‌های [[هرمزگان]]، [[کرمان]]، [[خوزستان]] و [[خراسان]] قرار دارند.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۱۸.</ref> | برخی قدمگاه‌های ایران مربوط به اواخر حکومت [[عباسیان]] یعنی قرن هفتم قمری است؛ اما بیشتر بناهای قدمگاهی مربوط به دوران صفویه است از این دوره بناهای قدمگاهی در ایران افزایش یافته است زیرا نگرش شاهان صفوی به قدمگاه مقدس بود و از توسعه آن برای ترویج مکتب [[تشیع]] استفاده می‌کردند.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۱۹.</ref> بنا به آماری که در سال ۱۳۷۵ش منتشر شده است در ایران ۱،۱۸۵ قدمگاه و نظرگاه بوده است.<ref> میرمحمدی، پراکندگی جغرافیایی امکان مذهبی کشور در قالب استانی، ۱۳۵۸ش، ج۱، ص۶۳-۷۳.</ref> از این تعداد ۲۵۰ قدمگاه به [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام]] و اولیای [[خدا]] منسوب است. بیشتر این قدمگاها در استان‌های [[هرمزگان]]، [[کرمان]]، [[خوزستان]] و [[خراسان]] قرار دارند.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۱۸.</ref> | ||
== قدمگاه‌های منسوب به پیامبر== | == قدمگاه‌های منسوب به پیامبر== | ||
قدمگاه‌هایی منسوب به پیامبر اکرم است معمولا با عنوان‌هایی چون اثرالنبی و اثرالسجود یا قدم شریف شناخته می‌شود. معروفترین جای پاهای منسوب به پیامبر اکرم در صخره مقدس در زیر [[قبة الصخره|قبه الصخره]] در [[بیت المقدس]] است. به باور مسلمانان آن حضرت در لیلة‌الاسرا پا بر آن نهاد و سوار بر [[براق]] شد و به [[معراج]] رفت.<ref> قزوینی، آثارالبلاد فی اخبار | قدمگاه‌هایی منسوب به پیامبر اکرم است معمولا با عنوان‌هایی چون اثرالنبی و اثرالسجود یا قدم شریف شناخته می‌شود. معروفترین جای پاهای منسوب به پیامبر اکرم در صخره مقدس در زیر [[قبة الصخره|قبه الصخره]] در [[بیت المقدس]] است. به باور مسلمانان آن حضرت در لیلة‌الاسرا پا بر آن نهاد و سوار بر [[براق]] شد و به [[معراج]] رفت.<ref> قزوینی، آثارالبلاد فی اخبار العباد، ۱۹۴۹م، ص۱۰۸؛ سیوطی، الحاف الخصاء، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۱۳۴، ج۲، ص۲۰۱-۲۰۳؛ تیمورباشا، الآثار النبویه، ۱۴۲۱ق، ص۵۰.</ref> در مکه، [[مدینه]] و [[طائف]] چنین قدمگاه‌هایی به پیامبر منسوب است و حتی جای سًم استر او نیز مورد توجه بوده است.<ref>زهری، الجغرافیه(مصر-بی‌تا)، ص۳۷؛ فاسی، شفاء الغرام، بیروت، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ چلپی، الرحلة الحجازیه، ۱۹۹۹م، ص۲۴۵-۲۴۶؛ تیمورپاشا، الآثار النبویه، ۱۴۲۱ق، ص۵۱-۵۲.</ref> | ||
در باره یکی از این سنگ‌های منقوش به قدم پیامبر که در قبه‌ای در کنار [[زمزم]] نصب بوده است<ref>مقری، فتح المقال(۱۳۳۴)، ص۳۴۸ </ref>گفته شده است که شریف عون الرفیق، امیر مکه در ۱۲۲۹ق پس از ویران کردن قبه قدمگاه، سنگ آن را به یک هندو فروخت.<ref>تیمورباشا، الآثار النبویه(۱۴۲۱ق)، ص۵۲.</ref> در شهر کوچکی به نام اثرالنبی در حوالی [[قاهره]]، سنگ اثرالنبی در مسجدی به همین نام [[زیارت]] می‌شد، کتیبه آن نشان می‌دهد که ابراهیم پاشا در سال ۱۰۷۱ق [[بقعه]] آن را بازسازی کرده است.