کاربر ناشناس
تغییر قبله: تفاوت میان نسخهها
اصلاح منابع و پاورقی
imported>Baqer h (اصلاح منابع) |
imported>Baqer h (اصلاح منابع و پاورقی) |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
==آیه قبله== | ==آیه قبله== | ||
{{نوشتار اصلی|آیه قبله}} | {{نوشتار اصلی|آیه قبله}} | ||
<blockquote>{{متن قرآن|{{قلم رنگ۱|سیاه| قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ}}|ترجمه= | <blockquote>{{متن قرآن|{{قلم رنگ۱|سیاه| قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ}}|ترجمه=نگریستنت را به اطراف آسمان مىبینیم. تو را به سوى قبلهاى كه مىپسندى مىگردانیم. پس روى به جانب مسجدالحرام كن. و هر جا كه باشید روى بدان جانب كنید. اهل كتاب مىدانند كه این دگرگونى به حق و از جانب پروردگار آنان بوده است. و خدا از آنچه مىكنید غافل نیست.|سوره=[[سوره بقره|بقره]]|آیه=۱۴۴}}</blockquote> | ||
این آیه حکم تغییر قبله را بیان کرده و به [[آیه قبله]]<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۳۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> مشهور است. از آیات ۱۴۲،<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۳-۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۴.</ref> ۱۴۳ <ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۱۰۷.</ref> و ۱۵۰ <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۹.</ref> [[سوره بقره]] نیز به عنوان آیه تغییر قبله یاد کردهاند. بعضی از مفسران آیات ۱۴۲ تا ۱۴۴ بقره را آیات تغییر قبله دانستهاند.<ref> طنطاوی، الوسیط، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۹۴.</ref> | این آیه حکم تغییر قبله را بیان کرده و به [[آیه قبله]]<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۳۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> مشهور است. از آیات ۱۴۲،<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۳-۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۴.</ref> ۱۴۳ <ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۱۰۷.</ref> و ۱۵۰ <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۹.</ref> [[سوره بقره]] نیز به عنوان آیه تغییر قبله یاد کردهاند. بعضی از مفسران آیات ۱۴۲ تا ۱۴۴ بقره را آیات تغییر قبله دانستهاند.<ref> طنطاوی، الوسیط، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۹۴.</ref> | ||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
درباره پیشینه قبله، [[روایات]] و نظرات مختلفی وجود دارد: | درباره پیشینه قبله، [[روایات]] و نظرات مختلفی وجود دارد: | ||
*بنا بر برخی روایات، [[کعبه]] از زمان [[حضرت آدم (ع) ]] قبله بوده است.<ref> الکافی، ج۴، ص۱۹۹؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲.</ref> [[حضرت ابراهیم]] (ع) کعبه را بازسازی کرد<ref> تفسیر قمی، ج۱، ص۶۲.</ref> و [[حضرت موسی(ع)]] برای نجات [[مسجدالاقصی]] از [[شرک]] و انحراف، به امر خداوند، [[بیت المقدس]] را قبله قرار داد.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۴۸۳.</ref> | *بنا بر برخی روایات، [[کعبه]] از زمان [[حضرت آدم (ع) ]] قبله بوده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۷۵ق، ج۴، ص۱۹۹؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۹۲.</ref> [[حضرت ابراهیم]] (ع) کعبه را بازسازی کرد<ref> قمی، تفسیر قمی، ج۱، ۱۴۰۴ق، ص۶۲.</ref> و [[حضرت موسی(ع)]] برای نجات [[مسجدالاقصی]] از [[شرک]] و انحراف، به امر خداوند، [[بیت المقدس]] را قبله قرار داد.<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ۱۳۹۱ق، ص۴۸۳.</ref> | ||
