کاربر ناشناس
امت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Ahmadian جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Ahmadian جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
در حال نگارش... | در حال نگارش... | ||
اُمَّت، واژه‌ای با بُرد معنایى بسیار وسیع كه مى‌تواند جامع مفاهیمى چون قوم، قبیله، عشیره، گروههای نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبى كه تحت لوای هدایت یك پیامبر قرار دارد، باشد | اُمَّت، واژه‌ای با بُرد معنایى بسیار وسیع كه مى‌تواند جامع مفاهیمى چون قوم، قبیله، عشیره، گروههای نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبى كه تحت لوای هدایت یك پیامبر قرار دارد، باشد.<ref>نك: تركى، 30</ref> | ||
==معنای امت== | ==معنای امت== | ||
این واژه بار اسلامى دارد، ولى با این وصف، در قرآن بر غیر مسلمانان نیز اطلاق شده است، و از این رو، مى‌تواند به معنای «شعب» نیز نزدیك باشد. | این واژه بار اسلامى دارد، ولى با این وصف، در قرآن بر غیر مسلمانان نیز اطلاق شده است، و از این رو، مى‌تواند به معنای «شعب» نیز نزدیك باشد. | ||
معنای اصطلاحى امت، جماعتى از مردم است كه خداوند برای آنان پیامبری مبعوث كرده، و آنان به او ایمان آورده، و از این رو، با خداوند پیمان بسته، و با او ارتباط یافته‌اند | معنای اصطلاحى امت، جماعتى از مردم است كه خداوند برای آنان پیامبری مبعوث كرده، و آنان به او ایمان آورده، و از این رو، با خداوند پیمان بسته، و با او ارتباط یافته‌اند.<ref>ماسینیون،ص 97-103</ref> | ||
طبعاً در این كاربرد مقصود از امت گروه بزرگى از مردم است كه دارای زبان یكسان یا دین واحد و یا سرزمین جغرافیایى یكسانى هستند. | طبعاً در این كاربرد مقصود از امت گروه بزرگى از مردم است كه دارای زبان یكسان یا دین واحد و یا سرزمین جغرافیایى یكسانى هستند. | ||
==کاربری قرآنی== | ==کاربری قرآنی== | ||
واژه امت در قرآن كریم 65 بار به صورت مفرد یا جمع آمده است. در قرآن امت به معنى مردم | واژه امت در قرآن كریم 65 بار به صورت مفرد یا جمع آمده است. در قرآن امت به معنى مردم <ref>بقره /2/213</ref> و یا عده‌ای از انسانها كه با یكدیگر پیوند دینى دارند، <ref>آل عمران /3/110؛ بقره /2/143</ref> آمده، و در حدیث كه بارها به صورتهای «امت محمد»، یا «امتى» (از زبان پیامبر)، یا «اُمَم» وارد شده، به معنى جماعتى به كار رفته است كه از یك پیامبر پیروی مى‌كنند. <ref>تركى، 30</ref> | ||
==ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامى== | ==ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامى== | ||
در اینجا ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامى در چند عنوان مورد بررسى قرار مى‌گیرد: | در اینجا ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامى در چند عنوان مورد بررسى قرار مى‌گیرد: | ||
===امت اسلامى جانشین امتهای پیشین=== | ===امت اسلامى جانشین امتهای پیشین=== | ||
نخستین نكته در باب امت پیامبر خاتم(ص) این است كه این امت نیز همچون امتهای پیشین مخاطب وحى الهى قرار گرفته، و حامل رسالت الهى شده است. رسالت پیامبر(ص) نیازمند امتى است كه ضمن پذیرش و ایمان به آن و حفظ و نگاهبانى از آن، آن را به دیگر امتها منتقل كند و از این رو، وظیفه تبلیغ آن بر عهده امت است. بنابراین، امت حافظ وحى الهى در تاریخ است | نخستین نكته در باب امت پیامبر خاتم(ص) این است كه این امت نیز همچون امتهای پیشین مخاطب وحى الهى قرار گرفته، و حامل رسالت الهى شده است. رسالت پیامبر(ص) نیازمند امتى است كه ضمن پذیرش و ایمان به آن و حفظ و نگاهبانى از آن، آن را به دیگر امتها منتقل كند و از این رو، وظیفه تبلیغ آن بر عهده امت است. بنابراین، امت حافظ وحى الهى در تاریخ است. <ref>نك: عبدالحمید، 211؛ باقلانى، اعجاز...، 48؛ ابن ابى الحدید، 8/241؛ ابن تیمیه، رساله...، 9-10</ref> | ||
