|
|
| خط ۳: |
خط ۳: |
|
| |
|
| ==مفهوم‌شناسی== | | ==مفهوم‌شناسی== |
| حاکم شرع در [[فقه]] و [[اصول فقه]] [[شیعه]]، متصدی و متولی احکام شرعی است و اهلیت [[فتوا]] و [[قضاوت]] بین اشخاص را دارد.<ref>قمی، الدلائل، ۱۴۲۳ق، ج۴، ص۳۵۶؛ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۸۵۵۳.</ref> بیشتر [[فقها|فقهای امامیه]] معتقدند که [[مرجع تقلید|فقیه جامع‌الشرایط]] در [[غیبت کبرا|عصر غیبت]]، مصداق حاکم شرع است.<ref>نگاه کنید به کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱؛ قمی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۱۶۹؛ قمی، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، ۱۴۲۳ق، ج۴، ص۲۵۶.</ref>
| | [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی(ره)]] در اوائل انقلاب جمهوری اسلامی واژه حاکم شرع را درخصوص [[قاضی|قاضی‌های]] شرعی‌ای که برای مناطق مختلف کشور تعیین می‌کردند، به‌کار می‌برد.<ref>نگاه کنید به امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۸۹ش، ج۱۱، ص۳۷۸؛ ج ۲۰، ص۲۸۵؛ ج۱۸، ص۳۶؛ ج ۱۴، ص۴۶۶؛ ج۱۶، ص۳۹۸.</ref> |
| | |
| تفاوت میان حکم و فتوا از دو جهت است: اول آنکه گستره فتوا در حوزه [[مقلد|مقلدان]] [[مرجع تقلید]] است، اما گستره حکم حاکم شرع، شامل مقلدان دیگر مراجع تقلید نیز می‌شود. جهت دوم تفاوت میان حکم و فتوا این است که فتوا صرفاً بیان [[احکام شرعی|حکم شرعی]] است؛ در حالی که حکمْ ناظر به مصادیق خارجی و جزئی است و جنبه دستوری و اجرایی دارد؛ مانند [[قضاوت]].<ref>مصباح یزدی، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۶.</ref>
| |
| | |
| گفتنی است اصطلاح حاکم شرع، کاربردهای دیگری هم داشته است. برای مثال [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی(ره)]] در اوائل انقلاب جمهوری اسلامی واژه حاکم شرع را درخصوص [[قاضی|قاضی‌های]] شرعی‌ای که برای مناطق مختلف کشور تعیین می‌کردند، به کار می‌برد.<ref>نگاه کنید به خمینی(امام)، صحیفه نور، ۱۳۸۹ش، ج۱۱، ص۳۷۸؛ ج ۲۰، ص۲۸۵؛ ج۱۸، ص۳۶؛ ج ۱۴، ص۴۶۶؛ ج۱۶، ص۳۹۸.</ref>
| |
|
| |
|
| در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] هم منظور از حاکم شرع قاضی شرعی است.<ref>لبانی مطلق، «حاکم شرع»، ص۳۳.</ref> | | در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] هم منظور از حاکم شرع قاضی شرعی است.<ref>لبانی مطلق، «حاکم شرع»، ص۳۳.</ref> |
