مفضل بن عمر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات یار امام (ع)

| عنوان              = مفضل بن عمر جعفی کوفی

}}

==زیست‌نامه==

کنیه مفضل بن عمر را ابوعبدالله و برخی ابومحمد ذکر کرده‌اند.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، موسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۴۱۶.</ref> وی که از قبیله جعفی بود در اواخر قرن اول هجری قمری در کوفه متولد شد. مفضل زندگی خود را در کوفه گذراند و در همانجا وفات کرد. سال وفات او دقیقا مشخص نیست؛ برخی سال وفات او را ۱۴۸ قمری نوشته‌اند<ref>حسینى جلالى، فهرس ‏التراث، ۱۴۲۲ق، ج‏۱، ص۱۵۷؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۶۶.</ref> اما با توجه به اینکه بعضی دیگر از مورخان او را جزو شاگردان [[امام رضا (ع)]] ذکر کرده‌اند<ref>مفضل بن عمر، توحيد المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۵.</ref> و با توجه به اینکه سال شهادت امام کاظم (ع) ۱۸۳ قمری است،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> مفضل احتمالا باید اندکی پس از این زمان فوت کرده باشد.

مفضل از وکلای امام صادق (ع) در شهر کوفه بود و بنابر برخی روایات مالی از طرف امام در دست داشت تا برای حل اختلافات مالی شیعیان مصرف کند.<ref>قمی، شیخ عباس، تحفة الاحباب، شماره ۶۸۹، ص۵۱۹.</ref> برخی او را وکیل امام کاظم نیز دانسته‌اند.<ref>مفضل بن عمر، توحيد المفضّل، مکتبة الداوری، ج۱، ص۵.</ref>

==روایت حدیث==

مفضل بن عمر از راویانی چون: ابو ایوب العطار، اسماعیل بن ابی فدیک، ثابت الثمالی، [[جابر بن یزید جعفی]]، [[یونس بن ظبیان]] و [[خیبری بن علی طحان]] روایت نقل کرده است. مهم‌ترین راویانی که از او روایت نقل کرده‌اند، عبارتند از: [[محمد بن سنان]]، [[ابن ابی عمیر]]، [[عثمان بن عیسی]]، بشر بن جعفر، عبدالرحمان بن کثیر، [[معلی بن خنیس]]، [[خلف بن حماد]]، ورزعه و….<ref>خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۹، ص۳۱۵-۳۱۶.</ref>

==شخصیت و جایگاه روایی==

دانشمندان علم رجال درباره مفضل بن عمر و وثاقت و عدم وثاقت او نظرات متفاوتی ارائه کرده‌اند که این دیدگاه‌ها را به سه دسته می‌توان تقسیم کرد:  

*'''وثاقت:''' بزرگانی مانند [[شیخ مفید]] در [[ارشاد شیخ مفید|ارشاد]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۶. </ref> و [[شیخ طوسی]]، در کتاب [[الغیبة]]، مفضل را از بزرگان اصحاب امام صادق (ع)، از خواص ایشان و از فقهای صالحين دانسته‌اند. بسیاری از رجالیان متاخر نیز او را شخصی موثق و دارای اعتقادات صحیح می‌دانند و با نقل روایاتی که در مدح مفضل بن عمر است و نسبت‌سنجی آنها در مقابل روایات ذم او و همچنین جمع‌آوری قراین و شواهد متعددی او را از اتهاماتی هم چون غلو، خطابی بودن و اضطراب روایت و… مبرا کرده‌‌اند. از جمله این رجالیان می توان به [[ابوعلی حائری]] در کتاب [[منتهی المقال]]،<ref>مازندرانی، منتهی المقال، ج۶، ص۳۱۰، ش۳۰۲۹، ۱۴۱۶ق.</ref> ملاعلی علیاری تبریزی در [[بهجة الآمال فی شرح زبدة المقال]]،<ref>علیاری تبریزی، بهجه الآمال، ج۷، ص۷۰، ۱۴۱۲ق.</ref> [[مامقانی]] در [[تنقیح المقال]]،<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۳۸، نشر جهان.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] در [[قاموس الرجال]]،<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ج۹، ص۹۳، ۱۴۱۰ق.</ref> [[علی نمازی شاهرودی]] در [[مستدرکات علم رجال الحدیث]]<ref>نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۴۷۷، ش۱۵۱۳۹، ۱۴۱۲ق. </ref>و [[سید ابوالقاسم خویی]] در [[معجم رجال الحدیث]]<ref>خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۹، ص۳۱۵</ref> اشاره کرد. همچنین [[محدث نوری]] در انتهای کتاب [[مستدرک الوسایل]] در بحث «مشیخه [[من لا یحضره الفقیه]]» به تفصیل درباره وثاقت مفضل سخن می‌گوید و قرائن و شواهدی را در وثاقت وی نقل می‌کند.<ref>نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسایل، ۱۴۲۹ق، ج۲۲، ص۹۵-۱۳۵. </ref> شیخ [[اسد حیدر]] در کتاب [[الامام الصادق و المذاهب الاربعة]] معتقد است که دو مفضل بن عمر وجود دارد؛ مفضل بن عمر جعفی و مفضل بن عمر صيرفی، که اولی ثقه و مورد اعتماد و دومی فاسد المذهب و از خطابیه است و شايد مخالفان به عمد، بين اين دو خلط کرده‏‌اند.<ref>حیدر، اسد، الامام الصادق و المذاهب الاربعة، دار التعارف، ج۲، ص۱۰۴.</ref> شاهد این مدعا اینکه روایاتی در کتب حدیثی شیعه از مفضل بن عمر بن القاسم الصيرفی یافت می‌شود.<ref>ترابی، الموسوعة الرجالية الميسرة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۶۷.</ref>  

*'''سکوت درباره وثاقت مفضل:''' عده‌ای دیگر درباره وثاقت و یا ضعف مفضل بن عمر هیچ قضاوتی نکرده‌اند که می‌توان به [[احمد بن محمد بن خالد برقی|برقی]] اشاره کرد. او مفضل بن عمر را از اصحاب امام صادق می‌داند و به وثاقت یا ضعف او اشاره نمی‌کند. شیخ طوسی نیز در [[الفهرست]] فقط وصیت و کتاب او را نقل می‌کند<ref>شیخ طوسی، الفهرست، ش۷۵۸، ص۲۵۱.</ref> و در کتاب رجال او را یک‌بار از اصحاب امام صادق و بار دیگر از اصحاب امام کاظم می‌داند ولی متعرض وثاقت یا ضعف او نمی‌شود.<ref>شیخ طوسی، کتاب الرجال، ش۴۵۳۰، ص۳۰۷، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۵ق.</ref> [[کشی]] نیز در کتاب [[رجال کشی|رجال]] خود به‌طور کلی روایاتی که در مدح او وارد شده و هم روایاتی که در ذم اوست را نقل می‌کند و نتیجه‌گیری نمی‌کند.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۱۲-۶۲۱.</ref>