ایام محسنیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ایام محسنیه''' روز‎های اول ماه [[ربیع الاول]] که برخی به مناسبت [[شهادت]] [[محسن بن علی|محسن]] فرزند [[حضرت زهرا(س)]]، در آن مراسم عزا برپا می‌کنند ولی برخی با توجه به برخی گزارش‌ها و قراین تاریخی، شهادت حضرت محسن را بیش از یک ماه پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.

[[عزاداری]] در این ایام سابقه چندانی ندارد.  

برخی [[شیعه|شیعیان]]، روزهای اول [[ربیع‌الاول]] را ایام سقط یا [[شهادت]] محسن فرزند [[حضرت فاطمه(س)]] می‌دانند. این موضوع (تعیین تاریخ شهادت) از موضوعات جدیدی است که در سال‌های اخیر مطرح و روز شهادت [[محسن بن علی (ع)]] تلقی شده است، حال آنکه نه در تاریخ و نه در [[حدیث|روایات]]، به تاریخ شهادت اشاره‌ای نشده است. مبنای اینگونه گزارش‌ها، قول مشهور علمای [[شیعه]] است که از یک طرف، رحلت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا (ص)]] را [[۲۸ صفر]] دانسته و از طرف دیگر، شهادت محسن بن علی (ع) را در پی رحلت پیامبر (ص) نقل کرده‌اند. از مجموع این دو گزارش، شهادت حضرت محسن در [[ربیع الاول]] نتیجه گرفته می‌شود.{{مدرک}}

تاریخ دقیق شهادت محسن مشخص نیست، ولی با تفحص در گزارش‌های تاریخی می‌توان نتیجه گرفت که این واقعه پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] با فاصله یک ماه یا بیشتر صورت گرفته است. بدین جهت آنچه مشهور است که هجوم به خانه [[حضرت علی(ع)]] با فاصله چند روزه از رحلت رسول اکرم(ص) اتفاق افتاده، صحیح نمی‌باشد.

در هجوم اول درگیری صورت نگرفته تا منجر به شهادت محسن (ع) شود. بعضی با تصور اینکه در هجوم اول، جریان آتش زدن درب خانه اتفاق افتاده شهادت محسن (ع) را چند روز پس از رحلت پیامبر(ص) دانسته‌اند.

با این تعبیر ایام محسنیه که در اوایل [[ربیع الاول]] گرفته می شود با گزارش‌های تاریخی تطبیق ندارد.

بنا بر نقل [[سلمان فارسی]]، پس از غصب [[خلافت]] و [[فدک]]، [[علی(ع)]] همراه حضرت فاطمه(س) و [[حسنین (ع)]] شب هنگام به درِ خانه [[مهاجران]] و [[انصار]] رفته و آنان را به همراهی برای بازپس‌گیری حق خویش فرا خواندند. از آنجا که بنا بر روایت سلمان، پس از حمله مهاجمان به خانه حضرت فاطمه(س) و واقعه سقط جنین،آن حضرت به طور مداوم و پیوسته بستری بود تا به [[شهادت]] رسید، می‌توان چنین نتیجه گرفت که تا زمان ملاقات‌های شبانه آن حضرت با مهاجر و انصار، هنوز حمله‌ای به خانه او صورت نگرفته بود؛<ref>هلالی، سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص۱۵۳</ref> زیرا در صورتِ وقوع حمله، آن حضرت دیگر توان رفتن به در خانه تعداد زیادِ [[مهاجران]] و [[انصار]](حتی فقط اهل [[جنگ بدر|بدر]])<ref>هلالی، سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص۱۴۶و ۱۴۸</ref> را نداشت.

آن حضرت با پوشش کامل در میان جمعی از زنان در حالی که چادرش بر اثر بلندی به زیر پاهایش می‌رفت و همچون [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] راه می‌رفت، به مسجد آمد. با توجه به این تعبیر که: «ما تخرم من مشیه رسول‌الله؛ راه رفتنش هیچ تفاوتی با راه رفتن [[رسول خدا(ص)]] نداشت.» می‌توان چنین نتیجه گرفت که تا هنگام ایراد خطبه، هنوز هجمه‌ای به خانه حضرت فاطمه(س) صورت نگرفته بود، زیرا در صورت مضروب شدنِ آن حضرت، نوعِ حرکت او نمی‌تواند معمولی باشد تا راوی آن را به راه رفتنِ رسول خدا(ص) تشبیه کند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۶۳</ref>

طبق برخی شواهد هجوم به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] بعد از برگشت [[سپاه اسامه بن زید]] صورت گرفته است و سپاه اسامه بیش از یک ماه بعداز رحلت [[پیامبر(ص)]] به [[مدینه]] باز گشت.<ref>یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبی، ج۱،ص۱۲۷؛ یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الاسلامی، ج۴، ص۹۹</ref> شخصی به نام [[بریده بن حصیب اسلمی]] که در جریان حمله به خانه [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] و بیعت گرفتن از [[امام علی(ع)]] حضور داشته و از ایشان طرفداری می‌کرده، در سپاه اسامه نیز به عناون پرچمدار حضور داشته است. او پس از بازگشت از جنگ، با اعتراض به [[خلافت|خلیفه]] و طرفدارانش پرچمی در قبیله بنی اسلم نصب کرده و مردم را به بیعت با حضرت علی(ع) فرا خواند. پس از آن بود که طرفداران [[ابوبکر]] چاره‌ای جز بیعت گرفتن از حضرت علی(ع) ندیدند.<ref>سید مرتضی، الشافي في الإمامة، ج۳، ص۲۴۳؛ شیخ طوسی، تلخيص الشافي‏، ج۳، ص۷۸؛ یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الاسلامی، ج۴، ص۹۶-۱۱۵ </ref> این گزارش‌ها گویای آن است که ماجرای حمله به خانه فاطمه زهرا (س) نمی‌تواند در روزهای اول ماه [[ربیع الاول]] افتاده باشد.

* ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، تحقیق مححد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، چاپ دوم، دار احیاء الکتب العربیة، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م افست قم ۱۴۰۴ق.

* سید مرتضی، الشافي في الإمامة، شريف مرتضى‏، تحقيق و تعليق سيد عبد الزهراء حسينى، تهران، مؤسسة الصادق ع، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق‏.

* شیخ طوسی، تلخيص الشافي‏، مقدمه و تحقيق از حسين بحر العلوم‏، قم، انتشارات المحبين‏، چاپ اول، ۱۳۸۲ش‏.

* یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبی، بیروت،‌ دار صادر، بی‌تا.

* یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعه‌التاریخ الاسلامی، قم، مجمع انديشه اسلامى‏، ۱۴۱۷ق.