پرش به محتوا

مصحف: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۲۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۷
جز
←‏پیشینه: اصلاح ساختار مطالب و تیترها
imported>Salvand
جز (←‏پیشینه: اصلاح نوشتار اصلی)
imported>Salvand
جز (←‏پیشینه: اصلاح ساختار مطالب و تیترها)
خط ۴: خط ۴:
مُصحَف در لغت به معنای چیزی بوده که صحیفه‌ها در آن جمع شده است؛ یعنی چیزی که دارای دو جلد بوده و در آن، اوراق جمع‌آوری و نگهداری می‌شد.<ref>فراهیدی، العین، ذیل واژه صحف؛ ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه صحف؛ راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه صحف.</ref> این واژه بعدها برای قرآن به کار گرفته شد.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص۱۰.</ref> واژه مُصحَف در قرآن مجید نیامده است؛ اما هم‌ریشه آن یعنی واژه صُحُف، ۸ بار به کار رفته است.{{یادداشت|«صُحُفِ إِبْرَ‌اهِیمَ وَمُوسَیٰ» (سوره اعلی، آیه ۱۹)، «صُحُفِ مُوسَیٰ» (سوره نجم، آیه ۳۶)، «الصُّحُفِ الْأُولَیٰ» (سوره طه، آیه ۱۳۳)، «صُحُفٍ مُّکرَّ‌مَةٍ: نامه‌های گرامی، لوح محفوظ یا کتب انبیا» (سوره عبس، آیه ۱۳)، «صُحُفًا مُّنَشَّرَ‌ةً: نامه‌های سرگشاده و افراخته» (سوره مدثر، آیه ۵۲)، «وَإِذَا الصُّحُفُ نُشِرَ‌تْ» (سوره تکویر، آیه ۱۰)، «صُحُفًا مُّطَهَّرَ‌ةً: نامه‌های پاکیزه» (سوره بینه، آیه ۲).}} صحف جمع صحیفه است و صحیفه صفحه‌ای است که بر آن می‌نویسند.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص۹.</ref>
مُصحَف در لغت به معنای چیزی بوده که صحیفه‌ها در آن جمع شده است؛ یعنی چیزی که دارای دو جلد بوده و در آن، اوراق جمع‌آوری و نگهداری می‌شد.<ref>فراهیدی، العین، ذیل واژه صحف؛ ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه صحف؛ راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه صحف.</ref> این واژه بعدها برای قرآن به کار گرفته شد.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص۱۰.</ref> واژه مُصحَف در قرآن مجید نیامده است؛ اما هم‌ریشه آن یعنی واژه صُحُف، ۸ بار به کار رفته است.{{یادداشت|«صُحُفِ إِبْرَ‌اهِیمَ وَمُوسَیٰ» (سوره اعلی، آیه ۱۹)، «صُحُفِ مُوسَیٰ» (سوره نجم، آیه ۳۶)، «الصُّحُفِ الْأُولَیٰ» (سوره طه، آیه ۱۳۳)، «صُحُفٍ مُّکرَّ‌مَةٍ: نامه‌های گرامی، لوح محفوظ یا کتب انبیا» (سوره عبس، آیه ۱۳)، «صُحُفًا مُّنَشَّرَ‌ةً: نامه‌های سرگشاده و افراخته» (سوره مدثر، آیه ۵۲)، «وَإِذَا الصُّحُفُ نُشِرَ‌تْ» (سوره تکویر، آیه ۱۰)، «صُحُفًا مُّطَهَّرَ‌ةً: نامه‌های پاکیزه» (سوره بینه، آیه ۲).}} صحف جمع صحیفه است و صحیفه صفحه‌ای است که بر آن می‌نویسند.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص۹.</ref>