قرآن خود بر مسأله حفظ و نگاهبانى از ذكر ( قرآن ) تأكید كرده است | قرآن خود بر مسأله حفظ و نگاهبانى از ذكر ( قرآن ) تأكید كرده است. <ref>حجر /15/9؛ نیز نك: بیهقى، 1/54</ref> | ||
این امت، امتى برگزیده است | این امت، امتى برگزیده است <ref>آل عمران /3/110</ref> و بنا بر روایات، حتى تورات به آن مژده داده است. <ref>نك: قاضى عبدالجبار، 2/352-353؛ بیهقى، 1/336-340</ref> | ||
این امت، امت فرجامین است و امت «آخرالزمان»: امت پیامبر خاتم(ص) | این امت، امت فرجامین است و امت «آخرالزمان»: امت پیامبر خاتم(ص). <ref>نك: بخاری، 2/380؛ دارمى، 2/221؛ ابن ماجه،1/344</ref> | ||
پیامبرِ امت آخرین، همانند انبیای گذشته و انبیای بنى اسرائیل نیست كه فقط به سوی قومشان مبعوث مى‌شدند، بلكه او برای همه مردم فرستاده شده بود | پیامبرِ امت آخرین، همانند انبیای گذشته و انبیای بنى اسرائیل نیست كه فقط به سوی قومشان مبعوث مى‌شدند، بلكه او برای همه مردم فرستاده شده بود. <ref>اعراف /7/157؛ سبأ /34/28؛ نیز نك: باقلانى، التمهید، 147- 148؛ ابویعلى، 158</ref> | ||
===امت، وارث زمین=== | ===امت، وارث زمین=== | ||
امت برگزیده حامل وحى الهى در زمین، و تمثل و نماینده اراده الهى است. بنابراین، مقام جانشینى خداوند بر زمین در اصل از آن‌ِ امت برگزیده است. امت از همان آغاز براساس آیات قرآنى چنین دریافتى داشت كه بنابر سنت الهى‌ِ خلافت و جانشینى خداوند بر زمین، هم‌اینك وارث زمین شده است | امت برگزیده حامل وحى الهى در زمین، و تمثل و نماینده اراده الهى است. بنابراین، مقام جانشینى خداوند بر زمین در اصل از آن‌ِ امت برگزیده است. امت از همان آغاز براساس آیات قرآنى چنین دریافتى داشت كه بنابر سنت الهى‌ِ خلافت و جانشینى خداوند بر زمین، هم‌اینك وارث زمین شده است. <ref>انبیاء /21/105</ref> از آنجا كه رسالت نبوی، رسالتى جهانى بود، امت پیامبر(ص) مى‌بایست امر «دعوت» را سامان مى‌داد و جهانى مى‌كرد. | ||
از این رو، دیری نپایید امت دعوت را به بیرون از جزیرة العرب گسترش دادند و پیام حضرت رسول(ص) را به دیگر امتها رساندند. | از این رو، دیری نپایید امت دعوت را به بیرون از جزیرة العرب گسترش دادند و پیام حضرت رسول(ص) را به دیگر امتها رساندند. <ref>برای نمونه، نك: همو، تاریخ، 3/523 بب</ref> | ||
===مصون بودن امت از خطا=== | ===مصون بودن امت از خطا=== | ||
شافعى، امت یا جماعت اسلامى را به عنوان جماعت حافظ قرآن و جماعت برگزیده خداوند، جماعتى مى‌داند كه بر خطا و برخلاف سنت پیامبر(ص) اجماع نمى‌كنند. اجماع تمامى امت، نماینده اراده الهى است | شافعى، امت یا جماعت اسلامى را به عنوان جماعت حافظ قرآن و جماعت برگزیده خداوند، جماعتى مى‌داند كه بر خطا و برخلاف سنت پیامبر(ص) اجماع نمى‌كنند. اجماع تمامى امت، نماینده اراده الهى است. <ref>ص 403، 473-476؛ برای حدیث «لا تجتمع امتى على ضلاله»، نك: ابن ماجه، 2/1303؛ نیز نك: مسائل الامامه، 52</ref> از همین رو، در فقه، بحث اجماع به عنوان یكى از منابع فقه به میان آمده است. | ||
===امت و سنت=== | ===امت و سنت=== | ||
امت از طریق سنت و پیروی از آن ارتباط خود را با پیامبر خویش در طول تاریخ نگاه مى‌دارد، و سنت در واقع ضامن حضور و استمرار امت (جماعت) در تاریخ است. | امت از طریق سنت و پیروی از آن ارتباط خود را با پیامبر خویش در طول تاریخ نگاه مى‌دارد، و سنت در واقع ضامن حضور و استمرار امت (جماعت) در تاریخ است. | ||
