Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۰۰
ویرایش
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خرابه شام'''، مکانی در [[شام]] که بعد از [[واقعه کربلا]] و [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]]، [[یزید]] اهل بیت آن حضرت را در آنجا منزل داد. درباره این مکان گزارشهای تاریخی متفاوتی وجود دارد. و بعضی از تاریخنگاران اسکان اسرا در خرابه را انکار کردهاند. | |||
در مورد مدت اقامت [[اهل بیت(ع)]] و کاروان اسرا در خرابۀ شام، اختلاف است؛ به طوریکه نمیتوان برای آن، زمان معینی را مشخص کرد. در بعضی عبارتها آمده است که اسرا آنقدر در خرابه ماندند که صورتهای آنها پوست انداخت. بنابر گزارش [[کامل بهائی]] [[رقیه دختر امام حسین|دختر چهار ساله]] امام حسین(ع) در همین مکان درگذشته است. | |||
در مورد مدت اقامت [[اهل بیت (ع)]] و | |||
==در روایات== | ==در روایات== | ||
* [[عمران بن | * [[عمران بن علی حلبی]] میگوید: شنیدم که [[امام صادق(ع)]] فرمود: وقتی امام زین العابدین(ع) را با اهل بیت پیامبر نزد [[یزید بن معاویه|یزید]] آوردند، آنان را در خرابهای که دیوارهایش سست بود قرار دادند. یکی از آنها گفت: ما را در این خرابه قرار دادند تا بر سر ما خراب شود. یکی از نگهبانان این را شنید و به زبان قبطی گفت: اینها را بنگرید میترسند که دیوار بر سر آنها خراب شود و این بهتر است از آنکه فردا بیرون بیاورند و یکی بعد از دیگری گردنشان را بزنند. امام سجاد(ع) فرمود: به اذن خدا هیچ یک از این دو نمیشود و همین طور هم شد.<ref>بحار الأنوار:۴۶/۷۰، حدیث ۴۷.</ref><ref>جلوههای اعجاز معصومین(ع)، ص۵۳۰</ref> | ||
* [[سید نعمت الله جزائری| | * [[سید نعمت الله جزائری|سید نعمة اللّه جزایری]] در کتاب [[انوار نعمانیه|انوار نعمانیه]] این خبر را به وجه ابسطی نقل کرده است: | ||
:::[[منهال بن عمرو|منهال]] امام سجاد (ع) را دید در | :::[[منهال بن عمرو|منهال]] امام سجاد(ع) را دید در حالتی که تکیه بر عصا کرده بود و ساقهای پای او مانند دو نی بود و خون جاری بود از ساقهای مبارکش و رنگ شریفش زرد بود، و چون حال او پرسید فرمود: چگونه است حال کسی که اسیر [[یزید بن معاویه|یزید بن معاویه]] است، و زنهای ما تا به حال شکمهایشان از طعام سیر نگشته، و سرهای ایشان پوشیده نشده، و شب و روز به [[نوحه]] و گریه میگذرانند، و بعد از نقل شطری از آنچه در روایت [[تفسیر قمی|تفسیر قمی]] گذشت فرمود: هیچ گاهی یزید ما را نمیطلبد مگر آن که گمان میکنیم که ارادۀ قتل ما دارد و به جهت کشتن ما را میطلبد انّا للّه و انّا الیه راجعون. منهال گفت: عرضه داشتم: اکنون کجا میروید؟ فرمود: آن جایی که ما را منزل دادهاند سقف ندارد و آفتاب ما را گداخته است و هوای خوبی در آنجا نمیبینیم، الحال به جهت ضعف بدن بیرون آمدهام تا لحظهای استراحت کنم و زود برگردم به جهت ترحم بر زنها. پس در این حال که به آن حضرت تکلّم میکردم دیدم ندای زنی بلند شد و آن جناب را صدا زد که کجا میرویای نور دیده. و آن زن، جناب [[زینب بنت علی|زینب(س)]] دختر [[علی(ع)|علی(ع)]] بود.<ref>انوار النعمانیة، ج ۳، ص ۲۵۲.</ref><ref>منتهی الآمال، ج۲، ص ۱۰۰۱</ref> | ||
* در [[ | * در [[مثیر الاحزان]] است که: و اسکنّ فی مساکن لا یقین من حرّ و لا برد حتی تقشّرت الجلود، و سال الصّدید، بعد کنّ الخدور و ظلّ السّتور. [[یزید]]، [[اهل البیت علیهم السلام|اهل البیت(ع)]] را در مساکنی منزل داده بود که از سرما و گرما ایشان را نگاه نمیداشت تا آن که بدنهای ایشان پوست باز کرد و زردآب و ریم جاری شد.<ref>مثیر الاحزان، ص ۱۰۳. </ref><ref>منتهی الآمال، ج۲، ص۱۰۰۲</ref> | ||
