Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۵۸
ویرایش
سوره احزاب: تفاوت میان نسخه‌ها
بازنویسی مدخل
imported>Hasaninasab جز (added Category:مقالههای با درجه اهمیت ب using HotCat) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) (بازنویسی مدخل) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{سوره||نام = احزاب |کتابت = ۳۳|جزء = ۲۱ و ۲۲|آیه = ۷۳|مکی/مدنی = مدنی|شماره نزول = ۹۰|بعدی = [[سوره سبأ|سبأ]] |قبلی = [[سوره سجده|سجده]] |کلمه = ۱۳۰۷|حرف = ۵۷۸۷|تصویر=سوره احزاب.jpg}} | {{سوره||نام = احزاب |کتابت = ۳۳|جزء = ۲۱ و ۲۲|آیه = ۷۳|مکی/مدنی = مدنی|شماره نزول = ۹۰|بعدی = [[سوره سبأ|سبأ]] |قبلی = [[سوره سجده|سجده]] |کلمه = ۱۳۰۷|حرف = ۵۷۸۷|تصویر=سوره احزاب.jpg}} | ||
'''سوره | '''سوره اَحزاب''' سی و سومین سوره قرآن و از [[سوره‌های مدنی]] است. این سوره درباره موضوعات متنوعی چون [[غزوه احزاب]] یا خندق، ازدواج زينب دختر جحش، با پيامبر(ص)، معاد و حجاب سخن گفته است. آیات [[آیه امهات المؤمنین|اُمَّهات المؤمنین]]، [[آیه تطهیر|تطهیر]]، [[آیه اسوه|اُسوه]]، [[آیه خاتمیت|خاتمیت]]، [[آیه صلوات|صلوات]] و [[آیه امانت|امانت]] از آیات مشهور سوره احزاب است. در احادیث به سوره احزاب، بسیار توجه شده است. کتاب [[تفسیر نور الثقلین|نور الثقلین]]، ۲۶۶ حدیث، در ذیل آیات آن، نقل کرده است. | ||
== | ==معرفی== | ||
این سوره | *نام وسبب نام‌گذاری | ||
این سوره به جهت آنکه بخش مهمى از آن به داستان [[جنگ احزاب]] یا [[غزوه خندق|خندق]]، مىپردازد، احزاب نامیده شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۱۸۳.</ref> واژه «احزاب»(گروه‌ها)، دو بار در این سوره به کار رفته است(آیه‌های ۲۰ و ۲۲).<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ج۲، ص۱۲۴۶</ref> | |||
*مکان و ترتیب نزول | |||
سوره احزاب، [[سوره های مدنی|سوره‌ای مدنی]] است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۱۸۳.</ref> این سوره به ترتیب مصحف، سی و سومین و به ترتیب نزول، نودمین سوره [[قرآن]]است.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ج۲، ص۱۲۴۶.</ref> | |||
== | *تعداد آیات و کلمات | ||
سوره احزاب ۷۳ آیه، ۱۳۰۷ کلمه و ۵۷۸۷ حرف دارد و از لحاظ حجم از [[سوره‌های مثانی]] شمرده می‌شود.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ج۲، ص۱۲۴۶</ref> | |||
==محتوا== | |||
سوره احزاب در زمینه‌های متنوعی چون مسائل اعتقادی، احکام، داستان‌ها، عبرت‌ها و به ویژه درباره [[غزوه احزاب]] یا خندق سخن گفته است.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۲۷۳.</ref> | |||
برخی از موضوعات مهم این سوره به نوشته تفسیر نمونه، به شرح زیر است: | |||
*اطاعت از خداوند و پیروی‌نکردن از كافران؛ | |||
*قانون‌های دوره جاهليت مانند ظهار و پسرخواندگى؛ | |||
*[[جنگ احزاب]] و پيروزى اعجازآميز مسلمانان بر كفار؛ | |||
*وظایف همسران پيامبر؛ | |||
*داستان ازدواج زينب دختر جحش، با پيامبر(ص)؛ | |||
*حجاب؛ | |||
*معاد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۱۸۴و۱۸۵.</ref> | |||
{{سوره احزاب}} | {{سوره احزاب}} | ||
==آیات مشهور== | ==آیات مشهور== | ||
[[Image:آیه تطهیر.jpg|thumb|عرضpx|200px| درب [[حرم امام علی(ع)]]]] | [[Image:آیه تطهیر.jpg|thumb|عرضpx|200px| درب [[حرم امام علی(ع)]]]] | ||
===آیه امهات المؤمنین=== | |||
{{اصلی|آيه امهات المومنین}} | |||
'''النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ'''(آیه ۶): پیامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر [و نزديكتر] است و همسرانش مادران ايشانند. | |||
آیه ششم سوره احزاب، همسران پیامبر(ص) را مادران مؤمنان معرفی کرده است. گفته‌اند: هدف آیه از بیان این مسئله، بیان وجوب اِکرام [[همسران پیامبر(ص)]] و حرمت ازدواج با آنان است.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۲۷۷.</ref> | |||
