Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۴۱۹
ویرایش
مسجد جامع یزد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←نگارخانه) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
بانی اولیه مسجد علاءالدوله کالنجار از دودمان آل بویه و حاکم یزد در زمان ملکشاه [[سلجوقیان|سلجوقی]] است. وی مردی مذهبی و باعقیده توصیف شده که در سال ۵۰۴ق به یزد آمد و در ۵۲۷ در این شهر وفات یافت. آثار ساختمانی او ویران شده است. پس از او در سال ۷۲۴ق سید رکن الدین نظام الحسینی در سمت [[قبله]] بنای علاءالدوله یا همان مسجد جامع عتیق، در زمینی وسیع مسجد جامع کنونی را با ساختمانی مجلل بنا کرد.{{سخ}} | بانی اولیه مسجد علاءالدوله کالنجار از دودمان آل بویه و حاکم یزد در زمان ملکشاه [[سلجوقیان|سلجوقی]] است. وی مردی مذهبی و باعقیده توصیف شده که در سال ۵۰۴ق به یزد آمد و در ۵۲۷ در این شهر وفات یافت. آثار ساختمانی او ویران شده است. پس از او در سال ۷۲۴ق سید رکن الدین نظام الحسینی در سمت [[قبله]] بنای علاءالدوله یا همان مسجد جامع عتیق، در زمینی وسیع مسجد جامع کنونی را با ساختمانی مجلل بنا کرد.{{سخ}} | ||
رکن الدین در حالیکه ساختمان گنبد و ایوان ناتمام بود در سال ۷۳۲ق درگذشت و پس از او [[اشرف الدین علی یزدی]]، از مشاهیر یزد در دوره [[تیموریان|تیموری]]، بنابر وصیت سید رکنالدین [[گنبد |گنبد]] و ایوان را به اتمام رساند. پس از این نیز در زمان امیر تیمور و در سال ۷۷۷ گنبد و ایوان کاشیکاری گردید.<ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۷۸.</ref>{{سخ}} | رکن الدین در حالیکه ساختمان گنبد و ایوان ناتمام بود در سال ۷۳۲ق درگذشت و پس از او [[اشرف الدین علی یزدی]]، از مشاهیر یزد در دوره [[تیموریان|تیموری]]، بنابر وصیت سید رکنالدین [[گنبد |گنبد]] و ایوان را به اتمام رساند. پس از این نیز در زمان امیر تیمور و در سال ۷۷۷ گنبد و ایوان کاشیکاری گردید.<ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۷۸.</ref>{{سخ}} | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۲: | ||
==تغییرات بعدی== | ==تغییرات بعدی== | ||
در طول سالیان بعدی تا سال ۱۳۲۴ش تغییرات بسیاری در بنا و تزیینات مسجد جامع توسط افراد مختلفی واقع شده است که مهمترین آنها به این ترتیب است: | در طول سالیان بعدی تا سال ۱۳۲۴ش تغییرات بسیاری در بنا و تزیینات مسجد جامع توسط افراد مختلفی واقع شده است که مهمترین آنها به این ترتیب است: | ||
*اضافه شدن پیشگاه ایوان با سنگ مرمر توسط بانویی به نام [[بیبی فاطمه خاتون]] همسر [[جلال الدین چقماق شامی|جلالالدین چقماق شامی]] از منسوبان شاهرخ میرزا، وی دو ستون مرمر در دو طرف ایوان نصب و بالای آنها ستونی از کاشی به ارتفاع ۱۸ متر بنا کرد. <ref>کاتب یزدی، تاریخ جدید یزد، ص۱۰۶-۱۰۵.</ref>{{سخ}} | *اضافه شدن پیشگاه ایوان با سنگ مرمر توسط بانویی به نام [[بیبی فاطمه خاتون]] همسر [[جلال الدین چقماق شامی|جلالالدین چقماق شامی]] از منسوبان شاهرخ میرزا، وی دو ستون مرمر در دو طرف ایوان نصب و بالای آنها ستونی از کاشی به ارتفاع ۱۸ متر بنا کرد. <ref>کاتب یزدی، تاریخ جدید یزد، ص۱۰۶-۱۰۵.</ref>{{سخ}} | ||