علما (در اندیشه اسلام سنى) سخت از نقش خود به عنوان بیانگر سنت نبوی دفاع مى‌كردند و خود را واسطه میان پیامبر(ص) و امت در تعلیم شرایع دین مى‌پنداشتند. | علما (در اندیشه اسلام سنى) سخت از نقش خود به عنوان بیانگر سنت نبوی دفاع مى‌كردند و خود را واسطه میان پیامبر(ص) و امت در تعلیم شرایع دین مى‌پنداشتند.<ref>مالك، حدیث اول؛ ابن بطه، الابانه...، 1/232-236</ref> | ||
در اندیشه شیعى و به ویژه امامیه، امامت امام معصوم به عنوان جانشین نبوت در میان امت مطرح است، چه، در اندیشه شیعى، مفهوم امت كاملاً متفاوت است و در همین راستا نظریه مصون بودن امت از خطا كه در اسلام سنى مطرح شده است، جای خود را به نظریه عصمت امام در اندیشه شیعى امامى مى‌دهد؛ از این رو، نقش علما در این دو منظومه دینى یكسان نیست و اجماع نیز در فقه شیعى امامى كاملاً با نظیر خود در عالم اهل سنت متفاوت است. | در اندیشه شیعى و به ویژه امامیه، امامت امام معصوم به عنوان جانشین نبوت در میان امت مطرح است، چه، در اندیشه شیعى، مفهوم امت كاملاً متفاوت است و در همین راستا نظریه مصون بودن امت از خطا كه در اسلام سنى مطرح شده است، جای خود را به نظریه عصمت امام در اندیشه شیعى امامى مى‌دهد؛ از این رو، نقش علما در این دو منظومه دینى یكسان نیست و اجماع نیز در فقه شیعى امامى كاملاً با نظیر خود در عالم اهل سنت متفاوت است. | ||
===وحدت و اختلاف امت=== | ===وحدت و اختلاف امت=== | ||
از نظر اهل سنت، آنچه به وحدت امت آسیب مى‌رساند و موجب افتراق مى‌گردد، پیروی از بدعت در برابر سنت است؛ اما در دیدگاه شیعه، انحراف از امام معصوم موجب این افتراق مى‌شود. | از نظر اهل سنت، آنچه به وحدت امت آسیب مى‌رساند و موجب افتراق مى‌گردد، پیروی از بدعت در برابر سنت است؛ اما در دیدگاه شیعه، انحراف از امام معصوم موجب این افتراق مى‌شود.<ref>نك: احمد بن حنبل، 2/332، 3/145، 4/102؛ ابن ابى عاصم، شم 63 - 65؛ ابن ماجه، 2/1322</ref> | ||
===امت در مسیر تاریخ=== | ===امت در مسیر تاریخ=== | ||
بحث سنّت - بدعت در نظرگاه اهل سنت ارتباطى روشن با مسأله هویت و نقش و جایگاه تاریخى اهل سنت در تاریخ مقدس دارد: منظری كه اهل سنت نسبت به خود در مسیر تاریخ قائل هستند. از دیدگاه ایشان تا پیش از قتل خلیفه عثمان، امت بر مسیر سنت حركت مى‌كرد و وحدت آن مانع هرگونه تفرقه | بحث سنّت - بدعت در نظرگاه اهل سنت ارتباطى روشن با مسأله هویت و نقش و جایگاه تاریخى اهل سنت در تاریخ مقدس دارد: منظری كه اهل سنت نسبت به خود در مسیر تاریخ قائل هستند. از دیدگاه ایشان تا پیش از قتل خلیفه عثمان، امت بر مسیر سنت حركت مى‌كرد و وحدت آن مانع هرگونه تفرقه بود، <ref>مثلاً نك: ابن وضاح، 32</ref> فتنه از هنگام قتل عثمان آغاز شد و همین امر سبب افتراق گردید و فرقه‌هایى چون خوارج، رافضه، قدریه و مرجئه پیدا شدند. | ||
===امر به معروف و نهى از منكر مهم‌ترین شأن امت=== | ===امر به معروف و نهى از منكر مهم‌ترین شأن امت=== | ||
جامعه اسلامى اساساً بر مبنای امر به معروف و نهى از منكر قوام مى‌گیرد. دعوت مهم‌ترین وظیفه امت در تاریخ مقدس است. الگوی دعوت در اسلام، امر به معروف و نهى از منكر است | جامعه اسلامى اساساً بر مبنای امر به معروف و نهى از منكر قوام مى‌گیرد. دعوت مهم‌ترین وظیفه امت در تاریخ مقدس است. الگوی دعوت در اسلام، امر به معروف و نهى از منكر است <ref>آل عمران /3/110؛ نیز نك: حج /22/41؛ اعراف /7/157، 165؛ توبه /9/71</ref> با اصل امر به معروف و نهى از منكر، امت اسلامى با جهان بیرون از خود مواجه مى‌شود و همین امر نیز زمینه جهاد را فراهم مى‌نماید. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | |||
==مآخذ== | ==مآخذ== | ||
*آجری، محمد، اخلاق العلماء، به كوشش حسین خطاب و فاروق حماده، دمشق، 1392ق/1972م؛ | *آجری، محمد، اخلاق العلماء، به كوشش حسین خطاب و فاروق حماده، دمشق، 1392ق/1972م؛ | ||