ازدواج علی(ع) و فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

'''ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)'''، از مناسبت‌های شیعیان است که به ازدواج [[حضرت علی(ع)]] نخستین امام [[شیعیان]] با [[حضرت فاطمه(س)]] دختر [[پیامبر(ص)]] اشاره دارد. این [[ازدواج]] در [[۱ ذی‌الحجه]] [[سال دوم هجری]] رخ داد. [[صیغه ازدواج|خطبه عقد]] آنان را پیامبر(ص) خواند. بر اساس منابع روایی، پیش از امام علی(ع)، کسان دیگری از [[مهاجران]] و [[انصار]]، تمایل خود برای ازدواج با حضرت فاطمه(س) به پیامبر(ص) اعلام کردند اما با مخالفت وی روبرو شدند.

[[مهریه]] حضرت زهرا(س) در منابع مختلف بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر شده که این مبلغ، [[مَهر السُّنة]] خوانده می‌شود. امام علی(ع)، بر اساس آنچه در روایات نقل شده، برای تأمین مهریه، زره خود را فروخت و پیامبر(ص) با پول آن [[جهیزیه حضرت فاطمه(س)]] را تهیه کرد. در شب ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، مردم [[مدینه]] به دعوت پیامبر(ص) [[ولیمه|اطعام]] شدند.

 

پیامبر(ص) دست حضرت فاطمه(س) را در دست امام علی(ع) گذاشت و پس از حضور در خانه آن دو برایشان [[دعا]] کرد که خداوند دل‌هایشان را به هم نزدیک و نسلشان را مبارک گرداند.

ماجرای خواستگاری از حضرت فاطمه(س)، با تفاوت‌هایی در منابع [[شیعه]] و [[سنی]] نقل شده است. بنابر این منابع، چند تن از [[صحابه]] در [[مدینه]] مانند [[ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب]] و [[عبدالرحمن بن عوف]] به خواستگاری فاطمه(س) رفتند. پیامبر(ص) در پاسخ به این درخواست‌ها، ازدواج فاطمه را موکول به خواست الهی می‌کرده و تاکید کرده است که ازدواج او به دست خداست.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۶؛ قزوینی، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۲.</ref>

بنابر منابع، علی بن ابی‌طالب(ع) در پاسخ به برخی مهاجران که از او پرسیده‌اند چرا از فاطمه خواستگاری نمی‌کند، تاکید کرده است: «به خدا قسم چیزی ندارم.» سرانجام علی(ع) نزد رسول خدا(ص) رفت ولی از روی شرم نتوانست درخواست خود را بگوید. در مرتبه سوم، از پیامبر درخواست ازدواج با فاطمه کرد و پیامبر فرمود: «آیا چیزی داری؟» امام علی(ع) در پاسخ به پیامبر(ص) گفت که جز زره چیزی ندارد. پیامبر(ص)، مهریه فاطمه را دوازده و نیم اوقیۀ طلا قرار داد و زره علی(ع) را به او برگرداند.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱؛ یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۵۱.</ref> بنابر برخی نقل‌ها، پیامبر در برابر گلایه برخی مهاجران، بر الهی بودن ازدواج امام علی و فاطمه تأکید کرده است.<ref>یعقوبی، تاريخ يعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۴۱.</ref>

بنابر نقل [[ابن شهر آشوب]] در [[مناقب آل ابی‌طالب]]، پیامبر در هنگام ازدواج فاطمه و علی(ع) بر منبر رفت و خطبه‌ای خواند و سپس گفت: خداوند به من دستور داده است که فاطمه را به عقد علی درآورم و من نیز اگر علی راضی باشد، فاطمه را با مهریه ۴۰۰ مثقال نقره به عقد ازدواج علی درمی‌آورم. سپس امام علی(ع) رضایت خود را اعلام کرد.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نشر علامه، ج۳، ص۳۵۰.</ref>

بنابر برخی روایات، تا زمانی که حضرت فاطمه زنده بوده، خداوند دیگر زنان را بر امام علی(ع) [[حرام]] کرده و به همین دلیل، امام اول شیعیان در دوران زندگی فاطمه(س) با زن دیگری ازدواج نکرد.<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۱؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۵۳، ح۱۱.</ref>

بنابر نقل [[کلینی]] در [[الکافی]] به نقل از [[امام سجاد(ع)]]، پیامبر یک سال پس از [[هجرت به مدینه]]، حضرت فاطمه(س) را به همسری حضرت علی(ع) درآورد.<ref>کلینی، الرّوضة من الکافی، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> در [[تاریخ طبری]] هم از [[امام باقر(ع)]] نقل شده که [[امام علی(ع)]] چند شب پیش از اتمام ماه [[صفر]] در سال دوّم هجری، با حضرت فاطمه (س) ازدواج کرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۲، ص۴۱۰.</ref>