== پیشینه ==
== مصحف اصطلاحی برای اشاره به قرآن ==
{{نوشتار اصلی|کتابت قرآن}}
{{نوشتار اصلی|کتابت قرآن}}
نام یا اصطلاح '''مصحف'''، از زمانی که قرآن به ترتیبی که در دست ماست تدوین شد، بیشتر رواج یافت. به عبارت دیگر، هنگامی که پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] قرآن را یکجا جمع کردند و نوشتند، آن را «مصحف» خواندند. بنابراین، مصحف به اعتبار نوشته شدن آن در یک مجلد است. از همان آغاز که وحی نامه الهی (قرآن) توسط فرشته امین وحی، بر قلب و زبان پیامبر اسلام(ص) به تدریج نازل می‌شد، وی آن را بر گروهی از اصحاب خود خوانده و اصحاب آن را حفظ و به [[تواتر]] نقل کرده‌اند. بعضی دیگر از اصحاب ([[کاتبان وحی]]) آن آیات را با نظارت مستقیم و مستمر پیامبر(ص) بر چرم پاره ها، ورق پاره ها، استخوان شانه شتر یا گوسفند و چوب یا سنگهای پهن و نازک نوشته‌اند. و لذا قرآن در عصر پیامبر(ص) هم مکتوب بود ولی به ترتیب کنونی مدون نبوده است.<ref>خرمشاهی، قوام الدین، مصحف، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۰۶۵.</ref>
نام یا اصطلاح مصحف، از زمانی که قرآن به ترتیبی که در دست ماست تدوین شد، بیشتر رواج یافت. به عبارت دیگر، هنگامی که پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] قرآن را یکجا جمع کردند و نوشتند، آن را «مُصحَف» خواندند. البته پیش از آن، یعنی زمانی که قرآن به صورت تدریجی نازل می‌شود، [[کاتبان وحی]] آیات را با نظارت مستقیم و مستمر پیامبر(ص) بر چرم پاره‌ها، ورق پاره‌ها، استخوان شانه شتر یا گوسفند و چوب یا سنگ‌های پهن و نازک می‌نوشتند. بنابراین قرآن در زمان پیامبر(ص) مکتوب بود؛ ولی به ترتیب کنونی تدوین نشده بود.<ref>خرمشاهی، قوام الدین، مصحف، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۰۶۵.</ref>
 
[[محمدباقر حجتی]] راجع به نامگذاری قرآن به محصف می‌نویسد: «بر طبق منابع تاریخی اهل سنت، چنین استفاده می‌شود که نامگذاری قرآن به مصحف به زمان خلافت [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] بازمی گردد.» وی پس از نقل روایات گوناگون در این زمینه به نقد و بررسی این نظریه پرداخته است.<ref>حجتی، محمدباقر، تاریخ قرآن کریم، ص۴۶۲ به بعد؛ به نقل خرمشاهی، قوام الدین، مصحف، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۰۶۶.</ref>


[[محمود رامیار|رامیار]] از صاحبان چندین مصحف در زمان حیات پیامبر(ص) یاد می‌کند؛ از آن جمله، [[حمزه]] عموی پیامبر که پیش از شهادت، مصحفی برای خود ترتیب داده بود و [[ابی بن کعب]]، [[ابوالدرداء]]، [[معاذ بن جبل]]، [[زید بن ثابت]]، [[ابوزید]]، [[عبادة بن صامت]]، و [[ابوایوب انصاری]]. ابن ندیم و سیوطی و بسیاری از علمای فن، نام دیگری را یاد می‌کنند که در آن سخنی نیست و آن [[علی بن ابی طالب]](ع) است. البته پس از زمان رسول خدا(ص) کار تدوین مصاحف و مجموعه‌های شخصی، از تدوین مصحف‌های آیات الهی رایج‌تر شد؛ و می‌توان گفت که ۲۳ نفر از صحابه دارای مصحف بوده‌اند و همگی اینها مربوط به زمان پیش از عثمان و بهتر بگوییم همزمان با مصحف ابوبکر است.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، صص۳۳۴-۳۳۵.</ref>
[[محمود رامیار|رامیار]] از صاحبان چندین مصحف در زمان حیات پیامبر(ص) یاد می‌کند؛ از آن جمله، [[حمزه]] عموی پیامبر که پیش از شهادت، مصحفی برای خود ترتیب داده بود و [[ابی بن کعب]]، [[ابوالدرداء]]، [[معاذ بن جبل]]، [[زید بن ثابت]]، [[ابوزید]]، [[عبادة بن صامت]]، و [[ابوایوب انصاری]]. ابن ندیم و سیوطی و بسیاری از علمای فن، نام دیگری را یاد می‌کنند که در آن سخنی نیست و آن [[علی بن ابی طالب]](ع) است. البته پس از زمان رسول خدا(ص) کار تدوین مصاحف و مجموعه‌های شخصی، از تدوین مصحف‌های آیات الهی رایج‌تر شد؛ و می‌توان گفت که ۲۳ نفر از صحابه دارای مصحف بوده‌اند و همگی اینها مربوط به زمان پیش از عثمان و بهتر بگوییم همزمان با مصحف ابوبکر است.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، صص۳۳۴-۳۳۵.</ref>
[[محمدباقر حجتی|دکتر حجتی]] راجع به نامگذاری قرآن به محصف می‌نویسد: «بر طبق منابع تاریخی اهل سنت، چنین استفاده می‌شود که نامگذاری قرآن به مصحف به زمان خلافت [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] بازمی گردد.» وی پس از نقل روایات گوناگون در این زمینه به نقد و بررسی این نظریه پرداخته است.<ref>حجتی، محمدباقر، تاریخ قرآن کریم، ص۴۶۲ به بعد؛ به نقل خرمشاهی، قوام الدین، مصحف، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۰۶۶.</ref>


== آثار نگاشته شده درباره مصحف‌ها ==
== آثار نگاشته شده درباره مصحف‌ها ==
کاربر ناشناس