بهلول: تفاوت میان نسخهها
اصلاح کتاب روضات الجنات
(اصلاح کتاب الانوار النعمانیه) |
(اصلاح کتاب روضات الجنات) |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==بهلول در آثار قرن چهاردهم== | ==بهلول در آثار قرن چهاردهم== | ||
در قرن ۱۴ق/۲۰م روایات مربوط به بهلول در آثار شیعی ایران بازهم فزونی مییابد، [[محمد باقر خوانساری|خوانساری]] (د۱۳۱۳ق) در [[روضات الجنات]] خود فصلی نسبتاً گسترده<ref> خوانساری، | در قرن ۱۴ق/۲۰م روایات مربوط به بهلول در آثار شیعی ایران بازهم فزونی مییابد، [[محمد باقر خوانساری|خوانساری]] (د۱۳۱۳ق) در [[روضات الجنات]] خود فصلی نسبتاً گسترده<ref> خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۵۵ش،ج۲، ص۱۴۵-۱۵۷.</ref> دارد که طی آن هم روایات نورالله شوشتری را میآورد و هم روایاتی دیگر. | ||
==موضوع پندهای بهلول== | ==موضوع پندهای بهلول== | ||
بیشتر پندهای بهلول، دربارۀ [[آخرت]] است: به فرجام خویش بیندیش که جهان گذراست؛ حال آنکه جهان دیگر، سخت زیباست. این اندیشه به پیدایش قطعهای زیبا و صوفیانه در وصف جهان آخرت انجامیده است.<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۵، نیز قس: ۱۰۶ </ref> یک مناظره نیز در باب بخشندگی،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۳ </ref> بوی تصوف دارد. برخی داستانها، زیرکی و هوشمندی او را در امر دنیا نشان میدهد. در باب [[ارث|میراث]] خود با قاضی حیله میورزد،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۴ </ref> یکی را از غم میرهاند و دیگری را از خیانت باز میدارد،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۶ </ref> یا میراث مردی را که هیچ ندارد، تقسیم میکند.<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۹.</ref> سه نامه نیز خطاب به خلیفه، وزیر و صاحب شُرطه نقل شده که حال و هوای اندرزنامههای کهن، یا حتیٰ [[نهج البلاغه]] بر آنها غالب است.<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ۱۰۷-۱۰۸.</ref> در یک روایت نیز از [[ابوبکر]] و [[عمر]] ستایش شده است<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۳.</ref> که باید در واکنش به تشیع او ساخته شده باشد. مجموعه اشعاری که در [[عقلاءالمجانین]] نیشابوری گرد آمده، ۳۹ بیت (در ۱۳قطعه کوتاه) است که مضمون بیشتر آنها دربارۀ آخرت و [[قناعت]] در این جهان میگردد؛ اما ۳ دو بیتی نیز نقل شده<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۸.</ref> که مضمونی ظریف و عاشقانه دارد. این اشعار بسیار ساده، بیتکلف و گاه خالی از لطف است؛ و یکی از آن ها<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۹، رائیه </ref> ظاهراً قافیه درستی هم ندارد (مگر آنکه همه را به وقف بخوانیم که پسندیده نیست). | بیشتر پندهای بهلول، دربارۀ [[آخرت]] است: به فرجام خویش بیندیش که جهان گذراست؛ حال آنکه جهان دیگر، سخت زیباست. این اندیشه به پیدایش قطعهای زیبا و صوفیانه در وصف جهان آخرت انجامیده است.<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۵، نیز قس: ۱۰۶ </ref> یک مناظره نیز در باب بخشندگی،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۳ </ref> بوی تصوف دارد. برخی داستانها، زیرکی و هوشمندی او را در امر دنیا نشان میدهد. در باب [[ارث|میراث]] خود با قاضی حیله میورزد،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۴ </ref> یکی را از غم میرهاند و دیگری را از خیانت باز میدارد،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۶ </ref> یا میراث مردی را که هیچ ندارد، تقسیم میکند.<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۹.</ref> سه نامه نیز خطاب به خلیفه، وزیر و صاحب شُرطه نقل شده که حال و هوای اندرزنامههای کهن، یا حتیٰ [[نهج البلاغه]] بر آنها غالب است.<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ۱۰۷-۱۰۸.</ref> در یک روایت نیز از [[ابوبکر]] و [[عمر]] ستایش شده است<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۳.</ref> که باید در واکنش به تشیع او ساخته شده باشد. مجموعه اشعاری که در [[عقلاءالمجانین]] نیشابوری گرد آمده، ۳۹ بیت (در ۱۳قطعه کوتاه) است که مضمون بیشتر آنها دربارۀ آخرت و [[قناعت]] در این جهان میگردد؛ اما ۳ دو بیتی نیز نقل شده<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۸.</ref> که مضمونی ظریف و عاشقانه دارد. این اشعار بسیار ساده، بیتکلف و گاه خالی از لطف است؛ و یکی از آن ها<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۹، رائیه </ref> ظاهراً قافیه درستی هم ندارد (مگر آنکه همه را به وقف بخوانیم که پسندیده نیست). | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
* حبله رودی، محمد، جامع التمثیل، بمبئی، ۱۳۲۹ق. | * حبله رودی، محمد، جامع التمثیل، بمبئی، ۱۳۲۹ق. | ||
* حسینی موسوی مکی، عباس، نزهةالجلیس، نجف، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | * حسینی موسوی مکی، عباس، نزهةالجلیس، نجف، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||
* خوانساری، محمدباقر، روضات | * خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء والسادات، تهران، اسلامیه، ۱۳۵۵ش. | ||
* راغب اصفهانی، حسینبن محمد، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت، شرکه دار الأرقم بن أبيالأرقم، ۱۴۲۰ق. | * راغب اصفهانی، حسینبن محمد، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت، شرکه دار الأرقم بن أبيالأرقم، ۱۴۲۰ق. | ||
* شمس تبریزی، محمدبن علی، مقالات شمس تبریزی، محقق: محمدعلی موحد، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، ۱۳۸۵ش. | * شمس تبریزی، محمدبن علی، مقالات شمس تبریزی، محقق: محمدعلی موحد، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، ۱۳۸۵ش. |