Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۳٬۹۶۶
ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←مرجعیت) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مرجع تقلید'''، [[مجتهد|مجتهدی]] است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس [[فتوا|فتاوای]] او عمل میکنند و [[وجوهات شرعی]] را در اختیار او قرار میدهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین [[شیعه دوازده امامی|شیعیان دوازده امامی]] است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی میکنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، [[اعلمیت|برتری علمی]] نسبت به سایر [[مجتهدان]] است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده میشوند. نظریات فقهی مراجع تقلید | '''مرجع تقلید'''، [[مجتهد|مجتهدی]] است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس [[فتوا|فتاوای]] او عمل میکنند و [[وجوهات شرعی]] را در اختیار او قرار میدهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین [[شیعه دوازده امامی|شیعیان دوازده امامی]] است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی میکنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، [[اعلمیت|برتری علمی]] نسبت به سایر [[مجتهدان]] است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده میشوند. نظریات فقهی مراجع تقلید در کتابی با نام [[رساله توضیح المسائل]] منتشر میشود. | ||
با توجه به گستره جغرافیایی تشیع، در هر دوره معمولا چندین [[مجتهد]] عهدهدار این منصب بودهاند و در موارد معدودی، فقط یک نفر در بین اکثریت شیعیان جهان به عنوان مرجع تقلید عام وجود داشته است. این افراد معمولا با عناوین احترامآمیزی همچون [[آیت الله العظمی]] و [[آیت الله]] نام برده میشوند. بیشترین مراجع تقلید شیعه، ساکن [[عراق]] ([[نجف]]، [[کربلا]]، [[سامرا]]) و [[ایران]] ([[قم]]، [[مشهد]]، [[اصفهان]]، [[تهران]]) بودهاند. | با توجه به گستره جغرافیایی تشیع، در هر دوره معمولا چندین [[مجتهد]] عهدهدار این منصب بودهاند و در موارد معدودی، فقط یک نفر در بین اکثریت شیعیان جهان به عنوان مرجع تقلید عام وجود داشته است. این افراد معمولا با عناوین احترامآمیزی همچون [[آیت الله العظمی]] و [[آیت الله]] نام برده میشوند. بیشترین مراجع تقلید شیعه، ساکن [[عراق]] ([[نجف]]، [[کربلا]]، [[سامرا]]) و [[ایران]] ([[قم]]، [[مشهد]]، [[اصفهان]]، [[تهران]]) بودهاند. | ||
خط ۷: | خط ۷: | ||
مراجع تقلید شیعه معمولا دارای نفوذ فراوانی در بین مردم بودهاند و گاه نظریات آنان در حوزه مسائل اجتماعی و سیاسی و فرهنگی، تحرکاتی در بین پیروان آنان ایجاد کرده است. [[جنگ علیه روسیه]]، [[تحریم تنباکو|قیام تنباکو]]، [[نهضت مشروطیت ایران|نهضت مشروطه]] در ایران، [[انقلاب عشرین]] در عراق و [[انقلاب اسلامی ایران]] را میتوان جزء مهمترین تاثیرات مراجع تقلید شیعه عنوان کرد. | مراجع تقلید شیعه معمولا دارای نفوذ فراوانی در بین مردم بودهاند و گاه نظریات آنان در حوزه مسائل اجتماعی و سیاسی و فرهنگی، تحرکاتی در بین پیروان آنان ایجاد کرده است. [[جنگ علیه روسیه]]، [[تحریم تنباکو|قیام تنباکو]]، [[نهضت مشروطیت ایران|نهضت مشروطه]] در ایران، [[انقلاب عشرین]] در عراق و [[انقلاب اسلامی ایران]] را میتوان جزء مهمترین تاثیرات مراجع تقلید شیعه عنوان کرد. | ||
== مرجعیت == | == مرجعیت و مرجع تقلید == | ||
مرجعیت، مهمترین جایگاه مذهبی اجتماعی در جامعه شیعی است. مرجع تقلید [[مجتهد|مجتهدی]] است که تعدادی از [[شیعیان]] از او [[تقلید]] میکنند یعنی اعمال دینی خود را بر اساس نظریات فقهی ([[فتوا|فتاوای]]) آن [[مجتهد]] انجام میدهند و معمولا وجوهات شرعی خود را به او یا نمایندگان او میپردازند | مرجعیت، مهمترین جایگاه مذهبی اجتماعی در جامعه شیعی است. مرجع تقلید [[مجتهد|مجتهدی]] است که تعدادی از [[شیعیان]] از او [[تقلید]] میکنند یعنی اعمال دینی خود را بر اساس نظریات فقهی ([[فتوا|فتاوای]]) آن [[مجتهد]] انجام میدهند و معمولا وجوهات شرعی خود را به او یا نمایندگان او میپردازند. این تمرکز مالی یکی از عوامل قدرت مراجع محسوب میشود.<ref>فتحالله پور، روحانیان شیعه در ایران؛ علل نفوذ و اقتدار، ص۱۴۹</ref>اینگونه پیروی کردن از یک عالم دینی، [[تقلید]] نامیده میشود.<ref>ر.ک: طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴؛ رحمان ستایش، «تقلید»، ص۷۸۹.</ref> | ||