<ref> نابلسی، الحقیقه و | در باره یکی از این سنگ‌های منقوش به قدم پیامبر که در قبه‌ای در کنار [[زمزم]] نصب بوده است<ref>مقری، فتح المقال(۱۳۳۴)، ص۳۴۸ </ref>گفته شده است که شریف عون الرفیق، امیر مکه در ۱۲۲۹ق پس از ویران کردن قبه قدمگاه، سنگ آن را به یک هندو فروخت.<ref>تیمورباشا، الآثار النبویه(۱۴۲۱ق)، ص۵۲.</ref> در شهر کوچکی به نام اثرالنبی در حوالی [[قاهره]]، سنگ اثرالنبی در مسجدی به همین نام [[زیارت]] می‌شد، کتیبه آن نشان می‌دهد که ابراهیم پاشا در سال ۱۰۷۱ق [[بقعه]] آن را بازسازی کرده است.<ref> نابلسی، الحقیقه و المجاز، ۱۹۸۶م، ص۲۳۹؛ تیمورباشا، الآثار النبویه، ۱۴۲۱ق، ص۴۰-۴۱.</ref> | ||
هندیان مسلمان معمولا بر این باورند که سنگ‌هایی را با نقش پای منسوب به پیامبر(ص) از [[حجاز]] به [[هند]] آورده‌اند<ref> | هندیان مسلمان معمولا بر این باورند که سنگ‌هایی را با نقش پای منسوب به پیامبر(ص) از [[حجاز]] به [[هند]] آورده‌اند<ref>شریف، ص۱۸۸-۱۸۹؛ سل۲، ص۳۱۴-۳۱۵.</ref> قدم رسول لکنهو و قدم شریف دهلی از قدمگاه‌های منسوب به پیامبر(ص) در هنداند.<ref> د. اسلام. ذیل kadam sharīf؛ شمیل، Deciphering the Signs of God, A Phenomenological Approach to islam(۱۹۹۴م)، ص۳.</ref> | ||
در منابع متقدم یا احادیث معتبر، این ادعا که جای پاهای پیامبر بر سنگی نقش بسته باشد، وجود ندارد. برخی از علمای مسلمان این باور را اختراع عوام دانسته‌اند و از زیارت این آثار انتقاد کرده‌اند.<ref> ابن تیمیه، مجموع | در منابع متقدم یا احادیث معتبر، این ادعا که جای پاهای پیامبر بر سنگی نقش بسته باشد، وجود ندارد. برخی از علمای مسلمان این باور را اختراع عوام دانسته‌اند و از زیارت این آثار انتقاد کرده‌اند.<ref>ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، ۱۴۲۲ق، ج۲۷، ص۸؛ ابن تیمیه، اقتضاء الصراط المستقیم، بیروت، ص۳۱۷-۳۱۸؛ صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۸؛ تیمورباشا، الآثار النبویه، ۱۴۲۱ق، ص۴۰، ۵۴-۵۷.</ref> | ||
== قدمگاه‌های منسوب به امام علی == | == قدمگاه‌های منسوب به امام علی == | ||
قدمگاه‌ها در [[ایران]] و [[عراق]] بیشتر به [[امامان شیعه|امامان]] و اولیای [[شیعه]] منسوب‌اند به گزارش ناصرخسرو در [[بصره]] ۱۳ قدمگاه منسوب به حضرت علی(ع) وجود داشته است<ref> ناصرخسرو، | قدمگاه‌ها در [[ایران]] و [[عراق]] بیشتر به [[امامان شیعه|امامان]] و اولیای [[شیعه]] منسوب‌اند به گزارش ناصرخسرو در [[بصره]] ۱۳ قدمگاه منسوب به حضرت علی(ع) وجود داشته است<ref> ناصرخسرو، سفرنامه، ۱۳۶۳ش، ص۱۵۶-۱۵۷؛ بابن وهوسه، سفرنامه جنوب ایران، ۱۳۶۳ش، ص۶۵؛ نجم الملک، سفرنامه خوزستان، ۱۳۴۱ش، ص۱۴۸؛ ماسه، ج۲، ص۳۹۰-۳۹۱؛ طوفان، تاریخ اجتماعی جهرم در قرون گذشته شیراز، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۴؛ آقامحمدی، چشمه‌های معروف ابهر، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۷؛ نوبان، چشمه‌ها، قدمگاه‌ها و درختان نظرکرده، ۱۳۸۰ش، ص۷۹. </ref> در ایران نیز قدمگاه‌های زیادی به حضرت علی(ع)منسوب است که در برخی از آنها جای سم [[دلدل]] یا [[ذوالفقار]] او نیز مورد توجه است.