* [[امام سجاد(ع)]] فرمود: | * [[امام سجاد(ع)]] فرمود: هنگامی که ما را در خرابۀ شام قرار دادند، در آنجا انواع رنجها را بر ما روا داشتند. روزی دیدم عمهام [[زینب دختر امام علی|حضرت زینب(س)]]، دیگی بر روی آتش نهاده است. گفتم: عمّه جان! این دیگ چیست؟ فرمود: کودکان گرسنهاند، خواستم به آنها وانمود کنم که برایشان غذا میپزم و بدینوسیله آنان را آرام کنم!.<ref>با کاروان شام، ص۹۷.</ref> | ||
== از دیدگاه مورخان== | == از دیدگاه مورخان== | ||
مورّخان و مقتل نویسان این مکان را به | مورّخان و مقتل نویسان این مکان را به صورتهای متفاوتی توصیف کردهاند که در این میان عدهای موافق وجود چنین مکانی بوده و کسانی نیز مخالف وجود آن هستند: | ||
===موافقان=== | ===موافقان=== | ||
* پس از خطبۀ [[حضرت زینب(س)]] در مجلس [[یزید]] | * پس از خطبۀ [[حضرت زینب(س)]] در مجلس [[یزید]] که اوضاع را بر ضدّ او متحوّل ساخت، یزید به ناچار اهل بیت را در خرابهای بیسقف جای داد. آنان سه روز در آن خرابه بودند و بر حسین(ع) [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] میکردند.<ref>مقتل خوارزمی، ج ۲، ص ۷۴</ref><ref>فرهنگ عاشورا، ص۱۵۹.</ref> | ||
* از بعض | * از بعض کتب نقل شده که مسکن و مجلس [[اهل البیت علیهم السلام|اهل البیت(ع)]] در [[شام]] در خانۀ خرابی بوده و مقصود یزید آن بود که آن خانه سر ایشان خراب شود و کشته شوند.<ref>منتهی الآمال، ج۲، ص۱۰۰۲</ref> | ||
===مخالفان=== | ===مخالفان=== | ||
* [[مفید| | * [[مفید|شیخ مفید]] روایت کرده که: «یزید دستور داد که خاندان امام حسین(ع) را همراه با [[امام سجاد(ع)]] در خانه علیحده که متصل به خانۀ خود بود (پشت قصر الخضراءِ یزید) جای دهند.<ref>الإرشاد، ترجمه ساعدی خراسانی، ص۴۸۰</ref> | ||
* از دیدگاه [[محمد هادی یوسفی غروی]]: [[اهل بیت (ع)]] به خاطر موقعیت اجتماعی و احترامی که بین مردم داشتند یزید | * از دیدگاه [[محمد هادی یوسفی غروی]]: [[اهل بیت(ع)]] به خاطر موقعیت اجتماعی و احترامی که بین مردم داشتند یزید نمیتوانسته آنها را در خرابه مکان دهد، پس اساساً در چنین مکانی(خرابه) ساکن نشدهاند: | ||
:::"متأسفانه یکی از مشکلاتی که از نظر تاریخی گرفتار آن هستیم،این است که چون [[بکاء|ابکاء]] و تشدید مصیبت، محور شده است، بر سر هر دو راهی، بین مصیبت کمتر و مصیبت بیشتر، مصیبت بیشتر را انتخاب کردند، اگر چه از نظر سندی خیلی ضعیف و واهی و سند مصیبت ضعیف، قوی باشد. البته مشکل مهمتر این است که افرادی که این کارها را انجام دادند، فراموش کردند که اهل بیت موقعیت اجتماعی داشتند، لذا طوری مصائب را برای ایشان ردیف میکنند که گویی اصلاً در جامعه احترامی نداشتند. این کار جنایت بزرگی است که در اثر توجه به مصیبت، مصیبت را بزرگتر میکنند و به این توجه ندارند که با این کار وانمود میکنند اهل بیت هیچ موقعیت اجتماعی نداشتند. در همان جلسهٔ اول، یزید مفتضح شد و ناچار گشت در همان جلسهٔ اول، اظهار پشیمانی کند. بنابراین خرابهای در کار نبوده است. این اشتباه است. محلهٔ خراب درست است، نه خرابه. اگر همین الآن به دمشق بروید و سراغ قبر [[معاویه]] را بگیرید، میگویند «فی محلة الخراب» اسم آن محله، محلهٔ خراب است. چون وقتی [[خالد بن ولید]] و [[ابو عبید جراح]] وارد دمشق شدند، خیلی از سران رومی تحمل نمیکردند زیر پرچم عربها بروند و لذا خانههای آنها و خانههای افسران عالی رتبه خالی ماند. چون این اماکن خالی بود، از آ نها به خانههای خراب یاد میشد؛ لذا خرابهای در کار نبوده است و نمیشود مسألهٔ خرابه را با اظهار پشیمانی یزید جمع کرد. خبر اسکان در قصر قطعی و از مسلمات تاریخ است."