===آیه اُسوه=== | |||
'''لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَ‌سُولِ اللَّـهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ'''(آیه ۲۱): قطعاً براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكو است. | |||
به نوشته المیزان، این آیه یک از احكام رسالت پیامبر اسلام را بیان کرده است. بر طبق این حکم، مسلمانان باید هم در گفتار و هم در رفتار، از پیامبر پیروی کنند و از تلاش او در راه خدا، الگو گیرند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۲۸۸.</ref> | |||
===آیه تطهیر=== | ===آیه تطهیر=== | ||
{{اصلی|آیه تطهیر}} | {{اصلی|آیه تطهیر}} | ||
بخشی از آیه ۳۳ این سوره به آیه تطهیر مشهور است. در این آیه به اراده [[خداوند]] بر پاکی [[اهل بیت]](ع) از رجس و پلیدی تصریح شده است | '''إِنَّمَا يُرِ‌يدُ اللَّـهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّ‌جْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَ‌كُمْ تَطْهِيرً‌ا'''(آیه ۳۳): خدا فقط مى‌خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر ]بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند. | ||
بخشی از آیه ۳۳ این سوره به آیه تطهیر مشهور است. در این آیه به اراده [[خداوند]] بر پاکی [[اهل بیت]](ع) از رجس و پلیدی تصریح شده است. [[کلام امامیه|متکلمان]] و عالمان دینی [[شیعه]] برای اثبات [[عصمت]] [[امامان]](ع) به آن استناد می‌کنند.<ref>بنگرید: قرطبی، ج۱۴، ص۱۸۳؛ ابوحیان اندلسی، ج۷، ص۲۳۱؛ حسینی طهرانی، ص۲۹۰ ۲۹۲؛ طبرسی، ج ۸، ص۵۶۰؛ طباطبایی، ج ۱۶، ص۳۱۱.</ref> | |||
===آیه خاتمیت=== | |||
{{اصلی|آیه خاتمیت}} | |||
'''مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّ‌جَالِكُمْ وَلَـٰكِن رَّ‌سُولَ اللَّـهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ'''(آیه۴۰):محمّد پدر هيچ يك از مردان شما نيست، ولى فرستاده خدا و خاتم پيامبران است. | |||
این آیه از پیامبر اسلام با عنوان خاتم النبیین یاد کرده است. [[مرتضی مطهری]] در تفسیر این آیه گفته است: وازه خاتَم به معنای چیزی است که به وسیله آن به چیزی پایان می دهند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۵۵.</ref> [[علامه طباطبایی]] نیز نوشته است: بر طبق این آیه، پیامبر اسلام، آخرین فرستاده خدا است و هیچ پیامبری پس از او نخواهد آمد.ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۲۵.</ref> | |||
===آیه صلوات=== | |||
{{اصلی|آیه صلوات}} | |||
'''إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً'''(آیه ۵۶): خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مىفرستد؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد، بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملًا تسليم (فرمان او) باشيد. | |||
خواندن این آیه به عنوان یکی از [[تعقیبات]] [[نماز مغرب]] توصیه شده است.<ref>مفاتیح الجنان، تعقیبات مختص نماز مغرب</ref> در [[مسجد|مساجد]] شیعیان در [[ایران]] بعد از هر نماز یک نفر این آیه را با صدای بلند می‌خواند و حاضران در مسجد نیز سه بار [[ذکر صلوات]] را با صدای بلند تکرار می‌کنند. بر طبق تفسیر نمونه، در روایات فراوانی از شیعه و سنی آمده است که هنگام صلوات بر پیامبر باید به خاندان او نیز درود فرستاد. <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۱۸.</ref> | |||
===آیه امانت=== | |||
{{اصلی|آیه امانت}} | |||
'''إِنَّا عَرَ‌ضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ ۖ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا'''۰آیه ۷۲): ما امانت [الهى و بار تكليف] را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه كرديم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناك شدند، و[لى] انسان آن را برداشت؛ راستى او ستمگرى نادان بود. | |||