| خط ۵۱: | خط ۴۸: | ||
*مرمت مسجد و نصب کتیبه باخط نسخ بر سردر مدخل بزرگ مشتمل بر القاب میرزا جهانشاه توسط امیر نـظام الدیـن حاجی قنبر جهانشاهی در سال ۸۶۲ق . | *مرمت مسجد و نصب کتیبه باخط نسخ بر سردر مدخل بزرگ مشتمل بر القاب میرزا جهانشاه توسط امیر نـظام الدیـن حاجی قنبر جهانشاهی در سال ۸۶۲ق . | ||
*بنای دو منار بر دو طرف سردر مدخل بزرگ توسط آقا جمال الدین محمد، حکمران یزد در عصر شاه طهماسب [[صفویان|صفوی]] در سال۹۳۰ ق. <ref>نصرتی،مسجد جامع کبیر یزد، ص۲۱.</ref> | *بنای دو منار بر دو طرف سردر مدخل بزرگ توسط آقا جمال الدین محمد، حکمران یزد در عصر شاه طهماسب [[صفویان|صفوی]] در سال۹۳۰ ق. <ref>نصرتی،مسجد جامع کبیر یزد، ص۲۱.</ref> | ||
[[پرونده:وضع پيش و پس از تعمير مسجد جامع كبير به همت هيئت حاميان مسجد؛.jpg|200px|بندانگشتی| پيش و پس از تعمير توسط هيات حاميان]] | |||
*تعمیر کلی صحن مسجد توسط حکمران وقت یزد و ساخت رواق‌هایی از گچ و آجر اطراف صحن و شبستانی در سمت غرب مسجد که هم اکنون نیز باقی است، در زمان [[فتحعلی‌شاه]] [[قاجار]] و در سال ۱۲۴۰ق.<ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۸۰.</ref>{{سخ}} | *تعمیر کلی صحن مسجد توسط حکمران وقت یزد و ساخت رواق‌هایی از گچ و آجر اطراف صحن و شبستانی در سمت غرب مسجد که هم اکنون نیز باقی است، در زمان [[فتحعلی‌شاه]] [[قاجار]] و در سال ۱۲۴۰ق.<ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۸۰.</ref>{{سخ}} | ||
آخرین تصرفات و مرمتهای چشمگیر در ظاهر و باطن مسجد مربوط به اقداماتی است که از سال ۱۳۲۴ش توسط هیات حامیان مسجد جامع کبیر شروع شد و محرک اصلی این اقدام [[حاج سید علیمحمد وزیری]] از روحانیون شهر یزد بود.<ref>افشار، یادگارهای یزد، ج ۲، ص۱۲۲.</ref> <ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۸۳-۸۲.</ref> | آخرین تصرفات و مرمتهای چشمگیر در ظاهر و باطن مسجد مربوط به اقداماتی است که از سال ۱۳۲۴ش توسط هیات حامیان مسجد جامع کبیر شروع شد و محرک اصلی این اقدام [[حاج سید علیمحمد وزیری]] از روحانیون شهر یزد بود.<ref>افشار، یادگارهای یزد، ج ۲، ص۱۲۲.</ref> <ref>جندقی یزدی، جامع یزد، ص۸۳-۸۲.</ref> | ||
==نمادهای شیعی== | ==نمادهای شیعی== | ||
نقش‌های به‌کاررفته در تزیینات مسجد جامع یزد، نمادهایی هستند که به گونه‌ای با عقاید مذهب شیعه ارتباط دارد؛ این نگاره‌ها شامل نقوش شمسه و ستاره، نقش قندیل، نقوش [[محراب]] مانند، گچبریهای زنجیرهای و غیره است. شمسه و ستاره اکثریت نقوش به‌کار رفته در مسجد را تشکیل می‌دهند.{{سخ}} | نقش‌های به‌کاررفته در تزیینات مسجد جامع یزد، نمادهایی هستند که به گونه‌ای با عقاید مذهب شیعه ارتباط دارد؛ این نگاره‌ها شامل نقوش شمسه و ستاره، نقش قندیل، نقوش [[محراب]] مانند، گچبریهای زنجیرهای و غیره است. شمسه و ستاره اکثریت نقوش به‌کار رفته در مسجد را تشکیل می‌دهند.{{سخ}} | ||