نفوذ اجتماعی یک مرجع تقلید ناشی از تعداد [[تقلید (فقه)|مقلدان]] اوست. پرداخت حقوق شرعی به مراجع امکانات مالی در اختیار آنها را نیز افزایش میدهد. مراجع تقلید میتوانند از این اموال برای تبلیغات مذهبی، اداره [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]]، رسیدگی به مستمندان و امور عام المنفعه استفاده کنند. | نفوذ اجتماعی یک مرجع تقلید ناشی از تعداد [[تقلید (فقه)|مقلدان]] اوست. پرداخت حقوق شرعی به مراجع امکانات مالی در اختیار آنها را نیز افزایش میدهد. مراجع تقلید میتوانند از این اموال برای تبلیغات مذهبی، اداره [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]]، رسیدگی به مستمندان و امور عام المنفعه استفاده کنند. | ||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
== قدرت و نفوذ مراجع شیعه== | == قدرت و نفوذ مراجع شیعه== | ||
مراجع تقلید شیعه معمولا در [[تقلید (فقه)|مقلدان]] و پیروان خود و بلکه سایر شیعیان نفوذ دارند و از همین طریق میتوانند نظریات اجتماعی و سیاسی خود را در بین شیعیان تثبیت کنند. <ref>رک: نقیبزاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۸۱-۸۲</ref> به عنوان نمونه | مراجع تقلید شیعه معمولا در [[تقلید (فقه)|مقلدان]] و پیروان خود و بلکه سایر شیعیان نفوذ دارند و از همین طریق میتوانند نظریات اجتماعی و سیاسی خود را در بین شیعیان تثبیت کنند. <ref>رک: نقیبزاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۸۱-۸۲</ref> به عنوان نمونه با فتوای [[سید محمد طباطبایی|سید محمد مجاهد]] گروه زیادی از شیعیان به جنگ علیه روسیه رفتند. <ref>نقیبزاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۹۹-۱۰۰</ref> صدور [[ فتوا|فتوای]] [[تحریم تنباکو]] توسط [[میرزای شیرازی]] منجر به لغو امتیاز تنباکو در ایران شد.<ref>نقیبزاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۲</ref> [[نهضت مشروطه]] در ایران با فتوای آخوند خراسانی و تنی دیگر از علمای نجف به پیروزی رسید.<ref>ذبیحزاده، مرجعیت و سیاست در عصر غیبت، ج۳، ص۳۰۰</ref>و [[قیام ۱۵ خرداد]] سال ۱۳۴۲ش در ایران که در اعتراض به دستگیری [[سید روح الله موسوی خمینی|آیت الله خمینی]] صورت گرفت. <ref>نقیبزاده و امانی، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۳</ref> و در سالهای بعد[[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب مردم ایران]] به رهبری یک مرجع تقلید (آيتالله خمینی) به پیروزی رسید.<ref>فتحالله پور، روحانیان شیعه در ایران؛ علل نفوذ و اقتدار، ص۱۴۹</ref> | ||
به گفته [[محمد رشیدرضا]] عالم [[اهل سنت]]، هیچ یک از عالمان اهل سنت چه به تنهایی و چه گروهی، نفوذ کلمه [[مجتهدان]] شیعه به خصوص تحصیلکردگان [[حوزه نجف]] را ندارند. او در همین راستا تحریم انتخابات در عراق در زمان ملک فیصل و نیز تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی را مثال میزند. <ref>رشید رضا،الخلافة او الامامة العظمی، ۱۹۹۶م، ص۹۰</ref> ساموئل بنجامین که فرستاده آمریکا به ایران بود در جایی گفته است مهمترین [[مجتهد]] تهران هر چند برای رفت و آمد از قاطر استفاده میکند و یک خدمتکار بیشتر ندارد ولی با یک کلمه میتواند شاه را از سلطنت ساقط کند. <ref>آبراهامیان، تاریخ ایران مدرن، ۱۳۹۲ش، ص۴۱</ref> | به گفته [[محمد رشیدرضا]] عالم [[اهل سنت]]، هیچ یک از عالمان اهل سنت چه به تنهایی و چه گروهی، نفوذ کلمه [[مجتهدان]] شیعه به خصوص تحصیلکردگان [[حوزه نجف]] را ندارند. او در همین راستا تحریم انتخابات در عراق در زمان ملک فیصل و نیز تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی را مثال میزند. <ref>رشید رضا،الخلافة او الامامة العظمی، ۱۹۹۶م، ص۹۰</ref> ساموئل بنجامین که فرستاده آمریکا به ایران بود در جایی گفته است مهمترین [[مجتهد]] تهران هر چند برای رفت و آمد از قاطر استفاده میکند و یک خدمتکار بیشتر ندارد ولی با یک کلمه میتواند شاه را از سلطنت ساقط کند. <ref>آبراهامیان، تاریخ ایران مدرن، ۱۳۹۲ش، ص۴۱</ref> | ||
== ادوار مرجعیت == | == ادوار مرجعیت == | ||
فراز و فرود مرجعیت شیعه و جابجایی آن در مناطق مختلف تابع عوامل گوناگونی چون دخالت حکومتها، علائق قومی، حوادث سیاسی، امکان ارتباطات و نیز قوت و ضعف [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] بوده است | فراز و فرود مرجعیت شیعه و جابجایی آن در مناطق مختلف تابع عوامل گوناگونی چون دخالت حکومتها، علائق قومی، حوادث سیاسی، امکان ارتباطات و نیز قوت و ضعف [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] بوده است. | ||
===پیش از قرن ۱۳ ق=== | ===پیش از قرن ۱۳ ق=== | ||
{| class="wikitable" ; align="left" ; style="text-align:center; margin:5px 15px 5px 0px; font-size:95%;" ; | {| class="wikitable" ; align="left" ; style="text-align:center; margin:5px 15px 5px 0px; font-size:95%;" ; |