مفسران مسلمان درباره واژه «امانت» در این آیه بسیار بحث کرده و مصداق‌های گوناگونی چون ولایت الهی، عقل، اختیار، معرفت خداوند و تکالیف دینی ارائه داده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۵۱و۴۵۲.</ref> | |||
بیشتر مفسران [[اهل سنت]] امانت را به دین و حدود و تکالیف و فرایض آن و اوامر و نواهی خداوند تفسیر کرده‌اند؛ زیرا همانگونه که ادای امانت لازم است، ادای تکالیف و فرایض دینی و اوامر و نواهی الهی هم واجب است؛<ref>ابن عربی، احکام القرآن، ج۳، ص۱۵۸۸-۱۵۸۹؛ احمد میبدی، کشف الاسرار، ج۸، ص۹۴؛ آلوسی، روح المعانی، ج۲۲، ص۹۶؛ فخرالدین رازی، التفسیر الکبیر، ج۲۵، ص۲۳۵</ref> اما مفسران [[شیعه]]، غالبا امانت را با [[ولایت]] و [[امامت]] در جامعه مرتبط دانسته و از آن استمرار امامت را به عنوان امانت الهی برداشت کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۹۸؛محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۷۳ ۲۷۵؛استرابادی، تأویل الایات الظاهره، ج۱، ص۴۶۰؛هاشم بحرانی، البرهان، ج۳، ص۳۴۰_۳۴۲؛حویزی، نورالثقلین، ج۴، ص۳۰۹_۳۱۲؛محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۵۰</ref> | |||
== فضيلت و خواص== | |||
در تفسیر [[تفسیر نور الثقلین|نور الثقلین]] که تفسیری [[تفسیر روایی|روایی]] است، ۲۶۶ حدیث در ذیل آيات این سوره نقل شده است.<ref>عروسی حویزی، نور الثقلین، ج۴، ص۲۳۳-۳۱۴.</ref> | |||
بر اساس حدیثی از کتاب [[مجمع البیان]]، کسی که سوره احزاب را می‌خواند و به خانواده‌ش می‌آموزد، از [[عذاب قبر]] در امان نگاه می‌دارد <ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۲۴.</ref> از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده‌اند که کسانی که این سوره را زیاد می‌خوانند، در روز قیامت همراه پیامبر و همسران او خواهند بود.<ref>شیخ صدوق، ثواب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۱۰.</ref> | |||
== متن سوره == | == متن سوره == | ||
| خط ۳۴: | خط ۷۹: | ||
{{سوره‌های قرآن|33|[[سوره سجده]]|[[سوره سبأ]]}} | {{سوره‌های قرآن|33|[[سوره سجده]]|[[سوره سبأ]]}} | ||
==پیوند به بیرون== | |||
* [http://tanzil.ir/#33:1 قرائت سوره احزاب] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۳۹: | خط ۸۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* | *قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش. | ||
* | * خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش. | ||
*بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، | *بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، | ||
* ابن عطیه‌اندلسی، ''المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز''، تحقیق عبدالسلام عبدالشافی،دار الکتب العلمیه، بیروت. | *ابن عطیه‌اندلسی، ''المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز''، تحقیق عبدالسلام عبدالشافی،دار الکتب العلمیه، بیروت. | ||
* ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، ج ۶، تحقیق: محمدحسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، ۱۴۱۹ق. | *ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، ج ۶، تحقیق: محمدحسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، ۱۴۱۹ق. | ||
* شوکانی، ''فتح القدیر''، عالم الکتب، بیروت. | * شوکانی، ''فتح القدیر''، عالم الکتب، بیروت. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تحقیق محمد جواد بلاغی، | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تحقیق محمد جواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش. | ||
* عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، | *عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، و دیگران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، | *مکارم شیرازی، ناصر، و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش. | ||
{{قرآن کریم}} | {{قرآن کریم}} | ||