<ref> براون، ص۲۰۲؛ حاجی پیرزاده، سفرنامه، ۱۳۴۲ش، ص۵۰-۵۱؛ رضایی، ادبیات عامیانه استان بوشهر، ۱۳۸۱ش، ص۶۶؛ داتسون، سفال زرین‌فام ایرانی، ۱۳۸۲ش، ص۲۰۰-۲۰۰۱. </ref> تاریخ بنای برخی از قدمگاه‌های منسوب به حضرت علی در ایران به پیش از دوره صفوی می‌رسد؛ از جمله قدمگاهی در صالح آباد کاشان است که تاریخ کتیبه آن ۷۱۱ق است.<ref>داتسون، سفال زرین‌فام ایرانی، ۱۳۸۲ش، ص۲۰۰-۲۰۳.</ref> | ||
== قدمگاه‌های منسوب به امام رضا == | == قدمگاه‌های منسوب به امام رضا == | ||
[[پرونده:گنبد قدمگاه نیشابور.jpg|بندانگشتی|گنبد [[قدمگاه نیشابور]]]] | [[پرونده:گنبد قدمگاه نیشابور.jpg|بندانگشتی|گنبد [[قدمگاه نیشابور]]]] | ||
سفر [[امام رضا(ع)]] از مدینه به [[مرو]] و عبور از خاک ایران باعث شد که قدمگاه‌های بسیاری منسوب به وی در این کشور احداث شود معروفترین آنها [[قدمگاه نیشابور]] است که به دستور شاه عباس صفوی در ۱۰۲۰ق بر بقایای بنای دیگری ساخته شد.<ref> اسکندر بیک، ج۲، ص۸۵۴. </ref>به باور عمومی نقش کف پاهای انسانی بر سنگی سیاه در دیوار داخل این بنا نصب شده است که جای پای امام رضا(ع) است.<ref> مولوی، آثار باستانی | سفر [[امام رضا(ع)]] از مدینه به [[مرو]] و عبور از خاک ایران باعث شد که قدمگاه‌های بسیاری منسوب به وی در این کشور احداث شود معروفترین آنها [[قدمگاه نیشابور]] است که به دستور شاه عباس صفوی در ۱۰۲۰ق بر بقایای بنای دیگری ساخته شد.<ref>اسکندر بیک، ج۲، ص۸۵۴.</ref> به باور عمومی نقش کف پاهای انسانی بر سنگی سیاه در دیوار داخل این بنا نصب شده است که جای پای امام رضا(ع) است.<ref>مولوی، آثار باستانی خراسان، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۰.</ref> | ||
بیشتر قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران مربوط به دوران صفویه است.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در | بیشتر قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران مربوط به دوران صفویه است.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۱۸.</ref> دست‌کم یک دهم از ۲۵۰ قدمگاه منسوب به پیامبر، امامان و اولیای خدا در ایران، به امام رضا منسوب است. بیشتر قدمگاه‌های منسوب به آن حضرت در مسیر حرکت وی از [[مدینه]] به [[مرو]] (جاده ولایت) قرار دارد. با این حال در مناطق دیگر ایران نیز قدمگاه‌هایی به وی منسوب است.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۴۳.</ref> | ||
== فلسفه احداث== | == فلسفه احداث== | ||
هجرت امام رضا(ع) از [[مدینه]] به [[مرو]]، مهاجرات [[سادات]] به نقاط مختلف [[ایران]]، خواب و رؤیا و عشق مردم به خاندان پیامبر(ص) از علل ساخت بناهای قدمگاهی در ایران دانسته‌اند.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در | هجرت امام رضا(ع) از [[مدینه]] به [[مرو]]، مهاجرات [[سادات]] به نقاط مختلف [[ایران]]، خواب و رؤیا و عشق مردم به خاندان پیامبر(ص) از علل ساخت بناهای قدمگاهی در ایران دانسته‌اند.<ref>سعیدی‌زاده، قدمگاه‌های منسوب به امام رضا در ایران، ۱۳۹۱ش، ص۲۱۸.</ref> | ||
