عالم ذر: تفاوت میان نسخه‌ها

عالم ذر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ اوت ۲۰۱۵، ساعت ۱۲:۰۰

۴۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۳۰ اوت ۲۰۱۵

جز

←‏دیدگاه‌های مختلف در مورد عالم ذر

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Hrezaei

@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 ==دیدگاه‌های مختلف در مورد عالم ذر==
-بسیاری از دانشمندان مسلمان معتقدند خداوند معرفت خود را در وجود انسان قرار داده است و همه انسان‌ها با چنین معرفتی پا به عرصه وجود می‌گذارند و همین معرفت برای سعادت وی لازم و ضروری است.<ref>ر.ک: ریاحی مهر، 1392، ص46-112</ref>
+بسیاری از دانشمندان مسلمان معتقدند خداوند معرفت خود را در وجود انسان قرار داده است و همه انسان‌ها با چنین معرفتی پا به عرصه وجود می‌گذارند و همین معرفت برای سعادت وی لازم و ضروری است.<ref>ر.ک: ریاحی مهر، عوامل و آثار سعادت انسان از منظر قرآن، ص46-112</ref>
-بیشتر دانشمندان کلامی و تفسیری در مورد کیفیت این معرفت  واقرار به ربوبیت خداوند، اختلاف نظر دارند. برخی موطن آن را در عالم ارواح می‌دانند و شماری دیگر، عالم ملکوت را موطن آن می‌شمارند. برخی نیز موطن آن را در دنیا می‌دانند و بعضی دیگر آیه را تمثیلی می‌انگارند. سرانجام، برخی نیز با توجه به دشواری تفسیر این آیه و عدم انطبقا ظاهر برخی روایات بر آن، از اظهار نظر در این باب خودداری و علمش را به خداوند و پیامبر واگذار کرده‌اند.<ref>تبیین و بررسی دیدگاه علامه طباطبایی درباره عالم ذر در تفسیر آیه میثاق، ص59</ref>
+بیشتر دانشمندان کلامی و تفسیری در مورد کیفیت این معرفت  واقرار به ربوبیت خداوند، اختلاف نظر دارند. برخی موطن آن را در عالم ارواح می‌دانند و شماری دیگر، عالم ملکوت را موطن آن می‌شمارند. برخی نیز موطن آن را در دنیا می‌دانند و بعضی دیگر آیه را تمثیلی می‌انگارند. سرانجام، برخی نیز با توجه به دشواری تفسیر این آیه و عدم انطبقا ظاهر برخی روایات بر آن، از اظهار نظر در این باب خودداری و علمش را به خداوند و [[پیامبر(ص)]] واگذار کرده‌اند.<ref>تبیین و بررسی دیدگاه علامه طباطبایی درباره عالم ذر در تفسیر آیه میثاق، ص59</ref>
-آراي گوناگوني دربارة تفسير آية ميثاق ارائه شده است كه به طوركلي اهم آنها را مي توان به چهار دسته تقسيم كرد:
+آرای گوناگونی درباره تفسیر آیه میثاق ارائه شده است كه به طوركلی مهمترین آنها را می توان به چهار دسته تقسیم كرد:
-آياتي[اعراف(۷) آيه ۱۷۲ - ۱۷۴.] وجود دارد كه مفادش آن است كه از فرزندان آدم پيمان بر ربوبيت خدا گرفته شده، اما اين پيمان چگونه و در چه زمان بوده است، توضيحي نمي‏دهد. از اين جهت مفسران درباره اين پيمان اختلاف كرده ‏اند.
+===نظریه محدّثان اسلامی‏===
-در ذيل به برخي از اين نظريه ‏ها اشاره مي‏كنيم:
+[[:رده:محدثان]] اسلامی براساس فهم برخی از روایات، بر این باورند كه خداوند به هنگام آفرینش آدم، تمام فرزندان آینده او را به صورت موجوداتِ ریز درآورد و به آنان گفت: "ألست بربّكم" آنان گفتند "بلی" سپس همگی را به صُلب و پشت آدم بازگردانید. آنان هنگام خطاب الهی دارای عقل و شعور كافی بودند و سخن خدا را شنیدند و پاسخ او را گفتند.
+این پیمان به این خاطر از آنان گرفته شد كه راه‏ عذر در [[قیامت|روز رستاخیز]] را روی آنان ببندد.<ref>طبرسی، مجمع‌‏البیان، ج‏۵، ص ۳۹۰؛ فخر رازی،  تفسیر کبیر</ref>
-===نظريه محدّثان اسلامي‏===