طبری در نقل دیگری ازدواج را در [[ماه رجب]] دانسته و گفته است علی(ع) «بعد از بازگشت از [[غزوه بدر]] بر فاطمه (س) وارد شد.»<ref>طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۱۱، ص۵۹۸.</ref> در این نقل، سن فاطمه زهرا (س) هجده سال ذکر شده است<ref>طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۱۱، ص۵۹۸.</ref> ولی برخی منابع شیعه با توجه به روایت کلینی که تولد فاطمه را پنج سال پس از [[بعثت]] پیامبر ذکر کرده،<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴۵۷.</ref> سن او را در هنگام ازدواج، نُه سال دانسته‌اند.<ref>الحسنی، سيرة الأئمة الاثني عشر، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۸۱.</ref>

از آنجا که پیامبر (ص) حضرت فاطمه(س) را [[۱ ذی‌الحجه]] [[سال دوم هجری]]، به خانۀ امام علی (ع) فرستاد،<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۹۲.</ref> به گفته [[محمدهادی یوسفی غروی]] (متولد ۱۳۲۷ش) پژوهشگر تاریخ اسلام، فاصله زمان عقد تا ازدواج فاطمه و علی(ع) تقریبا ده ماه بوده است او احتمال داده که عجله پیامبر در اجرای [[صیغه عقد ازدواج|صیغه عقد]] برای این بوده که خواستگاران قبلی فاطمه پاسخ روشنی دریافت کنند. همچنین تأخیر او در برپایی مراسم عروسی برای این بوده که فاطمه از نظر جسمی رشد کند و به حد زنان دیگر برسد.<ref> یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۵۰.</ref>

* قطیفه مشکی بافت ‏خیبر

بر اساس منابع روایی، [[پیامبر(ص)]]، [[بلال حبشی]] را فراخوانده و از او خواست که یک گوسفند و پنج مُد جو تهیه کند تا مهاجران را دعوت کند و برای ازدواج امام علی و فاطمه(س) ولیمه بدهد. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که در این دیدار به [[بلال حبشی|بلال]] فرمود: «دوست دارم از سنت‌های امت من این باشد که در ازدواج، ولیمه داده شود.» پس از آنکه بلال، ولیمه را آماده ساخت، مردان به دعوت پیامبر (ص) در مسجد حضور یافته و از آن غذا خوردند و پس از آن، باقیمانده غذا به دستور پیامبر به بلال داده شد تا برای زنان و کودکان برده شود.<ref>یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامي، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۱۴.</ref>

پیامبر (ص) پس از ولیمه عروسی، دست فاطمه (س) را در دست علی (ع) گذاشت و پس از آنکه به خانه خود رفتند، به آنها پیوست،<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۹.</ref> ظرف آب طلب کرد و در ضمن پاشیدن مقداری آب روی سر و میان شانه‌های حضرت فاطمه(س)،<ref> شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۷.</ref> از خداوند خواست که آن دو را تطهیر کند، همانطور که پیامبر را تطهیر کرده است.<ref>یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامي، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> پیامبر همچنین از آن دو خواست از آن آب بنوشند، روی‌شان را با آن بشویند و با آن مضمضه و استنشاق کنند. وی در پایان برای آن دو دعا کرد و فرمود: «خداوند دل‌هایتان را به هم نزدیک و مهربان کند و نسل شما را مبارک گرداند و کارهای شما را اصلاح کند.»<ref>یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامي، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref>

بر اساس منابع تاریخی، خانه امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، چند روز پس از ازدواج به همسایگی پیامبر منتقل شد؛ چراکه دوری فاطمه برای پیامبر دشوار بوده است. پیامبر ابتدا به دنبال آن بوده که آن دو را در خانه خود جای دهد، اما [[حارثة بن نعمان]]، یکی از صحابه، خانه خود را که در همسایگی پیامبر بود، در اختیار او گذاشت تا خانه علی و فاطمه باشد.<ref>شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۷۳-۷۲؛ نیز ر.ک: ابن سعد، طبقات، ج۸، ص۲۲-۲۳.</ref>

* ابن‌سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.

*حسنی، هاشم معروف، سيرة الأئمة الاثني عشر، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۲ق.

* طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوریٰ بأعلام الهدیٰ، قم، مؤسسة آل البيت (ع) لإحياء التراث، ۱۴۱۷ق.

* طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت،‌ [بی‌نا]، [بی‌تا].

* یعقوبی، تاريخ يعقوبی، بيروت، دار صادر، [بی‌تا].