<ref>[http://www.ketabmah.ir/MagazinePdf/20-38.PDF بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا]</ref> | :::"متأسفانه یکی از مشکلاتی که از نظر تاریخی گرفتار آن هستیم،این است که چون [[بکاء|ابکاء]] و تشدید مصیبت، محور شده است، بر سر هر دو راهی، بین مصیبت کمتر و مصیبت بیشتر، مصیبت بیشتر را انتخاب کردند، اگر چه از نظر سندی خیلی ضعیف و واهی و سند مصیبت ضعیف، قوی باشد. البته مشکل مهمتر این است که افرادی که این کارها را انجام دادند، فراموش کردند که اهل بیت موقعیت اجتماعی داشتند، لذا طوری مصائب را برای ایشان ردیف میکنند که گویی اصلاً در جامعه احترامی نداشتند. این کار جنایت بزرگی است که در اثر توجه به مصیبت، مصیبت را بزرگتر میکنند و به این توجه ندارند که با این کار وانمود میکنند اهل بیت هیچ موقعیت اجتماعی نداشتند. در همان جلسهٔ اول، یزید مفتضح شد و ناچار گشت در همان جلسهٔ اول، اظهار پشیمانی کند. بنابراین خرابهای در کار نبوده است. این اشتباه است. محلهٔ خراب درست است، نه خرابه. اگر همین الآن به دمشق بروید و سراغ قبر [[معاویه]] را بگیرید، میگویند «فی محلة الخراب» اسم آن محله، محلهٔ خراب است. چون وقتی [[خالد بن ولید]] و [[ابو عبید جراح]] وارد دمشق شدند، خیلی از سران رومی تحمل نمیکردند زیر پرچم عربها بروند و لذا خانههای آنها و خانههای افسران عالی رتبه خالی ماند. چون این اماکن خالی بود، از آ نها به خانههای خراب یاد میشد؛ لذا خرابهای در کار نبوده است و نمیشود مسألهٔ خرابه را با اظهار پشیمانی یزید جمع کرد. خبر اسکان در قصر قطعی و از مسلمات تاریخ است."<ref>[http://www.ketabmah.ir/MagazinePdf/20-38.PDF بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا]</ref> | ||
==مدّت اقامت | ==مدّت اقامت کاروان در این مکان== | ||
در مورد مدت اقامت [[اهل بیت (ع)]] و | در مورد مدت اقامت [[اهل بیت(ع)]] و کاروان اسرا در خرابۀ شام، اختلاف است؛ به طوریکه نمیتوان برای آن، زمان معینی مشخص کرد. در بعضی عبارتها است که یزید آنان را در خرابهای منزل داده بود که «لا یکنهم عن الحر و البرد» یعنی از سرما و گرما محفوظ نبودند و دیوار آن خرابه مشرف بر خراب شدن بود و در بعضی عبارات حدیث است که «حتی تقشرت وجوه الفاطمیات» یعنی آنقدر در خرابه ماندند که صورتهای آنها پوست انداخته بود و در بعضی عبارات نوشتهاند که روز بیستم [[صفر]] غل و زنجیر از گردن بیمار برداشتهاند.<ref>ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، ص۱۹۱</ref> | ||
همچنین اگر طبق گفتۀ مورخان، ورود اسرا را به شام، اول ماه صفر | همچنین اگر طبق گفتۀ مورخان، ورود اسرا را به شام، اول ماه صفر بدانیم و شهادت [[رقیه دختر امام حسین(ع)|حضرت رقیه(س)]] را در پنجم صفر، نتیجه میگیریم که حضرت رقیه(س) چهار روز در آن خرابه به سر برده است. برخی نیز ده روز، بعضی چهل روز و عدهای هم تا شش ماه را تخمین زدهاند. با توجه به مطالعات و بررسی کتابهای زیادی به نظر میرسد، توقف کاروان اسرا در خرابۀ شام، حدود یک هفته طول کشید.<ref>با کاروان شام، ص۹۸.</ref> | ||
==وقایع== | ==وقایع== | ||
{{اصلی|رقیه دختر امام حسین (ع)}} | {{اصلی|رقیه دختر امام حسین(ع)}} | ||
