Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۸۱
ویرایش
فقه استدلالی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[تیر]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۳۹۵]]|کاربر=Mkhaghanif }} | {{در دست ویرایش ۲|ماه=[[تیر]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۳۹۵]]|کاربر=Mkhaghanif }} | ||
'''فقه استدلالی''' روشی برای بیان احکام شرعی که فتوا به همراه دلایل آن ارائه می‌شود. در این روش فقیه نظریات مختلف را نقل و نقد کرده و [[فتوا|فتوای]] خود را با ذکر دلایل آن تبیین می‌کند. | '''فقه استدلالی''' روشی برای بیان احکام شرعی که فتوا به همراه دلایل آن ارائه می‌شود. در این روش فقیه نظریات مختلف را نقل و نقد کرده و [[فتوا|فتوای]] خود را با ذکر دلایل آن تبیین می‌کند. قدیمی‌ترین کتاب فقه استدلالی در شیعه [[المبسوط فی فقه الامامیة (کتاب)|المبسوط]] نوشته [[شیخ طوسی]] و مشهورترین کتاب [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|جواهر الکلام]] است. اکثر کتاب‌های فقه استدلالی به زبان عربی هستند. | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
اصطلاح فقه استدلالی در مقابل [[فقه فتوایی]] و اصطلاحی است جدید، ولی روش تدوین فقه به صورت مستدل روشی است قدیمی. به نوشته گروهی از محققان تاریخ فقه شیعه، نخستین اثر در فقه استدلالی [[المبسوط فی | فقه استدلالی روشی برای بیان احکام شرعی است که در آن [[فتوا]] به همراه دلایل آن ارائه می‌شود. در این روش فقیه نظریات مختلف را نقل و نقد کرده و [[فتوا|فتوای]] خود را با ذکر دلایل آن تبیین می‌کند. <ref>فرهنگ فقه، ج۵، ص۷۳۱</ref> اصطلاح فقه استدلالی در مقابل [[فقه فتوایی]] و اصطلاحی است جدید، ولی روش تدوین فقه به صورت مستدل روشی است قدیمی. به نوشته گروهی از محققان تاریخ فقه شیعه، نخستین اثر در فقه استدلالی [[المبسوط فی فقه الامامیة (کتاب)|المبسوط]] نوشته [[شیخ طوسی]] (م ۴۶۰ق) است. <ref>گروه پژوهش موسسه آل البیت، ص۳۵</ref> | ||
== | == منابع فقه استدلالی== | ||
کتاب‌های فقه استدلالی را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد. کتاب‌هایی که شامل چندین باب از [[ابواب فقه]] هستند و گروهی از کتاب‌های که فقط به یک باب از فقه اختصاص دارند. برخی از این کتاب‌ها حتی یک باب کامل را نیز شامل نمی‌شوند و فقط به بخشی از احکام یک باب پرداخته‌اند. | کتاب‌های فقه استدلالی را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد. کتاب‌هایی که شامل چندین باب از [[ابواب فقه]] هستند و گروهی از کتاب‌های که فقط به یک باب از فقه اختصاص دارند. برخی از این کتاب‌ها حتی یک باب کامل را نیز شامل نمی‌شوند و فقط به بخشی از احکام یک باب پرداخته‌اند. | ||
از یک منظر دیگر کتاب‌های فقه استدلالی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. کتاب‌هایی که توسط خود مؤلف نوشته شده‌اند و کتاب‌هایی که در واقع تقریرات [[درس خارج]] یک استاد هستند و اغلب توسط شاگردان یک استاد تنظیم و منتشر شده‌اند. | از یک منظر دیگر کتاب‌های فقه استدلالی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. کتاب‌هایی که توسط خود مؤلف نوشته شده‌اند و کتاب‌هایی که در واقع تقریرات [[درس خارج]] یک استاد هستند و اغلب توسط شاگردان یک استاد تنظیم و منتشر شده‌اند. | ||
اکثر کتاب‌های فقه استدلالی عربی هستند. و کتاب فارسی کم یافت می‌شود. شاید بتوان [[لوامع صاحبقرانی (کتاب)|لَوامِعِ صاحبقَرانی]] را قدیمی‌ترین کتاب فقه استدلالی به زبان فارسی دانست. | اکثر کتاب‌های فقه استدلالی عربی هستند. و کتاب فارسی کم یافت می‌شود. شاید بتوان [[لوامع صاحبقرانی (کتاب)|لَوامِعِ صاحبقَرانی]] نوشته [[محمد تقی مجلسی|مجلسی اول]] (م ۱۰۷۰ق) را قدیمی‌ترین کتاب فقه استدلالی به زبان فارسی دانست. | ||
=== کتاب‌های جامع === | === کتاب‌های جامع === | ||
تعدادی از کتاب‌های فقه استدلالی کتاب‌هایی هستند که به چند باب از ابواب فقه پرداخته‌اند و گاه نویسندگان تلاش کرده‌اند که همه ابواب فقه را در کتاب خود جای دهند. معروف‌ترین کتاب فقه استدلالی در شیعه کتاب [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|جواهر الکلام]] نوشته شیخ [[محمد حسن نجفی]] است که در ۴۳ جلد منتشر شده است. | تعدادی از کتاب‌های فقه استدلالی کتاب‌هایی هستند که به چند باب از ابواب فقه پرداخته‌اند و گاه نویسندگان تلاش کرده‌اند که همه ابواب فقه را در کتاب خود جای دهند. معروف‌ترین کتاب فقه استدلالی در شیعه کتاب [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|جواهر الکلام]] نوشته شیخ [[محمد حسن نجفی]] است که در ۴۳ جلد منتشر شده است. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
=== تک‌نگاری‌ها=== | === تک‌نگاری‌ها=== | ||
بخش زیادی از کتاب‌های فقه استدلالی به صورت تک موضوعی و در یک باب خاص از ابواب فقه هستند، معروف‌ترین کتاب در این زمینه [[مکاسب (کتاب)|کتاب مکاسب]] نوشته شیخ [[مرتضی انصاری]] است که یکی از اصلی‌ترین کتاب‌های درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه شیعه]] است. | بخش زیادی از کتاب‌های فقه استدلالی به صورت تک موضوعی و در یک باب خاص از ابواب فقه هستند، معروف‌ترین کتاب در این زمینه [[مکاسب (کتاب)|کتاب مکاسب]] نوشته شیخ [[مرتضی انصاری]] است که یکی از اصلی‌ترین کتاب‌های درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه شیعه]] است. | ||
تک‌نگاری‌های فقه استدلالی نیز غالبا به زبان عربی هستند. ولی در میراث فقهی شیعه کتاب‌هایی به زبان فارسی نیز یافت می‌شود. کتاب ولایت فقیه که حاصل تدریس [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در نجف است یکی از نخستین تک‌نگاری‌های فقه استدلالی به زبان فارسی محسوب می‌شود | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||