*در برخی روایات آمده است که قبله رسمی مسلمانان تا دو سال پس از [[هجرت]]، بیت المقدس بوده است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۳۱.</ref> کعبه در آن هنگام، به صورت بتخانهای درآمده بود و نماز گزاردن به سوی آن، شبهه احترام به بتها را برمیانگیخت.<ref>نک: الکشاف، ج۱، ص۲۰۰.</ref> | *در برخی روایات آمده است که قبله رسمی مسلمانان تا دو سال پس از [[هجرت]]، بیت المقدس بوده است.<ref>ازرقی، اخبار مکه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۱.</ref> کعبه در آن هنگام، به صورت بتخانهای درآمده بود و نماز گزاردن به سوی آن، شبهه احترام به بتها را برمیانگیخت.<ref>نک: زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref> | ||
*برخی گفتهاند: [[پیامبر(ص)]] پیش از [[هجرت]]، در صورت امکان، میان دو قبله جمع میکرد؛ بدین صورت که با توجه به موقعیت جغرافیایی [[مکه]] و بیت المقدس، امکان این بود که آن حضرت به گونه ای رو به بیت المقدس بایستد که کعبه میان او و بیت المقدس قرار گیرد و در صورت عدم امکان جمع، به سوی [[مسجد الاقصی]] نماز میگزارد.<ref>نک: ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۸۶م، ج۳، ص۲۵۳.</ref> پس از هجرت، جمع میان دو قبله به سبب موقعیت جغرافیایی، ممکن نبود و بدین رو بیت المقدس تنها قبله پیامبر(ص) و مسلمانان بود.<ref>نک: ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۸۶م، ج۳، ص۲۵۳؛ عیون الاثر، ج۱، ص۲۶۸.</ref> | *برخی گفتهاند: [[پیامبر(ص)]] پیش از [[هجرت]]، در صورت امکان، میان دو قبله جمع میکرد؛ بدین صورت که با توجه به موقعیت جغرافیایی [[مکه]] و بیت المقدس، امکان این بود که آن حضرت به گونه ای رو به بیت المقدس بایستد که کعبه میان او و بیت المقدس قرار گیرد و در صورت عدم امکان جمع، به سوی [[مسجد الاقصی]] نماز میگزارد.<ref>نک: ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۸۶م، ج۳، ص۲۵۳.</ref> پس از هجرت، جمع میان دو قبله به سبب موقعیت جغرافیایی، ممکن نبود و بدین رو بیت المقدس تنها قبله پیامبر(ص) و مسلمانان بود.<ref>نک: ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۸۶م، ج۳، ص۲۵۳؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۶۸.</ref> | ||
*بنا بر برخی روایات دیگر، مسلمانان در مکه مختار بودند به هر سویی نماز بگزارند اما پیامبر(ص)خود، بیت المقدس را برگزید.<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۴۲۴؛ طبرسی، مجمع البیان، | *بنا بر برخی روایات دیگر، مسلمانان در مکه مختار بودند به هر سویی نماز بگزارند اما پیامبر(ص)خود، بیت المقدس را برگزید.<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۴۲۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۲، ص۶.</ref> | ||
*روایاتی نیز حاکی از آن است که تا پیش از هجرت، کعبه، قبلهٔ مسلمانان بوده است.<ref> | *روایاتی نیز حاکی از آن است که تا پیش از هجرت، کعبه، قبلهٔ مسلمانان بوده است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰؛ قرطبی، تفسیر قرطبی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۵۰.</ref> لازمه این سخن، تغییر دو مرحلهای قبله، یعنی از کعبه به بیت المقدس و از بیت المقدس به کعبه است. | ||
*برخی منابع [[تفسیر|تفسیری]]، با توجه به آیه ۱۱۵ سوره بقره: «وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ» از [[تخییر]] پیامبر(ص) و مسلمانان میان دو قبله سخن گفتهاند.<ref>روض الجنان، ج۲، ص۲۰۲.</ref> آنان در تأیید نظر خویش، به عدم مخالفت صریح [[رسول خدا(ص)]] با کار [[براء بن معرور]] در سفری به مکه پیش از هجرت استناد میکنند که به سوی کعبه نماز گزارد.<ref> السیرة النبویه، ج۱، | *برخی منابع [[تفسیر|تفسیری]]، با توجه به آیه ۱۱۵ سوره بقره: «وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ» از [[تخییر]] پیامبر(ص) و مسلمانان میان دو قبله سخن گفتهاند.<ref>ابوالفتوح رازق، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۰۲.</ref> آنان در تأیید نظر خویش، به عدم مخالفت صریح [[رسول خدا(ص)]] با کار [[براء بن معرور]] در سفری به مکه پیش از هجرت استناد میکنند که به سوی کعبه نماز گزارد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، بیروت، ج۱، ص۴۳۹-۴۴۰.</ref> در برابر، بعضی آیه یاد شده را درباره نافلههای در حال سفر میدانند؛<ref> طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۲۱.</ref>اما بنابر برخی روایات تاریخی، براء بن معرور پس از هجرت همچنان به سوی کعبه نماز می گزارد در حالی که پیامبر اکرم(ص) رو به بیت المقدس نماز می گزارد. چون خبر به آن حضرت رسید، براء را از این کار منع کرد و او پذیرفت.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج1، ص۱۵۲.</ref> | ||