احداث بیشتر قدمگاه‌ها بر اساس ادعای کسی بوده که معصومی را در خواب دیده یا با اشاره او و یا به تصمیم شخصی خود مکانی را قدمگاه خوانده است.<ref>ابن بطوطه، | احداث بیشتر قدمگاه‌ها بر اساس ادعای کسی بوده که معصومی را در خواب دیده یا با اشاره او و یا به تصمیم شخصی خود مکانی را قدمگاه خوانده است.<ref>ابن بطوطه، رحله، ۱۴۰۷ق، ص۱۱۵؛ کلانترضرابی، تاریخ کاشان، ۱۳۵۶ش، ص۴۶-۴۸؛ نراقی، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز، ۱۳۷۴ش، ص۱۴۳-۱۴۴؛ اقتداری، دیار شهریاران، ۱۳۵۳ش، ج۱، ص۷۷۶-۷۷۷؛ عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع)از مدینه تا مرو، ۱۳۷۴ش، ص۵۹.</ref> | ||
== آداب و رسوم == | == آداب و رسوم == | ||
برای حضور در قدمگاه آیین‌های زیارتی و آداب و رسوم خاصی گزارش نشده است. باورمندان جای پای موجود در قدمگاه را می‌بوسند و به آن [[تبرک]] می‌جویند و گاه مردگان خود را در محوطه آن [[دفن]] می‌کنند. همچنین برای آن موقوفاتی مانند زائرسرا قرار می‌دهند و میان زائران [[نذری]] توزیع می‌کنند.<ref> ناصرخسرو، | برای حضور در قدمگاه آیین‌های زیارتی و آداب و رسوم خاصی گزارش نشده است. باورمندان جای پای موجود در قدمگاه را می‌بوسند و به آن [[تبرک]] می‌جویند و گاه مردگان خود را در محوطه آن [[دفن]] می‌کنند. همچنین برای آن موقوفاتی مانند زائرسرا قرار می‌دهند و میان زائران [[نذری]] توزیع می‌کنند.<ref> ناصرخسرو، سفرنامه، ۱۳۶۳ش، ص۵۱؛ ابن بطوطه، الرحله، ۱۴۰۷ق، ص۱۱۶؛ میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، ۱۳۵۵ش، ص۲۲؛ کلانترضرابی، تاریخ کاشان، ۱۳۵۶ش، ص۴۸،۴۲۹، ۴۳۱، ۴۴۳؛ نراقی، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز، ۱۳۷۴ش، ص۱۲۸؛ عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع)از مدینه تا مرو۱۳۷۴ش، ص۱۰۵، ۱۱۰؛ صابرمقدم و حسینی، تجلی امام رضا در میراث فرهنگی۱۳۸۳ش، ص۳۶؛ پازوکی طرودی، آثار تاریخی فیروزکوه، ۱۳۸۱ش، ۲۰۵-۲۰۶؛ بهبهانی، مرآت الاحوال۱۳۷۳ش، ج۱، ص۳۸۸-۳۸۰.</ref> | ||
بخش عمده قدمگاه‌ها در کنار آب و درختانی قرار گرفته‌اند و باورمندان این منابع طبیعی را نیز محصول عنایت صاحبان جای پای می‌دانند.<ref>ابن بطوطه، | بخش عمده قدمگاه‌ها در کنار آب و درختانی قرار گرفته‌اند و باورمندان این منابع طبیعی را نیز محصول عنایت صاحبان جای پای می‌دانند.<ref>ابن بطوطه، الرحله، ۱۴۰۷ق، ص۶۱۱-۶۱۲؛ نجم الملک، سفرنامه خوزستان، ۱۳۴۱ش، ص۱۴۸؛ دالمانی، از خراسان تا بختیاری، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۱۹۷؛ کلانترضرابی، تاریخ کاشان، ۱۳۵۶ش، ص۴۶-۴۸، ۴۳۰-۴۳۱-۴۴۳؛ نراقی، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز، ۱۳۷۴ش، ص۱۲۸؛ پازوکی طرودی، آثار تاریخی فیروزکوه، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۵-۲۰۶؛ نوبان، چشمه‌ها، قدمگاه‌ها و درختان نظرکرده، ۱۳۸۰ش، ص۷۸؛ عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع)از مدینه تا مرو، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||