بیشتر این نقوش، مانند ستاره پنجپر مفاهیم نام‌های [[حضرت محمد (ص)]]، [[حضرت علی (ع)]] و [[اصحاب کساء|پنج تن آل عبا]]، [[امام حسین (ع)]] را | بیشتر این نقوش، مانند ستاره پنجپر مفاهیم نام‌های [[حضرت محمد (ص)]]، [[حضرت علی (ع)]] و [[اصحاب کساء|پنج تن آل عبا]]، [[امام حسین (ع)]] را دربردارند و یا مانند شمسههای دوازده پر به مفاهیم [[امامان شیعه]]، [[امام دوازدهم]] اشاره می‌کنند و یا همچون شمسههای ۷۲ پر یادآور وقایعی چون [[واقعه کربلا]] و [[روز عاشورا]]، [[۷۲ تن]] و شهادت حضرت علی(ع) هستند. | ||
[[پرونده:شمسه 12پر.jpg|200px|بندانگشتی| | [[پرونده:شمسه 12پر.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|شمسه ۱۲ پر]] | ||
این نقوش در مسجد جامع به نوعی تفکرات شیعی سازندگان و بانیان آنرا با توجه به استقرار یک حکومت مرکزی [[اهل سنت و جماعت|سنی]] مذهب در زمان ساخت بنا، نشان می‌دهند.{{سخ}} | این نقوش در مسجد جامع به نوعی تفکرات شیعی سازندگان و بانیان آنرا با توجه به استقرار یک حکومت مرکزی [[اهل سنت و جماعت|سنی]] مذهب در زمان ساخت بنا، نشان می‌دهند.{{سخ}} | ||
برخی از این نقوش هندسی و اسلیمی همچون شمسههای ۷۲ پر سر در ورودی، شمسههای ایوان جنوبی و طرح‌های [[محراب |محراب]] مانند نقش شده بر ستونهای تزیینی ورودی گنبدخانه، از نقوش شاخص به‌کار رفته در مسجد جامع یزد هستند که در بنای دیگری از این دوران و به این زیبایی و عظمت نمیتوان یافت. <ref>حسینی، تحلیل جنبه‌های نمادین شیعی در تزیینات مسجد جامع یزد، ص۴۱.</ref> | برخی از این نقوش هندسی و اسلیمی همچون شمسههای ۷۲ پر سر در ورودی، شمسههای ایوان جنوبی و طرح‌های [[محراب |محراب]] مانند نقش شده بر ستونهای تزیینی ورودی گنبدخانه، از نقوش شاخص به‌کار رفته در مسجد جامع یزد هستند که در بنای دیگری از این دوران و به این زیبایی و عظمت نمیتوان یافت. <ref>حسینی، تحلیل جنبه‌های نمادین شیعی در تزیینات مسجد جامع یزد، ص۴۱.</ref> | ||
==از منظر اجتماعی== | ==از منظر اجتماعی== | ||
در سالهای [[انقلاب اسلامی ایران]] به‌ویژه در اعتراضات مردمی [[۸ فروردین]] سال ۱۳۵۷ش، مسجد جامع یزد محل اجتماع مردم بود.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/calendar/9/default.aspx مرکز اسناد انقلاب اسلامی]</ref>{{سخ}} | در سالهای [[انقلاب اسلامی ایران]] به‌ویژه در اعتراضات مردمی [[۸ فروردین]] سال ۱۳۵۷ش، مسجد جامع یزد محل اجتماع مردم بود.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/calendar/9/default.aspx مرکز اسناد انقلاب اسلامی]</ref>{{سخ}} | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۲: | ||
پرونده:جامع یزد 09.jpg| | پرونده:جامع یزد 09.jpg| | ||
پرونده:جامع یزد 011.jpg | پرونده:جامع یزد 011.jpg | ||
پرونده:ايوان و گنبد مسجد جمعه يزد.jpg|خوشنويسی نسخ آيه ۲۰ سوره فتح، اثر بهاء الدين هزاراسب | |||
پرونده:نمایی داخلی از گنبد مسجد جامع یزد.jpg|نمای داخلی گنبد مسجد | |||
پرونده:مسجد جامع یزد 00.jpg|رواق محمد ولی ميرزا و رواق غياثالدين | |||
پرونده:دویست ریالی.jpg|اسکناس دویست ریالی با نقش مسجد جامع یزد | |||
پرونده:شمسه 72پر-اصلاحی.jpg|شمسه ۷۲ پر | |||
</gallery> | </gallery> | ||