==چگونگی تغییر قبله== | ==چگونگی تغییر قبله== | ||
به گفته روایات، در روز تغییر قبله، [[پیامبر]](ص) به سوی بیت المقدس [[نماز ظهر]] میگزارد و طبق معمول، مردان پشت سر ایشان و زنان پشت مردان به نماز ایستاده بودند. پس از ادای دو رکعت از نماز، [[جبرئیل]] بر [[پیامبر(ص)]] نازل شد و با ابلاغ آیه ۱۴۴ [[سوره بقره]] پیامبر(ص) را به سوی کعبه برگرداند.<ref> | به گفته روایات، در روز تغییر قبله، [[پیامبر]](ص) به سوی بیت المقدس [[نماز ظهر]] میگزارد و طبق معمول، مردان پشت سر ایشان و زنان پشت مردان به نماز ایستاده بودند. پس از ادای دو رکعت از نماز، [[جبرئیل]] بر [[پیامبر(ص)]] نازل شد و با ابلاغ آیه ۱۴۴ [[سوره بقره]] پیامبر(ص) را به سوی کعبه برگرداند.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۷۵.</ref> | ||
درباره لحظه تغییر قبله یا مکان برگزاری کامل نخستین نماز پیامبر(ص)، به سوی کعبه پس از تغییر قبله اختلافاتی در گزارشها وجود دارد.<ref> فتح الباری، ج۱، ص۹۸؛ السیرة الحلبیه، ج۲، ص۳۵۲-۳۵۳.</ref> | درباره لحظه تغییر قبله یا مکان برگزاری کامل نخستین نماز پیامبر(ص)، به سوی کعبه پس از تغییر قبله اختلافاتی در گزارشها وجود دارد.<ref>عسقلانی، فتح الباری، بیروت، ج۱، ص۹۸؛ الحلبی، السیرة الحلبیه، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۳۵۲-۳۵۳.</ref> | ||
برخی از گزارشها تغییر قبله را در نماز عصر یا صبح دانستهاند.<ref> | برخی از گزارشها تغییر قبله را در نماز عصر یا صبح دانستهاند.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> | ||
==مکان وقوع تغییر قبله== | ==مکان وقوع تغییر قبله== | ||
در زمینه محل واقعه تغییر قبله، میان مورخان، اتفاق نظر وجود ندارد. منابع تاریخی سه مکان را برای این واقعه ذکر کردهاند: | در زمینه محل واقعه تغییر قبله، میان مورخان، اتفاق نظر وجود ندارد. منابع تاریخی سه مکان را برای این واقعه ذکر کردهاند: | ||
* مسجد محله بنی سَلِمة در شمال غربی مدینه<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۸.</ref> که به [[مسجد ذو قبلتین]]<ref>ابن النجار، الدرة الثمینه، دار الارقم، ص۱۱۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۸.</ref> مشهور است. بییشتر مورخان این مسجد را مکان وقوع تغییر قبله دانستهاند؛<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۲؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۲.</ref> | * مسجد محله بنی سَلِمة در شمال غربی مدینه<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۸.</ref> که به [[مسجد ذو قبلتین]]<ref>ابن النجار، الدرة الثمینه، دار الارقم، ص۱۱۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۸.</ref> مشهور است. بییشتر مورخان این مسجد را مکان وقوع تغییر قبله دانستهاند؛<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۲؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۲.</ref> | ||
* مسجد قبیله «بنی سالم بن عوف» که پیامبر(ص) نخستین [[نماز جمعه]] را در آن گزارد؛<ref> تفسیر قمی، ج۱، ص۶۳؛ اعلام الوری، ج۱، ص۱۵۴.</ref> | * مسجد قبیله «بنی سالم بن عوف» که پیامبر(ص) نخستین [[نماز جمعه]] را در آن گزارد؛<ref>قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۶۳؛ اعلام الوری، ج۱، ص۱۵۴.</ref> | ||
* [[مسجدالنبی]].<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ السمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | * [[مسجدالنبی]].<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ السمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | ||