+بیشتر دانشمندانی كه گرایش تفسیر قرآن به روایات دارند، در تفسیر آیه میثاق نیز به روایات ناظر به آن توجه كرده اند؛ روایاتی كه دلالت دارند بر اینكه همه انسان ها در عالم ذر از پشت آدم به صورت ذراتی بیرون آمدند و خداوند بر ربوبیت خود از ایشان پیمان گرفت (قمی، 1404ق، ج1، ص248؛ كوفی، 1410ق، ص145؛ بحرانی، 1416، ج2، ص605-615).
-محدثان اسلامي براساس فهم برخي از روايات، بر اين باورند كه خداوند به هنگام آفرينش آدم، تمام فرزندان آينده او را به صورت موجودات ريز درآورد و به آنان گفت: "ألست بربّكم" آنان گفتند "بلي" سپس همگي را به صلب و پشت آدم بازگردانيد. آنان هنگام خطاب الهي داراي عقل و شعور كافي بودند و سخن خدا را شنيدند و پاسخ او را گفتند.
-اين پيمان به اين خاطر از آنان گرفته شد كه راه‏هاي عذر در روز رستاخيز را روي آنان ببندد.[مجمع‏البيان، ج‏۵، ص ۳۹۰، بيروت، مؤسسه اعلمي؛ تفسير فخررازي، ج‏۱۵، ص ۴۷ - ۴۶، چ داراحياءالتراث، بيروت.]
-اشكالاتي بر اين نظر وارد شده است كه محققان به آن اشاره كرده ‏اند. [تفسير تبيان، ج‏۵، ص ۲۸؛ مجمع‏البيان، ج ۴، ص ۳۹۰.]
-بيشتر دانشمنداني كه گرايش تفسير قرآن به روايات دارند، در تفسير آية ميثاق نيز به روايات ناظر به آن توجه كرده اند؛ رواياتي كه دلالت دارند بر اينكه همة انسان ها در عالم ذر از پشت آدم به صورت ذراتي بيرون آمدند و خداوند بر ربوبيت خود از ايشان پيمان گرفت (قمي، 1404ق، ج1، ص248؛ كوفي، 1410ق، ص145؛ بحراني، 1416، ج2، ص605-615).
+از سوی محققان اسلامی، اشكالاتی بر این نظر وارد شده است. [طوسی، تفسیر تبیان، ج‏۵، ص ۲۸؛ طبرسی، مجمع‌‌‏البیان، ج ۴، ص ۳۹۰.]
-===نظريه برخي مفسران‏===
+===نظریه برخی مفسران‏===
-گروهي از مفسران معتقدند بايد آيه را بر توحيد فطري حمل نمود. در توضيح نظريه خود گفته‏ اند: انسان با رشته غرائز و استعدادها و انواع تقاضاها و درخواست‏هاي طبيعي و فطري به جهان گام مي ‏نهد. آدمي هنگام تولد و خروج از صلب پدر و دخول به رحم مادر و در وقت انعقاد نطفه، ذره‏اي بيش نيست، ولي در اين ذره استعدادهاي فراوان و لياقت‏هاي قابل توجهي است، از آن جمله استعداد و فطرت خداشناسي. با تكامل اين ذره در بيرون رحم، تمام استعدادها شكفته شده و به مرحله كمال و فعليت مي‏رسد.
+گروهی از [[:رده:مفسران]] معتقدند باید آیه را بر توحید فطری<ref>«توحید فطری است»؛ یعنی انسان نسبت به توحید، بی اقتضا و خنثی نیست. در سرشت انسان، تقاضایی وجود دارد که توحید و معارف دینی، پاسخ گوی آن است. پیامبران الهی چیزی را بر انسان عرضه کرده اند که بشر به حسب طبیعت خود در جست وجوی آن است.[http://www.hawzah.net/fa/article/view/55316 ]</ref> حمل نمود. در توضیح نظریه خود گفته‏ اند: انسان با رشته غرائز و استعدادها و انواع تقاضاها و درخواست‏های طبیعی و فطری به جهان گام می ‏نهد. آدمی هنگام تولد و خروج از صلب پدر و دخول به رحم مادر و در وقت انعقاد نطفه، ذره‏ای بیش نیست، ولی در این ذره استعدادهای فراوان و لیاقت‏های قابل توجهی است، از آن جمله استعداد و فطرت خداشناسی. با تكامل این ذره در بیرون رحم، تمام استعدادها شكفته شده و به مرحله كمال و فعلیت می‏رسد.
-به عبارت ديگر: خدا انسان‏ها را از پشت پدران و رحم مادران بيرون آورد و آفرينش آن‏ها را با خصوصياتي تركيب داد كه پيوسته پروردگار خود را بشناسند و نياز خود را به او احساس كنند.
+به عبارت دیگر: خدا انسان‏ها را از پشت پدران و رحم مادران بیرون آورد و آفرینش آن‏ها را با خصوصیاتی تركیب داد كه پیوسته پروردگار خود را بشناسند و نیاز خود را به او احساس كنند.