===درگذشت دختر امام حسین(ع)=== | ===درگذشت دختر امام حسین(ع)=== | ||
از مهمترین | از مهمترین وقایع این مکان، درگذشت دختر امام حسین(ع) است که پس از گفتوگو با سر بریدۀ پدرش اتفاق افتاد.<ref>کامل بهایی، ص ۱۷۹</ref><ref>منتهی الآمال،۴۳۷</ref>این مسأله هر چند مشهور شده ولی در منابع اوّلیه نیامده است.<ref>فرهنگ عاشورا، ص۱۵۹.</ref> | ||
===عزاداری زن یزید=== | ===عزاداری زن یزید=== | ||
[[یزید]] دستور داد زنان [[بنی امیه]] لباس خود را عوض کنند و سیاه بپوشند. اولین جایی که [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] شده و برای [[امام حسین(ع)]] سیاه پوشی شده، کاخ یزید بوده است. خوارزمی در مقتل خود مینویسد: زنان بنی امیه سه شبانه روز برای امام حسین (ع) عزاداری کردند.<ref>[http://www.ketabmah.ir/MagazinePdf/20-38.PDF بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا]</ref> | [[یزید]] دستور داد زنان [[بنی امیه]] لباس خود را عوض کنند و سیاه بپوشند. اولین جایی که [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] شده و برای [[امام حسین(ع)]] سیاه پوشی شده، کاخ یزید بوده است. خوارزمی در مقتل خود مینویسد: زنان بنی امیه سه شبانه روز برای امام حسین(ع) عزاداری کردند.<ref>[http://www.ketabmah.ir/MagazinePdf/20-38.PDF بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* طبرسی، حسن بن علی، کامل بهایی، مرتضوی، تهران ؛ ۱۳۸۳. | * طبرسی، حسن بن علی، کامل بهایی، مرتضوی، تهران ؛ ۱۳۸۳. | ||
* مفید، محمد بن محمد، محقق:بهبودی، محمد باقر، مترجم:ساعدی خراسانی، محمد باقر، الإرشاد(مفید، ترجمه ساعدی خراسانی)، جلد: | * مفید، محمد بن محمد، محقق:بهبودی، محمد باقر، مترجم:ساعدی خراسانی، محمد باقر، الإرشاد(مفید، ترجمه ساعدی خراسانی)، جلد:۱، اسلامیه، تهران، ۱۳۸۰. | ||
* اخطب خوارزم، موفق بن احمد، شرح غم حسین(ع) ترجمه تحقیقی بخش اصلی مقتل خوارزمی( | * اخطب خوارزم، موفق بن احمد، شرح غم حسین(ع) ترجمه تحقیقی بخش اصلی مقتل خوارزمی(م۵۶۸ق)، مسجد مقدس جمکران، قم ؛ ۱۳۸۸. | ||
* قمی، عباس، منتهی الآمال(۲ جلد)، موسسه انتشارات هجرت، قم - ایران. | * قمی، عباس، منتهی الآمال(۲ جلد)، موسسه انتشارات هجرت، قم - ایران. | ||
* محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، جلد: | * محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، جلد:۳،دار الکتب الاسلامیه، تهران،۱۳۷۰. | ||
* ابننما، جعفر بن محمد، مثیر الأحزان، مدرسه امام مهدی (عج)، قم. | * ابننما، جعفر بن محمد، مثیر الأحزان، مدرسه امام مهدی(عج)، قم. | ||
* جزایری، نعمت الله بن عبد الله، الأنوار النعمانیة(۴ جلد) | * جزایری، نعمت الله بن عبد الله، الأنوار النعمانیة(۴ جلد)،دار القاری، بیروت. | ||
* هاشمی نوربخش، حسین، با کاروان شام، جلد: | * هاشمی نوربخش، حسین، با کاروان شام، جلد:۱، مشعر، تهران، ۱۳۸۹. | ||
* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، جلد: | * محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، جلد:۱، نشر معروف، قم، ۱۳۷۶. | ||
* قطب راوندی، سعید بن | * قطب راوندی، سعید بن هبة الله، جلوههای اعجاز معصومین(ع)، جلد:۱، مترجم:محرمی، غلامحسن، مترجم:طبری فراهانی، مجتبی، دفتر انتشارات اسلامی(وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، قم، ۱۳۷۸. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{واقعه کربلا}} | {{واقعه کربلا}} |