==مشکل تغییر قبله در حال نماز جماعت== | ==مشکل تغییر قبله در حال نماز جماعت== | ||
[[بیت المقدس]] در سمت شمال [[مدینه]] و [[مسجدالحرام]] در جهت جنوب آن است. از این رو، پیامبر(ص) به عکس آن جهت که روی بدان داشت، چرخیده است.<ref> الدرة الثمینه، ص۱۲۶.</ref> | [[بیت المقدس]] در سمت شمال [[مدینه]] و [[مسجدالحرام]] در جهت جنوب آن است. از این رو، پیامبر(ص) به عکس آن جهت که روی بدان داشت، چرخیده است.<ref> الدرة الثمینه، ص۱۲۶.</ref> | ||
بر این اساس این شبهه پدید آمده است که در این نماز، مأمومان بر امام و نیز زنان بر مردان پیش افتادهاند؛<ref>نک: سبل الهدی، ج۳، ص۳۷۰.</ref> اما برخی منابع گفتهاند، پیامبر(ص) پس از چرخیدن به سوی کعبه، از جای خود در جلو مسجد به سمت آخر آن حرکت کرده است<ref> الدرة الثمینه، ص۱۲۶؛ سبل الهدی، ج۳، ص۳۷۲.</ref> و مأمومان نیز به پیروی از امام جماعت خود، رو به کعبه جا به جا شدهاند.<ref> | بر این اساس این شبهه پدید آمده است که در این نماز، مأمومان بر امام و نیز زنان بر مردان پیش افتادهاند؛<ref>نک: سبل الهدی، ج۳، ص۳۷۰.</ref> اما برخی منابع گفتهاند، پیامبر(ص) پس از چرخیدن به سوی کعبه، از جای خود در جلو مسجد به سمت آخر آن حرکت کرده است<ref> الدرة الثمینه، ص۱۲۶؛ سبل الهدی، ج۳، ص۳۷۲.</ref> و مأمومان نیز به پیروی از امام جماعت خود، رو به کعبه جا به جا شدهاند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۶۹؛ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۷۸.</ref> بر پایهٔ این گزارش، امام جماعت به چرخش۱۸۰ یا ۱۶۰<ref> تاریخ و آثار اسلامی، ص۳۰۶.</ref> درجهای اکتفا نکرده است؛ زیرا پشت سر او در [[مسجد]]، جایی نبود تا صف مردان و زنان تشکیل شود.<ref> وفاء الوفاء، ج۳، ص۳۷۲.</ref> | ||
==علل تغییر قبله== | ==علل تغییر قبله== | ||
[[تفسیر|مفسران]] قرآن علل تغییر قبله را چنین برشمردهاند: | [[تفسیر|مفسران]] قرآن علل تغییر قبله را چنین برشمردهاند: | ||
* در سالهای حضور پیامبر(ص)در [[مکه]]، خانه [[کعبه]] محل نگهداری بتهای [[شرک|مشرکان]] بود. از این رو، پیامبر(ص) به طور موقت با فرمان خداوند به بیت المقدس روی گرداند و به این ترتیب، صفوف مسلمانان از مشرکان که به کعبه اهتمام میورزیدند، جدا گشت.<ref> الکشاف، ج۱، ص۲۰۰.</ref> | * در سالهای حضور پیامبر(ص)در [[مکه]]، خانه [[کعبه]] محل نگهداری بتهای [[شرک|مشرکان]] بود. از این رو، پیامبر(ص) به طور موقت با فرمان خداوند به بیت المقدس روی گرداند و به این ترتیب، صفوف مسلمانان از مشرکان که به کعبه اهتمام میورزیدند، جدا گشت.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref> | ||
* با تشکیل حکومت پیامبر(ص) در [[مدینه]]، جامعه مسلمانان تا حدی استوار گشت و صفوف آنان از دیگران کاملاً مشخص شد. از این رو، دیگر قبلهبودن [[بیت المقدس]] ضرورت نداشت و پیامبر(ص) خواستار تغییر آن شد؛ ضمن آنکه کعبه، کهنترین خانه [[توحید]] و اصیلترین کانون [[پیامبران]] بود. همچنین با صدور حکم تغییر قبله، مسمانان از یهودیان که به سوی بیت المقدس متوجه بودند، مشخص میشدند.<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۵؛ روض الجنان، ج۲، ص۲۰۳؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۲-۴۱۴.</ref> | * با تشکیل حکومت پیامبر(ص) در [[مدینه]]، جامعه مسلمانان تا حدی استوار گشت و صفوف آنان از دیگران کاملاً مشخص شد. از این رو، دیگر قبلهبودن [[بیت المقدس]] ضرورت نداشت و پیامبر(ص) خواستار تغییر آن شد؛ ضمن آنکه کعبه، کهنترین خانه [[توحید]] و اصیلترین کانون [[پیامبران]] بود. همچنین با صدور حکم تغییر قبله، مسمانان از یهودیان که به سوی بیت المقدس متوجه بودند، مشخص میشدند.<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۵؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۲-۴۱۴.</ref> | ||
*پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یهودیان از قبلهبودن بیت المقدس، سوءاستفاده کرده و آن را نشانه نقص اسلام و حقانیت خود معرفی میکردند. (بقره، ۱۴۶؛ انعام، ۲۰)<ref> مجمع البیان، ج۱، ص۴۲۰؛ الکشاف، ج۱، ص۲۰۳.</ref> بنابر برخی روایات، یهودیان مدینه مدعی بودند که مسلمانان قبلهای نداشتهاند و آنان مسلمانان را به سوی بیت المقدس راهنمایی کردهاند.<ref>طبری، جامع البیان، ج۱، ص۴۰۰.</ref> | *پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یهودیان از قبلهبودن بیت المقدس، سوءاستفاده کرده و آن را نشانه نقص اسلام و حقانیت خود معرفی میکردند. (بقره، ۱۴۶؛ انعام، ۲۰)<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۲۰؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۳.</ref> بنابر برخی روایات، یهودیان مدینه مدعی بودند که مسلمانان قبلهای نداشتهاند و آنان مسلمانان را به سوی بیت المقدس راهنمایی کردهاند.<ref>طبری، جامع البیان، ج۱، ص۴۰۰.</ref> | ||
* از حکمتهای تغییر قبله، آزمایش<ref>الکشاف، ج۱، ص۲۰۰.</ref> مسلمانان بوده است؛ زیرا آنان که پیرو راستین فرمان خداوند بودند، بدون تعصب و اکراه این تغییر را پذیرفتند؛ ولی آنان که [[ایمان]] خالص نداشتند و به مقام تسلیم نرسیده بودند، همآوا با یهودیان، بهانهجویی و چون و چرا را آغاز کردند و اطاعت از این دستور را بسیار دشوار یافتند.<ref>جامع البیان، ج۲، ص۸.</ref> | * از حکمتهای تغییر قبله، آزمایش<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref> مسلمانان بوده است؛ زیرا آنان که پیرو راستین فرمان خداوند بودند، بدون تعصب و اکراه این تغییر را پذیرفتند؛ ولی آنان که [[ایمان]] خالص نداشتند و به مقام تسلیم نرسیده بودند، همآوا با یهودیان، بهانهجویی و چون و چرا را آغاز کردند و اطاعت از این دستور را بسیار دشوار یافتند.<ref>جامع البیان، ج۲، ص۸.</ref> | ||
==واکنشها و پیامدها== | ==واکنشها و پیامدها== | ||
تغییر قبله واکنشها و پیامدهایی داشت که برخی از آنها از قرار زیر است: | تغییر قبله واکنشها و پیامدهایی داشت که برخی از آنها از قرار زیر است: | ||
*شماری از مسلمانان از بر باد رفتن پاداش عبادتهای گذشته خود و مردگانشان ابراز نگرانی کردند.<ref> تفسیر مقاتل، ج۱، ص۱۴۶.</ref> پیامبر(ص) با تلاوت آیه ۱۴۳ سوره بقره به آنان پاسخ داد: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّـهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ|ترجمه= خدا | *شماری از مسلمانان از بر باد رفتن پاداش عبادتهای گذشته خود و مردگانشان ابراز نگرانی کردند.<ref> تفسیر مقاتل، ج۱، ص۱۴۶.</ref> پیامبر(ص) با تلاوت آیه ۱۴۳ سوره بقره به آنان پاسخ داد: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّـهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ|ترجمه= خدا ایمان شما را تباه نمىكند، چراکه او بر مردمان مهربان و بخشاینده است|سوره=بقره|آیه=۱۴۳}}.<ref> دلائل النبوه، ج۲، ص۵۷۵؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۷.</ref> | ||
*زبان سرزنش مشرکان متعصب و دشمن اسلام، که مسلمانان را به سبب قبلهکردن [[بیت المقدس]]، نکوهش می کردند، کوتاه شد. بسیاری از دیگر مردم حجاز که علاقهای ویژه به کعبه داشتند، با تغییر قبله مسلمانان به کعبه، به اسلام نزدیک شدند و یکی از موانع اسلامآوردن آنها از میان رفت. قرآن به این مطلب اشاره کرده است: «از هر جا بیرون شدی، روی خود را به سوی مسجدالحرام کن تا مردم بهانهای بر ضد شما نداشته باشند.»<ref>بقره، ۱۵۰.</ref> | *زبان سرزنش مشرکان متعصب و دشمن اسلام، که مسلمانان را به سبب قبلهکردن [[بیت المقدس]]، نکوهش می کردند، کوتاه شد. بسیاری از دیگر مردم حجاز که علاقهای ویژه به کعبه داشتند، با تغییر قبله مسلمانان به کعبه، به اسلام نزدیک شدند و یکی از موانع اسلامآوردن آنها از میان رفت. قرآن به این مطلب اشاره کرده است: «از هر جا بیرون شدی، روی خود را به سوی مسجدالحرام کن تا مردم بهانهای بر ضد شما نداشته باشند.»<ref>بقره، ۱۵۰.</ref> | ||