-هنگامي كه انسان‏ها به نياز خود به خدا توجه پيدا كردند و خود را غرق در نياز ديدند، گويي به آنان گفته مي‏شود:
+هنگامی كه انسان‏ها به نیاز خود به خدا توجه پیدا كردند و خود را غرق در نیاز دیدند، گویی به آنان گفته می‏شود:
-من خداي شما نيستم؟ آنان مي‏گويند: چرا گواهي مي‏دهيم كه خداي ما هستي.[مجمع‏البيان، ج‏۴، ص ۳۹۱؛ تفسير ظلال القرآن، ج‏۹، ص ۵۹ - ۵۸؛ تفسير رازي، ج‏۱۵، ص ۵۳.]
+من خدای شما نیستم؟ آنان می‏گویند: چرا گواهی می‏دهیم كه خدای ما هستی.[مجمع‏البیان، ج‏۴، ص ۳۹۱؛ تفسیر ظلال القرآن، ج‏۹، ص ۵۹ - ۵۸؛ تفسیر رازی، ج‏۱۵، ص ۵۳.]
-برخي نيز به همساني موطن ميثاق با فطرت اذعان كرده اند (مطهري، 1369، ص246-261؛ جوادي آملي، 1392، ج31، ص 108-11)؛ برخي نيز در توضيح گفته اند كه خداوند هنگام خروج فرزندان آدم به صورت نطفه از صلب پدران به رحم مادران كه ذراتي بيش نيستند، فطرت توحيدي را با وجود آنان آميخته است و گفت وگوي خدا با انسان به زبان تكوين بوده است (مكارم شيرازي و ديگران، 1374، ج7، ص 6).
+برخی نیز به همسانی موطن میثاق با فطرت اذعان كرده اند (مطهری، 1369، ص246-261؛ جوادی آملی، 1392، ج31، ص 108-11)؛ برخی نیز در توضیح گفته اند كه خداوند هنگام خروج فرزندان آدم به صورت نطفه از صلب پدران به رحم مادران كه ذراتی بیش نیستند، فطرت توحیدی را با وجود آنان آمیخته است و گفت وگوی خدا با انسان به زبان تكوین بوده است (مكارم شیرازی و دیگران، 1374، ج7، ص 6).
-===نظريه علامه طباطبايي‏===
+===نظریه علامه طباطبایی‏===
-علامه طباطبايي معتقدند اين آيه ناظر به وجود و حضور جمعي انسان‏ها در حضور خدا است؛ حضوري كه غيبت در آن متصور نيست، گويي همه فرزندان آدم يك جا از پشت پدران گرفته شده، گرد هم جمع آمده‏اند و در برابر خدا حضور دارند. در اين حالت هر انساني خود را حضورا مي‏يابد و يافته‏اش گواهي روشن بر وجود خدا و خداوندگاري او است، ولي قرار گرفتن انسان‏ها در گردونه زمان و تحولات جهان، آدمي را چنان مشغول و از خود بي خود مي‏كند كه از آن علم حضوري كه به آفريدگار خود داشت، غافل مي‏گردد.[تفسير الميزان،ج‏۸،ص ۴۵۵.]
+علامه طباطبایی معتقدند این آیه ناظر به وجود و حضور جمعی انسان‏ها در حضور خدا است؛ حضوری كه غیبت در آن متصور نیست، گویی همه فرزندان آدم یك جا از پشت پدران گرفته شده، گرد هم جمع آمده‏اند و در برابر خدا حضور دارند. در این حالت هر انسانی خود را حضورا می‏یابد و یافته‏اش گواهی روشن بر وجود خدا و خداوندگاری او است، ولی قرار گرفتن انسان‏ها در گردونه زمان و تحولات جهان، آدمی را چنان مشغول و از خود بی خود می‏كند كه از آن علم حضوری كه به آفریدگار خود داشت، غافل می‏گردد.[تفسیر المیزان،ج‏۸،ص ۴۵۵.]
-آن چه تا اين جا آورديم، ديدگاه‏هاي برخي از محدثان، متكلمان و مفسران راجع به تفسير آيه ذر بود.
+آن چه تا این جا آوردیم، دیدگاه‏های برخی از محدثان، متكلمان و مفسران راجع به تفسیر آیه ذر بود.
 ===نظریه نمادین===
-گروه ديگري از دانشمندان، زبان آيه را زباني نمادين و تمثيلي دانسته اند؛ به اين صورت كه خداوند با فرستادن انبيا و اعطاي نعمت عقل به انسان ها در همين دنيا، از ايشان بر ربوبيت خود پيمان گرفته است. (مفيد، 1424ق، ص 221- 266؛ طبرسي، 1377، ج1، ص 482)
+گروه دیگری از دانشمندان، زبان آیه را زبانی نمادین و تمثیلی دانسته اند؛ به این صورت كه خداوند با فرستادن انبیا و اعطای نعمت عقل به انسان ها در همین دنیا، از ایشان بر ربوبیت خود پیمان گرفته است. (مفید، 1424ق، ص 221- 266؛ طبرسی، 1377، ج1، ص 482)
 ==عالم ذر در روایات اسلامى‏==