*یهودیان حجاز از این رویداد سخت ناخرسند شدند و به تبلیغ بر ضد مسلمانان پرداختند.<ref>بقره، ۱۴۲.</ref><ref>نک: السیرة النبویه، ج۱، ص۵۵۰؛ سبل الهدی، ج۳، ص۵۴۱.</ref> | *یهودیان حجاز از این رویداد سخت ناخرسند شدند و به تبلیغ بر ضد مسلمانان پرداختند.<ref>بقره، ۱۴۲.</ref><ref>نک: ابن هشام، السیرة النبویه، بیروت، ج۱، ص۵۵۰؛ سبل الهدی، ج۳، ص۵۴۱.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
*ابن هشام، السیرة النبویه، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه. | *ابن هشام، السیرة النبویه، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه. | ||
*ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به کوشش یاحقی و ناصح، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۵ش. | *ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به کوشش یاحقی و ناصح، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۵ش. | ||
*الازرقی، اخبار مکه، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق. | *الازرقی، محمد بن عبدالله بن احمد، اخبار مکه، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق. | ||
*السمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م. | *السمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م. | ||
*الحلبی، علی بن ابراهیم بن احمد، السیرة الحلبیه، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق. | *الحلبی، علی بن ابراهیم بن احمد، السیرة الحلبیه، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق. | ||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
*القرطبی، تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق. | *القرطبی، تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق. | ||
*بیهقی، دلائل النبوه، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق. | *بیهقی، دلائل النبوه، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق. | ||
*زمخشری، الکشاف، قم، بلاغت، ۱۴۱۵ق. | *زمخشری، جارالله، الکشاف، قم، بلاغت، ۱۴۱۵ق. | ||
*صدوق، من لا یحضره الفقیه، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق. | *صدوق، من لا یحضره الفقیه، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق. | ||
*طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق. | *طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق. | ||
*طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | *طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||
*طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فى | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، به کوشش گروهی از علماء، بیروت، اعلمی، ۱۴۱۵ق. | ||
*طبرسى، فضل بن حسن، مجمع | *طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش | ||
*قمی، تفسیر القمی، به کوشش الجزائری، قم، دار الکتاب، ۱۴۰۴ق. | *قمی، علی ابن ابراهیم، تفسیر القمی، به کوشش الجزائری، قم، دار الکتاب، ۱۴۰۴ق. | ||
*طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق. | *طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق. | ||
*طنطاوی، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره، دار المعارف، ۱۴۱۲ق. | *طنطاوی، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره، دار المعارف، ۱۴۱۲ق. | ||
خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
*مقاتل، تفسیر مقاتل بن سلیمان، به کوشش عبدالله محمود شحاته، بیروت، التاریخ العربی، ۱۴۲۳ق. | *مقاتل، تفسیر مقاتل بن سلیمان، به کوشش عبدالله محمود شحاته، بیروت، التاریخ العربی، ۱۴۲۳ق. | ||
*یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق. | *یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق. | ||
*ابن عبد البر، الاستیعاب، | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
{{اسلام}} | {{اسلام}} | ||
[[ar: | [[ar:تغیير القبلة]] | ||
[[en:Redirection of Qibla]] | [[en:Redirection of Qibla]] | ||